Wydzia³ Geologii Uniwersytetu Warszawskiego
na 13. Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik
W dniu 30 maja 2009 r. na Rynku Nowego Miasta iPodzamczu odby³ siê 13. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik. Zdarzenie to, skierowane do odbiorców w ka¿dym wieku, niezale¿nie od zaintereso-wañ, jest najwiêksz¹ w Europie plenerow¹ imprez¹ popu-laryzuj¹ca naukê. Zrzesza przedstawicieli wy¿szych uczelni oraz instytucji badawczych, umo¿liwiaj¹c im zaprezento-wanie swojej oferty naukowej i zainteresowañ, ze szcze-gólnym uwzglêdnieniem ich praktycznego zastosowania. Tegoroczny piknik przyci¹gn¹³ jak zwykle t³umy zwie-dzaj¹cych zarówno z Polski (ponad 250 instytucji), jak i zagranicy, m.in. z Austrii, Belgii, Hiszpanii, Japonii i Rosji. Goœciem specjalnym imprezy by³y Czechy.
W pikniku uczestniczyli jako wystawcy przedstawiciele najwiêkszych polskich oœrodków naukowych, kó³ nauko-wych, muzeów, bibliotek, wydawnictw naukonauko-wych, funda-cji i stowarzyszeñ. Pomimo nie sprzyjaj¹cej pogody dopisa³a publicznoœæ, a zw³aszcza m³odzie¿ szkolna i dzie-ci. Ka¿da z wymienionych instytucji mia³a szansê przy-bli¿yæ zwiedzaj¹cym tajniki swojej codziennej pracy, wykorzystuj¹c w tym celu ró¿nego rodzaju eksponaty, oka-zy oraz „mini-prezentacjê” zjawisk zachodz¹cych w proka-zy- przy-rodzie. Zabawa nauk¹ odbywa³a siê na polu ró¿nych dyscyplin naukowych, zarówno nauk œcis³ych, przyrodni-czych, jak i spo³ecznych oraz humanistycznych. Mo¿na by³o dowiedzieæ siê jak stworzyæ swoj¹ „w³asn¹ chmurê”
czy spróbowaæ swoich si³ przeprowadzaj¹c operacjê na „otwartym sercu”. Warto wspomnieæ, ¿e tego dnia nawet wbijanie gwoŸdzi za pomoc¹ banana sta³o siê mo¿liwe.
Na pikniku nie zabrak³o równie¿ przedstawicieli Zak³adu Mineralogii Instytutu Geochemii, Mineralogii i Petrologii (IGMiP) Wydzia³u Geologii Uniwersytetu War-szawskiego, który wzi¹³ udzia³ w imprezie ju¿ po raz pi¹ty. Nad ca³ym przedsiêwziêciem czuwa³a dr Dorota Wolicka, która koordynowa³a pracê ca³ego zespo³u. Wœród osób pre-zentuj¹cych Zak³ad Mineralogii IGMiP by³ dziekan Wydzia³u Geologii UW prof. Andrzej Koz³owski oraz pracownicy IGMiP Wydzia³u Geologii UW: Agnieszka Marcinowska, Anna Poszytek, Krzysztof Ziemiñski, a tak¿e liczne grono doktorantów i studentów, m.in.: Roksana Maækowska, £ukasz Kruszewski, Oliwia Grafka, Micha³ Bogucki, Aga-ta Leszczuk, Anna Kopczyñska, £ukasz Modzelewski, Gustaw Konopka, Ludwina Jarzynowska. Na stanowisku Wydzia³u Geologii UW zosta³a zorganizowana miniwysta-wa ska³ i minera³ów. Odwiedzaj¹cy to stoisko próbominiwysta-wali przekonaæ siê m.in. czy sól przywieziona z kopalni smaku-je podobnie, jak sól kuchenna. Ogromne zainteresowanie wzbudzi³y tak¿e skamienia³e muszle organizmów morskich i koralowce zaklête w ska³ach, a bardziej dociekliwi mogli porównaæ ulubione okazy minera³ów, widziane makrosko-powo, z obrazem mikroskopowym.
554
Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 7, 2009
KRONIKA
Najliczniej reprezentowan¹ grup¹ odwiedzaj¹cych nasze stoisko by³y dzieci. Wœród najm³odszych najwiêksz¹ sympati¹ cieszy³ siê k¹cik mikroskopowy. Dzieci mog³y obejrzeæ obrazy mikroskopowe ska³ w p³ytkach cienkich, a nastêpnie pos³uchaæ, w jaki sposób podobne preparaty s¹ przygotowywane. Specjalnie dla nich zosta³ zorganizowa-ny konkurs plastyczzorganizowa-ny, a najciekawsze rysunki minera³ów zosta³y nagrodzone dyplomami. Niezwyk³ym uznaniem wœród m³odzie¿y szkolnej cieszy³y siê „sztuczne minera³y” wyhodowane przez studentów Wydzia³u Geologii UW. Ka¿dy pragn¹³ dowiedzieæ siê, jak „wyhodowaæ” podobne okazy w warunkach domowych, dlatego te¿ chêtnie zapo-znawa³ siê z ulotkami zawieraj¹cymi gotowe przepisy wytwarzania wybranych minera³ów.
Wszyscy zwiedzaj¹cy mogli znaleŸæ coœ wyj¹tkowego dla siebie. Przygotowana prezentacja mia³a na celu wypro-mowanie geologii nie tylko jako interesuj¹cej nauki, ale tak¿e jako ciekawego kierunku studiów (www.geo.uw. edu.pl).
Piknik naukowy to jedyna w Polsce tego typu impreza, organizowana na tak du¿¹ skalê. Co roku cieszy siê on zainteresowaniem ponad stu tysiêcy odwiedzaj¹cych. Przyci¹ga zarówno ludzi z ugruntowan¹ ju¿ wiedz¹ w danym temacie, jak równie¿ osoby pragn¹ce pog³êbiæ swo-je wiadomoœci oraz ludzi zwyczajnie ciekawych œwiata. Uczestnictwo w pikniku daje im szansê kojarzenia nauki nie tylko ze szko³¹ i ksi¹¿kami, ale tak¿e z fascynuj¹cymi sposobami spêdzania czasu. Dziêki podobnym wydarze-niom nauka mo¿e wydawaæ siê ³atwa, zaskakuj¹ca i cieka-wa. Tego dnia staje siê ona zabaw¹ nie tylko dla ludzi zwi¹zanych z ni¹ zawodowo, ale tak¿e dla laików. Za spraw¹ ludzi pe³nych pasji i zaanga¿owania w swoj¹ pracê, udaje siê zaraziæ najm³odszych chêci¹ poszukiwania i poznawania œwiata. Byæ mo¿e piknik naukowy stanie siê inspiracj¹ dla przysz³ych wielkich naukowców, bo prze-cie¿ ca³y otaczaj¹cy nas œwiat to niezbadane wyzwanie.
Dorota Wolicka, Agnieszka Gójska
90 lat Katedry Mineralogii, Petrografii i Geochemii AGH
W 2009 r. Katedra Mineralogii, Petrografii i Geoche-mii, równolatka swej Almae Matris — Akademii Górni-czo-Hutniczej im. Stanis³awa Staszica w Krakowie, obchodzi 90-lecie powstania. Katedra, wówczas nosz¹ca nazwê Katedry Mineralogii i Petrografii, by³a bowiem jedn¹ z szeœciu pierwszych jednostek Akademii Górniczej, jak nazwano uczelniê utworzon¹ w 1919 r. dla kszta³cenia kadry in¿ynierów, górników i hutników odrodzonej ojczy-zny. Idea szkolenia rodzimej kadry in¿ynierskiej w Galicji, jako posiadaj¹cej znaczn¹ autonomiê, dojrza³a w pierw-szych latach XX wieku (1906, 1910) na Zjazdach Górni-ków i HutniGórni-ków Polskich w zwi¹zku z rozwojem przemys³u wydobywczego i przetwórczego na ziemiach nieistniej¹cej Rzeczypospolitej. Prace przygotowawcze, poparte dzia³aniami politycznymi w Wiedniu, by³y na tyle zaawansowane, ¿e uczelnia mia³a zostaæ otwarta w roku akademickim 1913/1914. Wrócono do nich dopiero po ustaniu dzia³añ wojennych i odzyskaniu niepodleg³oœci, a zosta³y ukoronowane 20 paŸdziernika 1919 r., gdy naczelnik pañstwa, marsza³ek Józef Pi³sudski, dokona³ uroczystego otwarcia Akademii Górniczej, wypowiadaj¹c pamiêtne s³owa: Magnificencjo, Œwietny Senacie, Dostojne
Zgromadzenie! Niniejszym og³aszam Akademiê Górnicz¹ za otwart¹.
Katedra Mineralogii, Petrografii i Geochemii AGH ma uniwersyteckie korzenie. Nie tylko jej twórca (Józef Moro-zowicz), ale i pierwsi kierownicy byli profesorami Uniwer-sytetu Jagielloñskiego, a zajêcia odbywa³y siê pocz¹tkowo w pomieszczeniach dydaktycznych tej uczelni oraz w budynku przy ul. Loretañskiej, uzyskanym od rady miasta Krakowa. Budynek przy Alei Mickiewicza z charaktery-stycznymi rzeŸbami górnika i hutnika przed swym frontem, znany chyba wszystkim czytelnikom Przegl¹du
Geologicz-nego, zosta³ zbudowany dopiero z koñcem lat 20. XX
wie-ku i jest u¿ytkowany od rowie-ku akademickiego 1929/1930. Organizatorem katedry by³ Józef Morozewicz (1865– 1941), profesor mineralogii i petrografii na Uniwersytecie Jagielloñskim i jednoczeœnie przewodnicz¹cy Komitetu Organizacyjnego Akademii Górniczej. Jej powstanie na samym pocz¹tku istnienia uczelni œwiadczy o docenieniu
roli nauk mineralogicznych w kszta³ceniu in¿ynierów gór-ników i hutgór-ników. Formalnym kierownikiem katedry w nowo tworzonej Akademii Górniczej by³ od 1 maja 1919 r. dr Stefan Kreutz (1883–1941). Z obowi¹zków w Akademii Górniczej zrezygnowa³ on po niespe³na roku (1 kwietnia 1920 r.), powracaj¹c na Jagielloñsk¹ Wszechnicê i obej-muj¹c kierownictwo tamtejszego Zak³adu Mineralogii po profesorze Morozewiczu, któremu powierzono organiza-cjê Pañstwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Wakuj¹ce stanowisko w akademii przej¹³ kolejny z uczniów profesora Morozewicza, dr Zygmunt Rozen (1874– 1936), i to dopiero po dziewiêciu miesi¹cach, bo 1 grudnia 1920 r. By³o to spowodowane tocz¹c¹ siê wojn¹ miêdzy Polsk¹ a Rosj¹ Sowieck¹, gdy¿ — jak podaj¹ stare kroniki Akademii Górniczej — wiêkszoœæ studentów „by³a w polu”.
Pierwszym absolwentem Akademii Górniczej, zatrud-nionym w katedrze, zosta³ Andrzej Bolewski (1928). Po œmierci profesora Rozena w 1936 r. Rada Wydzia³u Górni-czego powierzy³a opiekê nad katedr¹ profesorowi Walere-mu Goetlowi (1889–1972), a bezpoœrednie prowadzenie spraw zwi¹zanych z funkcjonowanie katedry zlecono w³aœnie doktorowi Bolewskiemu, wówczas adiunktowi i wyk³adowcy Akademii Górniczej.
Obaj uczeni (prof. Goetel mianowany rektorem AG tu¿ przed wybuchem wojny, a doc. Bolewski po powrocie z obozu koncentracyjnego) kontynuowali tê wspó³pracê podczas okupacji, chroni¹c resztki mienia uczelni, organi-zuj¹c tajne nauczanie na poziomie akademickim w œredniej Szkole Technicznej przy ul. Krzemionki w Krakowie oraz przygotowuj¹c kadry, materia³y i plany do powojennego rozwoju Akademii Górniczej. Ich doœwiadczenie zosta³o wykorzystane ju¿ w czasie konferencji poczdamskiej, na której pe³nili rolê ekspertów polskiej delegacji, prezentuj¹c zw³aszcza opracowania odnoœnie surowców mineralnych Ziem Zachodnich i ukszta³towania zachodnich granic Polski.
Profesor Bolewski by³ w latach 1945–1969 kierowni-kiem Katedry Mineralogii i Petrografii AG, która — mimo powstania Wydzia³u Geologiczno-Mierniczego — do 1951 r. nadal by³a jednostk¹ Wydzia³u Górniczego AG. W wyniku
555 Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 7, 2009
