Porównanie wartości wybranych wielkości wykorzystywanych do oceny stanu lin określonych różnymi metodami

(1)

Streszczenie

W pracy dokonano analizy porównawczej cech uĪytkowych lin noĞnych wyciągu górniczego, okreĞlonych za pomocą badaĔ: organoleptycznych, wytrzymałoĞciowych i magnetycznych. Porównano zmiany: geometrycznych cech konstrukcyjnych drutów tworzących splotki oraz siły zrywającej. Stwierdzono, Īe zaobserwowane zmiany są zróĪnicowane i zaleĪą od rodzaju badaĔ. Dokonano takĪe analizy przyczyn, które ta-ki obraz zmian kształtowały. Na podstawie przeprowadzonych badaĔ doĞwiadczal-nych stwierdzono, Īe istnieją przesłanki opracowania sposobu wyznaczania popra-wek minimalizujących róĪnice miĊdzy wartoĞciami uzyskanymi w badaniach magne-tycznych i w niszczących badaniach wytrzymałoĞciowych.

Słowa kluczowe: wyciąg górniczy, badanie liny, cechy uĪytkowe liny, siła zrywająca 1.Wprowadzenie

Zakres badania lin oraz ich czĊstotliwoĞü okreĞlone są dosyü precyzyjnie w przepisach róĪnej rangi [3, 6, 7, 8]. Badania te są zróĪnicowane ze wzglĊdu na rodzaj liny i spełniane w mecha-nizmie funkcje, jednak w odniesieniu do wszystkich lin i zastosowaĔ moĪna wyróĪniü dwie katego-rie badaĔ: odbiorcze i eksploatacyjne.

Badania odbiorcze przeprowadzane są u producenta lin i mają na celu sprawdzenie czy lina spełnia wymagania obowiązujących norm i przepisów. Na podstawie tych badaĔ producent wystawia atest potwierdzający zgodnoĞü.

Podczas uĪytkowania liny poddawane są badaniom eksploatacyjnym, wĞród których są bada-nia:

• organoleptyczne, • magnetyczne, • wytrzymałoĞciowe.

Celem badaĔ zaprezentowanych w niniejszym opracowaniu jest ustalenie czy istnieją relacje miĊdzy badaniami wytrzymałoĞciowymi i magnetycznymi, a jeĪeli tak – ich okreĞlenie,

(2)

2. Obiekt badaĔ

AnalizĊ przeprowadzono na podstawie kompleksowych badaĔ liny noĞnej o nastĊpujących charakterystycznych cechach wytrzymałoĞciowych i uĪytkowych:

• oznaczenie liny Ø34,0– 6(6+12+13)+A0 – S/s – I – g – 1570 PN-66/G–46602; • konstrukcja liny – 6(6x1,38+3x0,90+12x1.54+13x2,32);

• przekrój noĞny – 517,5 mm2_;

• sumaryczny czas pracy – 37 miesiĊcy; • siła zrywająca linĊ w całoĞci – 755800 N;

• siła zrywająca wszystkie druty liny wg. Ğwiadectwa wytwórcy – 846020 N;

Liny eksploatowane były w wyciągu cztero-linowym i zostały zdjĊte na skutek korozji. Prze-krój poprzeczny oraz widok jej odcinka liny pokazano na rys. 1.

Przykładowy zbiór wyników badaĔ jednej z szeĞciu splotek, zrealizowany zgodnie z obowiązującą normą [6], wraz z normami związanymi odnoĞnie badaĔ wytrzymałoĞciowych, zestawiono w Tabeli 1 zamieszczonej w rozdziale 4.

a) b)

Rysunek 1. Badana lina noĞna: a) schematyczny przekrój, b) widok odcinka z widocznymi Ğladami korozji

ħródło: Opracowanie własne.

JuĪ pobieĪna analiza tych wyników pozwala zaobserwowaü stosunkowo duĪy ich rozrzut, zarówno w poszczególnych warstwach: wewnĊtrznej (druty 1–6), Ğrodkowej (druty 7–18) i zewnĊtrznej (druty 19–31), jak równieĪ miĊdzy nimi.

(3)

3. Badania lin

Wymienione wyĪej trzy rodzaje badaĔ róĪnią siĊ charakterem, głównie w zakresie moĪliwoĞci ich realizacji. Badania organoleptyczne mają charakter badaĔ nieniszczących i wykonywane są na linie eksploatowanej. Wyniki tej grupy badaĔ są jednak obarczone subiektywnoĞcią wynikającą z niejednoznacznoĞci zapisu ich wyników.

Drugi z wymienionych rodzajów badaĔ – badania magnetyczne – mają takĪe charakter nie-niszczący. Ze wzglĊdu na stosunkowo duĪą informatywnoĞü, jaką siĊ one charakteryzują powinno siĊ je stosowaü moĪliwie czĊsto. W oparciu o wyniki badaĔ magnetycznych dokonuje siĊ aktualnej oceny stanu technicznego całej liny. Na podstawie tej oceny podejmuje siĊ nastĊpnie decyzjĊ od-noĞnie dalszego jej uĪytkowania lub wymiany.

Trzeci rodzaj badaĔ naleĪy do grupy badaĔ niszczących i jako takie mają ograniczony zakres stosowalnoĞci. MoĪna je przeprowadzaü na linie zdemontowanej, która nie bĊdzie juĪ uĪytkowana. Wyjątek stanowią tu liny w wyciągach z napĊdem bĊbnowym, dla których do takich badaĔ pobiera siĊ okresowo odcinek liny nad zawieszeniem naczynia wyciągowego, jednoczeĞnie skracając ją. 3.1. Badania organoleptyczne

Badania te, głównie wizualne, stanowią dane wykorzystywane do oceny aktualnego stanu liny. W oparciu o ich wyniki podejmuje siĊ decyzjĊ o dalszym uĪytkowaniu liny (w przypadku lin stalowych płaskich są to badania podstawowe). Szczegółowemu badaniu poddaje siĊ odcinki liny najbardziej naraĪone na działanie czynników Ğrodowiskowych oraz te pracujące w najniekorzystniejszym stanie obciąĪeĔ (czĊste, dwustronne przeginania przy duĪych obciąĪeniach).

Stwierdzone w wyniku badania wizualnego osłabienie liny moĪe wynikaü z: - pĊkniĊü i poluĨnieĔ drutów zewnĊtrznych,

- korozji drutów warstwy zewnĊtrznej i wewnĊtrznej, - starü drutów, deformacji lub innych odkształceĔ liny.

W celu czĊĞciowego przynajmniej kwantyfikowania rezultatów tego rodzaju badaĔ, dokonuje siĊ podczas nich pomiarów Ğrednicy drutów, co pozwala szacunkowo oceniü stopieĔ osłabienia liny.

Identyfikacji zuĪycia liny dokonuje siĊ na najbardziej osłabionych odcinkach liny. Dopuszczalna liczba pĊkniĊtych drutów na odcinku 8d i 40d (d – Ğrednica liny) dla danej konstrukcji liny podana jest w szczegółowych procedurach badawczych lub innych opracowaniach, np. [3, 6, 7].

Wyniki badaĔ organoleptycznych są w duĪym stopniu subiektywne. ZaleĪą one od wiedzy i doĞwiadczenia przeprowadzającego badania a takĪe od jego aktualnego stanu psychofizycznego. Zdeterminowane są one równieĪ Ğrodowiskowymi warunkami, w jakich są przeprowadzane [9, 11]. Jak wynika z powyĪszych analiz i rozwaĪaĔ, ranga badaĔ organoleptycznych jest duĪa, przy czym ich rezultaty naraĪone są na liczne zniekształcenia wynikające z istniejących bądĨ potencjalnych zakłóceĔ. DąĪyü zatem naleĪy do tego aby z jednej strony zmniejszyü licznoĞü i istotnoĞü czynników powodujących subiektywizm, np. wyposaĪając oceniającego w sprzĊt

(4)

pomiarowy i definiując ĞciĞle wartoĞci graniczne wielkoĞci przyjmowanych jako miara zuĪycia, z drugiej zaĞ – zmniejszając hierarchiĊ tych badaĔ w ocenie stanu liny.

3.2. Badania magnetyczne

Są to badania nieniszczące całej liny, pozwalające okreĞliü miejsce najwiĊkszego zuĪycia i stopieĔ jej osłabienia. Bazują one na czasowo-amplitudowej analizie sygnału i naleĪą do grupy badaĔ iloĞciowych gdyĪ na ich podstawie moĪna okreĞliü stopieĔ osłabienia liny. W badaniach tych podczas ruchu wzglĊdnego liny i Ĩródła pola magnetycznego rejestrowany jest sygnał elektryczny generowany przez zmiany pola magnetycznego wywołanego uszkodzeniem liny. Na podstawie uzyskanych wartoĞci wielkoĞci przyjĊtych jako sygnały diagnostyczne oblicza siĊ stopieĔ osłabienia liny [1, 3, 4, 9]. Przykład zapisu rezultatów takich badaĔ przedstawiono na rys. 2.

Na podstawie wyników badaĔ magnetycznych dokonuje siĊ oceny stanu technicznego całej liny i wyznacza odcinki najbardziej osłabione. W oparciu o analizĊ wyników podejmuje siĊ nastĊpnie decyzjĊ odnoĞnie dalszego jej uĪytkowania lub wymiany. W przypadku decyzji o wycofaniu liny z uĪytkowania istnieje moĪliwoĞü zweryfikowania tej decyzji za pomocą badaĔ wytrzymałoĞciowych. W przeciwnym przypadku, prawidłowoĞü decyzji dopuszczającej linĊ do dalszego uĪytkowania jest trudno potwierdziü gdyĪ nie ma moĪliwoĞci realizacji badaĔ weryfikujących.

I II III IV V

Rysunek 2. Fragment defektogramu uzyskanego w badaniach magnetycznych liny: I – bieĪąca po-działka długoĞci liny, II – zapis z zewnĊtrznego obwodu magnetycznego, III – zapis z obwodu we-wnĊtrznego, IV – zapis z czujnika hallotronowego,V – zapis integratora sumującego uszkodzenia

liny na długoĞci 40 Ğrednic ħródło:Opracowanie własne.

(5)

Interpretacja wyników badaĔ magnetycznych podobnie jak badaĔ organoleptycznych jest za-leĪna od umiejĊtnoĞci i doĞwiadczenia przeprowadzającego badania, dlatego teĪ czynione są wy-siłki, aby tĊ negatywną cechĊ powyĪszych badaĔ zminimalizowaü, co pozwoliłoby na zwiĊkszenie trafnoĞci podejmowanych decyzji.

3.3. Badania wytrzymałoĞciowe

Są to badania iloĞciowe gdyĪ ich rezultaty stanowią zbiór wartoĞci mierzonych wielkoĞci fizycznych. Badania te wymagają dekompozycji odcinka liny, gdyĪ badaniom oprócz całego przekroju liny podlegają takĪe jej komponenty – pojedyncze druty.

W tej grupie badaĔ wyróĪniü naleĪy dwa przypadki. Pierwszy z nich dotyczy badaĔ na próbce pobranej z liny pracującej (tylko dla wyciągów z napĊdem bĊbnowym). Podstawowym mankamentem takich badaĔ jest fakt, Īe nie stanowią one podstawy oceny stanu liny na całej długoĞci a przyczyną tego ograniczenia jest miejsce pobrania próby do badaĔ – bezpoĞrednio znad zamocowania liny do naczynia wyciągowego. Mogą one stanowiü jedynie przesłankĊ oceny zmian cech wytrzymałoĞciowych liny.

W celu rozszerzenia wnioskowania na podstawie tych badaĔ niezbĊdne byłoby znalezienie relacji miĊdzy cechami uzyskanymi na początkowym (koĔcowym) fragmencie liny a wynikami badaĔ na całej długoĞci liny, o ile taka zaleĪnoĞü w ogóle istnieje. Na podstawie odpowiednio licznego zbioru wyników takich uzupełniających badaĔ moĪna byłoby opracowaü metodĊ pozwalającą okreĞliü prawdopodobieĔstwo zmiany (zmniejszenia siĊ) w funkcji czasu pracy wartoĞci cech wytrzymałoĞciowych o okreĞloną wartoĞü.

W drugim przypadku – badaĔ wytrzymałoĞciowych próbek pobranych z liny odłoĪonej uzyskuje siĊ najwiĊcej informacji o niej, przy czym mogą one byü wykorzystane jedynie jako wskazówki odnoĞnie uĪytkowania innych lin systemów linowych.

4. Wyniki badaĔ i ich interpretacja

Jak juĪ na wstĊpie stwierdzono podstawowym celem niniejszej pracy jest okreĞlenie czy istnieje zaleĪnoĞü miĊdzy wynikami badaĔ róĪnych typów. AnalizĊ porównawczą zrealizowano przeprowadzając porównanie miedzy stopniami osłabienia liny stwierdzonymi za pomocą badaĔ magnetycznych i wytrzymałoĞciowych, w tym drugim przypadku posiłkując siĊ wynikami badaĔ organoleptycznych.

4.1. Osłabienie liny okreĞlone na podstawie badaĔ magnetycznych

Dane wejĞciowe do obliczeĔ ubytku przekroju na podstawie zapisu cewki wewnĊtrznej, którego przykład przedstawiono na rys. 2:

• czułoĞü badania: 10 mV/mm,

• odcinek sumowania (40d dla liny d=34mm): 1360 mm, • suma impulsów na odcinku sumowania: 12,

• Ğrednia wysokoĞü impulsu: 4,5 mm,

• odczytany z wykresów kalibracyjnych umowny ubytek przekroju: Uĭ=79,2 mm2. Rzeczywisty ubytek przekroju Urz oblicza siĊ z zaleĪnoĞci [4, 10]:

(6)

%

100 ⋅

=

n s v rz

F

k

U

ρ φ (1) Współczynniki: ks, kv, kȡ, przyjmowane zgodnie z normą [4] i wykresami kalibracyjnymi,

wy-noszą: kv=1, ks=1, kȡ=1,1 dla ȡ=6 mm, a sumaryczne pole przekroju drutów, Fn = 517,5 mm2.

%

100

5 ,

517

1 ,

1

2 ,

79 ⋅

⋅

=

rz

U

Urz = 13,92%

Ubytek przekroju obliczony na podstawie zapisu sygnału integrowanego UIRZ wyznaczono przy nastĊpujących danych wejĞciowych:

• UI – wartoĞü odczytana z wykresów kalibracyjnych: 85 mm2, • kv = 1, • ks = 1, • kȡ = 1,0 dla ȡ = 6mm, z nastĊpującej zaleĪnoĞci [4, 10]: % 100 ⋅ = n s v lrz F k k k U U l ρ (2)

,

5

100 %

517

1

85 ⋅

⋅

=

Irz

U

UIRZ = 16,44%

Ubytek przekroju obliczony dla czujnika hallotronowego UH wyznaczono przy załoĪeniu, Īe skalowanie przeprowadzono w miejscu, gdzie wskazania czujników indukcyjnych były najmniej-sze. Obliczony ubytek przekroju wynosi UH = 1,60%.

Łącznie, ubytek przekroju noĞnego U, wg. normy [4] oblicza siĊ ze wzoru:

U =URZ + UH (3)

i w prezentowanym przypadku wynosi on:

(7)

4.2. Osłabienie liny okreĞlone na podstawie badaĔ wytrzymałoĞciowych

W celu okreĞlenia osłabienia liny na podstawie badaĔ wytrzymałoĞciowych przyjĊto nastĊpu-jące dane wejĞciowe:

a) dla liny nowej (oznaczono indeksem N):

• siła zrywająca linĊ w całoĞci, Pz(N) = 755800 N,

• suma nominalnych przekrojów wszystkich 186 drutów, Fn(N) = 517,5 mm2, • sumaryczna siła zrywająca wszystkie druty, PȈ(N) = 846020 N

b) dla liny uĪywanej (dane wg własnych badaĔ wytrzymałoĞciowych (BW) oznaczo- ne są indeksem U):

• siła zrywająca linĊ w całoĞci, Pz(BW) = 727600 N,

• suma zmierzonych przekrojów wszystkich 186 drutów, Frz(U) = 446,76 mm2, • sumaryczna siła zrywająca wszystkie druty, PȈ(U) = 785920 N.

Wyniki badaĔ wytrzymałoĞciowych, a takĪe pomiary cech geometrycznych, zrealizowane czĊ-Ğciowo w badaniach organoleptycznych, zamieszczono w Tabeli 1.

Z oczywistego powodu podobny obraz zmian zarejestrowano w obliczeniach pola przekroju drutów. Ta wielkoĞü geometryczna jest istotna gdyĪ determinuje waĪny badany parametr wytrzy-małoĞciowy – wytrzymałoĞü na rozciąganie. Stwierdzono łączne zmniejszenie pola przekroju 6 drutów warstwy wewnĊtrznej z 8,94 mm2_{do 7,66 mm}2_{, czyli o 14,32%. O 18,59% zmniejszył siĊ} sumaryczny przekrój wszystkich drutów warstwy Ğrodkowej (z 22,32 do 18,17 mm2_{), a dla} war-stwy zewnĊtrznej ubytek ten wyniósł 12,44% (54,99 mm2_{dla Ğrednicy nominalnej oraz 48,15 dla} Ğrednic zmniejszonych na skutek zuĪycia).

Tabela 1. Wyniki badaĔ pojedynczych drutów liny Ø34, splotka nr

Nr drutu

ĝrednice drutów, d Pole przekroju drutów, F nominalna zmierzona nominalne rzeczywiste

mm mm mm2 _mm2 1 2 3 4 5 1 1,38 1,24 1,49 1,21 2 1,24 1,21 3 1,28 1,29 4 1,28 1,29 5 1,30 1,33 6 1,30 1,33 Ȉ(warstwy) Ȉ Fn(w) = 8,94 Ȉ Frz(w)= 7,66 7 1,54 1,32 1,86 1,37 8 1,32 1,37 9 1,34 1,41 10 1,38 1,49

(8)

Nr drutu

ĝrednice drutów, d Pole przekroju drutów, F nominalna zmierzona nominalne rzeczywiste

mm mm mm2 _mm2 11 1,38 1,49 12 1,38 1,49 13 1,40 1,54 14 1,40 1,54 15 1,42 1,58 16 1,44 1,63 17 1,44 1,63 18 1,44 1,63 Ȉ(warstwy) Ȉ Fn(w) = 22,32 Ȉ Frz(w)= 18,17 19 2,32 2,12 4,23 3,53 20 2,14 3,59 21 2,14 3,59 22 2,16 3,66 23 2,16 3,66 24 2,16 3,66 25 2,16 3,66 26 2,18 3,73 27 2,18 3,73 28 2,18 3,73 29 2,20 3,80 30 2,22 3,87 31 2,24 3,94 ȈF(warstwy) Ȉ Fn(w)= 54,99 Ȉ Frz(w)= 48,15 ȈF(splotki) Ȉ Fn(spl)= 86,25 ȈFrz(spl)= 73,98 ħródło: Opracowanie własne.

Podobny cykl pomiarów zrealizowano dla pozostałych splotek. Ich wyniki zestawiono w Tabeli 2.

(9)

Tabela 2. Wyniki pomiarów i obliczeĔ dla wszystkich splotek badanej liny Ø34 Warstwa WartoĞci nominalne drutu w splotce

WartoĞci zmierzone w splotce nr

1 2 3 4 5 6 d Fn dĞr Frz dĞr Frz dĞr Frz dĞr Frz dĞr Frz dĞr Frz mm mm2 _{mm mm}2 _{mm mm}2 _{mm mm}2 _{mm mm}2 _{mm mm}2 _{mm mm}2 wewnĊtrzna (6 drutów) 1,3 8 8,94 1,2 7 7,66 1,2 9 7,90 1,2 5 7,46 1,2 5 7,42 1,2 3 7,18 1,2 6 7,54 Ğrodkowa (12 drutów) 1,5 4 22,3 2 1,3 9 18,1 7 1,4 1 18,6 9 1,4 1 18,8 1 1,4 3 19,1 7 1,4 3 19,1 7 1,4 2 18,9 0 zewnĊtrzna (13 drutów) 2,3 2 54,9 9 2,1 7 48,1 5 2,1 7 48,2 3 2,1 8 48,3 1 2,1 8 48,6 3 2,1 7 48,0 9 2,1 5 47,2 8 ȈF(splotki) 86,2 5 73,9 8 74,8 2 74,5 8 75,2 2 74,4 4 73,7 2 ȈFrz(liny) 446,76

ħródło: Opracowanie własne.

Dla całej liny zmniejszenie sumarycznego pola przekroju wszystkich drutów obliczono korzystając ze wzoru:

%

100

) ( ) ( ) ( ) ( N n U rz N n U rz

_F

F

=

−

Δ

(4)

%

67 ,

13 %

100

50 ,

517

76 ,

446

50 ,

517

) (

=

−

=

Δ

F

rzU

Dla analizowanej liny sumaryczny ubytek przekrojów drutów wszystkich splotek wyniósł ǻFrz(U) = 13,67%.

Wykorzystując dane zawarte w Ğwiadectwie producenta oraz ateĞcie liny, okreĞlono takĪe wzglĊdny ubytek wartoĞci siły zrywającej linĊ w całoĞci, a takĪe sumarycznej siły zrywającej wszystkie 186 druty liny. W tym celu posłuĪono siĊ nastĊpującymi zaleĪnoĞciami:

%

100

) ( ) ( ) ( ) ( N z BW z N z BW z

_P

P

=

−

Δ

(5)

(10)

%

73 ,

3 %

100 755800

727600

755800

) (

=

−

=

Δ

P

zBW

Obliczona wartoĞü wzglĊdnego ubytku siły zrywającej linĊ w całoĞci, dla uzyskanych w badaniach danych wynosi: ǻPz(BW) = 3,73%. TĊ wartoĞü naleĪy przyjąü jako maksymalnie bliską rzeczywistego stanu badanej liny. Ewentualne odchyłki mogą ewentualnie wynikaü z niedokładnoĞci pomiaru. WartoĞü ta bĊdzie stanowiła odniesienie w porównaniach przeprowadzonych w dalszej czĊĞci pracy.

W podobny sposób obliczono zmianĊ wartoĞci siły zrywającej wszystkie druty liny uĪywanej, przy czym w tym celu korzystano z zaleĪnoĞci:

%

100

) ( ) ( ) ( ) ( N U N BW

P

Σ Σ Σ Σ

−

=

Δ

(6)

%

1 ,

7 %

100 846020

785920

846020

) (

=

−

=

Δ

P

Σ BW

Nastąpił wiĊc równieĪ ubytek wartoĞci siły zrywającej, przy czym zmniejszenie wartoĞci wynosiło ǻPȈ(BW) = 7,1%.

Podstawową przyczyną zmniejszenia siĊ wartoĞci siły zrywającej zarówno liny w całoĞci jak iwszystkich jej drutów był ubytek Ğrednicy, a tym samym pola przekroju drutów, a główną tego przyczyną była korozja: chemiczna i elektrochemiczna. Obserwacja ta jest zgodna z rezultatami innych licznych badaĔ górniczych wyciągów linowych, np. [1, 9].

4.3. Porównanie wyników uzyskanych róĪnymi metodami

W badaniach magnetycznych wyznaczono ubytek przekroju noĞnego U liny, natomiast w badaniach wytrzymałoĞciowych – ubytek siły, jaką moĪe przenosiü lina. Badania wytrzymałoĞciowe mają wiĊc tĊ przewagĊ nad magnetycznymi, Īe pozwalają bezpoĞrednio wyznaczyü podstawową cechĊ liny, zwłaszcza noĞnej – jej zdolnoĞü do przenoszenia sił rozciągających.

Stwierdzony na podstawie badaĔ magnetycznych ubytek przekroju noĞnego liny wynosi 15,52%, podczas gdy ta sama wartoĞü wyznaczona podczas badaĔ wytrzymałoĞciowych wynosi 13,67%. RóĪnicĊ wyników moĪna uznaü za dopuszczalną a obydwa rodzaje badaĔ za wystarczająco dokładne.

WyraĨnie gorsze są wyniki porównania uzyskanych zmian przekroju noĞnego i zmian wartoĞci sił zrywającej linĊ jak równieĪ sumarycznej siły zrywającej wszystkie druty liny. Ubytek wartoĞci siły zrywającej stwierdzony w badaniach wytrzymałoĞciowych wyniósł jedynie 3,73%, natomiast ubytek przekroju noĞnego według badaĔ magnetycznych jest ok. 4-krotnie wiĊkszy, a przecieĪ są to wielkoĞci proporcjonalne, wiąĪe je bowiem ogólnie znana zaleĪnoĞü:

(11)

ı = P/F (7a) albo:

P = F · ı (7b)

Dla sumarycznej siły zrywającej wszystkie druty w linie róĪnica ta jest mniejsza, lecz i tak przyrost (ujemny) siły (7,1%) jest dwukrotnie mniejszy niĪ przekroju noĞnego (15,52%).

5. Podsumowanie

Badania wytrzymałoĞciowe pozwalają na dokładne okreĞlenie stanu liny, jednak nie zawsze istnieją warunki do ich przeprowadzenia, poniewaĪ wymagają demontaĪu liny. Badania magnetyczne pozwalają na bieĪącą obserwacjĊ stanu liny (jej osłabienia), lecz uzyskane wyniki wydają siĊ niezbyt precyzyjne.

Przeprowadzone w niniejszej pracy porównanie wybranych cech uĪytkowych lin wyciągów górniczych potwierdziło powyĪsze stwierdzenie, stąd teĪ istnieje potrzeba dalszych badaĔ, które doprowadziłyby do zbliĪenia wyników badaĔ magnetycznych i wytrzymałoĞciowych, a takĪe urealniły relacje miĊdzy wyznaczanymi wielkoĞciami. Stworzenie narzĊdzia wspomagającego podejmowanie decyzji odnoĞnie dalszego uĪytkowania (lub nie) wyciągów górniczych, przy zapewnieniu właĞciwego bezpieczeĔstwa eksploatacji, powinno przynieĞü wymierne efekty finansowe.

Bibliografia

1. Carbogno A., Kaczmarczyk A., Sitek D., TrwałoĞü lin wyciągowych typu WK16 w trudnych warunkach pracy wyciągu wielolinowego. Materiały IV MiĊdzynarodowej Konferencji „Bez-pieczeĔstwo pracy urządzeĔ transportowych w górnictwie”. CBiDGP LĊdziny – UstroĔ, 2008, s. 263–275.

2. KwaĞniewski J., Badania magnetyczne lin stalowych. Wydawnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 2010.

3. Norma PN-90/M-80255. Liny stalowe. Wytyczne oceny zuĪycia i wymiany.

4. Norma PN-92/G-46603: Liny stalowe okrągłe. Oznaczenie stopnia zuĪycia metodą magne-tyczną.

5. Norma PN-92/G-46604: Liny kopalniane płaskie, stalowo-gumowe. Oznaczenie stopnia osłabienia metoda magnetyczną.

6. Norma PN-ISO 3154:1997: Liny splotkowe do wyciągów górniczych.

7. Opracowanie zbiorowe: Kryteria wymiany lin wyciągowych. Wydawnictwo Głównego Insty-tutu Górniczego, Katowice 1983.

8. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2002r. w sprawie bezpieczeĔstwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoĪarowego w pod-ziemnych zakładach górniczych. Dz. U. Nr 139 z 2002r. – poz. 1169 i Nr 124 z 2006r., – poz. 863 – załączniknr 4 do ww. rozporządzenia.

(12)

9. Styp-Rekowski M., MaĔka E.: Environmental Factors of Rope Hoisting Shaft Wear and Re-liability. Proceedings of X International Conference „Tribology and Reliability”. Petersburg State Transport University Publishing, St.Petersburg (Russia) 2010, pp. 245–257.

10. Tytko A.: Eksploatacja lin stalowych. Wydawnictwo ĝląsk, Katowice 2003.

11. Tytko A., Olszyna G.: Ocena lin stalowych metodami wizualnymi – ograniczenia metod tra- dycyjnych i nowe moĪliwoĞci. Materiały IV MiĊdzynarodowej Konferencji „BezpieczeĔstwo pracy urządzeĔ transportowych w górnictwie”. CBiDGP LĊdziny – UstroĔ, 2008, s. 276– 280.

COMPARISON OF SOME QUANTITIES VALUES USE IN ESTIMATION OF ROPE STATE, DETERMINED BY MEANS OF DIFFERENT METHODS

Summary

In this paper comparative analysis of operational features of shaft hoist rope is conducted. These features are determined by means of research: organoleptic, strength and magnetic. Changes of: geometric constructional features of rope strand wires and tensile forces are compared. It seems that observed changes are differen-tial and depend on kind of investigations. Analysis of reasons which such image cre-ates is realized too. On the base of conducted experimental investigations it was found that exist premises of method determination of corrections estimation which minimize differences between features values obtained by means of magnetic and de-structive strength research.

Key words: shaft hoist, rope research, rope operational feature, tensile force Eugeniusz MaĔka

Centrum BadaĔ i Dozoru Górnictwa Podziemnego sp. z o.o. w LĊdzinach OĞrodek Rzeczoznawstwa i Dozoru UrządzeĔ Górniczych

ul. Fabryczna 20, 41-404 Mysłowice e-mail: oridug@cbidgp.pl

Michał Styp-Rekowski Zakład InĪynierii Produkcji Wydział InĪynierii Mechanicznej

Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy al. Prof. S.Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz