¯aba J., ¯aba I.V. – Atlas naturalnych kamieni szla-chetnych i ozdobnych. 120 najpiêkniejszych minera³ów i ska³. Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., Warszawa 2016, s. 191, indeks nazw polskich i angielskich, bibliografia. Jerzy ¯aba wraz z ma³¿onk¹ ju¿ na trwale wpisali siê w kr¹g osób popularyzuj¹cych piêkno minera³ów i ska³. Ksi¹¿ki ich autorstwa cechuj¹ siê niezwyk³¹ starannoœci¹ wydania, piêknem fotografii i interesuj¹cym ujêciem pro-blematyki. Publikacje przygotowane przez nich s¹ pe³ne pasji i przekonania o wa¿noœci przekazu, jaki one nios¹. Autorzy maj¹ przeœwiadczenie, ¿e wœród czytelników warto popularyzowaæ piêkne obiekty przyrody nieo¿y-wionej, jakimi s¹ ska³y i minera³y, informuj¹c jednocze-œnie o ich znaczeniu i zastosowaniu. Podobnie jest w przypadku prezentowanej pozycji, któr¹ mo¿na uwa¿aæ za vademecum wiedzy o minera³ach i ska³ach, o ich powsta-waniu, w³aœciwoœciach, zastosowaniu. Stanowi ona tak¿e swoisty przewodnik do rozpoznawania najpiêkniejszych minera³ów i ska³, które od tysi¹cleci s³u¿y³y ludzkoœci jako amulety, kamienie ozdobne i szlachetne w wyrobach jubi-lerskich, czy te¿ do wykonywania oryginalnych przed-miotów u¿ytkowych i rzeŸb. Jednak w porównaniu z po-przednimi ksi¹¿kami autorów, w tej nie ma ¿adnej fotografii ich autorstwa, poniewa¿ zosta³y one dobrane przez wy-dawnictwo, a Pañstwo ¯abowie s¹ tylko autorami tekstu. Nie umniejsza to w ¿aden sposób ich zas³ugi w powstaniu piêknego wydawnictwa albumowego, o wysokim pozio-mie merytorycznym, do którego ma szansê siêgn¹æ (rów-nie¿ z powodu niewygórowanej ceny) szerokie grono osób interesuj¹cych kamieniami szlachetnymi i ozdobnymi, czy po prostu minera³ami i ska³ami. Mo¿na by³oby powiedzieæ, ¿e wydano wiele podobnych albumów. Zapewne, ale zwy-kle bezosobowych, a nie takich, w których odbija siê dusza autorów.
Po krótkim wstêpie, wprowadzaj¹cym w zagadnienia przedstawione w ksi¹¿ce, nastêpuj¹ dwa rozdzia³y doty-cz¹ce w³aœciwoœci minera³ów i ska³. W pierwszym z nich autorzy krótko omawiaj¹ powstawanie minera³ów, ich kla-syfikacjê, kryszta³y i elementy budowy, uk³ady krysta-lograficzne, pokrój i postacie kryszta³ów, skupienia mineral-ne oraz ich cechy fizyczmineral-ne – gêstoœæ, twardoœæ, ³upliwoœæ, prze³am, podatnoœæ i inne, a tak¿e w³aœciwoœci magnetycz-ne i elektryczmagnetycz-ne.
W rozdziale dotycz¹cym ska³ znajduj¹ siê ich gene-tyczne podzia³y, sk³ad mineralny i chemiczny, formy wy-stêpowania, budowa wewnêtrzna i barwa. Mo¿na by³oby powiedzieæ, ¿e to tylko zbiór standardowych informacji, jednak w ka¿dym zdaniu i s³owie widaæ starannoœæ i precy-zjê w ich doborze, dba³oœæ nie tylko o formê, ale i treœæ przekazu. Kolejna krótka czêœæ publikacji to prezentacja ró¿nych szlifów kamieni szlachetnych i ozdobnych, po której znajduje siê doœæ obszerny s³owniczek z podstawo-wymi terminami stosowanymi w ksi¹¿ce.
Najwa¿niejszy rozdzia³ omawianej pozycji to „Kamienie szlachetne i ozdobne”, który zawiera charakterystykê 120 najczêœciej spotykanych, najpiêkniejszych minera³ów i ska³. To tylko czêœæ znanych kamieni szlachetnych oraz ozdobnych, a ich dobór jest oczywiœcie subiektywny, jed-nak z pewnoœci¹ oddaje piêkno i koloryt minera³ów i ska³,
czêsto widocznych dopiero po nadaniu im odpowiedniego szlifu, oprawy, czy te¿ po ich zastosowaniu do wykonania przedmiotów artystycznych lub u¿ytkowych (co czêsto idzie w parze, poniewa¿ czasami przedmioty codziennego u¿yt-ku staj¹ siê dzie³ami sztuki). Rozdzia³ jest podzielony na 10 czêœci, w których w kolejnoœci s¹ przedstawione pierwiast-ki rodzime, siarczpierwiast-ki, halogenpierwiast-ki, tlenpierwiast-ki i wodorotlenpierwiast-ki, wêglany, siarczany, fosforany, krzemiany, zwi¹zki orga-niczne i pokrewne oraz ska³y. Ka¿dy z nich jest przygo-towany wg jednego schematu. Oprócz piêknych zdjêæ znaj-duj¹ siê tu ich charakterystyki (w³aœciwoœci), omówione jest pochodzenie, wystêpowanie, a tak¿e znaczenie i zasto-sowanie. Recenzent ze wstydem przyznaje, ¿e z niektórymi z opisanych, a piêknych minera³ów, zetkn¹³ siê po raz pierwszy. Ka¿da strona rozdzia³u tej czêœci publikacji nie tylko cieszy oko, ale i uczy. Mineralodzy nie znajd¹ tu oczywiœcie nic nowego, ale pozostali Czytelnicy otrzymaj¹ wartoœciowe i rzetelne informacje. Ksi¹¿kê koñczy po¿y-teczny indeks nazw polskich i nazw angielskich oraz bibliografia.
Ta starannie wydana pozycja w twardej ok³adce, o niewygórowanej cenie, znalaz³a ju¿ uznanie wielu Czy-telników. Œwiadczy o tym jej kolejna edycja w ci¹gu roku, jaki up³yn¹³ od pierwszego wydania. To cieszy i przekonu-je, ¿e polski Czytelnik ceni wartoœciowe ksi¹¿ki z dziedzi-ny nauk o Ziemi, przygotowane przez polskich autorów. Jest to jednoczeœnie dowód na to, ¿e id¹ca z atrakcyjn¹ zawartoœci¹, przystêpna cena ksi¹¿ki mo¿e byæ korzystna nie tylko dla Czytelnika, ale i dla Wydawcy.
W³odzimierz Mizerski 548
Przegl¹d Geologiczny, vol. 65, nr 9, 2017
