Informatyzacja polskiej administracji publicznej na tle budowy społeczeństwa wiedzy
14
0
0
Pełen tekst
(2) 98. Elbieta Miłosz Informatyzacja polskiej administracji publicznej na tle budowy społeczestwa wiedzy. Zarówno w społeczestwie informacyjnym, jak i w społeczestwie wiedzy, kada jednostka społeczestwa z wykorzystaniem technologii ICT utrzymuje nastpujce relacje z otoczeniem: z pastwem jako obywatel, z gospodark / biznesem jako klient lub firma, z innym człowiekiem jako jednostka indywidualna. Obywatel zobowizany jest utrzymywa odpowiednie relacje zPastwem, jego urzdami, zgodnie z aktualnymi przepisami prawa. Dostp do informacji urzdowych, kontakty z administracj coraz czciej realizowane s drog elektroniczn za porednictwem Internetu. Zapewnienie bytu, rodków utrzymania, wiadczenie pracy, prowadzenie biznesu na globalnym rynku nie jest ju moliwe bez wykorzystania usług sieci Internet. Kontakty midzyludzkie, szybka komunikacja, potrzeby akceptacji grup społecznych, uznania, samorealizacji to grupa potrzeb łatwych do zrealizowania w rodowisku sieci globalnej pod warunkiem posiadania odpowiedniej wiedzy i umiejtnoci szeroko pojtego wykorzystania komputera. Strategia rozwoju społeczestwa informacyjnego w Polsce do roku 2013 wyznacza kierunki i cele w ramach trzech obszarów: człowiek, gospodarka, pastwo. Rozwój kapitału intelektualnego i społecznego polskiego społeczestwa, wzrost efektywnoci, innowacyjnoci i konkurencyjnoci firm oraz udostpnienie i zwikszenie efektywnoci usług administracji publicznej to priorytety oparte na efektywnym wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych. 2. Funkcje e-administracji Administracj publiczn mona zdefiniowa jako "zespół działa, czynnoci i przedsiwzi. organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez róne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustaw i w okrelonych prawem formach" [12]. Współczesna "elektroniczna administracja (e-administracja) stanowi realizacj funkcji administracji, w tym wykonywania wewntrznych zada i wiadczenia zewntrznych usług, z wykorzystaniem nowoczesnych rodków zapisu i przekazu informacji" [12]. Zatem e-administracj (ang. e-Government) mona okreli jako administracj zapewniajc kontakt pomidzy urzdem a klientem za porednictwem nowych technologii ICT Głównym celem tworzenia e-administracji jest zwikszenie efektywnoci obsługi klientów administracji publicznej w zakresie [27]: • usprawnienia przepływu informacji urzd – obywatel, obywatel – urzd • zapewnienie moliwoci załatwiania spraw urzdowych drog elektroniczn, • moliwo składania drog internetow wniosków o wydanie dokumentów, • ułatwienie dostpu do danych urzdów pastwowych, samorzdowych, instytucji owiatowych, medycznych czy ubezpieczeniowych • wymiana informacji pomidzy urzdami w trybie on-line. Ww. funkcje e-administracji powinny wyeliminowa tradycyjne biurokratyczne bariery i ograniczenia w wiadczeniu usług, poprawi ich efektywno , uproci procedury, oszczdzi. czas, zapewni dostpno 24 godziny na dob, jednym słowem zapewni nowoczesn elektroniczn platform komunikacyjn urzd – obywatel (firma). W zalenoci od poziomu wdroenia usług e-administracji mona wyróni 4 poziomy dojrzałoci e-administracji [9]: I. Informacja on-line – moliwo uzyskania informacji za porednictwem stron WWW urzdów II. Interakcja jednokierunkowa – moliwo komunikacji petenta drog elektroniczn z pojedynczym urzdem.
(3) 99. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 49, 2011. III. Interakcja dwukierunkowa – moliwo komunikacji petenta drog elektroniczn z pojedynczym urzdem z jednoczesnym otrzymaniem informacji zwrotnej za porednictwem aplikacji elektronicznej IV. Transakcja – moliwo dokonania wszystkich czynnoci niezbdnych do załatwienia danej sprawy urzdowej drog elektroniczn – poczwszy od uzyskania informacji, poprzez pobranie odpowiednich formularzy, wypełnienie i odesłanie ich drog internetow, a po uiszczenie wymaganych opłat i otrzymanie potwierdzenia, zawiadczenia, decyzji lub innego dokumentu. Wdroenie e-usług w urzdach na jednym z ww. poziomów wymaga nie tylko odpowiedniej infrastruktury programowo-sprztowej, ale przede wszystkim uregulowa prawnych, zmian organizacyjnych, inwestycji w umiejtnoci urzdników i ich odpowiedzialnego podejcia do klienta. 3. Narzdzia administracji elektronicznej Dokument elektroniczny to dokument zawierajcy dane cyfrowe multimedialne (niekoniecznie sam tekst) zapisane na dowolnym noniku. Dane te mog by wielokrotnie odtwarzane, modyfikowane, kopiowane. Ustawa z 2005 roku o informatyzacji działalnoci podmiotów realizujcych zadania publiczne, okrela status prawny dokumentu elektronicznego jako: "dokument elektroniczny – stanowicy odrbn cało znaczeniow zbiór danych uporzdkowanych w okrelonej strukturze wewntrznej i zapisany na informatycznym noniku danych", oraz: "informatyczny nonik danych – materiał lub urzdzenie słuce do zapisywania, przechowywania i odczytywania danych w postaci cyfrowej" [23]. Wykorzystanie dokumentu elektronicznego regulowane jest przez wiele aktów prawnych np. rozporzdzenie MSWiA z30.10.2006 Dz. U. 2006 nr 206 okrelajce niezbdne elementy struktury dokumentu tzw. metadane, takie jak: unikalny identyfikator, twórca, tytuł, data, nazwa formatu danych (XML – standard), odbiorca i jego uprawnienia co do operacji na dokumencie, kwalifikacja i grupa, opis iinne. Dokument elektroniczny moe by dokumentem wewntrznym podlegajcym elektronicznemu obiegowi wewntrz urzdu lub dokumentem zewntrznym dokumentujcym relacje urzd – petent. Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrów z 18.01.2011 w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych (Dz. U. z dnia 20 stycznia 2011 r.) okrela zasady zarzdzania dokumentacj w cigu całego cyklu ycia czyli od momentu powstania dokumentu (wytworzenie przez urzdników bd otrzymanie od petentów) poprzez przedłoenie do dekretacji, akceptacj a do wysłania, archiwizacji dokumentu niezalenie od jego postaci: tradycyjnej papierowej czy elektronicznej. Ten długo oczekiwany akt prawny reguluje nowy sposób znakowania iidentyfikowania spraw, sposób postpowania z dokumentem elektronicznym (podanie, wniosek elektroniczny, e-mail) oraz z dokumentem papierowym, wymagania organizacyjno-techniczne systemów teleinformatycznych elektronicznego zarzdzania dokumentacj (EZD). Rozporzdzenie w sprawie instrukcji kancelaryjnej umoliwia prac z dokumentem elektronicznym z wykorzystaniem systemów EZD, ale nie wymusza ich zakupu, wdroenia iutrzymania. Biorc pod uwag róny poziom informatyzacji urzdów i moliwo operowania dokumentacj papierow lub elektroniczn rozporzdzenie uwzgldnia zasady postpowania.
(4) 100. Elbieta Miłosz Informatyzacja polskiej administracji publicznej na tle budowy społeczestwa wiedzy. zdokumentami w kadej postaci – jest to duy krok w kierunku modelu "urzdu bez papierów" szybko i sprawnie obsługujcego klientów. Podpis elektroniczny w Polsce wprowadzono poprzez ustaw z 18.09.2001 o podpisie elektronicznym. W myl tej ustawy podpis elektroniczny stanowi "dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zastały dołczone lub z którymi s logicznie powizane, słu do identyfikacji osoby składajcej podpis elektroniczny"[24]. Podpis elektroniczny jest alternatyw wobec podpisu tradycyjnego, własnorcznego i ma umoliwia zawieranie umów prawnych czy przesyłanie uwierzytelnionych dokumentów drog elektroniczn. Wystpuje w dwóch postaciach [8]: • podpis elektroniczny weryfikowany przy pomocy certyfikatu niekwalifikowanego (zwykły podpis elektroniczny), • bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany za pomoc wanego kwalifikowanego certyfikatu wykorzystujcego par kluczy: prywatny i publiczny. Podpisem elektronicznym mona sygnowa dokumenty elektroniczne w postaci plików tekstowych lub graficznych a take poczt elektroniczn. W praktyce podpis elektroniczny ma najczstsze zastosowanie dla dokumentów: e-deklaracje do ZUS, e-deklaracje do Urzdów Skarbowych, e-faktury, e-wnioski do e-KRS (Krajowy Rejestr Sdowy), e-GIODO (Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych), GIIF (Generalny Inspektor Informacji Finansowej), atake dla dokumentów przetargowych, administracyjnych czy medycznych. Mimo uregulowa prawnych podpis elektroniczny nie zyskał szerokiego zastosowania. Głównym powodem jest jego stosunkowo wysoki koszt wymagany przez centra certyfikacyjne za okrelony okres wanoci. Alternatyw podpisu elektronicznego moe by elektroniczny dowód osobisty wyposaony w chip (elektroniczny nonik danych), za porednictwem którego posiadacz bdzie mógł uwierzytelnia swoj tosamo w systemach teleinformatycznych. Wydawanie dowodów osobistych wyposaonych w chip, zgodnie z ustaw z 6.08.2010 o dowodach osobistych rozpocznie si w Polsce od 1.07.2011. Wzorem innych krajów (Finlandia, Estonia, Belgia, Austria, Hiszpania) elektroniczny dowód osobisty umoliwi uwierzytelnianie dokumentów elektronicznych oraz usprawni kontakt jego posiadacza z urzdami administracji pastwowej. Dane zawarte w elektronicznym dowodzie osobistym podzielone s na dwie warstwy [15]: • warstwa graficzna zawierajca dane osobowe (nazwisko, imi/imiona, nazwisko rodowe, imiona rodziców, data i miejsce urodzenia, płe , wizerunek twarzy, numer PESEL, obywatelstwo) oraz dane dotyczce dokumentu (seria i numer dowodu osobistego, data wydania, data wanoci, oznaczenie organu wydajcego dowód osobisty) • warstwa elektroniczna zawierajca wszystkie dane z warstwy graficzne uzupełnione o: o "dane słuce do składania informacji uwierzytelniajcej weryfikowane za pomoc certyfikatu dowodu osobistego, o dane słuce do składania podpisu osobistego weryfikowane za pomoc certyfikatu podpisu osobistego, o dane słuce do dokonania ograniczonej identyfikacji weryfikowane za pomoc certyfikatu ograniczonej identyfikacji, o przestrze umoliwiajc zamieszczenie certyfikatu kwalifikowanego wraz z danymi słucymi do składania bezpiecznego podpisu elektronicznego na podstawie ustawy z dnia 18 wrzenia 2001 r. o podpisie elektronicznym,.
(5) 101. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 49, 2011. o. przestrze na zamieszczenie danych słucych do wykorzystania dowodu osobistego jako karty ubezpieczenia zdrowotnego" [25]. Z danych biometrycznych, które pocztkowo miały by w nowym dowodzie Rzd zrezygnował. Elektroniczny dowód osobisty wzorem innych krajów bdzie mógł by. wykorzystywany w ubezpieczeniach zdrowotnych, podatkach, transakcjach handlowych czy innych systemach teleinformatycznych jakie uda si wdroy i upowszechni w Polsce. Uregulowania unijne zwizane z przeciwdziałaniem przestpczoci i terroryzmowi wprowadziły konieczno posiadania paszportów z danymi biometrycznymi dla osób przemieszczajcych si. Ustawa o dokumentach paszportowych z 13.07.2006, Dz. U. z 2006 r. Nr 143 [22], zgodnie z uregulowaniami unijnymi, wprowadziła od 2009 roku do paszportu dorosłego obywatela Rzeczpospolitej Polskiej dwa identyfikatory biometryczne: obraz twarzy oraz odciski dwóch palców umieszczone w mikroprocesorze na tylnej stronie okładki. 4. Elektroniczna administracja skarbowa i sdowa Plan informatyzacji Polski zakładał wprowadzenie elektronicznych usług podatkowych. Ministerstwo Finansów umoliwia wszystkim podatnikom składanie deklaracji podatkowych wformie elektronicznej. W 2008 roku wdroony został system e-Deklaracje – www.edeklaracje.gov.pl. Wypełnione interaktywne formularze deklaracji podatkowej naley podpisa. certyfikowanym podpisem elektronicznym, chocia wybrane deklaracje PIT (PIT-16, 16A, 19A, 28, 36, 36L, 37, 38 i 39) mog by podpisane nieweryfikowanym podpisem elektronicznym (dla uwierzytelnienia naley poda kwot przychodu zadeklarowan 2 lata wstecz) Podczas wysyłania składajcy deklaracj otrzymuje dokument – Urzdowe Powiadczenie Odbioru (UPO) jako dowód złoenia deklaracji drog elektroniczn. Wprowadzona elektroniczna forma składania deklaracji podatkowych z jednej strony ułatwia rozliczenia podatkowe pomidzy Urzdem Skarbowym a podatnikiem, daje moliwo korekty deklaracji drog internetow, podnosi jako. usług wiadczonych przez urzdy, ale z drugiej strony jest mało popularna dla starszego pokolenia nie korzystajcego z nowinek technologicznych, bd moe by niewystarczajc form udokumentowania dochodów podczas starania sie o kredyt hipoteczny w niektórych bankach. System e-Deklaracje jest pierwszym wdroonym modułem wikszego systemu e-Podatki przeznaczonego dla obywateli i podmiotów gospodarczych i planowanego do pełnego wdroenia w kocu 2012 roku [11]. Polska jako 4 kraj UE (po Niemczech, Wielkiej Brytanii i Czechach) wprowadziła elektroniczny system sdowy – usług e-sd: www.e-sad.gov.pl. Formalnie e-sd jest XVI Wydziałem Cywilnym Sdu Rejonowego w Lublinie, którego zadaniem jest przyjmowanie irozpatrywanie prostych pozwów o zaległ zapłat w trybie upominawczym z terenu całej Polski. E-sd powinien odciy prac sdów tradycyjnych, poprzez załatwianie za nich spraw prostych: zaleganie z opłatami za media, czynsz, itp. Warunkiem realizacji usługi przez osob fizyczn bd firm jest wniesienie opłaty sdowej i rejestracja w systemie, nie jest wymagany podpis elektroniczny. E-sd to due ułatwienie i przyspieszenie wyników postpowania sdowego wtrybie upominawczym. Usprawnieniem w obszarze sdownictwa s równie wprowadzone od 2010 roku elektroniczne ksigi wieczyste. Ministerstwo Sprawiedliwoci uruchomiło portal Podsystemu Dostpu do Centralnej Bazy Danych Ksig Wieczystych http://ekw.ms.gov.pl, na którym za.
(6) 102. Elbieta Miłosz Informatyzacja polskiej administracji publicznej na tle budowy społeczestwa wiedzy. pomoc interaktywnego formularza po podaniu nr ksigi wieczystej mona błyskawicznie uzyska. wgld do ksigi wieczystej. Uzyskanie wypisu z ksig wieczystych do przedłoenia np. unotariusza, w banku, urzdzie skarbowym mona na dzie dzisiejszy uzyska tylko w sdzie. Niemniej jednak portal e-Ksigi wieczyste jest duym krokiem naprzód w kierunku usprawnienia klienta administracji sdowej [17]. 5. Biuletyn Informacji Publicznej BIP i platforma ePUAP Zgodnie z Powszechn Deklaracj Praw Człowieka z 1948 r. oraz z Konstytucj RP z 1997 r. kady obywatel ma prawo do "uzyskiwania informacji o działalnoci organów władzy publicznej oraz osób pełnicych funkcje publiczne" [13]. Ustawa o dostpie do informacji publicznej z 6.09.2001 definiuje informacj publiczn, okrela zakres dostpu do niej oraz tryb udostpniania jako jedna z alternatyw: • ogłaszanie informacji publicznych w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) • udostpnianie informacji publicznej na indywidualny wniosek • udostpnianie informacji w miejscach ogólnie dostpnych • udostpnianie materiałów z posiedze organów władzy publicznej. BIP to grupa ujednoliconych witryn internetowych, na których władze publiczne oraz inne podmioty wykonujce zadania publiczne (organy władzy publicznej, organy samorzdów gospodarczych i zawodowych, ...) udostpniaj bezpłatnie i on-line informacje publiczne wymagane przez polskie prawo. W skład BIP wchodzi strona główna o adresie URL: http://www.bip.gov.pl/, której włacicielem jest minister do spraw informatyzacji, oraz strony podmiotowe, prowadzone przez kady podmiot zobowizany ustaw do jej prowadzenia. Interfejs wszystkich stron jest identyczny oparty o predefiniowany standard. BIP pełni rol informatora teleinformatycznego udostpnianego za porednictwem sieci Internet tylko tym obywatelom, którzy posiadaj odpowiedni infrastruktur techniczn (komputer i płatny dostp do Internetu) oraz umiejtnoci informatyczne wykorzystania tej usługi [2]. Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP) to "system informatyczny, dziki któremu obywatele mog załatwia sprawy urzdowe za porednictwem Internetu, natomiast przedstawiciele podmiotów publicznych – bezpłatnie udostpnia swoje usług w postaci elektronicznej. Ide przywiecajc budowie ePUAP było stworzenie jednego, łatwo dostpnego i bezpiecznego elektronicznego kanału udostpniania usług publicznych; tak powstał portal www.epuap.gov.pl" [18]. ePUAP jest kontynuacj projektu Wrota Polski i ma na celu budow w pełni zintegrowanego spójnego systemu informatycznego umoliwiajcego wiadczenie usług publicznych w Polsce obywatelom, przedsibiorcom, podmiotom publicznym. Realizacja programu podzielona została na 2 etapy [16]: • projekt ePUAP zrealizowany w latach 2006–2008 http://www.e-puap.mswia.gov.pl/ • projekt ePUAP2 zrealizowany w latach 2008–2013 http://epuap.gov.pl. Aktualnie wdraany portal ePUAP2 umoliwia obywatelom bezpłatny dostp do Katalogu Usług Publicznych. Podmioty publiczne mog za porednictwem portalu bezpłatnie udostpnia. usługi przez Internet za porednictwem Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP). W celu uporzdkowania wzorów oraz formularzy dokumentów elektronicznych, stworzono Centralne Repozytorium Wzorów Dokumentów (CRD), które zapewnia dostp do dokumentów oraz przyjmowanie nowych dokumentów. Drugi etap projektu ma doprowadzi do znacznego wzrostu.
(7) 103. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 49, 2011. liczby usług publicznych na ww. portalu, zwikszenia ich efektywnoci finansowej, integracji jednostek administracji samorzdowej. Najwaniejszymi osigniciami platformy ePUAP s: centralizowany dostp do wielu usług administracji publicznej, udostpnienie Profilu Zaufanego ePUAP (jako bezpłatnego mechanizmu potwierdzania tosamoci obywatela w systemach elektronicznej administracji – to alternatywa dla podpisu elektronicznego), moliwo załatwiania spraw urzdowych drog elektroniczn w dowolnym czasie i miejscu, a tym samym podniesienie jakoci obsługi: krótszy czas, mniejsze koszty, standaryzacja dokumentów i ich obiegu. 6. Stan rozwoju polskiej administracji Uregulowania prawne w sferze informatyzacji administracji publicznej zawarte zostały wwielu ustawach, m.in. w ustawie o dostpie do informacji publicznej z 6.09.2001, w ustawie opodpisie elektronicznym z 18.09.2001, w ustawie o informatyzacji podmiotów realizujcych zadania publiczne z 17.02.2005. Równie uchwały Rady Ministrów: Plan informatyzacji pastwa na lata 2007–2010 oraz Strategia rozwoju społeczestwa informacyjnego w Polsce do roku 2013 okrelaj działania w zakresie informatyzacji administracji pastwowej. W ramach projektów rzdowych wspierajcych budow administracji elektronicznej opracowano projekty: Platforma Lokalizacyjno – Informacyjna z Centraln Baz Danych (PLI CBD), Informatyzacja wydziałów ksig wieczystych, pl.ID – polska ID karta, ePUAP / ePUAP 2, Ogólnopolska sie teleinformatyczna na potrzeby obsługi numeru alarmowego 112, System Informacyjny Statystyki Publicznej (SISP), Geoportal 2, Platforma Usług Elektronicznych dla klientów ZUS, Emp@tia – Platforma komunikacyjna obszaru zabezpieczenia społecznego, eDeklaracje 2, e-Rejestracja, e-Podatki, Program e - Cło, Konsolidacja i centralizacja systemów centralnych i podatkowych, Platforma udostpniania on-line przedsibiorcom usług i zasobów cyfrowych rejestrów medycznych, Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostpniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, Centralna Ewidencja i Informacja o Działalnoci Gospodarczej [21]. Komisja Europejska zarekomendowała 20 podstawowych usług, które powinny by. realizowane on-line. S to [21]: • dla obywateli: Podatek od osób fizycznych, Porednictwo pracy, usługi Urzdów Pracy, wiadczenia społeczne, Dokumenty tosamoci, Rejestracja pojazdów, Pozwolenie na budow, Policja – obsługa zgłosze, Katalog bibliotek publicznych i ich przeszukiwanie, Certyfikaty (akty urodze, zgonu lub zawarcia małestwa), Rejestracja kandydatów na wysze uczelnie, Ewidencja meldunkowa, Usługi zwizane ze zdrowiem. • dla firm: Obowizkowe ubezpieczenia społeczne (ZUS), Podatek od osób prawnych, VAT: deklaracje i notyfikacje, Rejestracja działalnoci gospodarczej, Wysyłanie danych statystycznych, Deklaracje celne, Zezwolenia i certyfikaty (np. rodowiskowe), Zamówienia publiczne. Poziom 20 podstawowych usług administracji publicznej w Polsce był w 2007 roku dwukrotnie niszy ni rednia unijna i wynosił on 25%, przy redniej unijnej 59%. Ponadto jedynie cztery usługi osignły poziom transakcyjny, umoliwiajcy pełn interakcj z urzdami przez wykorzystanie elektronicznych kanałów dostpu. Ocen stanu informatyzacji polskiej administracji publicznej mona znale w wielu raportach unijnych i polskich. Kady z nich wg przyjtych kryteriów prezentuje róne rankingi, wskazuje osignicia i problemy i moe by ródłem dalszych rozwaa i analiz. Do wybranych bada.
(8) 104. Elbieta Miłosz Informatyzacja polskiej administracji publicznej na tle budowy społeczestwa wiedzy. i raportów Komisji Europejskiej mona zaliczy : • Smarter, Faster, Better eGovernment, 8th Benchmark Measurement, November 2009, [20] • Digitizing Public Services in Europe: Putting ambition into action, 9th Benchmark Measurement, December 2010, [4] • Eurostat – Data Eksplorer, E-government usage by enterprises, [6] • Eurostat – Data Eksplorer, E-government usage by individuals, [7] Dwa pierwsze raporty zawieraj zestawienie wyników 27 krajów UE rozszerzonych o 5 krajów europejskich pod katem: • stopnia zaawansowania usług e-administracji (mierzonego w 5 stopniowej skali: informacja, interakcja jednokierunkowa, interakcja dwukierunkowa, transakcja i nakierowanie usług, czyli zintegrowanie obsługi petenta tzw. "front office" z przetwarzaniem wewntrznej dokumentacji tzw. "back office") • dostpnoci usług on-line - okrelenie ile % wybranych 20 najwaniejszych usług publicznych jest realizowane w pełni automatycznie bdc na 4 lub 5 stopniu zaawansowania usług. Dwa kolejne raporty przedstawiaj procentowe wykorzystanie usług e-administracji przez przedsibiorstwa i obywateli w latach 2008–2009. Analiz porównawcz wyników dwóch raportów: 8th i 9th Benchmark Measurement pod katem stopnia zaawansowania usług e-administracji w latach 2009 i 2010 przedstawiono na rys. 1. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Austria Irlandia Malta Portugalia Szwecja Niemcy Włochy Hiszpania Wielka Brytania Słowenia Estonia Holandia Finlandia Dania Łotwa Francja Belgia Norwegia Turcja UE27+ Polska Luksemburg Szwajcaria Czechy Litwa Słowacja Wgry Islandia Chorwacja Bułgaria Rumunia Cypr. 0%. 2009. 2010. Rysunek 1. Stopie zaawansowania usług e-administracji w krajach 27+
(9) ródło: [20,4,14]..
(10) 105. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 49, 2011. W czołówce pastw o najwyszym poziomie zaawansowania usług e-administracji znalazły si: Austria, Irlandia, Malta i Portugalia (100%) oraz Szwecja, Niemcy, Włochy (99%). Najniszy poziom okazał si w krajach: Cypr, Rumunia, Bułgaria, Chorwacja. Polska znalazła si na 20 miejscu z poziomem 87% niszym o 3% od redniej krajowej dla UE27+. Pozytywnym zjawiskiem jest wysoka dynamika wzrostu poziomu w porównaniu z rokiem ubiegłym o 13 %. Rozpatrujc poszczególne kategorie usług e-administracji dedykowane obywatelom iprzedsibiorcom w Polsce i porównujc je ze wskanikami UE27+ mona zdiagnozowa. kategorie wymagajce intensywnej informatyzacji. S to [14]: zezwolenia, certyfikaty oraz wysyłanie stron statycznych w grupie usług dla przedsibiorstw, oraz pozwolenie na budow, dokumenty tosamoci i rejestracja pojazdów w grupie usług dla obywateli. Stopie udostpnienia usług e-administracji przedstawiony był w raporcie [4] w 5 stopniowej skali. Pełna dostpno usług on-line była brana pod uwag od 4 poziomu skali oceny dojrzałoci usług – od poziomu transakcyjnego. 100% poziom dostpnoci on-line usług e-administracji osignło 6 krajów: Austria, Irlandia, Włochy, Malta, Portugalia i Szwecja. Najniszy wskanik uzyskano w krajach: Grecja, Cypr, Islandia. Polska osignła 20 miejsce z wynikiem 79% niszym ni rednia. Analiz porównawcz wykorzystania usług e-administracji przeprowadzono w dwóch grupach: indywidualnych obywateli oraz przedsibiorstwa w krajach UE27+. Analiza danych pokazuje niski stopie wykorzystania usług e-administracji przez obywateli (redni poziom: 35% w 2010 r.), a stosunkowo wysoki przez przedsibiorstwa (redni poziom: 76% w 2010 r.). Najwiksze wykorzystanie usług e-administracji przez indywidualnych obywateli obserwowane jest w Islandii, Danii, Norwegii (ok. 70%), najmniejsze w Rumunii i Turcji (poniej 10%). Polska znajduje si na dalekim 25 miejscu z 21% wykorzystaniem usług przez obywateli przy redniej UE27+ 35%. Oceniajc dynamiczne zmiany wykorzystania e-administracji na przestrzeni 3 lat mona wysoko oceni Dani, w której zanotowano znaczny 30 % przyrost stopnia wykorzystania usług. Odwrotn tendencj mona zaobserwowa we Francji i Rumunii – tu nastpił spadek zainteresowania usługami elektronicznej administracji [6,7]. Przedsibiorstwa krajów UE27+ wykorzystuj usługi e-administracji w znacznie wikszym zakresie ni indywidualni obywatele. Przedsibiorstwa Finlandii, Słowacji, Litwy, Danii korzystaj z tych usług na poziomie ponad 90%, najsłabiej wykorzystuj je przedsibiorcy Rumunii (41%). Polska niestety znajduje sie w ogonie i zaliczana jest do krajów o niskim stopniu wykorzystania e-administracji na poziomie 61% razem z Bułgari i Chorwacj. najwiksz dynamik wzrostu wykorzystania e-administracji mona odnotowa w Belgii (12% wzrostu) [6,7]. Analizujc obydwie grupy odbiorców usług e-administracji naley stwierdzi , e programy rzdowe powinny stymulowa rozwój społeczestwa informacyjnego, jego umiejtnoci, wiedzy, dostpu do infrastruktury technicznej, a tym samym popularyzowa , upowszechnia , stwarza. odpowiednie warunki społeczno-ekonomiczne do szerokiego wykorzystania elektronicznej administracji. W Polsce równie przeprowadza si wiele bada na temat stanu informatyzacji administracji pastwowej. Do wybranych bada, raportów, czy opinii realizowanych przez polskie firmy czy instytucje mona zaliczy : • Raport MSWiA: "Wpływ informatyzacji na usprawnienie działania urzdów administracji publicznej w Polsce w 2010 r." [19],.
(11) 106. Elbieta Miłosz Informatyzacja polskiej administracji publicznej na tle budowy społeczestwa wiedzy. "Opinia Polskiego Towarzystwa Informatycznego dla Komisji Gospodarki Narodowej Senatu RP na temat stanu prac nad informatyzacj pastwa (e-governing)" [1]. Pierwszy z raportów opracowany na zlecenie MSWiA przedstawia wyniki bada ilociowych z2010 r. realizowanych metod ankietowania, których celem było zidentyfikowanie stanu informatyzacji urzdów i ocena wpływu technologii ICT na ich funkcjonowanie. Wyniki bada pokazały obraz polskiej administracji pod ktem wykorzystania ICT oraz szereg barier iproblemów na drodze informatyzacji urzdów. Wnioski z raportu przedstawiaj si nastpujco [19]: • Urzdy doceniaj i wykorzystuj technologie ICT usprawniajce prac (48% urzdów posiada systemy elektronicznego zarzdzania dokumentami, z reszty 92% deklaruje zakup), ale brak jest spójnej polityki wdraania tych systemów w urzdach i integracji z innymi systemami, • Wykorzystywane technologie podnosz jako wykonywanych usług, przyspieszaj załatwianie spraw (w 71% urzdów), zwikszaj liczb załatwianych spraw (44% urzdów) i obsłuonych klientów (51%), skracaj czas realizacji usług (75%), zwikszaj satysfakcj klientów (54%), usprawniaj prac pracowników administracji (52%), chocia nie zmniejszaj znaczco liczby dokumentacji papierowej (20 % urzdów miejskich i gminnych i 58% urzdów wojewódzkich deklaruje zmniejszenie papierów), ale nie wpływaj na zmniejszenie obcienia prac (54%) i na zmniejszenie kosztów (57%), • Sukces informatyzacji obserwowany jest w obszarach: wiadczenie usług on-line, elektroniczny obieg dokumentów, upraszczanie procedur, ale dostp do Internetu przez PIAP nie jest powszechny (55% urzdów nie posiada adnego PIAPu), • Urzdy posiadaj elektroniczn skrzynk podawcz na platformie ePUAP (67%), ale w niewielkim stopniu j wykorzystuj, • Strony www urzdów w duej mierze nie spełniaj kryterium dostpnoci konsorcjum W3C, ale ich funkcjonalno stale ronie, ewoluuj w kierunku interaktywnych aplikacji, • Biuletyn Informacji Publicznej jest tworzony niezalenie od strony www urzdu, budowa, wdroenie i eksploatacja BIP realizowana jest w rónorodny sposób (zewntrzny dostawca/ własna infrastruktura, narzdzia komercyjne/open source), • Załatwianie spraw przez Internet jest mało popularne (miesicznie 1% klientów załatwiał spraw przez Internet). Raport MSWiA pozwolił uzyska obraz informatyzacji urzdów w Polsce lecz mimo znacznych osigni w tej dziedzinie wytknł istotne błdy, do których naley zaliczy : • "brak integracji i wspólnej polityki, • brak walki z wykluczeniem cyfrowym, • brak promocji podejmowanych działa, • niedostateczna wiedza na temat wpływu informatyzacji na działanie urzdu" [10]. •.
(12) 107 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 49, 2011. Innym dokumentem oceniajcym stan informatyzacji polskich urzdów jest Opinia Polskiego Towarzystwa Informatycznego dla Komisji Gospodarki Narodowej Senatu RP na temat stanu prac nad informatyzacj pastwa [1]. Zdaniem ekspertów PTI, istniejce raporty porównujce stan informatyzacji Polski na tle innych krajów UE, nie uwzgldniaj porównania obecnie wdraanych rozwiza technologicznych z ogólnowiatowymi trendami. Zdaniem ekspertów PTI naley zwróci uwag na nastpujce problemy [1]: • "w budowie form wiadczenia usług przez administracj powinno si stosowa metody podobne do wypracowanych ju przez elektroniczny biznes i elektroniczn bankowo. z uwzgldnieniem zmian wprowadzanych przez upowszechnienie technologii szerokopasmowej transmisji danych, • infrastruktura w szybkim tempie minimalizuje si na rzecz outsourcingu mocy obliczeniowych w postaci cloud computing, czego skutkiem jest stopniowe zmniejszanie budetów inwestycyjnych na rzecz operacyjnych, • naley uwzgldnia postpujce starzenie si społeczestw krajów unijnych przy jednoczesnym wzrocie migracji – administracja musi sprawowa swoje funkcje wobec obywateli fizycznie rozrzuconych po całym terytorium UE a nawet po całym wiecie, • model funkcjonowania administracji krajów UE wymaga rewizji z uwagi na wzrost moliwoci bezporedniego uczestnictwa obywateli w procesach administracyjnych, • postpuje upowszechnianie si telepracy i wzrost znaczenia wielozawodowoci obywateli, proces zastpowania tradycyjnego modelu słuby cywilnej systemem kontraktów specjalistycznych i menederskich". Według ekspertów PTI e-administracja nie polega tylko na elektronicznym załatwianiu spraw ale na implementacji za pomoc technologii ICT wszelkich moliwych form aktywnego dwustronnego kontaktu pomidzy urzdem a klientem, biznesem. E-Government powinien opiera. si na e-usługach, e-demokracji i e-zarzdzaniu: „...e-Government jest to proces wykorzystania technologii informatycznych zmierzajcy do poprawy procesu rzdzenia, wikszego zaangaowania obywateli i wiadczenia usług administracji” [1]. W opinii ekspertów PTI model informatyzacji pastwa powinien by zamieniony now formuł, " w której wdraanie technik informatycznych bdzie cile zwizane ze zmianami wzarzdzaniu pastwem i zmianami w organizacji procesów administracji publicznej" [1]. Podobn opini przekazała rzdowi Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji (PIIiT). Wg ekspertów PIIiT [26]: • społeczestwo informacyjne rozwija si szybciej ni e-administracja; • dobrze przygotowane e-usługi mog przynie pastwu znaczne oszczdnoci finansowe (e-PITy, e-Sdy, e-ksigi wieczyste, ...); • niech do wykorzystania teleinformatyki w e-administracji (problemy uznawania e-Faktur, brak moliwoci złoenia elektronicznego wniosku o paszport,...); • wdraanie nowych systemów teleinformatycznych e-administracji nie jest przemylane • problemy koordynacji informatyzacji w Rzdzie..
(13) 108. Elbieta Miłosz Informatyzacja polskiej administracji publicznej na tle budowy społeczestwa wiedzy. 7. Podsumowanie Informatyzacja kadej organizacji jest przedsiwziciem złoonym. Wdroenie systemów informatycznych w administracji publicznej zapewniajcych sprawn obsług on-line klientów zwizane jest z przezwycieniem szeregu barier, do których mona zaliczy : • bariery finansowe – problemy pozyskania rodków na odpowiedni infrastruktur sprztowoprogramow, niedostateczne wykorzystanie rodków unijnych; • bariery kompetencyjne – problemy wiedzy i umiejtnoci informatycznych urzdników – pracowników administracji pastwowej; • bariery koncepcyjne – brak kompleksowego podejcia do informatyzacji spraw a nie urzdów (oddzielna informatyzacja ministerstw); • bariery prawne – złe dostosowanie legislacji w administracji, problemy postpowania z dokumentami elektronicznymi w stosunku do papierowych (instrukcja kancelaryjna). Bariery te w Polsce s stopniowo przełamywane. Tym niemniej dzieje si to zbyt wolno w stosunku do wikszoci pozostałych krajów europejskich.. Bibliografia [1]. [2] [3] [4]. [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11]. Bogucki D., Paluszyski W., Opinia Polskiego Towarzystwa Informatycznego dla Komisji Gospodarki Narodowej Senatu RP na temat stanu prac nad informatyzacj pastwa (e-governing) http://www.pti.org.pl Biuletyn Informacji Publicznej, http://www.bip.gov.pl/ Cellary W., Społeczestwo informacyjne czy społeczestwo wiedzy? portal o nowoczesnej edukacji, http://edunews.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=313&Itemid=8 Digitizing Public Services in Europe: Putting ambition into action, 9th Benchmark Measurement, December 2010, http://ec.europa.eu/information_society/newsroom/cf/item-detail-dae.cfm Encyklopedia zarzdzania http://mfiles.pl/pl/index.php/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_wiedzy Eurostat – Data Eksplorer, E-government usage by enterprises, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=isoc_si_egov&lang=en, Eurostat – Data Eksplorer, E-government usage by individuals, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=isoc_si_igov&lang=en, Ganczar M., Informatyzacja administracji publicznej. Nowa jako usług publicznych dla obywateli i przedsibiorców, CeDeWu, Warszawa, 2009 Grodzka D., E-administracja w Polsce, W: Infos – zagadnienia społeczno-gospodarcze, Biuro Analiz Sejmowych, nr 18, 5 lipca 2007. Informatyzacja polskich urzdów – raport MSWIA http://www.internetnawsi.pl/aktualnosci/informatyzacja-polskich-urzedow---raport-mswia Instrukcja wypełniania interaktywnych formularzy słucych do składania deklaracji PIT16A, PIT-19A zezna PIT-28, PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38, PIT-39 oraz wniosku PIT16 w roku 2011 oraz podpisywania ich podpisem elektronicznym nieweryfikowanym za pomoc wanego kwalifikowanego certyfikatu i przesyłania do systemu e-Deklaracje, Ministerstwo Finansów, Wersja 3.5, http://e-deklaracje.mf.gov.pl/index.php.
(14) 109. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 49, 2011. [12]. [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20]. [21] [22] [23] [24] [25] [26]. [27]. Janowski J., Administracja elektroniczna. Kształtowanie si informatycznego prawa administracyjnego i elektronicznego postpowania administracyjnego w Polsce, MUNICIPIUM SA, Warszawa 2009. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1997, Nr 78 poz. 483. Majewska A., Analiza stanu informatyzacji polskiej administracji, praca inynierska, promotor Miłosz M., Politechnika Lubelska, Lublin, 2011 Nowe dowody osobiste, http://www.mswia.gov.pl/portal/pl/2/8859/Nowe_dowody_osobiste.html Plan informatyzacji Pastwa na lata 2007–2010 Rozporzdzenie RM z dnia 28 marca 2007 w sprawie Planu Informatyzacji Pastwa na lata 2007–2010 (Dz. U. z dnia 6.04.2007 r.) Podsystem dostpu do Centralnej Bazy Ksig Wieczystych, http://ekw.ms.gov.pl Portal ePUAP – elektroniczna platforma usług administracji publicznej, http://epuap.gov.pl/wps/portal/E2_OePUAP Raport MSWiA: "Wpływ informatyzacji na usprawnienie działania urzdów administracji publicznej w Polsce w 2010 r." http://www.mswia.gov.pl/portal/SZS/497/8736/ Smarter, Faster, Better eGovernment, 8th Benchmark Measurement, November 2009, http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/docs/benchmarking/egov_benchmar k_2009.pdf Strategia rozwoju społeczestwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, http://www.mswia.gov.pl/portal/SZS/495/6271/ Ustawa z dnia 13 lipca 2006 roku o dokumentach paszportowych, Dz. U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1027 Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalnoci podmiotów realizujcych zadania publiczne, Dz. U. Nr 64, poz. 565 Ustawa. z dnia 18 wrzenia 2001 r. o podpisie elektronicznym, Dz. U. Nr 130, poz.1450 Ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 roku o dowodach osobistych, Dz. U. 2010 Nr 167, poz. 1131 Uwagi Polskiej Izby Informatyki I Telekomunikacji (PIIT) do stanu prac nad informatyzacj pastwa (e-governing) na posiedzenie Komisja Gospodarki Narodowej Senatu RP Wikipedia, http://pl.wikipedia.org/wiki/E-government.
(15) 110. Elbieta Miłosz Informatyzacja polskiej administracji publicznej na tle budowy społeczestwa wiedzy. COMPUTERIZATION OF POLISH PUBLIC ADMINISTRATION IN COMPARISON OF KNOWLEDGE SOCIETY DEVELOPMENT Summary The article presents the role and the basic functions of e-government in the knowledge society. There are also shown e-government tools such as electronic document and signature, electronic ID card and passport, tax declarations, electronic court system, public information newsletter or e-PUAP platform. There has also been assessed the state of the Polish e-government in comparison to other countries and the European Commission's recommendation. There are also presented reports on the state of the computerization of government, developed by the government, chamber of business and information processing society. The main recommendations resulting from these reports are presented. Most of the statistics and reports indicates insufficient development of e-government in Poland. Keywords: knowledge society, e-government, level assessment. Elbieta Miłosz Katedra Zarzdzania Wydział Zarzdzania Politechnika Lubelska ul. Nadbystrzycka 38, 20-618 Lublin e-mail: milosz@antenor.pol.lublin.pl Katedra Informatyki Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Wysza Szkoła Przedsibiorczoci i Administracji ul. Bursaki 12, 20-150 Lublin e-mail: e.milosz@wspa.pl.
(16)
Powiązane dokumenty
Two basic directions of research can be singled out: The problems of the role of the Army in the political and social life in different stages of the historical develop ment of
W czasie konferencji w dyskusjach, rozmowach kuluarowych, a zwłaszcza w panelu podsumowujących obrady oraz na posiedzeniu rady naukowej zwrócono uwagę na wiele
Na- wiasem mówiąc, podobne problemy z papierem zdarzały się jeszcze w XX wieku – kiedy w Japonii zapanowała moda na nowinki techniczne z Europy i Japończycy zaczęli używać
W dniu 25 listopada 2014 roku w toruniu odbyła się IV Konferencja sieci Zrównoważonego rozwoju „Zasada zrów- noważonego rozwoju w wymiarze gospodarczym i ekonomicz- nym”
4 „Subiektywność kulminuje w namiętności, chrześcijaństwo jest paradoksem, paradoks i namięt ność w pełni wzajemnie sobie odpowiadają, zaś paradoks w pełni
Implikatura – ja chcę wiedzieć i pytam czy X jest NAJLEPSZYM trenerem i ty wiesz o tym, a mówisz, że miałeś wielu DOBRYCH trenerów, czyli nie chcesz albo nie potrafisz
[r]
[r]
