dr inż. Marek Rybakowski UZ Zielona Góra
Wymagania prawne dla instrukcji obsługi maszyn
☺
Napisanie instrukcji obsługi nie jest łatwym zadaniem. Producent w instrukcji powinien zwrócić uwagę użytkownika na wiele aspektów dotyczących maszyny, począwszy od działań, których użytkownik nie może wykonywać, przez montaż, transport maszyny, aż do planu jej konserwacji, smarowania, postępowania w sytuacji awarii oraz ostatecznie do demontażu maszyny. Jest to jeden z najważniejszych dokumentów jakie tworzy producent maszyny.
INSTRUKCJA OBSŁUGI MASZYNY
Dyrektywa Maszynowa dużo miejsca poświęca instrukcji obsługi. Producent ma za zadanie dostarczyć egzemplarz instrukcji maszyny wprowadzonej do obrotu lub oddanej do użytku na terenie Unii Europejskiej. W instrukcji powinny być zawarte informacje dotyczące bezpiecznego użytkowania, konserwacji, regulacji, montażu, transportu, a także wszelkie inne informacji dotyczące bezpieczeństwa maszyny. Wymagania prawne dla instrukcji obsługi maszyn
Wymagania dotyczące instrukcji obsługi dla wszystkich maszyn zawarte są w § 58 i § 59 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie
zasadniczych wymagań dla maszyn. Zgodnie z § 58 rozporządzenia maszyna wprowadzana do obrotu lub oddawana do użytku musi posiadać instrukcje obsługi. Obowiązek napisania takiej instrukcji spoczywa na producencie maszyny lub jego uprawomocnionym przedstawicielu. Te same wymagania są zawarte w dyrektywie maszynowej 2006/42/WE, czyli w dokumencie europejskim, do którego odnosi się polskie rozporządzenie.
Język instrukcji zgodnie z dyrektywą 2006/42/WE
Wszelkie pisemne lub ustne informacje i ostrzeżenia powinny być sporządzone w języku lub językach Unii Europejskiej, w którym maszyna zostaje wprowadzona do obrotu lub oddana do użytku.
Na instrukcji producent powinien umieścić napis: "Instrukcja oryginalna".
W przypadku, kiedy "Instrukcja oryginalna" nie istnieje w języku lub językach oficjalnych państwa UE, w którym maszyna będzie użytkowana, tłumaczenie instrukcji na ten język powinien dostarczyć producent lub jego upoważniony przedstawiciel. Na przetłumaczonej instrukcji powinien znajdować się napis: "Tłumaczenie instrukcji oryginalnej".
Forma instrukcji dla maszyn
Dyrektywa Maszynowa nie podaje szczegółów dotyczących formy instrukcji. Jednak ogólnie uznaje się, że wszystkie instrukcje dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa dostarcza się w formie papierowej. Czasami jednak przydatne jest udostępnienie instrukcji w formie elektronicznej oraz w Internecie w celu odzyskania instrukcji, gdy wersja papierowa zostanie zagubiona przez użytkownika.
Treść instrukcji zgodnej z dyrektywą maszynową
Instrukcja powinna być napisana w taki sposób, aby użytkownik podczas jej czytania nie miał żadnych wątpliwości w stosunku do jej treści. Wszystkie instrukcje obsługi dotyczące maszyn muszą posiadać przynajmniej następujące informacje:
1. Firmę i pełny adres producenta i jego upoważnionego przedstawiciela. 2. Podanie nazwy, typu i modelu maszyny.
3. Deklarację zgodności lub dokument przedstawiający jej treść. 4. Ogólny opis maszyny.
5. Rysunki, schematy, opisy i objaśnienia niezbędne do użytkowania, konserwacji i naprawy maszyny oraz sprawdzenia prawidłowości jej działania. 6. Opis stanowiska lub stanowisk pracy, które mogą zajmować operatorzy.
7. Opis zamierzonego zastosowania maszyny.
8. Ostrzeżenia dotyczące niedozwolonych sposobów użytkowania maszyn, które, jak to wynika z doświadczenia, mogą mieć miejsce.
9. Instrukcje montażu, instalacji i łączenia.
10. Instrukcje dotyczące mające na celu zmniejszenie hałasu lub drgań. 11. Instrukcje dotyczące oddania do użytku i eksploatacji maszyny. 12. Instrukcje dotyczące szkolenia operatorów.
13. Informacje dotyczące ryzyka resztkowego.
14. Instrukcje w sprawie środków ochrony indywidualnej. 15. Wykaz narzędzi, które można stosować w maszynie.
16. Warunki, w jakich maszyna spełnia wymagania stateczności podczas użytkowania, transportu, montażu, demontażu, postoju, badań czy możliwych do przewidzenia awarii.
17. Instrukcje bezpiecznego transportu z podaniem masy maszyny i jej różnych części.
18. Opis sytuacji awaryjnych i sposób postępowania w takich wypadkach. 19. Opis czynności regulacyjnych i konserwacyjnych wraz z instrukcjami.
20. Specyfikacje części zamiennych. 21. Informacje na temat emisji hałasu.
22. Informacje na temat promieniowania emitowanego przez maszynę. Dodatkowe wymagania dla instrukcji obsługi maszyn
Dyrektywa maszynowa przewiduje dodatkowe wymagania dotyczące instrukcji dla pewnych grup maszyn i są to:
• Maszyny stosowane w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i
farmaceutycznym - instrukcje muszą wskazywać zalecane środki i metody czyszczenia, dezynfekcji i płukania, nie tylko dla obszarów łatwo dostępnych, ale także dla tych obszarów, do których nie ma dostępu lub nie jest on zalecany.
• Maszyny przenośne udarowe, montażowe i inne - instrukcje muszą zapewniać informacje dotyczące:
➢ osprzętu i wyposażenia wymiennego, które mogą być używane z daną
maszyną,
➢ odpowiednich elementów montażowych lub innych elementów
uderzanych, które mogą być używane w danej maszynie,
➢ w razie potrzeby odpowiednich nabojów.
• Maszyny przenośne, trzymane w ręku lub prowadzone ręcznie (kosiarki,
maszyny do czyszczenia podłóg, itp.) - instrukcje muszą zawierać informacje dotyczące drgań przenoszonych przez te maszyny, w tym:
➢ całkowita wartość drgań, działająca na układ dłoń/ramię, jeżeli wartość
ta przekracza 2,5 m/s2. Jeżeli wartość ta nie przekracza 2,5 m/s2, należy to napisać w instrukcji,
• Maszyny samojezdne - instrukcje muszą podawać następujące informacje dotyczące drgań przenoszonych przez maszynę na układ dłoń/ramię lub na całe ciało:
➢ całkowita wartość drgań działających na układ dłoń/ramię, jeżeli
wartość ta przekracza 2,5 m/s2. Jeżeli wartość ta nie przekracza 2,5 m/s2,
należy to napisać w instrukcji,
➢ najwyższą ważoną wartość skuteczną przyspieszenia działającego na
całe ciało operatora, jeżeli wartość ta przekracza 0,5 m/s2. Jeżeli wartość
ta nie przekracza 0,5 m/s2, należy to napisać w instrukcji, ➢ niepewność pomiarową.
