Andrzej Matoga
Bocheniec, gm. Małogoszcz, woj.
kieleckie. Stanowiska 2 i 6
Informator Archeologiczny : badania 18, 45-46
- л ь
-BIAŁA PODLASKA
Z esp ó l ραία co śro-obronny p a tr ro k re s nowożytny
BIAŁKA# gm. K rasnystaw woj. chełm ski*
Stanow iska 5 1 7
p a trz
w czesne Średniow iecza
BISKUPIN* gm, Żnin woj. bydgoskie Stanow isko 2a
Państwow e Muzeum A rcheologiczne w W arszaw ie
Badania p ro w ad rlła m gr Anna G ro ssm an , Finansow ało PMA w W arszaw ie. D rugi sezon badań / o ra z 5 sezonów w latach 50-tych/, Stanowisko w ielokulturow e * k u ltu ra am for kulistych# kultura iw ieńaka /tzw , c r s a l/ l | w czesne średniowiecze*
Stanow isko Za jfest jednym z najw ażniejszych stanow isk położonych na te re n te re z e rw a tu archeologicznego. Wznowione badania m iaJy na celu naukowe zweryfikowanie badań z lat 50-tych# aby po prawidłowym zrekonatruowa - ntu obiektu w czesno brązow e go /tzw . c r a a l/ można było udostępnić go zwiedzającym* Zadaniem badań bytb m ,ln . dow iązanie s ię do wykopów l sia tk i arow ej z lat 50-tych oraz e p raw d ten ie pow tarzalności pewnych form 1 ich w za jem nych układów na wecbodnlej stro n ie w zniesienia,
2
Założono 9 wykopów o łączn ej pow ierzchnt 323 ro . 5 z nich usytuowano wzdłuż linii p rzeb ieg ającej W-E z 15 odchyleniem od N /ta k jak sia tk a arow a założona W latach 50 -ty c h /. Uzyskano w ten sposób p ro fil / dl. 51 m#
g ł.d o 3* 5 m f będący n a w schodniej stro n ie w zniesienia przedłużeniem profilu uzyskanego w ubiegłorocznym se zo
n ie badań /d ł. 41 m* g ł.d o 3# 5 щ /„ R azem stanow ią cne p rz e k ró j p rz e z cale w zniesienie 1 ukazują p rzeb ieg w szy stk ic h w arstw na zboczach od najw yższego punktu w zniesienia do podstaw . Ustalono m iejsce występowania pewnych odcinków w czeanobrązow ego rowu n ie w ykluczając Jetfciocześnie m ożliw ości Istnienia dwóch system ów rowów* a być m oże naw et p alisa d y .
Z ałożenie 4 pozostałych wykopów m iało na celu spraw dzenie przebiegu rowu o ra z uchwycenie zarysów wyko pów z la t 50-tycbj co zgodnie z tegorocznym i zam ierzeniam i* pozwoliło dokładnie usytuow ać wykopy w sia tc e a r o wej założonej w latach 50 »tych.
P o za u sta le n ie m przebiegu# n a pewnym odcinku# wczet>nobrązdwego rowu# odsłonięto 5 jam osadniczych. Jedna z nich Je st z ерю kl b rązu / z e względu na b rak ch a ra k te r ys tyczne go m ateriału zabytkowego trudno o k reślić je j p rzy n ależn o ść kulturow ą/# d ru g a należy do k u ltu ry am for kulistych* a trz y o kreślono jako w czesnośredniow iecz ne / w południowej c z ę ś c i stanow iska znajduje się cały zespół w czesnośredniow iecznych jaro w ęd za rsk lch /, P rz y n a leżność kulturow ą i wiek obiektów o kreślono n a podstaw ie znalezionego w nich m a te ria łu zabytkowego# na który sk ła d ały s ię l r . glinianych ctaczyń i k o ści zw ierzęce / t e o sta tn ie głównie w ja m ie k ultury am for k u listy c h /. Brak Jednoznacznie ok reślo n y ch w cze s i o brązowych obiektów osadniczych na kulm inacji w zniesienia /n a m ajdanie/ potw ierdzałoby dotychczasow e u sta le n ia funkcji obiektu* iż Jest to pewien ro d zaj zag ćo d y d la bydła, tzw. c ra a l.
M a te ria ły 1 dokum entacja znajdują się w PMA w W arszaw ie. Badania będą kontynuowane.
BÖCHENIEC, gm. M ałogoszcz woj. k ieleck ie
Stanowi ekp 2 1 6'
U niw ersytet Jagielloński Instytut A rcheologu
Badania prow adził m gr A ndrzej Ma toga. Finansow ał WOAK w K iel ca c h , Kontynuacja badań wykopaliskowych zapoczątkowanych w 1975 r . C m en tarzy sk o k u ltu ry łużyckiej z nt»V o k resu epoki brązu / s t ą p . 2 / 1 o sa d a k ultury łużyckiej / s t a n . 6 /.
P ra c e na cm en tarzy sk u skoncentrow ano w jego w schodniej części# gdzie zlokalizowana Jest m łodsza strefa użytkow ania nekropoli* datow ana n a d ru g ą połowę IV 1 V o k re s epoki b rązu . Ł ącznie p rzebadano teren o powierzchni
340 a 2 Odkrywając W gro W w ciałopalnych popielnicowych / n r 129-138/. P rz e w a la ły w śrO d nich obiekty ciolone
w yłącznie z popielnicy w ypełnionej p r tepaloaynU kośćm i. W t r .e c h grobach popielnicę przykryw ała ml aa odwrdconu dnem do gdry. W jettoym przypadku n aczynie z kośćm i n ak ry te było odwrdconą dnem do gOry wazą г celowo obtłu czonym w ylewem , W c h a ra k te rz e popielnic używano praw ie w yłącznie naczyń w atow a tych. wór od ktdrych na uwagę zasłu g u ją o k a t у o baniastym brzu ścu 1 w yodrębnionej, cy lindrycznej s z y jc e , zdobione pow yioj załomu ornam entem zlotonym г kom binacji płytko ry ty c h , sz e ro k ic h iłobkdw . In teresu jąco p rzed staw ia s ię w ypoaatenie grobdw w p rz e d m ioty m etalow e. Do n a jc z ę ś c ie j spotykanych u a łe ta ły odlane kdleczka brązow e o rą z sk rp ty wykonane ze zwiniętego d ru tu lub p rę ta brązow ego, Z ozddb n ale t y ta k te w y m ie n i kolie, w skład k ie re j wchodziło 14 p a cio rk a* wykonanych ze zw iniętej w ru rk £ b laszk i brązow ej. P ra c z tego znaleziono je s z c z e 3 groclkl do a trz a ł, k atd y z tulejką 1 liściem zakończonym zad zio ram i o ra z d u ty fra g m e n t sie rp a brązow ego z dwoma Żeberkam i 1 guzkiem.
Badania na ośadzle ograniczono do wyktąju sondażowego o pow ierzchni 50 m , Wyeksplorowano t oblektOw, z k tdrych w iększość n a le iy łączyć z k ateg o rią Jam zasobowych o b liie j nieokreślonym p rzeznaczeniu, W rz u c ie
4C
-p o sia d ały one k sz tałt -p rzew ażn ie kollety łub nieco owalny /ś re d n ic e w ahały się w g ran icach 80-130 c m /. W -profilu były pro sto k ątn e, p rz y czym sam o dno, się g ające do głębokości p rz e c ię tn ie 90 c m , m iało zazw yczaj lekko niecko* w aty k s z ta łt. W ypelnlska jam , barw y b ru n atn o -ciem n o szaro -żó łtej zaw ierały niew ielką Slość węgielków drzewnych, drobne na ogół f r , naczyń oraz pojedyncze odłupkl k rzem ien n e. Na podstaw ie m a te ria łu c eram iczn eg o /fra g m e n ty garnków o eaowatym p ro filu / obiekty osadow e ze stanow iska 6 m ożna datow ać ogólnie n a Ш o k re s epoki brązu*
M ateriały zabytkowe o iajd u ją się w Instytucie A rcheologii UJ w jCratowle. Badania będą kontynuowane.
BOREK, gm. G odziesze W ielkie woj, kaliskie
Stanowisko 1
Bbdantańil kierow ał m gr L escek Z iąbka, Finansow ał WKZ w K ali sz u . D rugi-sezon badań. C m entarzysko k u ltu ry tr z d n ie c k le j 1 p rz e d h ity c k le j z Π 1 p rzeło m u D 1 Ш o k re su epoki brązu /BB**
SD /.
Muzeum Z iem i K aliskiej w Kaliszu
C m entarzysko położone je st na pagórku kemowym w dolinie rz e k i P ro s n y p a je j w schodniej s tro n ie , W roku
1984 przebadano ratow niczo o b sz ar 4« 3 a r a , odkryw ając 6 grobów, w tym 5 ciałopalnych 1 1 pochówek zbiorow y
szkieletów o-ciałopalny /c z ę ś ć k o śc i ludzkich spalonych, a c z ę ść n ie /. W szystkie o d kryte obiekty to pochówki p ła sk ie , w rz u c ie poziomym swym k sz tałte m naw iązujące do ow ali. G roby zorientow ane były p o lin ii N**5, z odchyle niem na północny zachód. W yposażenie grobowe stanow ił m a te ria ł brązow y, krzem ienny i frag m en ty Intencjonalnie
ro z b ite j ceram ik i, '■
Do n ajb ard ziej in teresu jący ch grobów należy pochówek n r 12 /c ia ło p a ln y /, w którym sz c z ą tk i zm arłeg o z ło żone były w obrębie czw orobocznej drew nianej trum ny o ra z pochówek 13 / sz k le le to wo-c ia ło p a ln y / przy p o m in ający k sz tałte m prostokąt o wym, 365 ж 70 cm , po Biadając у obstaw ę kam ienną i z a w ierający w swym w yposażeniu 20 r ó ż nych ozdób brązow ych. P rz ed m io ty m etalow e to głównie sz p ile u cha te o ta r c z o w a t^ h główkach, sz p ile z główkami rozklepanym i i zawiniętym i w uszka, sz p ila Igłowata o ra z okaz z czopow atą ornam entow aną główką, b ra n so le ty , n aram ien n ik % tarczk am i sp iraln y m i, kółka, sp lra lk ł, ozdobne nŁty 1 guzy o ra z diadem wykonany z cien k iej b rą z o wej ta śm y , ornam entow any ukośnym krzyżem 1 grupam i podłużnych 1 pionowych linii złożonych z sz ere g u punktów wyciskanych od w ew nątrz.
M ateriał krzem ienny to głównie w tóry i odłupkj z k rzem ien ia bałtyckiego, w mn le je r e j Ilo śc i n a rzęd zia /głów nie d ra p a c z e /. Na uwagę zasługuje rów nież w iertn ik z krzem!<^iia bałtyckiego znaleziony w k alocie jednej z cza sz e k grobu 13.
Badania ukończoao.
BOR ZEN KO WO, gm. O sie lsk o p a trz
woj. bydgoskie o k re s h alsztack i
Stanów isko i
CHEŁMIEC woj. now osądeckie
Stanowisko 2 "Mogilna Niwa" * Mogilnik"
Badania p row adzili R enata I Dominik A błamowi с zowie pod k ie ru n kiem naukowym p ro f. d r . hah, M arka Gedla z Instytutu A rcheologii U J. Finansow ał WKZ, KZA 1 MO w Nowym Sączu, Drugi sezon badań. C m en tarzy sk o ciałopalne k u ltu ry p iliń sk le j z Π -Ш o k reso epoki b rązu , groby a w czesnego o k resu wpływów rzy m sk ich .
Mu z eu m 'O kr çg ow e w Nowym Sączu
Badania o c h n ra k te rz e ratow niczym z o s tiły podjęte w sytuacji planow anej rozbudowy osiedladcników jedno rodzinnych w C h e łm n N iestety znaczna część grobów zoaiala zniszczona w tra k c ie budowy dom ków /lata 80 i 7 0 /; ilo ść zniszczonych ocenia s ię na ok. 50-100, Podstawowym celem b jio przeb ad an ie Jak n ajw ięk szej pow ierzchni Cmentarzyska, i u sta le n ie jego zasięgu.
Stanowisko je s t położone na lew obrzeżnej, zalewowej te r a s ie D unajca, w śród zabudowań wsi C hełm iec / w jego północnej c z ę ś c i / ,, w odległości ok. 1 km na południe od G óry Chełm owej, na k tó re j sz c z y c ie znajduje aię g rodzisko oznaczone jako at. 1.
2
P rzebadano łącznie o bazar « 0 m /-»укору n r 4 -2 8 /, W sum ie znaleziono 10 grobów popielnicowych /n u m e ry od 7 - 6 / . Groby zaleg ały na gł. 50-70 cm , p rz y czym oznaczane n um eram i 9-16 znajdow ały s ię w w arstw ie czarn ej ziem i, k ló rą z pewnym praw dopodobieństw em m o tn a lą c z y f z wylewami Dunajca. W szystkie zn alezio n e popielnice by у lekko zagłębione w żw irow aty c a le c . N ie ste ty w żatkiym wypadku nie udało a lę zaobserw ow ać jam grobowych, W grobach n r 8 i 15 stw ierdzono obsypanie popielnic czystym i k o steczk am i, ponadto z ar 15 n ależy łączy ć h ruczek kam ienny p rzy leg ający do naczyń od s tro n y południowej. Dno jam y grobu n r 10 było w yścielone p łask im i kam ieniam i.
