CHEMIA OGÓLNA
Wojciech Solarski
KINETYKA,
STATYKA CHEMICZNA
ROZTWORY
Podręcznik:
Chemia dla inżynierów
,
pr. zb. pod red. J.Banaś, W.Solarski.KINETYKA CHEMICZNA
dział chemii zwany kinetyką zajmuje się badaniami
szybkości przebiegu reakcji chemicznych
KINETYKA CHEMICZNA
A: Fe – 2e = Fe
2+K: O
2+ 2 H
2O + 4e = 4 OH
-Warunki: · natura procesu · temperatura · ciśnienieMiarą szybkości reakcji chemicznych jest zmiana
stężenia reagentów w czasie reakcji
aS
bP
KINETYKA CHEMICZNA
dt
dc
dt
dc
v
S
Pv
t= szybkości reakcji w danej chwili (tzn. szybkość
chwilowa)
jest
równa
współczynnikowi
kierunkowemu stycznej do krzywej c = f(t) w
danym punkcie (c,t)
KINETYKA CHEMICZNA
dt
dc
dt
dc
v
S
PZderzenia efektywne warunkiem
zajścia reakcji chemicznej
Zderzenia efektywne warunkiem
zajścia reakcji chemicznej
KINETYKA CHEMICZNA
Szybkość reakcji zależy od wielu czynników:- stężenie reagentów - temperatura
- ciśnienie (gdy reakcja przebiega w fazie gazowej) - obecność katalizatora
- promieniowanie elektromagnetyczne
(gdy reakcja jest fotochemiczna)
- stopień rozdrobnienia faz, szybkość dyfuzji
STATYKA CHEMICZNA
W stanie równowagi chemicznej szybkości reakcji
prostej i odwrotnej są sobie równe
aA + bB
A
aB
baA + bB
A
aB
bA
aB
b aA + bB
aA + bB
A
aB
bSTATYKA CHEMICZNA
A
aB
b aA + bB
W stanie równowagi chemicznej szybkości reakcji
prostej i odwrotnej są sobie równe
v
1= v
2v
1= k
1[A]
a[B]
bv
2= k
2[A
aB
b]
k
1[A]
a[B]
b= k
2[A
aB
b]
a b c b aK
B
A
B
A
k
k
2 1STATYKA CHEMICZNA
prawo działania mas (Guldberga i Waagego):
W stanie równowagi chemicznej stosunek iloczynu molowych stężeń produktów reakcji (w potęgach ich współczynników stechiometrycznych) do iloczynu molowych stężeń substratów (w potęgach ich współczynników stechiometrycznych) jest wielkością stałą i charakterystyczną dla danej reakcji i temperatury (oraz ciśnienia w przypadku reakcji w fazie gazowej).
a b c b aK
B
A
B
A
k
k
2 1H
2+ I
2 2 HI
STATYKA CHEMICZNA
N
2+ 3H
2 2NH
3]
][
[
]
[
2 2 2I
H
HI
K
c
3 2 2 2 3 3 2 2 2 3H
N
NH
c
c
c
K
H N NH c
Reagenty występują
w stanie gazowym
Reagenty występują
w stanie gazowym
Reguła przekory Le Chateliera i Browna
STATYKA CHEMICZNA
Jeżeli układ będący w stanie równowagi poddamy
działaniu zewnętrznemu, tj. zmianie stężenia
reagentów, zmianie ciśnienia lub zmianie
temperatury, to w układzie tym przesuwa się
równowaga chemiczna w kierunku kompensacji
tych zmian.
ROZPUSZCZALNIK –SUBSTANCJA
ROZPUSZCZONA
ROZTWORY
WODA
moment dipolowy
= 1,84 D,
stała dielektryczna = 82
WODA JEST DOBRYM ROZPUSZCZALNI KIEM DLA SUBSTANCJI O BUDOWIE JONOWEJ, ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ DIPOLOWĄ
Oddziaływanie dipoli wody na kryształ chlorku sodu HYDRATACJA SOLWATACJA
STĘŻENIA ROZTWORÓW
Stężenie procentowe (w procentach masowych) - podaje liczbę jednostek
masowych substancji zawartych w 100 jednostkach masowych roztworu.
ms - masa substancji rozpuszczonej, [g], [kg] mr- masa roztworu, [g], [kg]
mrozp - masa rozpuszczalnika, [g], [kg]
Stężenie procentowe objętościowe
% 100 % 100 % rozp s s r s m m m m m C
Stężenie molowe - określa liczbę moli substancji rozpuszczonej, zawartej w 1 dm3
roztworu.
ns - liczba moli substancji rozpuszczonej, [mol] Vr - objętość roztworu, [dm3]
ms - masa substancji rozpuszczonej, [g]
Ms - masa molowa substancji rozpuszczonej, [g/mol]
]
/
[
mol
dm
3V
M
m
V
n
C
r s s r s M
Rozpadu substancji na jony (pod wpływem
rozpuszczalnika) nosi nazwę dysocjacji elektrolitycznej. Elektrolity – substancje (na ogół ciekłe) przewodzące prąd
elektryczny (wodne roztwory kwasów , zasad i soli). Nieelektrolity nie mają zdolności przewodzenia prądu
elektycznego.
DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA
A
nB
m n A
m++ m B
nHCl
H+ + Cl HNO3
H+ + NO 3 Mg (OH)2 Mg2+ + 2 OH Ca3(PO4)2
3 Ca2+ + 2 PO 43DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA
A
nB
m n A
m++ m B
n Stosunek liczby cząsteczek rozpadających się na jony do ogólnej liczby cząsteczek wprowadzonych do roztworu
nosi nazwę stopnia dysocjacji elektrolitycznej .
DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA
A
nB
m n A
m++ m B
n
N
N
zd oMocne elektrolity to :
- część kwasów nieorganicznych np. HCl, HBr, HI, H2SO4, HNO3 i HClO4 - wodorotlenki litowców i berylowców (z wyjątkiem Be (OH)2 i Mg (OH)2)
- prawie wszystkie sole rozpuszczalne (oprócz niektórych sole rtęci, kadmu i cynku)
DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA
Słabe elektrolity to :
- część kwasów nieorganicznych i karboksylowe kwasy organiczne (np. H2S, HCN, H2CO3, H2SO3, H3BO3, HCOOH, CH3COOH)
- część wodorotlenków nieorganicznych (NH4OH oraz większość wodorotlenków metali dwu- i trójwartościowych)
DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA
Stała równowagi dysocjacji elektrolitycznej Stała dysocjacji słabych elektrolitów
HNO2 H+ + NO 2‾‾ Mg (OH)2 Mg2+ + 2OH ‾‾
DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA
]
[
]
[
]
[
2 2 2HNO
NO
H
K
HNO
K
M g
O H
M g O H
M g O H( )[
] [
]
[
(
) ]
2 2 2 2
Dysocjacja wody
Woda jest słabym elektrolitem i dysocjuje
H
2O H
++ OH
W rzeczywistości powstają kationy hydroniowe H
3O
+i aniony wodorotlenowe OH
.
H2O H+ + OH
DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA WODY
]
[
]
[
]
[
2 2H
O
OH
H
K
H O
W temperaturze 250 C: stężenie cząsteczek niezdysocjowanych jest stałe i wynosi [H2O] = 55,55 mol/dm3. K
H2O wynosi 1,8 10-16. 14 16 2
]
[
]
[
]
1
,
8
10
55
,
55
10
[
2
H
O
H
OH
K
H OL = [H
+
] [OH
] = 10
14
b
pH = - log [H+] pOH = - log [OH]
L = [H
+
] [OH
] = 10
14
b
pH + pOH = 14
pH = 7 roztwór jest obojętny pH < 7 roztwór jest kwasowy pH > 7 roztwór jest zasadowy
Skala barw wskaźnika uniwersalnego (papierki wskaźnikowe)
POMIAR pH
skala pH
OBLICZANIE pH
0,1 mol HCl 0,1 mol H+
Oblicz pH 0,1 m roztworu kwasu solnego HCl H+ + Cl
-pH = - log [H+]
OBLICZANIE pH
0,1 mol NaOHl 0,1 mol OH -Oblicz pH 0,1 m roztworu zasady sodowej
NaOH Na+ + OH -pH = - log [10-13]= - (-13) = 13