Joanna Sosnowska Uniwersytet Łódzki
Wydział Nauk o Wychowaniu
Katedra Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej
Wychowanie i kształcenie dziecka w dobie przeobrażeń edukacyjnych –
działalność Przedszkola Uniwersytetu Łódzkiego
W panoramę łódzkich placówek edukacyjnych przeznaczonych dla dzieci w wieku przedszkolnym wpisała się nowa, organizacyjnie i prawnie związana z publiczną uczelnią wyższą. Przedszkole Uniwersytetu Łódzkiego powstało dzięki inicjatywie władz tej uczelni, które wychodząc naprzeciw potrzebom socjalnym pracowników i studentów, w czerwcu 2012 r. powołały do życia placówkę przeznaczoną dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Przedszkole jest placówką niepubliczną, organem prowadzącym jest Uniwersytet Łódzki.
Organizacja przedszkola
Zarządzeniem Rektora Uniwersytetu Łódzkiego1 – prof. zw. dr. hab. Włodzimierza
Nykiela, w kwietniu 2012 r., na pełnomocnika do spraw powołania i organizacji Przedszkola UŁ wyznaczono dr Joannę Sosnowską, adiunkta w Katedrze Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej Wydziału Nauk o Wychowaniu, która podjęła czynności prawno-administracyjne (uzyskanie decyzji odnośnych urzędów: Urząd Miasta Łodzi2, Kuratorium
Oświaty, Urząd Skarbowy, Urząd Statystyczny, Straż Pożarna, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, bank) oraz organizacyjne, mające na celu utworzenie uniwersyteckiej placówki wychowania przedszkolnego. Wcześniej, przez kilkanaście miesięcy roku akademickiego 2011/2012, trwały zakrojone na szeroką skalę prace budowlano-adaptacyjne polegające na dostosowaniu pomieszczeń jednego z Domów Studenta na osiedlu akademickim Lumumby, do współcześnie obowiązujących wymogów edukacyjnych i sanitarno-higienicznych placówki przedszkolnej3. Siedzibą Przedszkola Uniwersytetu
Łódzkiego uczyniono XIII Dom Studenta, mieszczący się przy ul. Rodzeństwa Fibaków 13, w którym nowa placówka zajęła kilka pomieszczeń na parterze budynku.
Do najważniejszych zadań sfery organizacyjnej należało wówczas:
1 Zarządzenie nr 57 Rektora UŁ z dnia 02.04.2012, [w:] http://www.uni.lodz.pl/prawo/uchwala,szczegoly,5677,
dostęp: 21.06.2014.
2 Wpis do ewidencji placówek niepublicznych nr: DSS-Ed.-VIII.4430.39.2012.
3 Jak wynika z relacji dr. Rafała Majdy, kanclerza uczelni, Uniwersytet Łódzki zainwestował w przedszkole
- opracowanie Statutu Przedszkola Uniwersytetu Łódzkiego4,
- zorganizowanie pierwszego zebrania z potencjalnymi rodzicami, w celu przybliżenia zasad pracy przedszkola,
- wyposażenie placówki w meble, sprzęt, pomoce dydaktyczne, akcesoria pionu żywieniowego,
- zatrudnienie nauczycieli i pozostałych pracowników, - zorganizowanie „dni otwartych” dla dzieci.
Rys. 1. Prace wewnątrz budynku, 2012 Rys. 2. Prace na zewnątrz budynku, 2012 Źródło: Zbiory własne
Ostatnie z zadań – „dni otwarte” cieszyły się dużą popularnością wśród przyszłych kandydatów na przedszkolaków, oraz ich rodzin5. Dzieci miały możliwość pobytu
w przedszkolu w ciągu kilku godzin dziennie6. Spędzały czas, bawiąc się w salach
przedszkolnych i w ogródku pod opieką studentek Wydziału Nauk o Wychowaniu (kierunek pedagogika, specjalność: pedagogika wieku dziecięcego)7.
Patrząc z perspektywy i oceniając początkowy etap organizacji, można stwierdzić, że dzięki pracy wielu osób zaangażowanych w powstanie placówki edukacyjnej dla najmłodszych członków uniwersyteckiej społeczności, zorganizowano miejsce niezwykłe: pełne estetyki, światła, barwy, emanujące przyjazną atmosferą i ciepłem8. Dopełnienie
4 Statut Przedszkola Uniwersytetu Łódzkiego wprowadzono Zarządzeniem nr 66 Rektora UŁ z dnia 19.04.2012.
5
Dzieciaki już testują nowe przedszkole UŁ. Rozpoczęły się Dni Otwarte placówki, [w:] http://biuroprasowe. uni.lodz.pl /archives/1280, dostęp: 21.06.2014.
6 Było to sześć dni w miesiącu czerwcu 2012 r. (wtorki i środy); godziny pobytu: 10.00 – 15.00.
7 Studentki organizowały zabawy i zajęcia typu: czytanie literatury dziecięcej, zabawy muzyczno-ruchowe
z wykorzystaniem: kolorowych apaszek, szklanych koralików, drewnianych klocków i patyczków, zabawy plastyczne z masą solną, zabawy badawcze z wodą, relaksacja z muzyką, [w:] http://przedszkole.uni.lodz.pl/166-projektowany-przebieg-dnia-otwartego-wtorek-05-06-2012, dostęp: 21.06.2014.
pogodnego wnętrza przedszkola stanowi ciekawie zaaranżowany ogródek przedszkolny, wyposażony w różnorodny i wielofunkcyjny sprzęt do zabaw na powietrzu.
Rys. 3. Sala grupy I, 2014 Rys. 4. Sala grupy II, 2014 Źródło: Zbiory własne
Przedszkole UŁ oficjalnie otwarto dnia 1 września 2012 r. Instytucja czynna jest od poniedziałku do piątku, w godzinach: 7.00 – 17.00.
Dzieci, nauczyciele, rodzice
Zapisy do placówki prowadzono wśród dzieci pracowników naukowych, dydaktycznych i administracyjnych oraz studentów uczelni, przed jej uruchomieniem. Nie było specjalnych kryteriów przyjęć, a jedynym ograniczeniem były kwestie lokalowe (2 sale zajęć) i związana z tym liczba miejsc, bowiem instytucja mogła pomieścić ponad 30 dzieci9.
Obecnie w Przedszkolu UŁ funkcjonują dwie, zróżnicowane wiekowo 22-osobowe grupy, rozmieszczone w dwu salach zajęć, przeznaczone dla dzieci od 3. do 6. roku życia. Struktura wiekowa w maju 2014 r. przedstawiała się następująco: 6-latki: jeden chłopiec, 5-latki: czworo dzieci (2 dziewczynki i 2 chłopców), 4-latki: 18 dzieci (9 i 9), 3-latki: 16 dzieci (6 i 10), 2-latki: 5 dzieci (2 i 3)10.
Pracownicy Przedszkola UŁ to dyrektor (funkcja powierzona przez rektora UŁ), cztery nauczycielki – absolwentki Wydziału Nauk o Wychowaniu (zatrudnione w oparciu o przepisy ustawy Karty Nauczyciela11), dwie osoby na stanowisku pomocy nauczyciela –
studentki, oraz inni pracujący na umowę zlecenia: księgowa, pomoc kuchni, sprzątaczka, 9 W Łodzi dzieci idą na uniwersytet, ale do przedszkola, [w:]
http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-w-lodzi-dzieci-ida-na-uniwersytet-ale-do-przedszkola,nId,632544, dostęp: 21.06.2014.
10 Sprawozdanie Przedszkola UŁ do Urzędu Miasta Łodzi za miesiąc maj 2014, dokumentacja własna placówki.
11 Statut Przedszkola UŁ reguluje kwestię awansu zawodowego i wynagrodzenia nauczycieli: „Nauczyciele mają
zapewnioną ścieżkę awansu zawodowego i wynikające z niej zasady wynagradzania na zasadach uregulowanych w przepisach powszechnie obowiązujących”. Statut Przedszkola Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012, s. 10, dokumentacja własna placówki i dostępna na stronie: http://przedszkole.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2012/ STATUT_PRZEDSZKOLA_UL_01.03.2012.pdf, dostęp: 21.06.2014.
pracownik gospodarczy. Poszczególne oddziały przedszkolne powierzono opiece dwóch nauczycielek, pracujących w wymiarze 25 godzin tygodniowo (po 5 godzin dziennie, na zmianę). W latach 2012–2014 w grupie I pracowała: mgr Emilia Nowak i mgr Sylwia Wojtaszczyk, w grupie II: mgr Justyna Klimt i mgr Paulina Wetodszka. W każdej grupie, w wymiarze 8 godzin dziennie, pracują pomoce nauczyciela: Renata Cybulska i Anna Kowalczyk. Funkcję dyrektora Przedszkola UŁ powierzono dr Joannie Sosnowskiej.
Rodzice, jak nadmieniono, to pracownicy uczelni zatrudnieni niemal we wszystkich jednostkach uniwersyteckich: wydziałach, katedrach, instytutach, bibliotece, archiwum, domu studenta. Większość przywozi dzieci do przedszkola przed rozpoczęciem pracy, a ponieważ poszczególne jednostki skupione są nieopodal przedszkola, również ten aspekt stanowi pewne ułatwienie w codziennym życiu.
Rys. 5. Piknik Rodzinny, 2013 Źródło: Zbiory własne
Współpracę z rodzinami dzieci podtrzymujemy w ciągu całego roku szkolnego. Rodzice, rodzeństwo, babcie i dziadkowie obecni są w życiu przedszkola, uczestniczą w wielu uroczystościach i imprezach odbywających się w ciągu roku szkolnego. Najbardziej popularne to: spotkania z okazji świąt Bożego Narodzenia, dzień mamy i taty oraz rodzinny piknik organizowany w ogródku przedszkolnym. W roku szkolnym 2013/2014 niemal wszyscy rodzice włączyli się w akcję „Dorośli czytają dzieciom w Przedszkolu UŁ”, odwiedzali placówkę i czytali ulubione utwory swoich dzieci.
Koncepcja pracy i system pedagogiczny
Praca opiekuńczo-wychowawcza i dydaktyczna w Przedszkolu UŁ prowadzona jest w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz programy wychowania
przedszkolnego: „Dobry start przedszkolaka”12 i „Odkryjmy Montessori raz jeszcze”13.
W pracy z dziećmi wykorzystuje się system pedagogiczny Marii Montessori i jego trzy aspekty: personalny, strategiczny i materialny. Aspekt personalny przedszkola tworzą dzieci, ich rodziny, nauczyciele i inni pracownicy przedszkola oraz osoby „z zewnątrz” prowadzące w przedszkolu zajęcia dodatkowe. Aspekt strategiczny stanowią zasady i normy obowiązujące w placówce, plan pracy przedszkola, program wychowania przedszkolnego, harmonogram dnia, obowiązki dzieci i dorosłych, normy i zasady, atmosfera (klimat). Aspekt materialny to baza edukacyjna: budynek i jego wyposażenie, ogródek i plac zabaw, materiał rozwojowy Montessori, inne pomoce, zabawki i sprzęt dydaktyczny14. Głównym zadaniem nauczycieli,
zgodnie z przyjętą koncepcją pedagogiczną Montessori jest obserwacja każdego dziecka i dostosowanie działalności edukacyjnej do poziomu jego rozwoju, możliwości, potrzeb i zainteresowań15.
Rys. 6. Ćwiczenie z ramką do zapinania guzików, 2013 Źródło: Zbiory własne
W pierwszym roku działalności, kiedy członkami przedszkolnej społeczności były głównie dzieci w wieku 2,5 – 4 lat, praca pedagogiczna koncentrowała się wokół dwóch zagadnień: adaptacji dzieci do warunków instytucjonalnych oraz rozwoju samodzielności. Doceniając wagę bezpieczeństwa dziecka, tak w sensie fizycznym, jak i psychicznym oraz pamiętając o warunkach dobrej aklimatyzacji16, w okresie adaptacyjnym przyjęto rozwiązania
mające pomóc dzieciom i rodzicom w trudnych momentach przystosowania. We wrześniu rodzice mieli prawo do pobytu z dzieckiem w przedszkolu/grupie do momentu zakończenia 12 M. Rościszewska-Woźniak, Dobry start przedszkolaka. Program wychowania przedszkolnego, Warszawa
2010.
13 R. Czekalska, A. Gaj, B. Lauba, J. Matczak, A. Piecusiak, J. Sosnowska, Odkryjmy Montessori raz jeszcze…
Program wychowania przedszkolnego opracowany na podstawie założeń pedagogiki Marii Montessori w Przedszkolu Miejskim nr 106 w Łodzi, Kraków 2009.
14 J. Sosnowska, Jak tworzyć przyjazne przedszkole? Sugestie praktyka, [w:] Wokół udanych inicjatyw
edukacyjnych, A. Nalaskowski, B. Przyborowska (red.), Toruń 2012, s. 114.
15 M. Montessori, Domy dziecięce, Warszawa 2005, s. 55, 67–71.
16 J. Sosnowska, Adaptation to the institution of a kindergarten – does it concern only a child?, [w:] Early
adaptacji. Nauczyciele tworzyli wokół każdego dziecka klimat życzliwości, akceptacji i zrozumienia, i nadal dzień po dniu starają się podążać za dzieckiem, stawiając wymagania na miarę jego możliwości rozwojowych.
Głównym obszarem pracy przedszkola była i pozostaje nadal nauka i rozwijanie samodzielności dziecka w różnych płaszczyznach, od czynności samoobsługowych (np. przygotowywanie śniadań, nakładanie potraw, nalewanie napojów, zupy, nakrywanie do stołu, wycieranie stołów, odnoszenie naczyń po skończonym posiłku, zamiatanie podłogi, mycie rąk, ubieranie się), poprzez samodzielne przygotowanie miejsca zabawy i pracy, do samodzielnego rozwiązywania konfliktów przez dzieci. Nauczyciele nie wyręczają dzieci, zachęcają natomiast do podejmowania samodzielnych działań podczas całego dnia pobytu w przedszkolu, pamiętając o tym, iż istotą wychowania jest, według Montessori, doprowadzenie dziecka do samodzielności, niezależności od dorosłych, odpowiedzialności i miłości do świata17.
W kolejnym roku szkolnym (2013/2014) praca pedagogiczna ogniskowała się wokół celebrowania ważnego dla każdego dziecka święta – rocznicy dnia narodzin. Dni te, uroczyście obchodzone w przedszkolu, cieszyły się dużą aprobatą ze strony dzieci. Podczas wspólnego urodzinowego spotkania w grupie jubilat/ka prezentowała swoje zdjęcia z dzieciństwa, słuchał/a życzeń od rówieśników, brał/a udział we wspólnym spotkaniu przy stole częstując tortem (przyniesionym przez rodziców), i we wspólnej zabawie. Okazją do zaprezentowania fotografii z przebiegu urodzin każdego dziecka w przedszkolu była strona internetowa18.
W tym okresie, wspólnie z rodzicami podjęto również całoroczną akcję propagującą czytelnictwo: „Dorośli czytają dzieciom w Przedszkolu UŁ”. Sukcesywnie, dwa razy w miesiącu w poszczególnych grupach, rodzice czytali ulubione bajki, baśnie, wiersze i opowiadania swoich dzieci. Prezentowano dziecięce utwory klasyczne oraz literaturę współczesną, proponowaną przez Fundację „ABCXXI - Cała Polska czyta dzieciom”. Spotkanie z rodzicami na terenie przedszkola było także elementem integracji obydwu środowisk, a dzieci bardzo je przeżywały.
Opracowana i wdrażana koncepcja pracy pedagogicznej w Przedszkolu UŁ służy nie tylko jej głównym podmiotom i uczestnikom: dzieciom, nauczycielom, rodzicom, ale także studentom kierunków pedagogicznych i filologicznych, odwiedzającym to miejsce w ramach praktyk i ćwiczeń.
17 M. Miksza, Zrozumieć Montessori. Czyli Maria Montessori o wychowaniu dziecka, Kraków 2009, s. 43. 18 Każde dziecko w „Galerii” posiada swój album. Zob. http://przedszkole.uni.lodz.pl/galeria/nggallery/urodziny
Organizacja przestrzeni wokół dziecka
Zgodnie z podejściem pedagogicznym Montessori, najważniejszym podmiotem wychowania są dzieci. Dla nich organizuje się przedszkolną przestrzeń edukacyjną w taki sposób, aby była zaproszeniem do zabawy i pracy oraz uwzględniała przede wszystkim indywidualny rozwój każdego dziecka. Dzieci przebywają, jak nadmieniono, w dwóch grupach – salach, których wystrój różni się od siebie kolorem (w grupie I dominuje barwa zielona, w II – niebieska). Mają swobodny dostęp do jednego z elementów „przygotowanego otoczenia”, jakim są: materiał rozwojowy, pomoce dydaktyczne i zabawki, korzystają z nich w miarę potrzeby i zgodnie z zainteresowaniami. W każdej grupie dziecięcej montessoriański materiał rozwojowy ułożony jest w kilku działach (kącikach zainteresowań), takich jak: ćwiczenia praktycznego życia, kształcenie zmysłów (wzroku, dotyku, słuchu, smaku, powonienia), edukacja matematyczna, językowa, wychowanie religijne, wychowanie dla kultury życia.
Rys. 7. Efekt ćwiczeń z barwieniem wody, 2013 Źródło: Zbiory własne
W obrębie przygotowanego otoczenia edukacyjnego dzieci mają prawo wyboru przedmiotu i miejsca pracy oraz samodzielnie decydują o jej tempie (czasie działania). W każdej sali znajduje się nisko osadzony zlew kuchenny, aby dzieci mogły z niego swobodnie korzystać podczas nabierania wody do ćwiczeń i doświadczeń, mycia pojemników i pędzli po zabawach plastycznych, nabierania wody do konewki, mycia owoców itp.
W początkowej fazie kształtowania przestrzeni wokół dziecka położono akcent na optymalne wyposażenie działu/kącika: „ćwiczenia praktycznego życia”, do którego dzieci chętnie „zaglądały”. Zgromadzono w nim przeróżne akcesoria, od szklanych pojemników na wodę, lejki, piasek i menzurki, po guziki, wstążki, zakrętki, nakrętki, zestawy kluczy i kłódki. Materiał ten zachęcał do codziennych ćwiczeń typu: nalewanie, przelewanie i barwienie
wody, przesypywanie piasku, mierzenie pojemności naczyń, zapinanie guzików, wiązanie kokard, przewlekanie tasiemek, nawlekanie, przekładanie, zakręcanie, zamykanie kłódek, przybijanie, „krojenie”. Po zakończeniu działań obowiązkiem dziecka było (i nadal jest) uporządkowanie miejsca, w którym przebywało. Poprzez częste ćwiczenia z tego zakresu dzieci osiągały dobrą koordynację i zharmonizowanie ruchów, doskonaliły małą motorykę i orientację w przestrzeni, a tym samym osiągały i rozwijały samodzielność w myśleniu i działaniu.
Rys. 8. Ćwiczenia z piaskiem, 2012 Źródło: Zbiory własne
Personel przedszkola przywiązuje dużą wagę do ładu, porządku i estetyki wokół dzieci, zarówno w salach przedszkolnych, jak i w innych pomieszczeniach przedszkola. Istotne jest, aby całe „zaplecze edukacyjne” będące dla dzieci w bezpośrednim dostępie było uporządkowane i kompletne. W realizacji tego zadania pomagają dzieci, doskonale orientujące się i znające „przygotowane otoczenie”. Codzienne czynności podejmowane i zarazem utrwalane przez dzieci: w sali przedszkolnej, na korytarzu, w toalecie, szatni i w ogródku – podczas zabaw i zajęć – odpowiadają ich naturalnej aktywności i chęci działania, a celem dziecięcej aktywności jest nauka konkretnych umiejętności potrzebnych w powszednim życiu.
Rys. 9. Zabawa w ogrodzie, 2013 Rys. 10. Zabawa plastyczna w ogrodzie, 2013 Źródło: Zbiory własne
Przestrzeń edukacyjno-wychowawczą wewnątrz przedszkola dopełnia ciekawie zaaranżowany ogródek i plac zabaw, usytuowany bezpośrednio przy budynku, i wyposażony w różnorodny i wielofunkcyjny sprzęt typu: zjeżdżalnie, bujaki, piaskownice, ławeczki, tor przeszkód, karuzelę, mini-koszykówkę, huśtawkę, drewniany domek. Jest to miejsce codziennej dziecięcej zabawy, indywidualnej lub podejmowanej wspólnie z rówieśnikami. To właśnie podczas takiej nieskrępowanej aktywności można zaobserwować u dzieci radość i optymizm, współpracę z innymi dziećmi, nabywanie wielu sprawności i pokonywanie przeszkód.
Kwestie aprowizacyjne i finansowe
Żywienie w Przedszkolu UŁ odbywa się systemem cateringowym, co umożliwia dzieciom naukę samodzielnego nakrywania do stołu, przygotowania kanapek na śniadanie, nalewania zupy i napojów, nałożenia na talerz drugiego dania. Również i tego rodzaju czynności wpisują się w jedno z zadań wychowawczo-dydaktycznych przedszkola, jakim jest wspieranie dzieci w samodzielności w działaniu i myśleniu. Posiłki spożywane są trzy razy dziennie: 8.30 śniadanie, 11.30 obiad i 14.30 podwieczorek. W każdej sali znajduje się dystrybutor z wodą mineralną, do którego dzieci mają swobodny dostęp. Usługi cateringowe świadczy Firma MPG STUDIO z Łodzi, specjalizująca się w żywieniu dzieci oraz spełniająca określone wymogi sanitarno-higieniczne. Posiłki dowożone są do placówki dwa razy dziennie (około godz. 7.00 śniadanie oraz około godz. 11.00 obiad i podwieczorek)19.
W świetle Statutu, działalność przedszkola finansowana jest z kilku źródeł20:
- środków organu prowadzącego przedszkole, - dotacji Urzędu Miasta Łodzi21,
- opłat wnoszonych przez rodziców/prawnych opiekunów dzieci.
Na koszt pobytu dziecka w Przedszkolu UŁ składa się czesne, wynoszące 200 złotych miesięcznie, oraz kwota za wyżywienie – średnio ok. 230 zł za miesiąc22. Do kosztów pobytu
19 http://przedszkole.uni.lodz.pl/jadlospis/, dostęp: 21.06.2014. 20 Statut Przedszkola Uniwersytetu…, s. 16.
21 Dotacje uzyskane z UMŁ przeznaczane są na dofinansowanie realizacji zadań placówki w zakresie opieki,
wychowania i kształcenia, w tym profilaktyki społecznej, i wykorzystywane są wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących przedszkola. Miesięczna dotacja w roku szkolnym 2013/2014, przy liczbie 44 dzieci, kształtowała się na poziomie około 20 tys. złotych.
22 Czesne nie podlega zwrotowi w przypadku nieobecności dziecka w przedszkolu, i pomniejszone jest na drugie
dziecko z danej rodziny uczęszczające jednocześnie do przedszkola o 40%, natomiast na trzecie i kolejne dziecko z danej rodziny o 60%. Opłata za wyżywienie (za 3 posiłki dziennie – 11,80 zł) jest jednakowa dla wszystkich dzieci uczęszczających do przedszkola, i podlega zwrotowi w wysokości dziennej stawki żywieniowej za każdy dzień nieobecności dziecka. Statut Przedszkola Uniwersytetu…, s. 17.
dziecka w przedszkolu rodzice/prawni opiekunowie otrzymują dofinansowanie ze środków uczelnianego funduszu socjalnego, w wysokości określonej regulaminem tej jednostki. Zajęcia dodatkowe odbywające się na terenie placówki (zajęcia rytmiczne, teatralne, gimnastyka korekcyjna, język angielski, koncerty muzyczne) oraz wycieczki opłacane są z budżetu przedszkola.
*****
W niniejszym artykule zaprezentowano Przedszkole Uniwersytetu Łódzkiego, jako udaną inicjatywę edukacyjną. Jest ona jedną z pierwszych, i jak na razie nielicznych w Polsce, podjętą przez władze tej uczelni, obok takich przedsięwzięć, jak Liceum Uniwersytetu Łódzkiego czy Uniwersytet Łódzki dla Dzieci. W dobie przeobrażeń oświatowych, jakich jesteśmy świadkami, nie tylko na poziomie kształcenia wczesnej edukacji, społeczność Przedszkola UŁ opowiada się za wychowaniem opartym na szacunku do dziecka i za kształceniem odpowiadającym jego fazom, możliwościom rozwojowym oraz zainteresowaniom. Od roku szkolnego 2015/2016 w Przedszkolu UŁ funkcjonuje jeszcze jedna grupa dla dzieci.
