O. Ganss i H. Hiltermann - Zum Problem des Karpathenflysches

Nr 1 · Str. 45

·

P.IŚHIENNJCTH'O

GEOLOGICZNE

:Z

ZAGADNIEŃ

FLISZU KARPACKiEGO-

-., ·

o

. .

dANSs

t

rt.

·

mi:rER.MANN:

zuM·

PROBLEM . DES KAJWATHENFLYSCHES (BuKOWIEC)

Zeitsch-. rift· der: Deutschen · Geologischen Geselischaft . 1950 r . : T .. ·102,

·w-.

272."...286,

a

·

tig.,

2

tabt: · ·. · • . •

.

-

i

'

cPb.at

niemieccy autorzy -:- geo.tog

o:.

Ga·nss j; mi-' KrOpa~on~log H ... Hilterma-nn :... !Pracąje · w · Kar-. patach;. zamteresowali się . odkrywką w Bukowcu

· . . koło przełęczy, Użock!ej zawierającą. ffialkro- i

mikro-,fauqę. :OJiłiyli tam wycieczkit zebrali· i

o,praciowali

ma:..

terW m~apaleontologicmy, ~rezultaty zaA ewyoo· ba~ . _ dań podalx w omawianej notatCe; któM gotowa do

drukąw 1944

ir.,

została''Wydaca: dopiero. w ~-lat

póź-niej-. • · · · · · ·· ·

..

·

Wle'ś

·

BI;lkÓwi~c ~S:d

.

tej

.

sa.tiu~j

naz:wy

~~~

-

-

doiMY:.

wem Sanu ~.aJdUJe Się około 10.Jkn'i na NW od

~;>me-.

łęezy U~eJ, ~ . 4 km· od. ~u st~owiąceg1o Obecnie

. w . ltyim. miejscu . -gra~icę polsrko-radZJ.ecką. · iPQ drugiej ~stronie Sanu ·mamy stację kolejową SOkol:lki na linii · Sambor - .Si.arll.d ...:. Użok. . · . · · · .· Mak,rolallrl.ę· odkrył tu W. IR<i®ala

w

1926

t

:

i dał

· ·o n_ie} .dWie ··no~a>tld w Posiedzen:ia:c:łl Naukowych

p

:

J.

. G.· (w nr 33, 1932. r. i wspólnie

z

St. Weignerem

·

-w

·

nr 42,· 1935 r;). W tymże $amym :Zeszycie· 'PoBiedZeń · Naukowych 'rownież

st

:

Ę:rajewski dał notatkę o

Bu.:..

-'"k?wcu. otwornice z Bukowóa ~ra.oowata iM. de

Ci-. zao~urt <Sprawo2ldania P. I. G., :t: VII,

z:

4, 1935

r.).

.

..

w.

Rogai.a okreś!Jij faunę. jako eoceńską (prlaboo~

·

..

~!ł.ł .a-Zawierający ·ją lrom~ks. skał uważaljpOCŻątko­

. wo ·za nasunięty płat ne. ellgoceńskie Wlarst'wy

kroś-, . o~~ńskie, WŚ!ód.k'tól'Y"h występuje; ·późtliej ·:taś, zgod-· . ~Je :z St. IKrajewskim, · uznał' go. ·Za. -wysad eocenu • · 2< • głębi Wśród watstw krośnieńskiCh. M. -de Cizart- · • -cóurt ·_określiła · wiek rfaooy rówtlleż j8ko priaboński, . ·.·ale· ~arst:wy iawier~jące_ ją u-ważała za·. nonpalną , .. 'W1dadkę wśród :warstw k.rośnieQ..~kk:h, ·które tym sB;

-~· r.go~ie z j~j dawniejszymi poglądami, miałJ.by

być· równtez ·eoce-ńskie.' · · .. · · · · · · . .

.

'

;

_

A.utorZi

-~{łjęJ,i

sżciżegÓłowy

profil odkrywki z

:ta~ą

.)cOlo ~enkwi w.IBukowcu na długości około .60

m

,

re-.··produkUJąC- go w .skali około 1 :500.

iz

odlkcywki tej

..

po.bj;&f

om

12 /próbek, któ:Fe .zbadali pod Względem .. .'.mlkli-otiałeoritologkznym wraz z 2 ~róbk.ami· · ze

zbio-. 1ów fFJakładu· :GeolOgii· UniwersytetU Lwowskiego.

Po-.· c:ła_~!cl oni opis litplogi~ skał ptofilu,

a

zwałszeza po- .

.. braw ch ... próbek . (łupki ilaste i margliste . praz wapie-. nie l. ·;z. łd-9cych 'wY'inie!l:i&ją: róWnież· fQ-rmy·· . paleooto-. · .. l.o~cme . f sP<Jsób iQh. -wys'tęp<Wl.ao:i.a.

\Formy

:te. tworzą, · · Zdil.niem autorów;. w całyln 'tym llrompl.ie: 25-jnetro-wej miążs .... ~i · pięć zesJ?Ol.Q,w faunistycmych,_, rialeźą-.

· cych .dó. pięciu stre!: .1lac}alnydh: .

_··. :·~.-:;··Fauna morska typowyph warstw lcrOIŚiij.ęńskicb, ·

·· .. bil!"QZO \llbOga. (szczątki gą~k); ·· . · · .

· · ·2: ·ratir:ia: pteroJ)odoWa _głębśzego

morza

z .dominu-·:. .jąóą · f-O.nną Spiratis, 8p. · ·

.~

·

3;

·

Fauna. bentonie~a. ·nadżwyczaj boga:ta.

z

·

:tneCh · . )J~Jb!lr:dziej obfitujących .w faunę opróbek. auto~y· po- .

.. !'l.:i]!Lll6tę znaleziQilyeh ok.a~6w. Obejmuj~ ona _74 ga- . . . tunki. otwornic, nie lic~ąc .form problematyemyoh,

wy-. mag,afących je6z.cze spec'a~ęgo opracowani~

paleolrlfu-.

::

.

*

.Jak

z

Qa.nych ~ibliograficznych wv11ika. (Biblio- -. ~fła Geot9giczna Polski Nr 22, str. 2, · poz. ~08), jest

· t~:i już druga ·praca ttJch autorów n.a ten. sam temat. ' Pierwsza. z nich - Gans& O. (w bibliografii m1/Znie.

. .,S") i· H. Hiltennann: · ;,Der· Fossilpunkt in BuTcowiec

.łn . _den Ftyschkarpathen westl. des . Uzokerpasses" ..

Alpenliinder · Geol. Verein Mitteil. -Wien; 1947 ___: o ite

· ·.mł 'I.QUJdomo, nie iest znana·

w

.Po.tscę •. Zwr~ca · 'f!.W_ag_ę, ..

. że,

w

.

qmawianej. ·obecnie ·pracy . autorey -ni.e tytko nie

. W.Jłf>O'm-inajq o.

niej.

w te'lącie; ale

nawet nie

po~a.1ą

.1e.1

.

w

zamieszczonym, na ko-ficu 'pracy spisie literatury,

· lctóry po~ 'tlłm .. WY~a.1e mi się

komptetn11.

.

·

.. ·...,.;

. . ~ .

Ioei~ego. Otwornice·· wielkie, w lic21bie 12 · ,ga}urittÓw (w czym 5 num:tilitów},.zostały oznacz.orie przez. F.

Bie-dę. Fauna

ta

posiada 1ylko _ _12 form. w~mych. z li.ttą

·M. de Qizancourt.{w·t,Ym wszY-stlcie.5 num'ul'l.'r.ów:

Num-. muljtes badensis- H a n ~ k e n; .·N. chavenesi. d e 1 a

Harpe, N; fabiani ~o~der,. N. incrassata·.·de.;il.a' HarJ_)e,. N. semi costata· Kaufm., Qbejmująeą·67.

fol'!ll, z któryc!h 45 zostało .o21llacz:onych gatunkowo

przez autorkę {w tym 20 otwornic wielkich z 9 numu~

litami). . . . . . .· .

4

.

~ Fauna

":Vód

słooawycll, ·odznac:z:ająca się_·b()ga­ ctwem. 060bcików i

ubóstwem

·gatunków.

Fauna

ta

ZWiązana. jest pn.ede w.sey&1kim z zieklilaWymi iiami

(~z glalJkonitu), które,

Jak

·to aut<rly_ pódkreślaji\,

alii ~tr~r~i~znie, ani pal~~ogiC1n;i_e nie. dad'llł ·się P8l"ąleplZIOwać . z ;tiel~ · iłam1 d:lisl~U . eocet'laskięeo

•.

Omawl6lla fauna występuje ;pOnadto zarówno w c:ieiin-nych łu,p.kac.ili :ilastych, jlak d w litoralny(ili wapieniach, co zdaniem e'litoró'vi wskazuje na ciągłość -Sedymmtr-· --

--cyj~;:~,ą 'W prolilu Bukowca. . . . 5. .Fauna litoraJna występuje w wapieniu musŻI.o­

Wym.. • Tu opydwaj au,to.tzy znaleźli oznaczoorie ,przez

·W. Ro.gaJ~ gatunki; makrofauny: Ostrea multjcost~~a . D e s h i Cerithium vivarit O p p h., a panad-tO Venm sp. Znalezil)ny przez recenzen:ta okaz ostrygi z. balariu~ . .. samł, o którym ws,Pominaj§. autOizy, został :Zil:is.zczony ·i

. w c.za.sie !P.OWstania w WarszaWie wmz :t iońymi zbio-; rami-p. I .. G. . ·· · , . . . Qprócz ·. otWornic . i. wspomniallych jUż\ pteropodów

oraz małż,ów. i ślim:aków znajdujemy_ j~zeze w Bu~

kowcu małrżoraczka Cytłu!rideti.

n..

sp., ~ gąbe'k;

kol-ce jeżowców, mszywioły i ró1ne szcżą,tki

lrY

·

b.

jelit: ·zę:

. by, otbllty, szez:ątki .kOści· .ora·z łuski (Meletta-?~. 'z

ro-. ślin zaś· QQgonia -.łixiny.ch gatunków wodoróstu Cha

rp,

· Wytitępujące zwłas7.c~ masowo ż .fauną wód słooa·

· wy<lh. Autorzy :reprodukują fotografie zespołów fauni-·

stycznych: fauny ptęroP<>Qowej (fot. 1), bentOnicznej · ,(fot. 2~ i-~ słimaw;Ych (fot._ 5) .wr.pow~k9zeliiu l.X16

oraz wap1eow. muszlowego (fdt. 4} w.raz. z· jego szlifem

(:fat. 3). . < •

-. .Przechodząc do· ltl.tez-PretąCji taktoniczilej :. prolfilu w Buk:owcu, autorzy (prZyjmują tu normaill:ie nast.fW-etwo . w.a.rstw

-w

·

półudoioWym . skrzydle ·· oblilon ej · ktJ

północy lokalilej antykliny ·o · ~c~ętym skrzydle pólnoooym. Zdaniem ich, posuwając sią od. NE kJI .. SW napotykamy warstwy <;Oł"az 'młodsze. Wal'6twy te

zapadają zrazu s1lroll» (około 75o} k.ri SW. Nad.

nor-~ll:iYmi warstwami krasnie6elltimi występUją

ciemno-'szare łupki :i:laate, nad. rrimi ziłiŚ żielooawe iły i ławice wa.pierii. z kolei nasltiP!je częć mewy.ra:fna ·

protilu

zamaskowana przez.:. asuwll:lko, . po ceym znów wape .. · ole, ele. !Z_ upadem ·!lm NE-(Mo), Zauważyć -przy.-tym

nałerży, ·ze

w

eysunku

autorów

na.

profilu· tym

!lrl.Po·

· · .tetyc;zne · palączenie syriklinalne pod poziomem potoku

ławic we-plem .ż pm.eclwnjnii upadami wygląda bardzO

.sztUcznie. i nie jest w "styrlu karpackim". Na~~e

poWII:acaj'ą 'ZI'l.OW:U _cial)ne· lupki ilaste, zapadaj!Wee zra-·

zjl ~odńie pod wapienie ku NE, a dalej, rówilież'·zeod­

oie ·pod .n~ame

wanrtwY

.

krąśniE!ńskie ·ku ~W . (45o). .. A'll~~z.-y;.

2!iodoie

z M. . de···

ci.Zanoourt,

:uwai.aj'

,,eno.~ie" wyk$ztałeone . "WWąrstwy z: fauną·. (ciemne . łUpki

ili!ste,

~ły zielonawe .. !l: .ti.vapimie mUŚZim\Te)' t.a

_wkładkę stratygrafieżną wśród typowych wersiW-·'Jc1"0- ·

śniel_lskieh ... w .norm.aJnyni wykształceirlu fliazoWjm •

Wlcla~ę tę interpretują oni jako pewien krótkotrwałY

anormalrly .typ sedymmtacji .we fliszu .. · . .

, . Opierając się na ~ej. 1lacjalnej C'haloa.ktetysty~e

faUily i zawierających ją osadów, autony k.r~ kfzy-. .· wą (1Lg. 3), jako próbf:

.

scbematyc:ipego przedstawiehis

zniian. gł~okości dna morskiego w czasie osadźanta

się tej 'W1dadki. Wyro?m~ają ·oni tam stre!ę faU:ny.

lilio-raln~!J. i·.

wM.

sl~a~ (~o 100 .~_.), o,dpowia.daja'lcą

zielonawym iłom il: W~~~Pierliom .ora:z. :z:aa.nacza,jąc~. naj·

Więk:S~e· ·spłyceoie dna i hGjwiększe rz.bl.iżeilie -'ł>r~u

w całym profil'Q;. stref~ faliDy b~toniczn~j (od.lOO ~o·

. ~ l . l i ·'

·i

.

i

- i

$tt, 48.

.

'

PRZEGt.ĄD GEPLOGI CZNY.

Nr ·1

1000 m) i wreszeie strefęftuny pteropOdowej. (od SO(}

do ·2000 m). Niestety, krzywa nie jest utrżymana w

~ skaU i: dLatego nie m•&żna. z niej wywniosik:ować, jakie

maksymaJne pogłębienię. · dna przyjmują jej ę.utorzy.

. O ·wieku waratw w Bukowe u. autorzy nie

wY'Po.wia-. dają się. ~ieważ nie kwestiolmj_ą oni .priabońskiego

wieku·. podartego zarówno pr~ez W. Ragalę dJ~a.

makro-fauny,. jak i przez lVl;. de Crzancou.rt. dla mi.k:r:afauny

. tej odkrywki, należy ;przypuścić, . że i oni przyjmują

· ten wiek. iPOnieważ ~ś · .zgodnie z M;.• (<Ie .Ci,nzancourt

uwa.żają, <:ałą tę serię z :fia:v.ną

za

.

wkładikę wśród

warstw ka-ośnieńskich, więc logicznie bi.orą<:, muszą,

również zgodnie z M. de Cizancou.rt, pr:zyjąć eoceński

wi~ tym warstw. · .

Interpretacją wa.rst~ t.: fauną w Buko-Wcu jako. ~wy:..

kłej wkładki stratygvafic.znej Wśród warstw ktoś.nień­

slrich, która

w

koosekwencji 'ilmus:m nas do priyjęcia

bardzo · odttnietmych ·. warutikó'W · sedymentai;!ji

w

krót-kim

cza&e

i ria baTW-o małej' .przestrzeni, wydaje nli

się mato przekonywująoa. ":Dotet w· ~Iszym ciągu są,.

dzę; ze mamy tu do ceynienia··raczej

i

Wlkładką tekro-,.

niemą bądz z wysadem z gł_E~bi, ja:k. to przyjmowalem

. w

.1935 r., bądź też. z· jpOI"wakiem tektonicznym, jak ·

(l tym nawtasowo wspomina Z. Opolski (SprawOzdania

P.

I. G., t. VII, z. 4, 1935 'i".). Wówczas ła.two stałyby

się zrozumiałe odmienne warunki . .sedymentacyjne

skał osadzonych pierwotnie dalelw od · miejsca · i~1

obeoo,ego występowania.

. Ą.utorzy ~~aic:zają,. d:e w. czasie

;i-ch

,byi:Jn{>ści

.{1942

r.) .

profil w .Bu,kowcu. był już c~ści-owo źle _od'Słolliięty,

-zwmszcia w na:jcieikawszej partii zielonawych .. iłów

f wapieni. . Od tego ·czasu,· jak to .mi.ałam SppsQbcość

zauważyć na: W;ycięcz<:ie w 1951 r. (Geol. Biul.

Infol;--!ll)acyjny, z;. 2),' sytuacja znaremie się pogorszyła przez.

dahsze zasypanie,

a

nas~e .zarośnięcie .7lbocza

od-k.rywki, :róWI:J.iet głiównie w obn#e tej samej

najcie-kawszej partii. Chcąc rozwiązać problem Bukowcą~

k.tóry j $ lWidać z. przedstawioo.ych tu l"ói.nycl! ·poglą'

· <l<łw

wart

jeat

tegó; należałoby koni~czn:ie. od~eywk~.

tę_ocy;y_ścic· oraz· zrobić. 1!ZC~egółowe .. jej zdjęcie w skali

· ·'.~jmniej 1:100, !Połączone ze, ę.ta.ranną i

systema-. tycsystema-.znsystema-.ą · eksp~Qataqlą . ~rq,. 'i .. mikz:qfa~y. Zebrany

materiał J)owinieri następnie' . zostać poddany . d.okład­

nyni baoani<Jm- pet:rografic~Y'til

J

P~:~leontolo,gicz.eym.

Ba<lania·

:te

:zyskałytby . nieW-ątpliwie $Zerszą ·

podsta-wę, · gdylby .· zil,oglty. iQSt;l,ć . skoordynowane z . ewen

t\W.l--~ ęn~;~logicznymi· badankąmi .goologów i paleonto- ·

.logów .radżieclkidh

w

ldasycznycil od. czasów Vaceka

.i W9Jcika mi-ejsc.owościach z fauną eoceńską· w

Risz-kanid i Niznich. Vereckach na Ukrainie Zakarpackiej.

· '· · St. KTajewski ..:,

...

·

GEO'FlZY KA

.

· PRACE INSTYTUTU. SEJSMOLOGICZNEGO

AKA-DEMII NAUK· ZSR~ - · Trudy SejsmOłogiczeskowo

lnstituta: Akademii Nauk SSSR 1928 :,...-.1948. ·

.. N . ili;wi:eie geofizyc~y_ch instytU;tów,

.na:~owo~łJ:a:-. .na:~owo~łJ:a:-. dawczyclJ.na:~owo~łJ:a:-. na ŚWlOOle poezczycrć Slę

moze

takrm

plooem

naukowym, jaki -?dp.iał zebrać i opublikować

w. serii swych "P.rac'~ Instytut Sejsm~;>logic~y .Akademii

Naulk ZSRR. To terż gdy w wyniku reorganizacji

iw;ty-tutów AN

ZSltR

lrlstytut Sejsmo1ogicmy IŻOBiał połą­

czony z lnsty'tutem Geofizyki .Teoretycznej i rożpoczął,

poczynając. od 1948

i:,

działalność IPOd nową nazwą

In-sty.tutu. .Geofizyki oraz gdy . w związku z tą zmianą. ·

"Trudy Sejsmołogiczeskowo Ins.titu ta"· przemianowane

zostałY· ri.a "Trudy Geofiziczeskowo Instituta"; warto

przypomnieć przodującą !fol~, jaką to wydawnictwo

.odegrało. w rozwoju współczesnej sejsmologii w.

ostat-. h im dwudzi-estoleciu. · ·

Gdy W' 1916

r.

pt.zedwczesn.a, śmierĆ B. B. Golicyna

Zabrała sejsmologii jej 2rnlikomitego organi2lBtora,

re-. formatora i jednego z glównyoh tworoów

nowoczes-nych ·sejsm,ologicznych ' metod · i!>adawczych, . lnstytut

Sejilmlol<igiczny

w

IM019kWILe. -jeszcze nie istniał, a

szer-. &Za: szer-. W$p6lpraca nieli~znycłi rosjrjąkich stacji · zarówno

między sobą,jak i ze stacjami zagranicznymi,

:rnajdo-~ła się

w

stadium mniej lub :więcej

$kookretyzowa-nych ploanów. Dopiero

w

Qlk.resde . ~orewolueyjnym.

do-siło do roibudowy na. odpoWiednio dużą skalę .radziec-·

~i~ siec,i sejsmol<>gi.cznej.

w

-1928 t. powolany

zootaje

do· zycia Instytut Sej.smQlogiczny Akademt~ Nauk

ZSRR. Mieści się on początkowo w LeGingradzie ·i

do-piero w 1934. r .. wraz z n.ączelnymi włiidzami Akademii

Nauk pr:ienos1 się do M~. Pierwszym jego

dy..rek-torem zostaje P. M. NUQforow (1884--1944 r.), jeden .

z najmakomits.eych uczniów B. B. G9licyna. Jemu też

pr:ZYJPadają. ~e zasługi p~ wydawnic_twie "Prac" .

lns~ytutu Sejsmologicznego, jako wieloletniemu na~

·. eżełnemu i <Xt'>owi.edzialnem.u redaktorowi.

Opus·zczo-ne przez śmierć P. iM. Nitkitorowa stanowisko .

dy.rek-tora Instytutu Sejsmologicznego i .głównego ;redaktora

"Pl'ląc" objąlł i piastowa.!: ~ _do ostatnich czasów prof.

w.

F. Boo~owsk:i. ·. · ·

· W ·ciągu d!Wą.dziestu lat. istnienia .ukazciło się ponad

sto zeszytów .,PFac" Irurtytutu Sejmnod.ogicznoeg.o AN

ZSRR. Obok qpracowań monograficznych, które

wy-pełniałY · całość · jpOilzczeg(llllych zescytócW, liczne. by~y

· rÓWnież zeszyty 2lbiD!t:Owe, tak iż ogólna licziba ronp:raw

ogłoszonych w ,;Pr._aoaoh", a dotyczących. niemal

wszystkich dziedzin sejsmologii, wynosi ponad dwie~cie.

-W ter.ilatyce stanowiącej _przedmiot. ,,P:l"ac". Instytutu.

Sejsmologic:z.nego AN ZScRR . wyrómi.ć · moiŻila kilka

kierunków· głównych~ Pierwszy z nich to.

sejsmo-· .. metria:, w której :lic~i wsp6.ltpracownicy Iru!tytu.tu

Sej-smologiemego kontynuowali ze znakomitymi

...vytti,lta-m.i dzieło B. B. Qolicyna.·opracowana do

najs·Jlbtelniej-lltYCh szczegółów teoria nowoeżEilsnego s~emografu

'i. sżeteg. nowyChwyoornychkonstrulre,ii (D. A. Charin,

D. P. Ki:rnoo, G. L. Sżriimnan, N. W. Wiesznialww .ii

in-. ni), które "stosuje się dziś na łicznych sta:ejach

sej$;n,o-logicznyoh iZwiązku iRadzieckiego .,.... to głóWI:I.e

wyniki

. tej pracy. ·. · · . ·

,;A.p!).ratura .i :irlstrumentalne ~enie starcji · sej~

smicznyc-h- pi.sei w-1948 r. wyJbitny ~póŁpra<:awnik

Instytutu SejsinoJ.Qgicznego AN ZSRR, f:'zł'OOek:

aka-~demti E. F. Sawarienski- są wprawdzie bardzo waż­

nym ogniwem

w

naszej . d zia.ł.alnctici,. jedi;J.akże. . nie

. mniej ważnYm j,est bada·ni:e wyn:ilków obserwaqji .il ich

interpretacja~ Ta dziedzina. sejsmologij to

dziedZina

trudna. i niezwykle praooehłoliria.; Aby-IUIS'Ilwające .~

tutaj żagadnienia ro·związywać z I(Xlzyt~em, potrZebna

je5t duża kuJtura zarówno matem.atyczri<)..lli;yczna, jak

i o·gólno-geofizyczna oraz, oczywiście, duże doświad­

, czenie. A i tak przy jak największej dokładności w

roz-wiązyWaniu tych zagadnień zawi3<Ze są możliwe pomył­

ki i· :tWier-d.zenia sporne". Wytpawdedź powyi~

pócrui-dząca od jedńego z najaktywniejszych ;i

lllaj.zdolniej-. szych . sejsmQilog6w radż.ieck.ioh, . jęst · ~harakteryvtyką

· WllOrowej sumierin.uści Mą:Jrowej;

w

atmosferze .

któ-rej zespół Insty.tutu Sejstnol.ogbcznego osiągał swe ain-,

bi1Jle cele. . ; ·

! ' '

To też zrozumiałe jest, że

w

gronie uczonych,

któ-rych · Insty'tJ.lt Sejstpologic.zny AN ZSRR zdomł skupić

' dokoła.· tema'tyki dotyczącej pOdB.taw sejsmologii ogąl­

nej, znajdujemy licztle ~wi,ska naj-tęm-zych.

matema-.· tyków ł"adzieokieh .Z. członkami akademii

w.

i.

Smimo-wem i S. L. SO>bolewęm oraz z profetlorami W. D.

Ku-praihe,, W. G. Go..goładre, S. G. Michlinem, M.

A.

Naj-markiem i ineymi na <:zęle. Ich pracę paświęcone

ogól-nej teOrii·równań .fal spr.ężY.ętyÓh przestrzennych i

pi:>-wi~iowy'Cll, OOalizie zjawm ·tz:a~ia, . odbicia

i dyfrak~;~jf .tych fa'l f innym podstawOWym problemom

dynamicznej teorii sprężystości, znę.cznie rozszerzyły

klasyczną, teorię tej dziedziny zjawisk~ Stworzyły

pOd-waliny <lla nO'Woczesnyoh teorii specjał(ly~h i szczeg(ł­

łowszyoh, doty,czą,~yeh zagadnień. związanych z

rozdb.O-dzeniem się zaburzeń· sprężyszych w Ośrodku·rz:ieniskim

- · z?ga.dnień, dla których ~ateriałem wyjściowym jest

Teąlny sejsmogram. . .

· Wsparla.osoliane i nowoczesne pOdstawy teor .. etycz-·

ne,·sejsmologia radziecka !PQ8Zczy'cik się może·""

zakre-sie zagadruei1 dotyczących budowy wnętrza Zi_emi

sze-regiem wyni:k:ów o pierwszar.U:dnej doniosfuści. Na

c:i,ele 'llmie6cić tu tr.ze~a ogłQSzone IW ":P.racach~'

, Nr l

,.

· akad~i E. F. Sawarienskiegp

i

:

j'~go:

WSpólpracownł-. ków na temat wyznaczania pozycji ognisk,· a w ~ze~

gólnoścl ich g'Łęł>Qkości; jak· również· metod wyżnacza­ . nia rozkładU: en.e-ngu··radi.a<;}i sej.gtnfcmej między

po-. szczególne .rodżaje tal sejsmkznyi;!'Ji przebilegających

wnętrze ziem! onaz metod okt'eślą;niS. i.ch. kąta. emer.,.

gencji. Wyroki teoretyczne 6siągnięte w tych

zagadnie-. ni,ach ze:iwoliły na znaczni'e g~bsZe zróru,mtenie wielu ·

nowych ,,faz" . na sejsrno,gramach i na właściwą 'ich

interpretację .. W~jemna koojpera<!(ja· sieci stiacji sej-.

smologicznych ZSRR zapeWriiłi wyzyskanie 'tyCh ·wy.,

I»ków

dla

bieżącego szczegółowego opracowania

p<>-·szcze;gólnych ognislk SejsmicZ.nych, Wymiana zaś

.s.ej-~-srnooog;icznych . obiuJ-etyoow rad?;ieckich z· kidlrudz.iesię­

cioma. największymi stacjami: sejSmologicznymi sieci

śwtato'wej stała s.tę jednym z ógniw ~k®peracji mię.:.

dzynaródowej,. niezbędnej dla. wyczerpującego okreś­

lenia studium sejsmiczno~Ci nąszej, pla~ety. ł ' • .

• Roz:str,Żygająca. rola pods_~w~wych badSń

sejsmolo-. gicmycł). dla sejsmologii ~iwawczej . ~ub, ja:k ją ~zrwa. członek _akadell}ii ~G. A-~u:i-oow, .,,sejsm<J..;_

.logłi eksperymentalnej", ~cl7iie.,,już, dziś nie budzi

·wątpliwości. Rozwój . sejsniolQgii .. · PQS2;ukiwiawczej ··w

· ·.ZSRR

iest

potwierdzeni,em tej zasady, a liczn'e

z~miesz-czone w ,,Pracach Inscytu~ - Sejsm_olpgi~ego AN

. ZSRR" publikacje Szkoły G~ :A. G~ubcew~ są

Bwia-

·

. ' dectwer:n ścisłych związkóW,' zS.ohodzących mtędey

wy-.. ,l)ikami ()S'iąganymi-w io~tytucie teoretyem~ a tema~

. tyką ó bezpośrednim ~tbsoweniu· t~icznym. ,

• Ostatili zeszyt. ,,Prac'~-Instytutu Sejsmologicznego AN

. -ZSRR, .opatrzony nr·: 127 i zamykającYc ·tę· serię, przy-. ·. ńiósł s:~;eieg mteresuj.ącyob "publikacH.,. 'M. A. Najma,rk

pr·zedetawił dwie prace· dotycz§oce -<Irgań cleckiej sprę-. żystej :warstwy !leZącej na ~prężyąt~j- pQłprzegi;rzerl.i ..:.. .

· drgań 'Wywołaoycli d~em.

·

.wy

-:

o· hanDonicmie

. zmiennym natężeniu, prz:Y.łóżol)ej . do (punktu

swobod-nej powierzchni warstwy:

w.

G. Go~oładie podał

wy-niki IJWYCh badań nad rozc;ho(lzeni~ się f4ł'l Rayleigha

po

powierZchni

dzielącej sPt-wstą.-stałą .IJ.)ÓbPrze.strzet •.

. _; i nadległy ośrodek ciekły nieściśli wy, S.

w

.

.

Puczk'ow

podał rozwiązanie zadania o (Lrg.ania_ch pocDu21;lych w

długim,· pionowo za'f/ieszl?ilym ·ci.ele przeciwstawiają­

cym rozciąganiu .Opór stałY· ila całej dług~. A. A.

'l'rieskow, L. A.. Gqzcw · i E. ·:J::>. Fiedoraw

·PQdali

oowy

sposób ·określania. głębokości nięciągłości Mohorowicića

. w obserwacji odleglejszych trzęsień ziemi' oraz.

wska-.. zaJii.

1\a

peWne UlPI'oszezeni.a, jakim 1r:00ma poddać

stoso-waną zazwyczaj dlla taldibh trz.ęsień ziemi- metodę

obU-. (l2Bnia :odległości epicentralnej. E.- F.· Saw:arienski · przedstawi_ł -wyntki·s\VYCh.ba4ańnad ~w~ błędów

· obserwacyJnych hydrografu na dokładnOśćwyznaczenia

· zal~ności rzeczywisty·ch prędkości· fal spr:ężystYch od

. ·-głęb<Jkości o~az P<>dał krótką not;Fłtkę · dotycżąCą ·

powsta-nia i r()zwoju stacji sejsmologicznej w' Moskwie. lE. A.·

Razowa_ przedstawiła pe~e .ulepszenie zaz-Wyczaj

stó-row:aoeJ .metody; określanla pozycji--epicen.trium z cza,.

·.sów ~ejścia f:az P i S.-Autorlta poddała również'

kry-. ty~emu. 1roibior_owi .prarcę E. Stenza, .dotYCZącą . ~ej­

amLCmośct A:f,garustaąu;

w

szczególności zaś.

sejiSJlllCz.-biQści. rejonu. Hindukuszu . zesta:wią.)ąc re7Alłtaty badań

poMnego u_c-zonego z wynikami ;zapisów .s'tacji.

ra.dziec-·. Jdch. W świetle wynil!;ów tyob zapisów; aut<Jrka flłw!er­

. dziła peł!ll} wartość ąanych ;oi. pełne po~rdzenie te~

E. Ste11;2a, ~Ił' wyniki swe uzyskał niezależną

meto-.dą ~r.OSeJsmJ:ozną. ~afii se}sn.lologic~ej Krymu

pośWJ.ęclła sporą_ mOQografię A. J. ·Lewicka...

z

·

:za.kresu

~ejsfuornetrii; zE!fizyt pl-zynooi dwi,e pta~: a mUlriowici l!

.E. F. Sawa.r1811Ski i E. E- Petrenko przedstewiaią

p<>'-.

.

myM

nowego· za.wieszenia. poziOI!JlYch wabądeł typu

Go-. ··.licyna, N. W. Wreszniakow- zaś opisuje nowy· ekstells{-.-.

· mdr sej6mi(:.mf służący do re}estoocji kc:mpreEiji i

dy-.. : latac;;ti linftlwego e1ementu gruntu w CZasie męsjenJa

~i~. S'ejsmo.J"o.gil · geo!og~zno-technicznej 1 i~ynier-· .

·

Ski«u,

dotyczą prace ..A. Z. Kiaca. · o rozohodozelnu się

· · dr~ kl-ótkoolkresowyoh

w

łtl1Jilcie rw sąSi~e prze·.

. :~trody oraz !W"ace C. W. Miedwi-ediewa o wyznaczaniu

· obciążęii oh'wilowycą przy projektowaniu ·-budowli

an-tysejsmjczny$. Zeszyt ~ończą 'trzy ;Prace J.' D: Bułan- '

ż,. :i. iN. ~- Parijskiego dotyc-zące grawimetrii.

.

~-Str. 47

Poda;liśmy w zwif:zlY<łl nagłówkach treść ostatnfego ·

zeszytu serii "Prąc"· . Instytutu Sejsmologicznego· AN

ZSRR.

·.

w.

swych newych II'amaOO organi.zacyjnycb .

sej-:-smologta, radziecka niewąptliwie będzie mojtła. paszczy..:.

cić' się dalsZymi sukoesami nau:kowymi. ~cga wiodącą

do i~ wysoadego poziomu, jaki ją ~iś

charaktery-. _:ruje,. była ~gai 'brudna.' Zas7JCeytnym dokumentem

• przebycia :tej drogi, dolrumentem pod każdym

wzglę-. dem niezmiernie pouczającym,·. pozostanie sto" . kLłka-

.

· dziesi_!łt niebiesikich .zeszytóW P:rac Instytutu

SejSmolo-giemego · AN ZSRR, skromnych szatą zewnętrzną, ale

. jiukże bOgatych s~ą treścią. · ·

T. 01czak

E.'

F

~

SAWAiirENSKl i IQ..·P. KIRNOS

_._ELEMENTY

.

·: SEJ'SMOLOGII I SEJSMOMĘTRli, Mo&kwa.-Lenjngrad

1949

·, z·

nak<n.i.~

--

ta

'

k.sią~

-wyszła

.

q>o<l

piór~

.

dwóch.

wy.:.

.. 'bitnych sejsm9log6w ~adZ:ieckich; itt~~zy postawili

.. sobie

za

cel

narpisać podrę<:?D.ik na. najbalt:dziej

nowo-. częstiym poz4ómie, nie_ póm{jający iadnej z licznych

: zdobyczy sejsmQ'l®i, nie7Jbędny: .zarÓ\'1?110 ~la starszych

-:Studentów i aępirantów, jak i dla samo<izielnych

pra-· ... cewników

w

tej· specjalności, a jednocześnie

_pot.ytecz-~ny i des~ dla pracowników naukoWYch

·

w

pokrew-nych

dŻiedzinaoh nauk. o ziemi. · · · . ·

· Zgodnie z tybułem; !k.siążka: dzieli się rui dwie części, .

Atito;em pierWszej z

ruch

jest E. F. Se.wa.rienski, który

!POt.rafił dać. wYkład oerunej sejlsmologii; nie rezygnując

:ani z przedstawienia bogatego !l'IUI.teriału opisoweeo. tej

··nauki.; ant też z rozwinięci~ -współczesnych teorJ! sej~

sm9logicZDY-ch, poczynając od podstaw aż _po 1\ajnEIW'"· .

s:ie wyniki teoretyczne.

w

obszernym. iazdziale.

wstępn;yin

·

'

.K

F

.

Sa warlenski

podaje ")ałtWcio-wy opis zjawisk sejsmicznych"' rozpO-.

czy.naj§C od szczegółow,eeo rozpatrzenia szeregu n~j-

·

większych katastrofailnych tr.zęsień ·ziemi i opisuJąc

je kolejno,' Są rtu więc uwzględó.i~e: 1) portugal5kie

trzęBienie ziemi z dn. LXl.l755 c~. które prawie caJ •

. , kOwicie · m.~c~ Lizbonę, 2) tapo~e w rej~ie

Mino-Owari: z dn. 28.X.1891 .r., 3) .indyjskie w

prowm-cji ABsani z dn; 12.VI.1897 r. - jedri'o z .naJwiękl!zych

.znanYch . w . b'!.stom ~rzęsień zieini, 4) 8mf!l'Yk.:ilóskie

· . ż

oo:

lB;IV :1906 r.,· które mi&zczyło San Fran~oo, 5)

w~ie z dn: 2a.XIL1908 r., które oałlrow.lcie Zii'iszceyło . :Messynę, t!) ohińskie z dn. l6.XU.1920 r" które S.J>tJSt~

szyło prowincję &ansi, 7) japońskie .z dn .. u:;x:.1~3

.r.,

które

zniB7x:zyro Tok'ió •. i Y~Obamę .. Na tych ·i !nnych

jeszcze przykłada(ib wyjamia Sa.-'f'Va.rlensk:i główne

~-. . . jęcia .i termil:iy . sejsmologii QPisowej ; talkle jak ognisko . -(hy;poceńtJ:um), epi-centrWl\, odległaśc epice~tr.alria ~~­

Kd.asyfikacji· tr2ięsień, Ziemi ze W7l!Jlędu na leli natęż~nie ·

.. poś~~,!)llY 'jest ·<Jsobny -rozcizi,ał,. w którym zos~tr .

szczegółowo ··prże(istawione .za·ró'Wno zssad,Y d&wm:e)-!

· · szej nulkr.oe.kopowej iSkali (RQ~g61-FO'l'ela, j~ i zasady

stosowanej d:>emie-.w ZSRR skali 12--st~pmowej .oraz

i>odaile matały zwilłzki między &t~iami ~r~­

powymi (baliami), . maksymalnym:i przyśp1~zema~

~i · st~iami instrumentąlnej · skali · tzw. "wleUlośCl"

· trŻęsień ziemi, coraz powsiechniej wcbodzą~ej w ueycie ..

1-- ' p • ', •• ' • . • •• :, • • • ' : •• ' •

ZWięzły wy~ad geografii trzęsień ziemi,. prócz

pod-stawoWych j

znanyc!I

fa'ktlly.". o?Jaśnif>nycn ~o$kon~-'•

Iymi mapami ~Omlles.zczenla Zlemskiah ~llllk . BeJ•

... sm'icmych,. przynOSi c.adj sereg W)lhików badań

naw-, gzych₁ .dotytiących ·geografii sejsmicznej kontynentu.

azjatjcldego or,ai lbasenów oceanicznych Attłctycmego

· i

s.Pokojnego.

Trzęsienia

z:ierni

e:SRR SżCZegółowo Clłna­

wia osobny podrozdżiał zilustrowany obsże.rnym· ~te­

. riełem karlograficwym, z .mli!Pą regionów ·

sejsmią;.-. _,nych ZSRR na czele, zestawil:lh~ pod ll'eda'kcją .

w.

F. ·

:BOnczkiowsldego IP.rzez G, P. Gorsżkowa i. innych

.. ~acowJiików Instytutu ~ejsnlologicill~o ~de­

mU Nauk· w M06kwię ·(Obecnie ItlBtytut . GeofiżYC21J.y

;

:A.

:N.).

Pocii-ozdział aotyczący związków aączącich. trzę,.. ·

sieWa: .żieini ·z ::irinyirii pto~i zacbo~ącyrni

w

Slko-:- ·

· ·rupie z!i~ej c raz ,podrozdział o mikrosej&m.acb_ -~ o~

·. ce&nograticznych efektach trięsi.eń podinor.sltich: zamr

kają wstęJną częś6 książ;ki. · · · •

. ~.

. ~

Str.

4S

.. , PRZEGLĄP GEOLOGICZNY

. Ro~dii.ał pierw.sz,y Wykładu. seji;mołogii teoretycznej poświęca· E. _F. Sa.waiienęki teorii !fal· sejsmicznych. Po .

któtldan · przypómnieniu ,ogólnych zasad teorii . spręży-· st<iści ilma'wi!l ~czegółowo. powstawanie j, rozeho~enie

się ~ s.Prf1ŻYstych w OOrodkad,t· sprężystych.

jedno-. rodnych i iZotropoWych; ' . · · ·

· · ,ijozdZiał następfiy przynosi .amowięnie wpływu płasz­

.

,cey:my. _granicznej mi~dzy. dwoma .. o.środ,kami spręży­ stymi na rozchodzenie .się :fal, PT:l.-Y

czym

uwZJgl~iot1e

ht zostały wame n~wsze ;wYDjki.

w

;

·I. ~Smimowa -i

s

.

.

· L. Sóbalewa oraz ich· szlroiły. ·pr~znym 2oa8tosowa-·

niem. '· rozważań teox:etyemych tego rozdziaitu jest przedisbawienie najnowszych WYnilków sejs:mologicz-. nych w za:kr.esie ibudowY gól'nyoh !Pięter ·s.k:Ol'LIPY ziem-skiej .. PróCz starszych,

dm

już. klasycznych wyników·

. MQhorovicića, Gutenberga i innych, znajdujemy tu o~· fity materiał Z'ebrany i zihtertpretowimy w ZSRR (SI2ltuczne wj1p~.rehy pod Kor kino, ·pod TUłą i inne,

·· WX:!il~: z. wynjłł;ającyn1i z

ioh

opraoowania sejsmologicz-nego nowymi ·krzywymi prędkOści

tai

:podłUżnych i no-, ·

· wymi schematami stra±yt.ik:acji ~erwBZyoh. killrudz.iec- .

-~ięciu kiiometrów 'skorupy :z.ierruokiej,), .w szczeg(>lnÓści

.zaś weżne i'ezul baty badań A. A. Triilskowa nad ·fazami .

i>P

i

pP"'

(tzw. odbici~, "bliski~"). PrzedstaWleniem

Wl!półczesnych ·Wyilików 'badań nad procesami w

ogni-skU: kOńczy· E. F-SawariE!cski teri obszemy rozdział sej-amologii. 1 . . • , · . .:

; 'Ro~dział tr~eci poświęcony jest teorii zjawisk wystę­

pujący~h ,przy ro:z.chodżeniu się faJ. .,trzęsieniowyOh w

ośroą'ku .i:ilemsklm. P.i'.ócz wykładu teórH znanych, do-·

tyczących . zjawisllt załamywania .się i odbijania fal

ipr~qcil o.rai. zjaWisk d;Y.lfrak<:)i; mamy tu W)'kła-d

-tęoliii. fal ~ier~ioWYeh, wzboga~o:ny licmymi

no-wymj rwynik:am.l. ibada,ń u.Crońych . rad-zieckich

(Sobole-wa,. Sttłi.rnowa, Naji!haik:ą, SzeimB.n&: i inilycli). ·WaiŻ.ne

· · twierqz·eniit .. z · teor·ii · li;lopl'12Cznycli fal pówierżchnM>~

· ·Wych 'tzw. fal Lo.ve'a} oraz z teorii dyspersji' :t.al spr~ ~yŚ'tych zamykają te:n i-ozd.ział; . . . ·

·. Jedńenw

:z.

·nacz.elnY'ch, zad~ń. sejsmologii ogólnej,

~egar.jącerrri.u na !WyŚ.wie1iienlinr 'Pudo.wy ·głębokiego

Wn.E:b;za -ziemi, pośy.rięcony jest os_obny i

.rtajszczegó-lo'Wsży tozdział książki. E. F. Sawarienski omawia. tu.

równaniit sejsmologu dl& przypadku rzeczywistej, krzy•

~~ej żmiar~:

·

pr~aści z gł~kości!J; ~ób.'WYł-Wlcr.37 ·

·n1a ·tęj.!ttźywej z Qibs_e~~ji nad prędkośc1ami pouxr-. ·

n~,·

a'

wresz~. pOdaje wynlk:i głównych współczes­

nYch interpretacji cbodogralfów zaolbserwowanyah faż

. ,6ejsn:Uc:znydh. Osobny' ·rar.dżiał, bogato ~Y· w tE!blice ~·diagramy, ma:-· za· zadanie wprowadzenie st

u-diiij'i\cegqo w trudną 'technik~ <JIPl'acowania zapisów· no-. wOezno-.emegno-.o sejsmogra:fu .i. ich wyzyskania dlą wyzna-.czariia WBpółtzędnyeh 'ed)icentrów trzęllień ) głębokości

··~h

'

ogniek.

. .

.

.

.

.

.

.

: Część . drulą referowanej . kisiątki, poświęconą. sejs-mOłtlekii, napisał D .. P;: Ki.rnoo. ·. Poprzooził . oo sW-ój

WYkllad . Pr~eniem ogólnych· róWnań . ruchu ·

.. · głównych tyj;lów· wahadeł . sejsm:iczr}ycb i podaniem

· Whinych· ilzlipełnień, jakie. ostatriio W .tym zakresie •

. -:dostarczYł G. L..Sznirman, jeśli chodzi

o

szczegółową.

teori~- wahadeł pióno·~'yoeb. Teórla rzeczywistego ·

po-więkBżenia sin.usoidałnych drgań grtintu przy rómy~h

stopniach tfumienia .w prz,y~ rejestracji

bez.po-. aredoiej 91'8z. opis sejsmografu P. M. Nikifwowe,

sta-atow.iąc~o slandartoWe wyposazenie si~cl. sejsrilalo". ·;

· ~cżnyclt stacJi ~Ckugiego rzędu w _ZSRR .~ lrończą ten ·

· rci~ł podręCznika. · . · . . . ·

·

.

·

W

'l"()Zdzi;aJe llElS~ynl. 'przedstaWia~ · je6t

s2lCzegó-~ łoW:~ teoria a-eje8tracji gaiwanilmetrycznej oraz· op'is · __ #ieJ&l:nogratów B. B. Golicyrta. Z~oy ~ budowy ;roż..

· :. ~Jnięte .OS'tatriio, przyjęlt sejsmologowie radzieccy · D. A.·. Cb&rln,

N

.

.

W. Wieszniakaw i D. P. Ki.rn<JS jako · ,wyty-czne dw· .etvvorzenia nowyCh i udQSkon.aWalych

ty-oow.

koostrwkcji, które weszły do sejsmologicznych

.~taeji' pierwsżego. rzędu ~ jako główne pr.zyrządy . .

Z 'tego pow9(iu D~ P. K).mos bardzo szczegółOwo oma-wia· sposoby !WYżnaczariia stałych charakteryzujących

d.żiała:tie · sejsmQgrafu z. rejestracją galwaoometzyczną i ·.poćSaje licme.'.specjalne 'wytyczne opreQOwania sejs-.

irio~ramów ot~zymanych ·Zi!l pomocą otycll .przy.r:Ządów.

Szereg -d~bcycii :fotografii sejsmogre:tów typów Goli"-.

cyna,

atarina

OJ;az xłm~a ilustrUją ~en wamY . roz':' .

dział sejl!mometrli, naj»s.any prz~ż najbard~ej

.

w

·

tytjl

zakres·~e kompeten1nego ~ut:Ora. . . · ·

Xsi~ę zamyka specjalny rozdział poąwi~ny

·głównym· pojędom i metodom rachlUII)ru'

QPerato.ro-wego w ~waniu do :~rozwiązyWania rówpąń r(4-.

niezkowydl liniowych ze stałyini. współozynn~mi·

· · .. · ' T. Olczak

RADIOAKTYWNOŚĆ

IŁÓW

.; I. iDE MAGiNEt:

CONTruBUTl~

A

L'~E

·. •

DE LA RADIOACTIVIT:t DES· AR,G~I,.E& BĘLQES.

Bull. de Ja Soc. Be1ge de. Geologie, Q.e Pał.

et d'Hydroi. XLI, ..

2,

1952 .. p:·l65:::-l~!); wy-kresów 6, poz .. · bibliogr .. 8. ·· ·

L

ABoRAToRIDM

G~l~>gii stosow:an~l.

U11iwefsi_.

· tetu w ·Bru~seU .prowadzi. Qd 1948 r, b.a.dania nad radoczynnością rodzimych skał· osadowYCh.· Podoj:>nie -.

·. Jak L lnnę Ini.ernliki litOlogiczne i geochemic;t~; · po-.

mUn:y tego rodzadU oddają . jUż w t9żnyćh krajaCh ·

inaczne usługi przy u~alaniu lokalnej' sfrlitigrafil, -Okazały się on~ :Szczególnie pra~yczne

w

'pos~ukk

waniach naft<Jwych. ... ·

Znaczniejszą. zawartością uranu. i

·wru

odzna~ją: się niektó~e morskie · osady ilaste z · J'óżl:)ych ępok

·geologicznych, . Najwięcej tych ·pierwiastków ~ajdo­

·wano · dotychczt>3 w· ·czarnych łuaJkacih; częsta bit u-micznych, a także ·w· fosforanach wa:tnli~. · · ~·

W Belgii, ~ przeciwień.!rtWie do bad~u'~ wykonyWa-nych w inriyeh krajaclt. oparto się na poini.arże pro.:. mieiili ·.ganima ;l1cznikrem Gel:gera-.1\iUllera, nie· ·zaś .· ptomieni ailfa.·w komórze jonizacyjriej.· GrobOś~ ścla-.· .. nek ołowianych cylindra w aparacie dp..stosowariym

do potrzeb ·badań prz-ez Max .Cbsynsa . Winosi 5 cm. Technika wmia.rów zlie odbiega wiei~ Od opisanej przez B. Póntecorvo . w 1942. ·r. Badaniu· kame-j ·z prób towarzyszy poiniar poqsła<w()wy; ,,pb:sfiym". aparatem,

celem uchwYcenia radoczynrio6ci' wł~nej pomi~cze­

nia oraż radoczynii.oścl wYW'Oła.nej prZez iPrornlenie

k<>smicżne. WattóścL te są następni'e odejmowane od

'wyników otrzyi:nanych przy pomiaracll. prob'; Należy·

zd-awać sobie spl'awę; że. istnieję moż.liwość '}>Qpeł,nia-.

· nia :i: innych błędów, nie zawsze ucllwythych. · PQ.~ prawek wynikających z. promieni.owan~ izotopu , po-tas.u K40 _{·nde uwzgl·ęd!n.iono. . · '· · . . ..}

Pierwszy

--e

tap pl'ac

oł>jął.zbadanie 1SO próbek utwo-'

rów iJ,astych wieku od kredy do trzeCiorzędu. Anal.iza .

. wyników poltazala, że radoaktywność nie' zależy ··tylko, jaik sądzi wn~lu badaczy, od granulacji zi·a.i:'il i

zawar-tości AhOs,. łącz także od innych, jeszcze nie

określo-. nych bliiej, . czynników. Wy:mieniał;lQo oprz.ez rOOnych ·

autoróW szybk<>Ść sedymentacji, nie pozostaje praw

do-. podobnie b,ez wpływu; .. · . . . · · . · , ..

Zbadane w Beligil ilasto..,glinia$tę o9ady ' okazały się

. naogół słabiej ·radoczynne niż l%lp. analogiczne.· titwo.i:y.

w Stanach Zjednoczonych A. P. Otrzymane viarlośd

wahają . się w ·granicach ·2~--:-8,8

x

·

10~12 g ·radu

·w jednym· gramie Skały.· Zastanawia·jące jest, że dó..:

.. tycbczas. naj-większe wartości otrzymano 'dla ut'worów pOchodzenia lądowego; .·· · · · · '

-Notatka powYlsia

~st

•

Żapow:iedżą

·dalszych:

ba-. dań. Zwraca ·uwagę t)strożno.ść autora. w mten>reto-. ~ waniu otrzymywanych wyni}tów, ·. co :nlestety nie

· zawsze bywa 'pr2;eettzegane w tego typu.

posz.ukiwa-.niacli · k,O.reui.cji. Już: w . tej :fąz.ie . daciekim .,P.otwi~rdza

się w~·~ć pralityczna' "karotaeu promieniamt' gam~

·.ma". Zawarl!JIŚĆ uran Ut .toni i prl;)duktów iclh.ro2P.Sdu od-zWierciedla boWiem lokalne. war.unki . pooWBtllwania

·osadów, Z CZYl!l wfąże się ocena mo2Jljwej

prodlu!kty\1\T

.:.

· .noścL . . . . ',

Na mar~esie tych l'O'lJWażań dOdać można., ż~ W.Ó-:

· bee ·.biodynamicznego działania ·stosunkowo

niewie1-. kicfh .nawet ilości: .pi~rwiastków prQmieniotW"<trOŻyclt

w IJ)Odłożu i wodzie, pomiary radoczynnośct .&kał (s~i-e wodloiliośnych) rri.a,ją róW!Illeż · :ma.~enie

· w geomedYICynie, ·• · · ·

.

c.

. !

;

:Koiaii.o

- . •