Programowanie kierunków poszukiwań kruszywa naturalnego na przykładzie obszaru woj. koszalińskiego, słupskiego i północnej części woj. Pilskiego

30

m.

iPlanOWlane jest

te'2:

prowadzenie badan gee-fizyc.Znych, lkt6re Iinogll bye przydatne szczeg61nie dla ok:i-eSlenia mOidelu przestrzennego form kapal~

nydl, co pozwdI:i. Jtam t§<iZ!le lPerspek:l;ywiC7iooi§e

su-rowcawa ZClI8tanie potwierdzana,na dIa1sze

racjo-name dokalizowanie wiercen.

Z uwagi na koniec:z.no&e szylbktiego dostuczenia :rnotW.wie . najkorzystniej romli~ZCZiOIlYeh zl6t, za-. prqponowana za-.zostala 3za-.;etapowa lmlfjjno§e !pomu~i..;

wtan. W perwszym rz~zie naleZY 'Przebadae 'oIbszary dajllCe najwi~ze szanse odkrycta· zl6Z. co do kt6-;rydh mlamy na'jw:i~j da'Ilych gea1ogicmyc:h, a na-. stQPllie mniej pewne, mniej ikorzystnie poroZone.

Plrzy kwa'lifiJrowanJiu <ilbszar6w perspektywicznych do przebadania w odpow:ieiCl..nich etapach prac po-S7lUIkiwawczych Ibmno pod uwag~:

- praowdopodo'bi.eDSbwo wystllopierrla dma,

- przeWlidywane paA"ametry geologiczno...g6rnicze, - poIoaZenie geogTa1:Lczne (odlegkl§e od duZyeh mlQSt

- teren6w i'Ilwestycji ibudowlanych i perSlPe'kty-W'i:cznoIJ§e sQSl.edn.icl1 dbszarbw).

R6wndlegle. do. daiszych .pra;c poszukiwaWICzych .powinny paSt~owae ,prace ddkumentacyjne na ob-szaa:oacll odk~h zl6Z, w ce1u s~a doku-mentacji. w kategorii C2.

UwAGI KO:&COWE

. Podczas . opracowywania orn6w.i.onej koncepcji po-s7JUl}dwan !IUIBUIldy- si~ pewne uwagi lbard2!i.ej og61ne, dQtyczltCe prdlIlem.6w ,poezUkiwan 'knJszywa

natural-nego oIla lterenie. calego kraju. ' " 1. Wbl6ciwa ocena inoZliwoSbi surowoowyeh w da-nym rejonlie kraju moZliwa jest jedynie IIla podsta-Wieanall:izy lbudowy geologi.cznej form mordiogene-tyczny(fu· (np. odd~ atrefy oCZlOioWlOLodowoowej, saIlidr, !l.'ynna).

2. Us:talenie Ikoncepcji paszu!kiwan pmvin.ii.o

'na-BtIlPic

po 'Il:pt'zed'Ilim szca:eg6lowym etuddium materia-'IOw :fJrM!owy:ch i archiwrunych lOIL'az przeprow.adze-mu zwiadu terenowego. Mater.iJaly ~rane przy o,praoowywtaniu programu(w postacl maJPy doku-. mentacyjnej) poWlinny bye na lbieZllCO ~upeln.iane

o uzysl\:ane llOwe dBine geOOogiczne. . 3. 'GI~bokoSe pa;rrukiwawczych dtwor6w wiertIrl-czych II)6wimla bye 'proje!ktowana pad Iklltem i'ozpo-Zna.nia wgl~bnej :budowy ·geologicmej d oceny surow-ooWej osad6w .nJadlda'du. Wi~mSe IPIytko zallegajll-cych wystll!Pien kruszywa na1lw:<alne.go zos,tala j'UZ przebadana i udo1wmentowana.Szansa na odkrycie oowydh zl6li pod malym nadldadem jest. OOIl"az mniej-am. Tymc7J8Sem na ornawia'Ilym OIbs'mrze pcmad 80"0

prac !IlQSZ'Itiwawrczych prowaodzoho do gleboilro~

6 m; Istnieje w:iec koniecznoSe wykonywanlia badan do wiQks.zej gI~oSci. Nadlklad prze1moaczajll'CY 00-puszczalne krYlterium 6 m morle .bye uzyteczny {pia-ski - do prod'llkcji beton6w zwyoldycb. of komOOko-wych, cegly wao;nenno-pi1Udlrowej, W szczeg61nych wy-padkach ja'koo pjJaski f.ormierekie, a nawet szkluskie:

SUMMARY

The

paper

deals with· prdblems OOnnected witQ illCll"ease of natural aggregate resources and the necessity

to

!USe the methods of programming pro-specting

wor'ks.

In selecting proper methods of programmJ;ng the s-tuff of the Book Material

Re-souTCefS' Department of the GeOLogical Instdtute has developed the ooncept of regional prognmis of

re-~ perspectives for large paa:.ts of the oountry. The . experience .gathered 1n the ~e of prepaJra-tian of. sUch prognosis fur :the ancient Torun -fEberswald valley was UJtflized to' precise the prin-'

ciples of prospectiong· for natural a.g~egate dElPOSits in the form of melihodolo~al elaboration. The

ela-baratioos dealing with the prdblems of estimation of ·natUJral aggregate resources in the scale of the whole OOuntry were also prepared in the

Depart-ment. .. .

The paper presents progr;amme for prospecting fOil." natural aggregate dE!fPOlSits on the example of the areas .of KoszaUn, SIu,psk and northern Pila voivodeships.

l16

ily warwowe, mWlkd, gJ.i.ny - do produkc}i wy.rdb6w ceramiki lbudowlanej i Ikrus,zyw lek!kidh). Wyikorzy-S'tanloe SUIl'owc6w towarzyIszllCych zalegajllCych w nad-ldamie da wdekszlil efektY'W~e ekonomicznll eks-Ploatacji, a taIkZe 'bedzie Ikorzystne w aapekcle ochl'o-ny . Srodowlska.

Typowym przydda,dem odkrycla d·uiego zIoZa,

za-legaj~ oa wi~ych gl~bokoSciach oru kom-plaklSowego p-zebaldania :kopaliJny gl6wnej d towa-rzyszllCych, ,jest zIoie ikruszywa naturatnego .,zabo-l'OWIO" k. Leszn'll.

4. Porzy wylkonywa·ndu otwar6w ohydroged1ogicznych (sz,czegltlnie na ob.szarach wiejskich) byroiby w Pl"Ly-szlo9c.i wSk:azane oprowadzenie "wska.in~kowYCh ba-dan Sldadu gramLlometrycznego wszystkich. prrz.ewier-canydh utwm6w piaszczys'tych i twlrowych. Obec-me profiae tyclJ. wiercen . (co zostalo juZ SIlX!zeg6lowo om6w1ane) przedstawiajll il: !l.'eguly niew.i.e1Jk:1l we.ntoSC pod lW"Cl~em zlot.dwym. Wytn!iki Ibadan glranulome-trycznyoch byly1by Ibaroro !P(JlllOOIle przy prowadze-niu prac surowcowyeh; a kooos.zty dodatkowe zwill-zanoe z tyroi badooiami b~1l niewie1lkie w por6w-nan'iu z ikosztami w.l.eroeen. Wyelm'Iluje 1;0 znaczme

dJra.i:sze praoo wiertndczo-zIDZowe wytkonyW'8llle w ce-iu spraWldzenia w:iary~noAci QPis6w litollogicmych otwlOlL'6w hydrQgeo1clglcznych. .

5 .. Konieczne jest opraoowanie odpowiedniej me-todY'ki prac geaflizycznyoch, alby ibadania o1;e mogly dac wyndki m.e tyJko w postaci wyIkarlowania ikopaanych form morlliogenetycznych, [ecz ipOZwdlily iteZ na

oce-n~ jakaSciowll Sldadu granulometTycmego osad6w i jego mlIieIlIlOl§ci. Wplynie:to na IPrzyspi~enie

i zmniejszenie Ikooszt6w !P1'ac poszUlk!iwatWlCzych. LIT.ERATURA

1. G a Ion R. - Pojezierze Pomorskie i pmylegle wysoczyzny je7lioone. [W:] Geo:morfOLogia Polski, It. 2. - NiZ ~olski.. PWN; 1972. .

2.. Ko zlowski S., 8iH woncz·uIkZ. - . Meto-dyb sporzllrlzania doIlrumentacji. ikruszywa oa-turaineg.o.· Ardh. Geo1. IG, W.arszawa, 1974. 3. S Ii !I. i won c z u It Z·. - Pel'S!l)ektY'WY wySt~po­

wania kruszywa naturalnego o(grUbego) w pra-ddlinie :fx>rurusko-elberswalld7lkiieJ (Notecl- Warty).

illbidem. .

4. Si 1 i won c Z u.1k Z.· - A1llas litologiczno-surow-00Wy /Pdsiki. lKrUflzywo na'lnK'allne. Wyd. Gaol., 1974. .

5. S i 11

won c

z·u at Z. - GeologiczllO-S'Ul'aWoowe IPrdblemy kiruszywa naturalnego w PdIsce. Kwart. geol.. 1974, nr 4.

6. SiUwonczulk Z. Progmm posz,tlkiwar'i Ikruszywa nlliturailnego w "WI()j. warsmwakim. Wyd. Geal., 197'f;'

7. S i1 i 'W 0 fi. c z u ik Z. - Zasady programowania i IProwadzenia prac ieologiczno-paszuk.i.wawczych Ikruszywa na1lurallneglO. Ln:for.macje d ikomunikaty ;(w druku). ZPK, KB iSM. Will!l"S7awa, 197.6.

PB3.IOME

CTaTIoB EaCae'l"CB BIOnpoca YBeJIJAeHKII ChIPheBOA . 6a3hI eCTe(!TBeHHoA Jq)OWKH H CBB3aHHOii: c reM

He-06XO~HMOCTH npHKeHeBKII Mero~OB nporpaJlOl(:HpoBaHHB nGHCKO/3hIX pa60T.

1f.JIs.

no~60pa COOTBeTCTByIO~ero

Me'l'OAA Or~eJI MecTOpo~eHHA CKam~HOro ChIPLB reo.; JIorJAecltoro HHCTHTYTa pa3pa~JI l.tJIS[ 60JILWHX paiioHOB. IIOJIbWH KOH~e~ perHOHaJILHoro ripo-rH03HPOBaHKII nepCDelt'l'1fBHOCTJl.[ BhICTynJIeHHB

MeC'l'O-p01K~eHHA. Ha OCHOBaHID! OIIbI'l'OB DOJIyqeHHbIX npH paspa60'l"B:e TaKoro nporH03a ~JIS[ roPYHbCKO-96ep-CBaJIh;D;CKOA npa,ltOnHHbI C;D;eJIaHO Me'l'O;D;JAeCKyIO pa3-pa6o'rlty npHH~HIIOB Be~eHJi£H DOHCKOB ecrecTBeHHoA ltPOWltH, a T8K3I:e· pa3pa6oTaHO ChIPLeBYIO npo6JIeJla-THKy eCTeCTBeHHOA ltPOIDKH ~JIB BceA corpa.Hhl. • . ABTOPhl o6cY3l:~aIOT nporpaMMy DOHCKOB eCTeCT-BeHHoA B:pOIIlKH Ha npHMepe BOeSO;D;CTB: Komamm-CKOro, CnyDCKOro H ceBepHoA 'iac'I'H IIHJIbC1{Oro.

9. Kita-Badak M. i in. -. Opraoowaalle zaso-Ib6w perspekn;ywicznych ltllol"OWCa keramzy'flowego .

w ~ Karpataoh fliBzowyci1. SpraWOlJdanie

I(maszy,n.opjs) ATeh_ Oddzialu Karpaokie,go IG,

197'3.

10. Kit a-Bad a kM., Malol epsz y J., S tok A. - Kruszywa lek'kie ze epiekf1w lup!k:6w

e'ks-paosY'V'J'llYch dbszatu · Kerpat. Cement, Wapno,

Gi$B,1974, nr 1. . .

SUMMARY

In previous studies on applic~iliity of Carpath1an rocks to production of keramzj)t;e the 'attention was

paid mainfJ.y to Shales. with . positive results. The present studies covered a 'Layer of

waete

of these sballes, . 1--3 m thick, wh~ was neglected i..n the former studies. The authol's sampl-ed both shales characterized by gOod swe'llLng properties and wea-thering loarns overlying them. The samples repre-sent mainly Isteibna and menillite shales of the Silesian Unit and mottled shales of the Megura Unit. They were kdlned in il'esistance furnace. The results .obtaineQ bave shown tha.t the .:waste . of bhermieally swelling shales ooc1.llTing in sitU is oha-raoterized by e:1Cpansion prqperties close to 'those of the shallS and may be used to produetion of ke-ra'mzi.te of the

same

qu.a/l!tty

as

that

made

of. shales·

but at somewhat higher (about 50 ~ higher)

\em-perature. The. lFesults .have shown that it is possible to reduce costB of explod:ttation of Carpathian sh'ales" and production of ikeramzite end to eliminate waste storage. T'he au1lhol'8 prqpose to exteOd the studies

on expans.1on properties · also on oth~ . kinds of

waste· and loess-like 10ams as some of them may be charactedzed Iby' desirable expamion properties. and repl.'e6en.t a good raw materlel for It<<amzite production.

U. R6z yck 1 Ko, C iepid a-Bier n a t B .. l,upiroporyt kruszywo \Pl'zyszl()l§cl Ibidem, 11973, nT 6.

12. S to c h L., K H a-B a d a k M. - 0 .nd.eirt6rych surowcach ceramicznych Karpat. Sp-aw. pqs. Koai. Nauk PAN za 1972 r. sierpieti-grudz.1en. K1'ak6w, 1973.

13. Tokarski Z., iKal"wa \M., p· ... ·:i';"ybyl"ek A. :i in-. - Surowce cerami'ld ibuOOw'lanej. ·'P,r. Koln,

NGuk Tecbn. Ceramika, 1964, nr 1.

PE310ME

B npose,ltelfHbIX ,ltO cnx nop MCCJIe,ltOBaHH."IX npJf~

I'OAHOCTH upnaTCKHx O'rJ10lKeHHA: KIUt CbIPbS ,Itn$! .

. npo~KWUf KepIWSH'la, TnaBHOe BHHMaHHe o6~eHo

- C nOJIOJRHTeJIbHbIM pesynbTaToM - Ha CnaHI\bL He· npOOOwmHCb HCCne,ltOBaHHJI cBOAcTB BbrneTpeHHoro M;aTepKanll, TO~HHOA 1-:-3 . 11, n~JKa~ero ~a 3THX cJIaHQax. ABTOPbI BSSJIH npo6bI H3 Ha6.ni4;l,lt8IOII.{HX . CJlaHI\OB H M3 JIe:IICaIQero Ha HHX CJIOS BbIBeTPeHHbIX

r;rpm,

a, nOTOII npoBEm.M HX 063Uf1' B ne"lH conponm,. neHHJI. npo6bI npoHcxO,ltJlJIK rJIaBHbIII o6pasoll' H3 CHJIeSCKOA e,ltHHHWoI: HCTe6HHHbC'KHX H ·l\IIeHHJIHTOBbIX cnaHQOB, a TBXlKe H3 neCTpbIX CJlaHQOB MarypcKoA e,!{mlHQbL· lb nOJIyqeHHbIX peSYJIhTaTOB BH,:IHO. ~'l"O. ,lU>eCBa "HR CHTY" '1'epIIH'IeCKH Ha6yxaJolQHX CJI~~o~· HMeeT 3KcnaHc~e cBoACTBa 6JlMCKHe K CDO~CTBal\lI

CnaHQaB TaK, :tiro HS HHX IIOlKHO. DOJIy'{KTb kepaMSHT . TOro :lICe KJIaCCa; '1TO HS C.1IaH1.lOD; npM He1dHOfO m.lcweA (OKOJIO 50°C) TeMnepa'l'ype o6~Hl'a. ' . BbUIBJICHHe 3l'OrO cBoACTBa· n03BOJlJitT· .Ha YMeHb-Welure CTOHMOCTH 3KcnnyaTaQHH H·· npoH3BO,ltCTBa KepaMSHTa H3 . KapnaTCKIDI: CJIaHQOB, a TaKlKe· Ha H:roe:m:eHJfe noPO,ltHbIX -OTaaJIOB .. ' ABTOPbI Dpe'!{nar.aJOT upoBe,lteHHe HCCJle,ltOBaHHA: 3KCDaHCHBHbIK CBOACTB ,lU>yrHX BblBe'I'peHHbIX OTJIOlKeHHli H, ~co_noxolKmt

rnHH.

TaK. KaK HeKOTOpbIe MS HHX Moryor ·npej!\CTaBJISTb co6oA CbIpLe ,!{JUI npOH3BO,ltCTBa KepaMSH'l'8.. ., .

KRYSTYNA POZARYSKA,· EWA ODRZYWOLSKA-BIE~OWA

Zaldad· Paleozoologil PAN, Instytut Geologiczny

IU S

UNES 0

WST~PNY

PROJEKT TABELI BIOSTRATYGRAFICZNEJ

W POLSCE POZAKARPACKIEJ .

TBzECIOR

:

'

~li

..

.

W ramach podj~tej przez polskich sPecjalist6w WSP6Jipracy nad ,,124 Lnternational Geological

Corre-lation

Program", pt.: "The Northwest EurOipean

Tertiaa:y

:&sill"

K. P<YZaryska i E. Odrzywolska-Blefl-kowa .wykonaly zestawlenie 'biostratygraficzne dla t:rzeciorz~du Nitu Polsklego. Do tego zestawienia autoliki ;posluZyly si~ materialami publikowanymi oraz anformacjami ustnyml lIlast~ujltc~h autor6w:

L. Cimaszew&kiego, S. Dyjora,E. Gazdzl.cldej, D; Glel, S. Gortyfl8kiej,. H; G6rskieJ. R. Kongle1a, -W, Kracha, J. LiszkoWl9'lclego, S. Lockera (NRD), E.l.iucz-kowskiej, L. l.uszczewskiej, K. MaUa, E. Olemp-sldej, W. PoZarySk:le3O, Z. RltzkOWBkiego (RFN), A. Rosenlkrantza (Dania), M.Jt6Zkowskiej, J. Szczecbu-rowej, T. Smigielskiej, E. Voigta (RFN), .H. Wolan-skiej, E.. Wotrlego.

Zestawienie opa!I'to przede W8zysflkim na otwor-nicach, uwzgl~iooo w nlm jednak r6wniez .roz-· przestrzenienie wlelu innYch grup skamienlaroscl, taklch jak: mi~~i, malZoraczld, strzykwy, kora-lowce, !1"ad.io1.arie, mszywloly oraz Ikr~goWce, w tym gl6wnie z~y ryb. W tabeii uwzgl~dnl.ono n:ielicznc dane nannoplanktooowe, dotyebczas wykonane dla

UKD 551.78.022.2.00t.13:S$1.3Ii(da3,1J)(43Bl251);

tereml PolSld. Ta!beiI.a wy9.taiuje ,niekompletn~t nS: .. szych opraoowaD., 'gl6wnde z: powodu braku .prObek -wiertniczycb

oraz

nieprowa(jlzenia

·

w

·PoJsce·

syste-matyc~yoh.. Ibadafl .. na~L kdtQUtaml . w ce9.u ustale-; nia talk waZnyC'h, podstawowych zoo nanDOPIMlkto~

no~h. Tabela obejanuje jedynie gatunki naiwa!": niejsze, przy.najmniej wedlug dotychczasowego roz-. poznania paleon:OOlogicznego.. ~ jej opracowanlu,

()parto.si~ ·:na Ibadaniach pal~czny'ch, z wy-: illczeniem. badafl mtostnltygrafJcinych, kt6re . b~1l ~~ione oddzi~ln!ie. Wydzielenie jednost~k lito-· stratygrafic.znych przygotow'lije prof. E. Ciuk.··

Z zablczonego w tabeli .zestawlen!a wynika, ze

doItycl1czas Die znaileziono· w Polace po~ak.arpadkie)

ma.teI!!a16w paleontol9gi(cznych dla trzeah odeink6w:

cZ8S0wyCh w trzeciorz~z.ie, 00 oznecza w·

ikonse-kwencji .istnienie ~h ~aZnY'Cb ~uk stratygraficz-nych. Najstal'S2lIl oIbejmuje ,g6rny. paleocen i dolny eocen. W tyro czasie· PoLlika p(na!k:a.rpacka·· prawdo-poddbnie me byla dJj~a zalewem morskim. Dl."uga lukoa przypada pa ddlny oligOcen, zwa.ny w

klasycz-nym. uj~ciu :tat1xn"fem. Wynika ana z dyskusyjnego

uj~ sameeo poj~a iattorfu. Trzeaia 11l'ka