Profesor Aleksandra Macioszczyk
— czo³owy badacz polskiej hydrogeologii
Pani Profesor Aleksandra Macioszczyk karierê naukow¹zwi¹za³a z Wydzia³em Geologii Uniwersytetu Warszaw-skiego. Tu skoñczy³a studia, uzyskuj¹c tytu³ magistra geo-logii stratygraficzno-poszukiwawczej, oraz, trudno w to uwierzyæ, prawie 50 lat temu podjê³a pracê zawodow¹. Rozpoczêt¹ w 1957 r. pracê na Wydziale Geologii UW przerwa³a ze wzglêdów rodzinnych i po krótkotrwa³ej przerwie podjê³a nowe wyzwanie zawodowe w Gospodar-stwie Pomocniczym Wydzia³u Architektury Politechniki Warszawskiej. Przez cztery lata zajmowa³a siê roz-wi¹zywaniem praktycznych zagadnieñ hydrogeologicz-nych — zwykle nietuzinkowych. Dalsze cztery lata to Studia Doktoranckie w Polskiej Akademii Nauk, po przy-jêciu zaszczytnej propozycji profesora Zdzis³awa Pazdro.
W roku 1969 na podstawie rozprawy doktorskiej pod tytu³em Charakterystyka t³a hydrochemicznego wód
pod-ziemnych wystêpuj¹cych w utworach miocenu Ni¿u Pol-skiego, napisanej pod kierunkiem naukowym profesora
Zdzis³awa Pazdro, uzyska³a stopieñ doktora nauk przyrod-niczych.
Ju¿ jako doktor wróci³a na Uniwersytet Warszawski, gdzie w kierowanym przez profesora Z. Pazdro Zak³adzie Hydrogeologii przechodzi³a kolejne szczeble kariery zawodowej naukowca i nauczyciela akademickiego.
W 1978 r. na podstawie rozprawy pt. Chemizm wód
trzeciorzêdowych i kredowych oraz jego geneza w zachod-niej czêœci niecki mazowieckiej Aleksandra Macioszczyk
uzyska³a stopieñ doktora habilitowanego oraz stanowisko docenta.
Jej zaanga¿owanie naukowe zaowocowa³o licznymi publikacjami zarówno w kraju, jak i zagranic¹, a w 1991 roku z r¹k prezydenta RP Lecha Wa³êsy otrzyma³a tytu³ profesora nauk przyrodniczych. Kontynuowa³a pracê w Instytucie Hydrogeologii i Geologii In¿ynierskiej Wydzia³u Geologii UW na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a od 1996 r. profesora zwyczajnego.
Podczas swojej d³ugoletniej pracy na Wydziale Geolo-gii Uniwersytetu Warszawskiego, poza wszechstronn¹ dzia³alnoœci¹ naukowo-dydaktyczn¹, spo³eczn¹ i organiza-cyjn¹, Aleksandra Macioszczyk pe³ni³a wiele odpowie-dzialnych funkcji kierowniczych. Miêdzy innymi w latach 1979–1982 by³a wicedyrektorem Instytutu Hydrogeologii i Geologii In¿ynierskiej, a w latach 1989–1997 organizato-rem i dyrektoorganizato-rem Uniwersyteckiego Centrum Badañ nad Œrodowiskiem Przyrodniczym. Stworzy³a jedyny w Polsce Zak³ad Hydrogeochemii i kierowa³a nim przez wiele lat. Jest cz³onkiem i przewodnicz¹c¹ licznych komisji
nauko-wych, spo³ecznych i organizacyjnych, d³ugoletnim cz³on-kiem Rady Wydzia³u Geologii oraz Rady Naukowej Instytutu Hydrogeologii i Geologii In¿ynierskiej. Profesor Aleksandra Macioszczyk od wielu lat dzia³a tak¿e w Komi-tecie Narodowym International Association of
Hydro-geologists oraz w Komisji Hydrogeologii Komitetu Nauk
Geologicznych Polskiej Akademii Nauk.
G³ówny nurt badañ naukowych, którymi zajmowa³a siê Prof. Aleksandra Macioszczyk, to hydrogeochemia — dziedzina wyraŸnie zaniedbana w kraju. St¹d te¿ Jubilatka podjê³a starania o nawi¹zanie naukowych kontaktów zagranicznych, uwieñczone kilkoma wyjazdami na sympo-zja i kongresy naukowe oraz 6-letni¹ bezpoœredni¹ wspó³prac¹ naukow¹ z Uniwersytetem £omonosowa w Moskwie, a ponadto kilkoma sta¿ami we Francji i w Bel-gii. Z tych ostatnich, realizowanych w formie stypendiów rz¹dów francuskiego i belgijskiego, wynios³a szersz¹ zna-jomoœæ nowoczesnych metod badawczych, przy czym za szczególnie wartoœciowe uwa¿a inspiruj¹ce myœli nauko-we profesora H. Schoekera.
Profesor dr hab. Aleksandra Macioszczyk jest niekwe-stionowanym autorytetem naukowym w dziedzinie hydro-geologii, opiniowa³a i recenzowa³a wiele projektów nauko-wych, dokumentacji oraz opracowañ, zarówno z ramienia 974
Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 11, 2006
AKTUALNE PROBLEMY HYDROGEOCHEMII
Konferencja naukowa Instytutu Hydrogeologii i Geologii In¿ynierskiej
Wydzia³u Geologii Uniwersytetu Warszawskiego
i Sesja Jubileuszowa Profesor dr hab. Aleksandry Macioszczyk
Warszawa, 17.11.2006
Ryc. 1. Prof. dr hab. Aleksandra Macioszczyk. Fot. M.
Komisji Dokumentacji Hydrogeologicz-nych dzia³aj¹cej przy Ministerstwie Œro-dowiska, jak i Komitetu Badañ Nauko-wych oraz Ministerstwa Nauki i Szkol-nictwa Wy¿szego. Jest równie¿ recenzen-tem i konsultanrecenzen-tem naukowym licznych projektów aktów prawnych, skryptów i podrêczników akademickich, a tak¿e re-daktorem naukowym opracowañ karto-graficznych, w tym Mapy
hydrogeolo-gicznej Polski w skali 1 : 50 000.
Zyska³a ogromne uznanie w œrodo-wisku hydrogeologów, st¹d wielokrotnie by³a cz³onkiem komitetów naukowych na konferencjach i kongresach, zw³aszcza najwa¿niejszej dla spo³ecznoœci hydro-geologów polskich, odbywaj¹cej siê cy-klicznie konferencji Wspó³czesne Pro-blemy Hydrogeologii.
Dzia³alnoœæ naukow¹ Pani Profesor cechuje wszech-stronnoœæ i umiejêtnoœæ wi¹zania zagadnieñ teoretycznych i praktycznych. Jest twórc¹ nowoczesnej geochemii wód podziemnych i prekursorem rozwoju hydrogeochemii w Polsce. Jej zainteresowania badawcze dotycz¹ szeroko pojê-tych zagadnieñ hydrogeochemicznych, w tym wp³ywu czyn-ników geogenicznych i antropogenicznych kszta³tuj¹cych procesy geochemiczne zachodz¹ce w wodach podziem-nych, metod oceny zmian chemizmu wód podziemnych w badaniach regionalnych, monitoringu jakoœci wód pod-ziemnych, wyznaczania i analizy t³a hydrogeochemiczne-go i klasyfikacji anomalii hydrogeochemicznych, oceny zagro¿enia jakoœci wód podziemnych w warunkach regio-nalnych i lokalnych oraz wielu innych zagadnieñ. Zapocz¹tkowa³a badania dotycz¹ce hydrogeochemii dyna-micznej, rozpatruj¹c skomplikowane uk³ady wzajemnego oddzia³ywania woda–minera³y–gazy–substancje organicz-ne w œrodowisku adwekcyjno-dyspersyjnym wód pod-ziemnych. Wyniki tych prac s¹ szeroko wykorzystywane w praktyce hydrogeologicznej.
Niew¹tpliwym osi¹gniêciem Pani Profesor jest stwo-rzenie w Polsce w³asnej szko³y z licz¹cym siê dorobkiem Jej uczniów, szko³y, w której podstawowym elementem spajaj¹cym wyniki badañ geologicznych, hydrogeologicz-nych i chemiczhydrogeologicz-nych jest model geochemiczny — model, który sta³ siê standardem oraz g³ównym instrumentem badacza interpretuj¹cego procesy decyduj¹ce o ewolucji sk³adu chemicznego wód.
Dorobek wydawniczy Aleksandry Macioszczyk jest bardzo bogaty, obejmuje dziewiêædziesi¹t opublikowanych oryginalnych prac naukowych, które ukaza³y siê w Polsce i za granic¹. Jest autork¹, wspó³autork¹ i redaktorem nauko-wym kilku podstawowych podrêczników akademickich z dziedziny hydrogeochemii (pierwszego polskiego i jedne-go z pierwszych w Europie) oraz hydrogeologii:
Hydrogeochemia (1987);
S³ownik hydrogeologiczny (1997, 2002);
Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód pod-ziemnych (2002);
Hydrogeologia stosowana (2006).
Ksi¹¿ki i artyku³y, których Profesor Aleksandra Ma-cioszczyk jest autork¹ lub wspó³autork¹, s¹ ogromnymi osi¹gniêciami naukowymi, umo¿liwiaj¹ i inspiruj¹ inne badania naukowe, a tak¿e s¹ niezwykle wa¿ne w prowa-dzonej dydaktyce. Cech¹ wspóln¹ ca³ego dorobku nauko-wego Jubilatki jest zapisany w nim stopniowy, ale kon-sekwentny, rozwój myœli badawczej, zespolony z umiejêt-noœciami prezentacji wyników badañ oraz ich dokumento-wania.
Jako ceniony i niezwykle aktywny dydaktyk wielk¹ uwagê poœwiêca Pani Profesor prowadzonym wyk³adom, seminariom i æwiczeniom, które starannie przygotowuje i stale unowoczeœnia, korzystaj¹c z oryginalnego programu oraz nowych metod badawczych. Poza macierzyst¹ uczelni¹ nadal prowadzi zajêcia dydaktyczne, miêdzy innymi na Wydziale Ekologii Wy¿szej Szko³y Ekologii i Zarz¹dzania w Warszawie.
Profesor Aleksandra Macioszczyk szczególnie wiele czasu poœwiêca swoim magistrantom i doktorantom, ³¹cznie pod Jej kierunkiem dyplom magisterski uzyska³o 80 osób, w tym kilkanaœcie ze specjalizacji ochrona œrodo-wiska. Wypromowa³a równie¿ 8 doktorów, z których czêœæ uzyska³a ju¿ samodzielnoœæ naukow¹. Obecnie sprawuje opiekê naukow¹ nad dwoma s³uchaczami studiów dokto-ranckich Wydzia³u Geologii. Jest recenzentk¹ wielu prze-wodów habilitacyjnych i doktorskich, opiniowa³a równie¿ dorobek naukowy licznych profesorów renomowanych polskich uczelni.
Dzia³alnoœæ Profesor Aleksandry Macioszczyk zosta³a doceniona nagrodami Ministra Edukacji Narodowej, wielokrotnie nagrodami Rektora Uniwersytetu Warszaw-skiego, ponadto Jubilatce nadano wiele odznaczeñ pañ-stwowych i resortowych, z których najbardziej ceni sobie Medal Komisji Edukacji Narodowej.
Pani Profesor przekazuje nam, swoim uczniom, wie-dzê, optymizm oraz radoœæ poznawania. Dziêkuj¹c gor¹co za dotychczasowe dokonania, które sta³y siê Ÿród³em twór-czej inspiracji i godnym naœladowania wzorem dla wielu pokoleñ polskich hydrogeologów, ¿yczymy du¿o zdrowia oraz nieustaj¹cej aktywnoœci naukowej.
Ewa Krogulec & Jerzy J. Ma³ecki
975 Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 11, 2006
Ryc. 2. Profesor Aleksandra Macioszczyk wraz z pracownikami Zak³adu
