ń
2-2002
PORADNIK
Wojewódzk
i
Centrum
Publiczna
ltury
Kwartalnik
Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
PORADNIK
B I BL I OG RAF I CZN O-METO DYCZNY
Kwa
Poznań 2002
Przewodniczący Zespołu Redakcyjnego
Redaguje zespól:
ISSN
Mat f i I leniowy Powielono WOjewódzkiej Bibliotece A·5
Smarsz
Urszula Bzdawka Nowak Beba
I. KALENDARZ RO I WYDARZEŃ
Poniższy kalendarz. to wybrane daty rocznic. obchodów i wydarzeń na II kwartal 2002 roku. Szerszy zesław dat na II kwartał znajduje się w.Poradni-kach Bibliograficzno-Metodycznych" z lat ubiegłych.
1 IV (40) IV 1962 (50) IV 1952 2 IV (5) 2 IV 1997 (130) 2 IV 1872 (105) 3 IV 1897 (10) 6 IV 1992 7 IV 8 IV (10) 9 IV 1992 Kwiecień Ptaków, obchodzony od konwancJI o ochronie ptactwa
dramaturg belgijski
~ierski (ur. 12 11878) - Międzynarodowy Dzień Ksią:ol:ki dla Dzieci,
obcho-dzonyod 1967 r. w rocznicę urodzin Jana Chń stiana Andersena
- Uchwalenie konstytucji III Rzeczypospolitej (podpi-sana przez prezydenta RP 16 VII 1997; weszła wży de 17 X 1997)
- Zm. Samuel Morse, wynalazca amerykański,
twór-1;>1~",,,,fiC'7nCW",,, (UL 27 IV 1791) kompozytor niemiecki
amerykański pisarz pochodze-powieści fantastycznych
- $wialowy Dzień Zdrowia. obchodzony od 1950 r. - Międzynarodowy Dzień Romów, obchodzony od
1971 r. z inicjatywy Światowej Rady Romów
- Zm.
Alfred Szklarski, pisarz (ur. 21 I 1912)
(1-(245) 9 IV 1757
-
Ur. Wojciech Bogusławski, dramaturg, aktor (zm. 23 VII(155) 10 IV 1847 - Ur. Joseph Pulitzer, amerykański publicysta, wy-dawca. fundator nagrody swego imienia (zm. 29 X 1911 )
11 IV - Światowy Dzień Chorych na Chorobę Parkinsona, proklamowany przez brytyjską kr610wą Elżbietę w 1997
r
(215) 11 1787 Zm. Tomasz Kajetan Węgierski, polski poela i tf'J-macz okresu Oświecenia (ur. 1756)
(15) 11 1987 Zm. Erskine Caldwel, amerykański plsarz (ur. 1!lO3) (150) 11 IV 1852
-
Ur. Leon Wyczółkowski, malarz i grafik polski(zm. 27 XII 1936)
12 Międzynarodowy Lotnictwa i Kosmonautyki,
obchodzony od 1969 roku w rocznicę lotu Jurija Gagarina
13
Swiatowy Dzień Ofiar Katynia, obchodzonyw rocznicę opublikowan la przez Niemców w r. informacji o odkryciu w Katyniu masowych grobÓW oficerów WP zamordowanych prze7 NKWD w 1940
(100) 13 IV 1902
-
Ur. Stanisław Mi/ostan, działacz ruchu robotniczego związany z Wielkopolską (Gniezno) (zm. 7 VII 1963). 14 Dzień Bezdomnych, ogłoslony
w
1997 prLezRuch Wyzwolenia Bezdomności "Markotu" (85) 14 IV 1917 Zm. Ludwik Zamenhof, lekarz, poliglota, lWórc.a ię~
zyka esperanto (ur. XII 1859)
(90) 14 IV 1912 - Zatonięcie brytyjs~~ego transatlantyku "Tilanie" z 1503 osobami na pokładzie
15 Międzynarodowy Kombatanta
-7-(450) 15 IV 1452
-
Ur. Leonardo da Vinci, malarz, uczony, architekt włoski (zm. 2 V 1519)(80) 16 IV 1922
-
Ur. Amis Kingsley, pisarz brytyjski (zm. 22 X 1995) (105) 17 IV 1897 - Ur. Thornton Wilder, pisarz i dramarurgamerykań-ski (zm. 7 XII 1975)
18 IV
-
Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków(195) 20 IV 1807
-
Ur. Wincenty Pol, poeta romantyczny (zm. 2 XII 1872)(20) 22 IV 1982
- Zm.
Halina Rudnicka, autorka książek dla dzieci i młodzieży (ur. 12 X 1909)(295) 22 IV 1707 - Ur. Henry Fielding, angielski powieściopisarz, dramaturg I publicysta (zm. 8 X 1754)
22 IV - Święto Ziemi
23 IV - Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich,
ogło-szony przez UNESCO w 1997 r.
(95) 23 IV 1907 - Ur. Wojciech Bąk, pisarz wielkopolski (zm. 2 V 1961)
24 IV - Międzynarodowy Dzień Solidarności Młodzieży
(75) 24 IV 1927 - Rozgłośnia Polskiego Radia zainaugurowała swoją działalność w Poznaniu
(40) 24 IV 1962 - Zm. Piotr Potworowski, malarz, scenograf, rzeż-biarz, związany z Wielkopolską (ur. 14 VI 1898) (60) 24 IV 1942 - Zm. Lucy Maud Montgomery, pisarka kanadyjska
(ur. 30 XI 1876)
25 IV - Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia
Hałasem, obchodzony od 2001 r. z inicjatywy To-warzystwa Higieny Akustycznej
(65) 25 IV 1937 - Zm. Michał Drzymała, chłop wielkopolski, zasłużo-ny w walce z germanizacją (ur. 13 IX 1857) (55) 27 łV 1947 - Otwarto pierwsze po wyzwoleniu Międzynarodowe
28 IV
(370) 29/30 IV 1632
29 IV
-8-- Światowy Dzień Miast Bliźniaczych, obchodzony
w ostatnią niedzielę kwietnia w rocznicę założenia
Światowej Federacji Miast Bliźniaczych w 1957 r.
- Zm. Zygmunt III Waza, król Polski od 1587 r. (ur. 1566)
- Międzynarodowy Dzień Tańca, obchodzony od 1982 r. w rocznicę urodzin Jeana George'a Nover-re'a (1727) tancerza francuskiego
(50) 29 IV 1952 - Weszła w życie Konwencja Bezpieczeństwa Pacy-fiku-ANZUS
(5) 29 IV 1997 - Weszła w życie konwencja o zakazie
produkowa-V (140) V 1862 (145) 2 V 1857 (50) 3 V 1952 3 V (135) 7 V 1867 (80) 8 V 1922 8 V
nia, magazynowania i stosowania broni chemicz-nej na świecie
M aj
- Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy - Ur. Eugene Marcel Prevost. pisarz francuski (zm.
81V 1941)
- Zm. Alfred de Musset, poela francuski (ur. 11
Xli
1810)- Polska Sekcja Radia Wolna Europa zainauguro-wała swoją działalność w Monachium
- Międzynarodowy Dzień WOlności Prasy, ogłoszony w 1991 r. przez UNESCO i Światową Federację PEN Clubów
- Ur. Władysław Reymont, powieściopisarz, noweli-sla, laureal nagroay Nobla w 1924 r. (zm. 5 XII 1925)
- Ur. Czesław Chruszczewski, pisarz poznański (zm. 11 111982)
8 V
8 V 9 V
-9-- Światowy Dzień Czerwonego Krzyża, obchodzony w rocznicę urodzin założyciela organizacji H. Du-nanta (1828)
- Dzień Bibliotekarza i Bibliotek
- Dzień Europy, ustanowiony w 1985 r. przez Radę Europy, dła upamiętnienia deklaracji 9 Maja (1950), znanej jako plan SChumana, który dał początek Wspólnocie Europejskiej
(115) 9 V 1887 - Ur. Hełena Babińska, prozaik, autorka książek dla dzieci i młodzieży (zm. 9 VI 1968)
(25) 9 V 1977 - Zm. James Jones, pisarz amerykański (ur. 6 XI 1921)
(55) 10 V 1947 - Zm. Juliusz Osterwa, aktor, reżyser, reformator te-atru (ur. 23 VI 1885)
(95) 11 V 1907 - Ur. Lucyna Krzemieniecka, poetka, pisarka, autor-ka książek dla dzieci (zm. 29 IX 1955)
(185) 12 V 1817 - W Warszawie po raz pierwszy ustalono kurs pa-pierów wartościowych
w
Królestwie Kongresowym - operacja dała początek Giełdzie Warszawskiej (10) 12 V 1992 - Wanda Rutkiewicz, himalaistka, wyruszyła w swąostatnią wyprawę; 25 V przekazano informację o jej zaginięciu w drodze na Kanczendzongę (ur. II 1943)
12
V
- Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek(90) 14 V 1912 - Zm. August Strindberg, pisarz szwedzki (ur. 22 I 1849)
(125) 15 V 1877 - Utworzenie Stowarzyszenia Architektów Polskich 15 V - Międzynarodowy Dzień Rodziny, proklamowany
przez Zgromadzenie Ogólne NZ
(100) 16 V 1902 - Ur. Jan Kiepura, śpiewak operowy, aktor (zm. 15 VIII 1966)
(20) 16 V 1982 prozaik, dramaturg, reporta-)
(130) 18 V 1872 Ur. Bertlelld Russell, angielski matematyk i filozof, dzialacz społeczny, laureat pokojowej nagrody Nobla
w
1950 r. (zm. 2 II 1970)18 V - Międzynarodowy Dzień Muzeów, obchodzony od
1968 r.
(90) 19 V 1912 - Zm. Bolesław Prus (właśc. nazw. Aleksander Gło-wacki), pisarz (ur. 20 VIII 1847)
(70) 20 V 1932 eseista, krytyk, tłumacz
Iite-15V1997)
(120) 20 V 1882 pisarka norweska, laureatka
r. (zm. 10 VI 1949)
21 V Kosmosu, obchodzony od 1998 r.
(160) 23 V 1842 poetka, nowelistka (zm. 8 X
1910)
(30) 24 V 1972 - Zm. Michał Choromański, prozaik, dramaturg (ur. 22 VI 1904)
25 V - Międzynarodowy Dzień Dzieci Zaginionych,
obcho-dzony od 1990 r.
25 V - Dzień Działacza Kultury i Drukarza
(1010) 25 V 992 l, władca Polski
26 V
(180) 26 V 1822 Goncourt, pisarz francuski (zm.
27 V Terytorialnego, uchwalony
2000 r.
(210) 29 V 1792 - Sejm Czteroletni zakończył obrady, podczas któ-rych uchwalono m.in. Konty1ucję 3 Maja
11
(85) 28 V 1917 - Ur. Leonid Teliga, pisarz, tłumacz, żeglarz, pierw-szy Polak, który samotnie opłynął kulę ziemską
(zm. 21 V 1970)
(90)
na-(85) 29 V 1917 - Ur. John I-itzgerald Kennedy, polityk amerykański,
prezydent USA w latach 1960-1963 (zm. 22 XI 1963 r.j
(115) 31 V 1887 - Ur. Perse Saint-John (właśc. na7W. Alexis Sainł-Lćger (zm. 20 IX
(45) V poeta, dramaturg,
31 V - Światowy Dzień Rozwoju Kultury, Obchodzony
z inicjatywy UNESCO
31 V - Światowy Dzień bez Papierosa, obchodzony na
wniosek 8wiatowoj Organizacji i 988 r.
Cze i e c
VI
-
Międzynarodowy Dzień Dziecka(20) Zm. (wlaśc. nazw.
Kurty-ka), (ur. 1 VIII
(100) - Zm. Adolf Dygasiński, pisarz, nowelista III
1839)
(130) 4 VI 1872 - Zm. Stanisław Moniuszko, kompozytor, dyrygenł, pedagog (ur. 5 V 1819)
- Międzyrlarodowy Dzień Ochrony
(165) - Zm. Giacomo Leopardi, poeta ~ski 1798)
(440) - Zm. Opaliński, Marsza/ek historyk
12
-(120) 17 VI 1882 - Ur. Igor Strawiński, kompozytor rosyjski (zm. 6 IV 1971)
(65) 19 VI 1937 - Zm. James Malthew Barrle, powieściopisarz i dra-maturg angielski (Uf. 9 V 1860)
(475) 22 VI 1527 - Zm. Niccolo Machiavelli, włoski pisarz i dyplomata (ur. 3 V 1469)
(90) 22 VI 1912 - Zm. lon Luca Cargiale, dramaturg rumuński (ur. 3011852)
24 VI - Światowy Dzień Osteoporozy
26 VI - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Narkomanii
(ustanowiony przez ONZ w 1988 r.)
(110) 26 VI 1892 - Ur. Pearty Buck, powieściopisarka i nowelistka an-gielska, laureatka literackiej nagrody Nobla
w
1938 r. (zm. 6 1111973)27 VI - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ogloszony
w 1991 r.
(425) 28 VI 1577 - Ur. Peter Paul Rubens, malarz flamandzki epoki ba-roku (zm. 30 V 1640)
(290) 28 VI 1712 - Ur. Jacques Rciusseau, pisarz i filozof francuski (zm. 2 V111778)
(125) 30 VI 1877 - Zm. Walery Stefański, księgarz, zalotyciel Związ-ku Plebejuszy (ur. 12111813)
(80) 30 VI 1922 - Ur. Miron Białoszewski. poeta. prozaik I dramaturg (zm. 17 VI 1983)
13
-II. ZESTAWIENIA BIBLIOGRAFICZNE Ewa Kraskowska
Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
WSPÓŁCZESNA LITERATURA ŚWIATOWA
LITERATURA KOBIECA
Określenia "literatura kobieca", .twórczość kobieca", "pisarstwo kobiece" zagościły w języku krytyki literackiej na dobre w drugiej połowie wieku XIX I od
początku odznaczały się znaczeniową ambiwalencją. Na plan pierwszy wysuwał
się ich pejoratywny, pomniejszający charakter, stosowano je bowiem wobec utworów sytuujących się gatunkowo w rejonach literatury nl:tszego lotu (głównie romansowej), dzieł .nieudanych" z punktu widzenia reguł artyzmu literackiego, wynaturzonych, wtórnych, niegodnych wyrobionego czytelnika. Równolegle jed-nak w rozmaitych i niejednokrotnie wymyślnych inwektywach kierowanych przez opiniotwórczych krytyków pod adresem tego rodzaju pisarstwa pobrzmiewały akcenty inne, zdradzające zdumienie i obawę wobec faktu, :te oto za tradycyjnie męskie zajęcie biorą się niewiasty, że czynią to z wielkim impetem, nie licząc się z wymogami obyczajności i obyczajowości, i tym samym stwarzają na rynku lite-rackim niebezpieczną konkurencję. Krystyna Klosińska w znakomitej książce poświęconej wczesnym powieściom Gabrieli Zapolskiej (Ciało, potądanie,
ubra-nie, Wydawnictwo eFKa, Kraków 1999) przedstawia tę sytuację w rozdziale
za-tytułowanym "Kobiela autorka", przytaczając szereg cytatów z wypowiedzi tak wybitnych, jak i poślednich znawców i twórców literatury, od Edmunda de Gon-courta poczynając, poprzez Piotra Chmielowskiego i Aleksandra Świętochow
skiego, na księdzu Karolu Niedziałkowskim kończąc. Klosińską uderza przede wszystkim obfitość "metafor organicznych· w retoryce tej ewidentnie męskocen trycznej krytyki, chętnie eksponującej .łzawość" tworów kobiecego pióra i posłu gującej się określeniami w rodzaju "potOki slów", "potop miernoty", "śmietniska", "cuchnące miazgi". Inspirowana współczesną neopsychoanalizą, tak oto fakt ów tłumaczy:
Metafory organiczne, które ujmują pisanie kobiece jako wyciekanie,
wyle-wanie się i zarazem jako czynność oddzielania, wydzielania organicznych
od-padków, moina zinterpretować jako wyraz męskiego lęku przed utratą z całości
ciała jego części i przed nacechowaniem tej całości ,,brakiem". By/by to zatem
mó14
-wią o swoich twórcach (krytykach) czy
o
opisywanym przedmiocie (pisaniu ko-biet)? Kobiety nie boją się kastracji (s. 23)W owym okresie najwyższą pochwałą dla kobiety autorki jest nazwanie jej pisarstwa "męskim'; spośród pisarek polskich zasługuje na to glównie Eliza Orzeszkowa, obdarzona przez Teodora Jeske-Choińskiego wątpliwej zręczności
komplementem: "ma głowę jakby męską" - napisał o niej w roku 1896 w arty-kule Powieści kobiece ("Rola" nr 26) ów autor przez nikogo już dziś prawie nie czytanych powieści historycznych. Twórczynie takie jak Narcyza Żmichowska,
Gabriela ZapolSka czy Maria Komornicka z powodu swoich niekonwencjonal-nych dzieł i równie niekonwencjonalnych wyborów :zyciowych, nara:zały się na
społeczną marginalizację·
Wyrażne przewartościowanie formuły "literatura kobieca" następuje
dopie-ro w międzywojniu i jest jednym z licznych, a ważnych w dziejach kobiecości,
skutków ubocznych Wielkiej Wojny, której nikt wówczas jeszcze nie nazywał
Pierwszą. Właściwie nie tyle sama wojna, co :zycie cywilne w warunkach
wojen-nych, kiedy to mężczyzn w wieku produkcyjnym zabierał front, wykreowało nowy typ kobiety - samodzielnej, przedsiębiorczej, zdolnej podejmować tradycyjnie męskie zajęcia i, co najważniejsze, posiadającej ju:z konstytucyjnie pełnię praw obywatelskich. O owej ,New Woman" pisał w swojej publicystyce tak, zdawałoby
się, "twardy" pisarz, jak Juliusz Kaden-Bandrowski, Ją mając na myśli, kreował
kobiece bohaterki swoich powieści (Ład, Generał Barcz, Czarne skrzydła), a w latach trzydziestych odbywał podróże po kraju z odczytami Jej poświęco
nymi. Okres ten
w
dziejach europejskich i amerykańskich ruchów kobiecych na-zywany bywa pierwszą falą feminizmu, dla naszej problematyki najistotniejsze . jest jednak to, co działo się w literaturze i życiu literackim epoki. A był to mo-ment ,inwazji kobiet do literatury' - jak z perspektywy czasu ocenił Ignacy Fik w opublikowanym w roku 1939 podsumowaniu Dwadzieścia lat literatury polskiej(w tegoż, Wybór pism krytycznych, Warszawa 1961).
Na międzywojnie przypadł szczyt pisarskich osiągnięć Zofii Nałkowskiej i Marii Dąbrowskiej. Obie pisarki zarysowały w swoich utworach wyraziste i nie-jednoznaczne psychologicznie postacie kobiece (np. Teresa Hennert. Justyna Bogutówna, Barbara Niechcic), lecz o ile wizl~ świata Nałkowskiej pozostawała mroczna i pesymistyczna, z człowiekiem jako :zródłem opresji dla drugiego człowieka (często ów model stosunków międzyludzkich ukazywany był przez autorkę Niedobrej miłości na przykładzie toksycznych związków między mę:z czyzną i kobietą), o tyle Noce i dnie - wielopokoleniowa saga, dla której najbliż szym wzorem literackim była Krystyna, córka Lawransa norweskiej noblistki
prze15
-trwać kryzysy zewnętrzne i wewnętrzne. Nieco w cieniu tych dwóch najwybit-niejszych autorek pozostawała rówieśnica I przez długie lata przyjaciółka Nał kowskiej - Helena Boguszewska. Jej Cale życie Sabiny pozostaje, w moim
przekonaniu, jedną znajświetniejszych, najgłębszych polskich powieści kobie-cych, która mimo arcysmutnej fabuły (tytulowa bohaterka umiera na raka i w ostatnich tygodniach choroby, przykuta do łóżka, wspomina i porządkuje w myślach własne życie, czyniąc to "po mieszkaniach", "po sukniach", "po słu żących") niesie przesłanie afirmujące codzienność, zwykłość, powszedniość ludzkiej, a zwłaszcza kobiecej egzystencji. Ta niewielkich rozmiarów książka zaSługuje, by stawiać ją w jednym szeregu z najznamienitszymi, nowatorskimi dziełami europejskiej prozy kobiecej - utworami Virginii Woolf, Katharine Mansfleld czy Dorothy Richardson, podobnie zresztą jak Cudzoziemka Marii Kuncewiczowej, reprezentującej już młodsze pokolenie piszących kobiet. Po-wieści te sytuują się w kręgu awangardowej prozy psychologicznej, swobodnie operują nowymi technikami narracyjnymi, takimi jak punkt widzenia, monolog wewnętrzny i mowa pozornie zależna, nie posuwają się jednak w swoim ekspe-rymentatorstwie poza granice przystępności czytelniczej. Mimo upływu lat, do dziś nie straciły ani świeżości artystycznej, ani życiowej aktualności.
Sukces pisarski Nalkowskiej i Dąbrowskiej, w tym zwłaszcza ogromne
po-wodzenie Nocyi
dni, niewątpliwie ułatwił karierę młodszym, mniej cełebrowa nym autorkom (Irena Krzywicka, Pola Gojawiczyńska, Wanda Melcer, Ewa Szelburg-Zarembina i inne), a twórczość literacka kobiet stała się tematem chętnie i emocjonalnie podejmowanym przez krytyków nie tylko płci męskiej. Oceny bywały różne - od niechętnych, złośliwych i, jak byśmy dziś powiedzieli, seksistowskich, po pełne życzliwości, zachęty i podziwu. Stale jednak powracały w nich zasadnicze pytania - o to, czy istotnie kobiety są w stanie osiągnąć w sztuce prawdziwy artyzm, czy może jednak są skazane na wtórność i co naj-wyżej niezłe rzemiosło? I o to, czy naprawdę piszą inaczej niż mężczyźni, a jeśli tak, to czym jest to spowodowane - biologią i fizjologią, "płcią mózgu", czynni-kami kulturowymi? Ciekawą odpowiedź spróbowała dać w tej kwestii Virginia Woolf w eseju pl. Własny pokój, opublikowanym w roku 1928 (polski przekład autorstwa Agnieszki Graff ukazał się dopiero w r. 1997, Wydawnictwo Sic! War-szawa), który w ostatnich dekadach XX wieku stał się jedną z podstawowych lektur współczesnych feministek. Zdaniem Woolf faktycznie istnieje różnica między ,,zdaniem męskim" a "zdaniem kobiecym", a wynika ona stąd, iż kobiety, przez całe stulecia pozbawione dostępu do instytucji, w których zdobywa się wiedzę, nie miały okazji poznać reguł pisania określonych przez logikę, grama-tykę i retorykę. Owa ignorancja, z pozoru dyskryminująca, w istocie okazała się zbawienna, gdyż dała pisarkom pełną swobodę w wynajdywaniu własnych, ni-czym nie ograniczanych sposobów wypowiadania się w literaturze. Inną ciekawąi dającą do myślenia powia.zanie powieści, jako gatunku
stosunkowo młodego i niesKostniałego, z naturalnymi
predys-pozycjami twórczymi sprzyjać miał też brak w
co-dziennym życiu kobiety pekoju'. Rozważając sytuację
dziewiętnastowiecznych powieściopisarek angielskich, Woali tak oto dywaguje:
Jeśli {. . .] kobieta pragnęła pisać, musiała to robić we wspólnej bawialni. Co więcej (. .. j, ciągle jej paerywano. W bawialni łatwiej było pisać prozę i fikcję nIż
poezję i dramaty. Wymagało to mniejszego skupienia.
l·.,]
Z drugiej jednakstro-ny, kobieta żyjąca w początkach dziewIętnastego wieku mogła tylko w jeden
sposób szkolić się w sztuce pisarstwa - ćwicząc się w obserwowaniu żywych
ludzi i w analizie ich uczuć, Jej wrażliwość ksztaHowal wpływ wspólnej bawialni
(s. 85-6).
Najwybitniejsze
Fale), wychowanej w "",'hlp',IIn!", i wcześnie przeciwko
takiej, wyćwiczonej w ści. Hipoteza ,wspólnej tem pozostaje, że właśnie kobiecego w XX wieku.
la/arni morskiej, Pani Oal/oway,
rodzinie z dominUjącym ojcem znakomitym przykładem dokładnie
psychologicznej, wr8ŻUwO przekonywać lub nie, niemniej fak-sztandarowym gatunkiem pisarstwa Tu pora zwrócić uwagę na jeszcze jedną ambiwalencję formuły ,literatura kobieca", polegającą na odnoszeniu jej już to do utworów pisanych przez ko-biety, już to do utworów przez nie czytanych - a to nie zawsze oznacza jedno i to samo (owa dwuznaczność semantyczna nie dotyczy określeń "twórczość
kobieca' czy "pisarstwo kobiece"). Można, jak się Wydaje, uchWYCić pewną pra-widlowość - oto w okresach i zbiorowościach ignorujących kwestię kobiecą jako jeden z problemów polityki społecznej określenie "literatura kobieca" funkcjonuje
jako synonim popularnych taśmowo tworzonych głównie
przez wyspecjalizowane choć bywało, że pisywali je pod
żeńskimi pseudonimami okresach i zbiorowościach
spo19cznych i kulturowych aspektów bardziej skomplikowanych zja-determinanty I wyznaczniki twór-czości artystycznej, iiterackie manifestacje, kobieca
seksualność itp. W takich okolicznościach literatura kobieca postrzegana jest
często jako jeden z przejawów feminizmu.
W Polsce II wojna światowa i zmiana ustroju politycznego spowodowaly, że kształtująca się od mniej więcej połowy XIX wieku tradycja literatury kobiecej w tym drugim, ambitnym znaczeniu - uległa przerwaniu. W doktrynę socjalizmu wpisane było równouprawnienie oraz wsp6łobywatelsłwo kobiet i mężczyzn,
-17-w praktyce skazujące kobietę na zatrudnienie w podwójnym wymiarze: w pracy i w domu. W istocie jednak normy człowieczeństwa pozostawały skrojone, jak wszędzie na świecie, według miary męskiej, co widać także w literaturze PRL-u. Współczesność w kanonach polonistycznych reprezentowały niemal wyłącznie utwory pisane przez mężczyzn, jeśli zaś pojawiały się nazwiska kobiece, to były to autorki utworów o tak zwanej .uniwersalnej wymowie" - Nałkowska z
Meda-lionami, Hanna Malewska z powieściami historycznymi, wybitne poetki, jak
Wi-sława Szymborska, Urszula Kozioł czy Ewa Lipska, ewentualnie Hanna Krall ze swoją prozą reportażową· Nikt by się nie ośmielił mówić I pisać o nich z uwzględnieniem kategorii kobiecości. Literatura kobieca na powrót utożsamiła się z romansem, a czołową przedstawicielką tego gatunku stała się Stanisława Fleszarowa-Muskal. Takie fenomeny pisarskie, jak Krystyny Kotty czy Joanny Chmielewskiej - każdej w swojej specjalności - omawiane były w sposób sku-tecznie neutralizujący kobiecy odcień ich poczytnych książek. W tym samym czasie, w latach
60.
i70.
przez Europę Zachodnią i Amerykę Północną przeta-czala się druga fala feminizmu, o której mieszkanki krajów socjalistycznychwie-działy tyle, że członkinie Women's Liberation Movement publicznie palą
biustonosze. W latach 80. polskie kobiety zaangażowane w działałność
opozy-cyjną z politowaniem wysłuchiwały przyjeżdżających tu raz po raz zachodnich
feministek, tłumacząc im z wyższością, że mają na głowie sprawy ważniejsze od walki o równouprawnienie płciowe, zaś zwykłe gospodynie domowe traciły całą
energię na zapewnienie materialnych podstaw bytu swoim rodzinom. Jeszcze w roku
1988,
we wstępie do skromnej antologii Kobiety portret własny przezautorki współczesne stworzony (zdominowanej zresztą przez pisarki między
wojnia), Helena Zaworska pisała ostrożnie:
Ośmielam się postawić nieco prowokującą i niemodną dziś (właściwie
zawsze niemodną) tezę, że istnieje zjawisko takie, jak literatura kobieca, chociaż
pisarki na ogól odżegnują się gwaHownie od tego określenia. Jak gdyby je to
pomniejszało, degradowało myślowo i artystycznie. A przecież to absurd.
Za-równo rodzaj doświadczenia życiowego, jak i rodzaj wrażliwości,
emocjonalno-ści, wyobraźni jest inny u kobiet niż u mężczyzn i nie wiem czemu miałoby lo
jakoby nie mleć żadnego wpływu na pisarstwo. Ma - oczywiście. Ma - i niech
żyje ta wielka różnica.
Lata 90. to w Polsce ponowna inwazja kobiet do literatury. Sprzyja temu trzecia fala feminizmu, niosąca ze sobą znaczne przewartościowania w obrębie samej ideologii i reprezentujących ją działań. Feministki zyskują głębszą samo-wiedzę także za sprawą instytucji akademickich, w których prowadzi się badania nad kulturowymi i społecznymi aspektami płci, w literaturoznawstwie zaś silną pozycję zdobywa tak zwana krytyka feministyczna, która przedmiotem swych
18
-zainteresowań czyni tradycję pisarstwa kobiet, jego swoistość, a przede wszyst-kim zajmuje się demaskowaniem wpisanych w literaturę stereotypów patriar-chalnych, czyli, jak lubią mówić przedstawicielki i przedstawiciele tej orientacji -obalaniem fallocentryzmu. Użyłam sformułowania "przedstawicielki i przedsta-wiciele", gdyż jednym z największych zwycięstw feminizmu stal się akces do niego mężczyzn - wprawdzie nie masowy, ale znaczący. Od jakiegoś czasu zresztą gra nie idzie już tylko o kobiety, ale o wszelkie dyskryminowane grupy: etniczne, narodowościowe, religijne, seksualne, wiekowe.
To, co dla mnie i moich rówieśnic (dzisiejszych czterdziesto- i pięćdziesię ciolatek) było odkryciem i rewelacją, młodsze pokolenia Polek przyjmują jako oczywistość i bez zahamowań dają temu twórczy, literacki czy publicystyczny wyraz. Przy okazji zyskują nowe oświetlenie teksty wcześniejsze, dawniej mar-ginalizowane przez oficjalną historię literatury i krytykę literacką, czemu towa-rzyszy przyswajanie na wielką skalę światowej klasyki i współczesnego pisarstwa kobiecego oraz literatury feministycznej. zarówno w wersji popularnej, jak I wysoce wyrafinowanej. Takie aulorki, jak Margaret Atwood, Angela Carter, Erica Jong, Adrienne Rlch, Jeanette Wintersan, Sylvla Plath - by wymienić tylko najbardziej znane - kształtują wyobrażnię i świadomość polskich czytelniczek na równi z Izabelą Filipiak, Kingą Dunin, Krystyną Koflą, Katarzyną Grocholą czy Manuelą Gretkowską. Gdybym miała na koniec przedstawić własny ranking polskiCh książek reprezentatywnych dla szeroko rozumianej literatury kobiecej i krytyki feministycznej ostatnich dekad, przedstawiałby się on następująca:
1. Jolanta Brach-Czaina, Szczeliny istnienia. Fascynujący esej proponu-jący nową .filozofię konkretu egzystencJalnego", która obdarza doniosłością to, ca wypełnia większą część ludzkiego życia, a jest przez nas pomijane, dezawu-owane, spychane w sferę rutynowych czynności; apoteoza "krzątactwa", powagi ścierek I metafizyki mięsa.
2. Anna Nasiłowska, Domino. Traktat o narodzinach. Uwolniona od trady-cyjnie związanych z tym tematem stereotypów i tabu opowieść o ciąży, porodzie i pierwszych tygodniach macierzyństwa jako wspólnym doświadczeniu matki, dziecka i ojca.
3. Maria Janion, Kobiety i duch inności. Zbiór szkiców poświęconych lite-raturze polskiej i obcej, w których różnie ujmowana problematyka kobiecości łą czy się z sytuacjami transgresji, przekraczania granic, łamania zakazów i nakazów kulturowych, z tematami wolności. rewolucji i szaleństwa.
4. Grażyna Borkowska, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej.
Pierwsza polska praca naukowa o pisarstwie kobiecym końca XIX i początku XX wieku w pelni wykorzystująca narzędzia i metody krytyki feministycznej.
5. Izabela Filipiak, Absolutna amnezja. Nowatorska, odwolująca się do najdawniejszych mitów i najnowszej historii Polski powieść o traumatycznym
19
-doświadczeniu pokwitania i o patriarchalnym porządku świata; to po tej książce nieżyczliwi krytycy ukuli deprecjonujące określenie .Iiteratura menstruacyjna".
6. Sławomira Walczewska, Damy, rycerze i feministki. Historia kobiecego
dyskursu emancypacyjnego w Polsce od początków XIX wieku po lata 90. XX wieku, ze znakomitymi rozdzialami poświęconymi Matce Polce i matriarchatowi domowemu.
7. Powieści Krystyny Kofty, zwlaszcza debiutancki Wizjer, ukazujący skomplikowaną relację między dwiema kobietami, starą i młodą, oraz Ciało
ni-czyje - być może pierwszą jawnie feministyczną powojenną polską prozę
po-wieściową. Kottę postrzegana się jako autorkę książek o mniejszych ambicjach artystycznych, to jednak, co w oczach krytyki jest wadą, dla czytelniczek stanowi o ich atrakcyjności. Ciało niczyje umiejętnie wykorzystuje schematy literatury popularnej (romansu, powieści grozy) dla przekazania treści feministycznych; dobra wprawka dla początkujących adeptek feminizmu.
8. Kinga Dunin, Karoca z dyni. Zbiór felietonów, tekstów publicystycznych i krytycznoliterackich, w których autorka bezlitośnie tropi i obnaża wszelkie przejawy "DyDo" - Dyskursu Dominującego, za sprawą którego całe obszary życia podlegają wykluczeniu. Mozna Dunin nie cierpieć, ale nie można jej
lek-ceważyć. To obecnie najostrzejsze pióro kobiece w 'Polsce i jednocześnie oso~ ba, która ma feminizm, by tak rzec, we krwi, a jest to, wbrew przypinanym jej łatkom, feminizm wcale nie drapieżny, nie wojujący, raczej nastawiony na zmie-nianie świata tak, by wszystkim bylo w nim lepiej.
9. Grażyna Borkowska, Małgorzata Czermińska, Ursula PhilIips, Pisarki
polskie od średniowiecza do współczesności. Przewodnik. Pionierskie
kompen-dium wiedzy o historii polskiej literatury widzianej "od strony kobie!"; raczej po-radnik niż encyklopedia, dla osób pragnących zgłębiać problematykę dalej juz na własną rękę.
10. Mimo niekwestionowanych osiągnięć literatury kobiecej w Polsce, jej aktualny stan budzi mój niedosyt. Brakuje mi tu prawdziwie wybitnej prozy psy-chologicznej, na miarę Nałkowskiej, BoguszeWSkiej czy Kuncewiczowej, a wol-nej od treści ideologicznych. Szczery talent Olgi Tokarczuk i kierunek, w jakim się ona rozwija jako pisarka, pozwala mi żywić nadzieję, że taką książkę wkrót-ce będę mogła przeczytać. W wydanym przez nią ostatnio tomie opowiadań Gra na wielu bębenkach znalazłam opowiadanie pod tytułem Sabina (tytułowa bo-haterka to tak zwana "pani do sprzątania"), które poruszyło mnie niemal tak bardzo, jak niegdyś Cale życie Sabiny. Nim właśnie chciałabym zakończyć moją listę·
-20-Urszula Bzdawka
Dział Instrukcyjno-Metodyczny
POLSKA LITERATURA KOBIECA
- BIBLIOGRAFIA W WYBORZE
a. Pozycje zwarte
1. CUDZOZIEMKI: studia o polskiej prozie kobiecej' Grażyna Borkowska . . - Warszawa: IBL, 1996. - 265 s.
2. FEMINIZM - kobiecy aspekt kultury : malerialy z sesji popularnonauko-wej Klubu Myśli Humanistycznej - II Liceum Ogólnokształcącego
i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zabrzu, (12 marca 2001) , red. Adam Regiewicz. - Zabrze: Wydaw. /I LO, 2001. - 112 s.
3. KOBIETY i duch inności' Mańa Janion. - Warszawa: .Sicl", cop. 1996. - 349 s.; il., fot., portr. - (Stanowiska, Interpretacje; t. 3)
4. KRYTYKA feministyczna : siostra teorii i historii literatury : praca zbioro-wa , red. Grażyna Borkowska, Liliana Sikorska. - Warszawa: IBL. Wy-daw., 2000. - 360 s. : il.
5. PiÓREM niewieścim : z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia mię dzywojennego , Ewa Kraskowska. - Poznań : Wydaw. Naukowe UAM, 1999. - 222 s. tabl. : fol., portr. - (Filologia Polska; nr 60)
6. PISARKI polskie epok dawnych / red. Krystyna Stasiewicz. - Olsztyn :
Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1998. - 211 s. : il., faks., mapa. - (Studia i Materiały WSP w Olsztynie; nr 147)
7. PISARKI polskie od średniowiecza do współczesności: przewodnik'
Grażyna Borkowska, Małgorzata Czermińska, Ursula Philips. - Gdańsk:
Wydaw. słowo obraz / terytońa, 2000 b. Artykuły
1. ACH, ta technika ... ' Ewa Nowacka" Nowe Książ. - 1997, nr 11, 5.31-32
Nowości literatury dla kobiet.
2. CZY LITERATURA ma płeć? , MareltArpad Kowalski" N o t. W Y d . -2000, nr 11,s. 56-58
Polska literatura kobieca.
3. DAMY o damach dla dam / Ewa Nowacka" Nowe Książ. - 1997, nr7,s.58-59
21
-4. DROGA przez rzęsy I Grzegorz Chojnowski /I F r a z a . - 1999, nr 4,
s.171-179
Problem płci w twórczości literackiej.
5. DYSKURS płci w ujęciu porównawczym I German Ritz /I T e k s t y
D r u g i e. - 1999, nr 5, s. 117-123 Literaturoznawczy feminizm.
6. FEMINIZM przypadkiem, feminizm na siłę / Agnieszka Czachowska /I
T wór c z ość. - 1997, nr 12, s. 109-112
7. FEMINIZM? Tak, ale jaki? I Iwona Misiak-Broda /I F r a z a . - 1999, nr 4,
s.116--121
8. INNE I Ewa Kraskowska II Ark u s z. - 1997, nr 4, s. 5 Feminizm w literaturze.
9. MARSJANKI lecą na Wenus I Maja Wolny /I P o I i t y k a . - 2001, nr 15, s.66,68
Literatura kobieca.
10. MIĘDZY feminizmem a Wallenrodem: o kobiecej lekturze antykobiecych tekstów kultury I Barbara Smoleń II R e s. P u b. N o w a . - 1997, nr 9, s. 51-58
Kobiety w sztuce i literaturze.
11. OSOBA w dyskursie feministycznym I Inga Iwasiów II T e k s t
y
D r u -g i e. -1999, nr 112, s. 49-6312. OSWAJANIE Bestii I Zofia Beszczyńska /I N o weK s i ąż. - 1999, nr8,s.34-35
Nowości literatury kobiecej.
13. PARNAS - plejada - Sonnenberg reszta / Karol Maliszewski
I/
F a - A rt. -
1996, nr 4, s. 81-S6Współczesna poezja kobieca.
14. PISARKI/ Aleksandra Powalska
I/
Ark u s z . - 2001, nr 9, s. 13 15. POLSKIE tradycje feminizmu I Agnieszka Zembrzuska 110 d r a . - 1997,nr 7/8, s. 123-125
16. POST scriptum / Julian Komhauser /I K war t. A r t y s
t . -
1996, nr 4, 5.201-20317. POWIEŚCI pięciu pań I Jerzy R. Krzyżanowski /I Kultura. - 1997,
nr 6, s. 128-134
18. Z NOTATNIKA nie moich namiętności I Karol Maliszewski II Wy r a z y. -1996,nr2,s.111-118
Współczesna poezja kobieca.
19. ŻYCIO-DAJNE pisanie : ciało, kobieta, język I Joanna Żylińska II
Fa-Art. -1997, nr 1, s. 26--29 Twórczość kobiet.
- 22-Urszula Bzdawka
Dział Instrukcyjno-Metodyczny
BIBLIOTEKI PUBLICZNE PO REFORMIE ADMINISTRACYJNEJ KRAJU
Reforma samorządowa i nowy podział administracyjny kraju spowodowały konieczność dostosowania sieci bibliotek publicznych do nowych warunków prawnych i zmian związanych z reformą. Przejęcie przez samorządy lokalne fi-nansowania bibliotek publicznych to jedna z podstawowych zmian. Skutkiem jej jest ogromne zróżnicowanie kondycji materialnej bibliotek w zależności od po-strzegania kultury i bibliotek przez władze lokalne. Istotną nowość stanowił
obowiązek tworzenia bibliotek powiatowych, które byłyby głównym ośrodkiem
metodycznym i informacyjnym dla pozostałych bibliotek w powiecie. Jednakże
brak jednoznacznej interpretacji przepisów prawa utrudnia często tworzenie i funkcjonowanie bibliotek powiatowych, a także realizację ich zadań wobec bi-bliotek gminnych.
Różne są doświadczenia I rozwiązania przyjęte w poszczególnych woje-wództwach, zależą w znacznej mierze od zrozumienia tych problemów przez lo-kalne samorządy. Trzeba jednak przyznać, że w wyniku kolejnych zmian i transformacji liczba placówek bibliotecznych ulegla zmniejszeniu. Dotknęło to głównie placówki w małych środowiskach, filie wiejskie czy biblioteki gminne, gdzie biblioteka publiczna była często jedyną placówką kulturalną w środowisku. Zmniejsza się radykalnie ilość zakupywanych przez biblioteki książek, co powo-duje brak dostępu do nowości wydawniczych. Fakt, że są biblioteki, które przez więcej niż rok nie zakupiły żadnej książki wskazuje na dramatyczność sytuacji. Przy tym wszystkim należy podkreślić wzrastające potrzeby społeczne w zakresie korzystania z bibliotek publicznych. Wzrasta ilość czytelników i wy-pożyczeń książek, a także ilość udzielanych w bibliotekach informacji.
Podobnie jak w całym kraju, ostatnie lata nie są korzystne dla bibliotek w Wielkopolsce. Spada liczba placówek (o 8 w ciągu 3 lat) obecnie jest ich 694, a także ilość zakupywanych książek: z 7.237 w roku 1999 do 6.091 w roku 2001, co daje wskażnik zakupu książek 5.4.na 100 mieszkańców, podczas gdy w krajach Unii Europejskiej wskaźnik ten 'WynoSi 25. Tylko 106 placówek ma komputery a 49 dostęp do Internetu. Istnieje 30 bibliotek powiatowych, brakuje jednak tego typu placówki dla powiatu poznańskiego. Pomimo trudnej sytuacji finansowej wielu bibliotek również w Wielkopolsce wzrasta ilość czytelników i wypożyczeń. Zauważalny jest wzrost zapotrzebowania na usługi biblioteczne.
-23-Proponowane zestawienie bibliograficzne uwzględnia głównie artykuły z prasy fachowej z lat 1999-2002 oraz nieliczne omówienia książkowe traktują ce o sytuacji bibliotek publicznych po reformie administracyjnej. Kolejne roz-działy wskazują zmiany w bibliotekarstwie publicznym od stycznia 1999 roku, funkcje bibliotek powiatowych oraz sytuację małych bibliotek po zmianach. W ostatnim rozdziale prezentujemy (w dutym wyborze) sytuację bibliotek po-wiatowych i gminnych w województwie wielkopolskim. Przypominamy, że w .po-radniku Bibliograficzno-Metodycznym" nr 411996 została opublikowana biblio-grafia nI. "Samorządowe biblioteki publiczne".
A. Sytuacja bibliotek publicznych po reformie 1999 r.
1. BIBLIOTECZNE zyski i straty I Jadwiga Kołodziejska /I N o weK s i ąż . - 2000, nr 4, s. 78-79
Biblioteki publiczne.
2. BIBLIOTEKI publiczne w przededniu reformy administracyjnej kraju. Warszawskie Fonum Kultury I Krystyna Kużmińska /I P o r. B i b II o t . -1998, nr 9, s. 11-14
3. BIBLIOTEKI publiczne usytuowane na terenie szkól I Anna Maria Kra-jewskal/Por. Bibllot.-1999, nr12,s. 5-7
4. BIBLIOTEKI publiczne w granicach prawa I Andrzej Tyws /I B i b I i o t e-kar z. - 2000, nr 718, s. 8-11
Problematyka statusu prawnego bibliotek publicznych.
5. BIBLIOTEKI publiczne w społeczeństwie informacyjnym I Joanna Skrzypkowska. - Katowice: WBP, 1998. - 45 s.
6. BIBLIOTEKI publiczno-szkolne I Barbara Budyńska /I P o r. B i b I i o t . - 1999, nr 10, s. 3-5
7. BIBLIOTEKI samorządowe w Polsce w okresie transformacji ustrojowej I Władysław Michnall/ B i b I. Z a c h . - P o m . - 2000, nr 213, s. 33-37 8. BIBLIOTEKI szkolne, publiczne i pedagogiczne w zreformowanym
sys-temie edukacji I Jadwiga Andrzejewska /I P o r. B i b I i o t . - 1999, nr 1, s.3-8
9. EDUKACJA europejska: nowe zadania publicznych bibliotek samorzą dowych I Elżbieta Bilska /I P o r. B i b I i o t. - 1998, nr 11, s. 13-15 10. FALSTART I Jacek Wojciechowski /I N o weK s i ą ż . - 1999, nr 5, s. 77
Biblioteki publiczne po reformie administracji.
11. JAKA biblioteka publiczna? I Jan Wołosz. - Warszawa: Wydaw. SB P, 2001. - 148 s. - (Propozycje i Materiały; 47)
12. KILKA wątpliwości bibliotekarza z prowincji - w związku z reformą admi-nistracyjną / Andrzej Gawroński /I B i b I i o t e kar z . - 1998, nr 9, s. 2-4
13. KONCEPCJA trójstopniowej sieci bibliotek publicznych w Polsce w wa-runkach ustroju samorządowego / Jerzy Maj // B i b I i o t e kar z. -1998, nr3,s.2--6
14. KONFERENCJA nI.: "Biblioteki publiczne w okresie transformacji" / Anna Rogowska //B i b I i o t e kar z. - 1998, nr 2, s. 15-16
15. KSIĄŻKA na zakręcie: biblioteki po reformie terytorialnej / Jan Zdzisław
Brudnlcki // M a g. L i t. - 1999, nr 4, s. 5-6
16. LIKWIDACJA bibliotek powoduje spadek czytelnictwa / E.P. // G a z. S a m o r z. i A d m . - 2002, nr 1, s. 31
Konferencja o sytuacji bibliotek Opolszczyzny zorganizowana przez WBPwOpolu.
17. OD REFORMY do reformy (samorządowej) / Lucjan Biliński // N o w e K s i ąż. - 1998, nr 11, s. 75-76
18. OGRANICZENIA w łączeniu bibliotek publicznych: interpretacja nowego zapisu I Rafał Golatli G a z. S a m o r z. i A d m . - 2002, nr 1, s. 31
Interpretacja nowej ustawy o bibliotekach z dnia 27.07.2001 r. w nawiązaniu do innych przepisów.
19. PISMO do Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu I Stanisław
Czajka /I B i b I i o t e kar z . - 2000, nr 6, s. 20--21
Sytuacja polskich bibliotek po reformie administracyjnej kraju. 20. REFLEKSJE o miejscu bibliotek publiczno-szkolnych w sieci I Krzysztof
Maciąg /I B i b I i o t e kar z . - 2000, nr 9, s. 5-6
21. REFLEKSJE z początkiem roku I Jadwiga Kołodziejska /I N o w e
K s i ąż . - 1999, nr 2, s. 77-78
22. SAMORZĄD a biblioteka - doświadczenia Zamościa I Halina Biniek 1/
Bibliolekarz. -1999, nr 11, s. 12-15
23. SAMORZĄDOWE biblioteki publiczne - stan i oczekiwania : materialy z konferencji międzypowiatowej, Chełm 9 pażdziemika 2000 r. I red. Wi-told Zbigniew Sulimierski. - Chełm: CBP, 2001. - 63 S., [4] s. labl. kolor. : il.
24. STANOWISKO Sekcji Bibliotek Publicznych SBP w sprawie organizacji bibliotek publicznych po reformie administracyjnej kraju /I B i b I i o I
e-kar z . - 1999, nr 6, s. 3-4
25. SUPLIKA do karety : po co nam biblioteki?
I
Jadwiga KołodziejskaI/
Tyg. Powsz.-1999, nr20, s. 3
Kondycja bibliotek po reformie samorządowej.
26. SZANSE J perspektywy bibliotek po reformie administracyjnej kraju I Sta-nisław Czajka /I B i b I i o t e kar z. -1999, nr 9, s. 3-7
-25-27. TRADYCJA i nowoczesność I Maria Rydz /I B i b I i o t e kar z. - 1998, nr11,S.9-13
Koncepcja biblioteki publicznej w okresie przemian ustrojowych i gospodarczych
28. U PROGU XXI wieku : biblioteki publiczne I LUCjan Biliński " B i u I . I n f o r m. B i b I. N ar. - 1999, nr 4, s. 33-34
29. UWAGI związane z przekazywaniem bibliotek publicznych samorządom I
Maria Piaczyńska " B i b I i o t e kar z . - 1999, nr 3, s. 14-15
30. ZAISTNIEĆ
w
środowisku I Agata Jarosz /I P o r. B i b I i o t . - 2001, nr 5, s. 26-2731. W GĄSZCZU niewiadomych
I
Jacek Wojciechowski" B i b I i o t e kar z . - 1998, nr 1,s.
2-5B. Biblioteki powiatowe - ich zadania I funkcje
1. BIBLIOTEKA powiatowa w systemie bibliotek publicznych I Władysław MIchnal" B I b I. Z a c h. -p o m. -1999, nr 112, s. 6-14
2. BIBLIOTEKI powiatowe na Pomorzu Zachodnim I Władysław Michnal " B i b I i o
t
e kar z . - 1999. nr 11, s. 9-123. BIBLIOTEKI powiatowe w systemie samorządowym. Cz. 1: O systemie samorządowym. Cz. 2: O bibliotekach powiatowych I Wojciech Szyma-nowski/I P o r. B i b I i o t . - 1998, nr 11, s. 2;
nr
11, s. 6-104. BIBLIOTEKI powiatowe w śwlelle wstępnego sondażu I Małgorzata Je-zierska " B i b
I
i o t e kar z . - 2001, nr 10, s. 6-105. BIBLIOTEKI publiczne w granicach prawa I Andrzej Tyws " B i b I i o t e-kar z . - 2000, nr 7/8, s. 8-11
Organizowanie bibliotek na terenie powiatu.
6. DZIAŁALNOŚĆ kulturalna i oświatowa biblioteki powiatowej oraz jej lo-kalne uwarunkowania
I
Stanisław Mazur" P o r. B i b I i o t. - 2000,nr
12, s.3-8
7. FUNKCJE biblioteki powiatowej z punktu widzenia wójta I Zdzisław Nie-dbała" B i b li o t e kar z. -1999, nr 12, s. 18-19
8. KONFERENCJA nI. "Powiatowe i wojewódzkie biblioteki publiczne 2000"
w
Jedlni Letnisko I Jerzy Sekulski " B i b I i o t e kar z. - 2001, nr 1, s.19-219. KROK do przodu: jaka biblioteka powiatowa? I Grażyna Bilska " P o r . B i b I i o
t. -
1999, nr 12, s. 3-510. OCZEKIWANIA i rzeczywistość bibliotek powiatowych
I
Krystyna Kuź11. POWIATOWA Biblioteka wiska I Wiesław Nles:o:DęCIZKI 12. PRZYSZŁOŚĆ
Wyd. -1999, nr
i funkcje na rzecz środo rZ.-2002, nr 1, 5.14-16
13. PRZYSZŁOŚĆ powiatowych bibliotek publicznych I Jadwiga Kołodziej
ska" B i bl i otekarz. -1999, nr 7-8, s. 3-5
14. SAMORZĄDOWE biblioteki powiatowe - projekcje i realia materiały z Ogólnopolskiej Konferencji, Jedlnia Letnisko 20-22.09.2000 r. I red. Mieczyslaw Szyszko. Warszawa: Wydaw. SBP, 2000. 118 s. : il. -(Propozycje I Materiały; 42) C. Biblioteki gminne 1. SMUTKI małych 2001, nr3.s.6-8 2. 3. PO CO bibliotece Korulczyk " B i b I i "Bibliotekarz. -Maria Herman II B i b I i o " biblioteka powiatowa? I Ewa
15--17
D. Biblioteki publiczne w
województwie
wielkopolskim1. BELETRYSTYKA na drugim planie: [Szamotuły] I mb II G ł o s W i e 1-k o p . - 2000, nr 302, S. 17
Biblioteka Publiczna w Szamotułach - czy1elnictwo.
2. BIBLIOTEKA powiatowa? I Marcin Bajerowicz" G ł o s W i e I k o p. -1998, nr 142, dod. Magazyn Reporter, s. 1
Reorganizacja bibliotek po nowym podziale administracyjnym kraju. 3. BIBLIOTEKA uczniów i studentów: [Kalisz] I Maciej Kozłowski" Z i e "
mia Kalis.-Miejska Biblioteka 4. BIBLIOTEKI coraz czy1any I ASZ /I Praca BPMiG
5.
BIBLIOTEKI XXI reformie administracyjnej. Września: Tolkien najchętniejdod. Express, s. 6 . -2001, nr 5, s. 61
Konkurs na Wielkopolsce w 2COO roku.
6. BIBLIOTEKI w ścisłej czołówce I mon /I G ł o s W i e I k o p. - 2000. nr 176, s. 16
Konkurs na najlepszą bibliotekę gminną 2000 roku.
7. BIBLIOTEKOM brak pieniędzy: dostęp do książek w Wielkopolsce jest coraz trudniejszy I HUCH " G a z. P o z n . - 2000, nr 71, s. 6
-28-21. KSiĄżEK coraz mniej: za malo środków przeznacza się na uzupełnienie
księgozbiorów bibliotek I Roman Gawrysiak 1/ G a z. P o z n. - 2000, nr156,s.5
22. KSiĄżKA przed komputerem : [S rem] I mb 1/ G los W i e I k o P .
(Wyd. A). - 2001, nr 168, s. 21
23. KULTURA w biedzie
I
(ipo)/I
G los W i e I k o P . - 1999, nr 12, s. 2 Sytuacja kultury wielkopolskiej po reformie administracyjnej kraju, m.in. problem bibliotek powiatowych.24. KULTURALNY ośrodek miasta i gminy: Sierak6w : sprawozdanie z dzia-lalności Biblioteki Publicznej liKU 1/ G a z. P o z n . - 2002, nr 24, dod. Express s. 7
25. MINĘŁO 40 lat z książką I Magdalena Baranowska /I G los W i e I -ko p. - 2001, nr 107, s. 19
26. MNIEJ ksią:!:ek, więcej czytelnik6w : wielkopolskie biblioteki powinny być jak najszybciej skomputeryzowane I MAZ 1/ G a z. P o z n. - 2002, nr 54,
s.
527. NAGRODZONE ksią:!:nice I msz 1/ G los W i e I k o p. - 2001, nr 86,
s.
11Konkurs na najlepszą bibliotekę gminną w Wielkopolsce w 2000 roku. 28. NIE BĘDĄ świętować: [Międzychód]
I
joga 1/ G lo s W i e I k o p.-2000, nr 293,
s.
B55-lecie biblioteki publicznej w Międzychodzie.
29. NIE SAMĄ książką żyje biblioteka I MAZ 1/ G a z. P o z n. - 1999,
nr
195, s. 5Funkcje WBP w Poznaniu.
30. NOWOCZEŚNIEJ w kuślińskiej bibliotece I mad 1/ G los W i e I k o P . (Wyd. B). - 2002, nr 31, s. 12
O pracy i wynikach czytelniczych kuśllńskiej bibliotekI.
31. NOWOŚCI w wiejskich bibliotekach I mb /I G los W i e I k o P . - 2001,
nr 148,
s.
21Praca filii w Pamiątkowie (pow. Szamotuly).
32. PRZYBYWA czytelnlk6w, brakuje kslą:!:ek : kupili niespełna 300 tytul6w : Miloslaw I JK /I G a z. P o z n. - 2001, nr 278, dod. Express s. 7 33. ROMANS dla babci, lektura dla wnuczka : kultura w Wielkopolsce : jak
się mają biblioteki? I JB /I G a z. W i e I k o P . - 2001, nr 86, s. 7
34. SŁUżĄ wiernie kslą:tce : biblioteka ma już 50 lat: Czerniejewo I HB
/I
G a z. P o z n . - 2002, nr 23, dod. ExPress s. 4
35. SŁUŻY mieszkańcom
(Wyd. Al. - 2001,
m
O pracy biblio leki 36. W BIBLIOTECE tłoczno'-2001, nr 189, s. 14
1/ Glos Wielkop.
Wielkop. (Wyd. B). Praca biblioteki publicznej we Wronkach wraz z filiami.
37. W ŚWIECIE książek II A B C. - 2002, nr 13, s. 6 O pracy Gminnej Biblioteki Publicznej w Upnie.
38. WIELU czytelników, malo książek I (rec) II Z i e m i a K a I i s. - 2000, nr 29, s. 15
39. WIĘCEJ pieniędzy - więcej możliwości I daf /I G los W i e I k o p.
-2000,nr45,S.15 Dzialalność w Grodzisku Wlkp. 40. WYBIORĄ najlepszą dod. Express s. 3 41. nr81,s.18 Biblioteki Publicznej Pozn. - 2002, nr 44, miejsko·qminną 2001 roku. I I o p. (Wyd. A). - 2001,
Nowe Miasto - najlepsza biblioteka gminna
w
Wielkopolsce. 42.ZA
MAŁO na książki I mb II GI
o s W i e I k o p. (Wyd. B). - 2001,m 144, s. 21
Praca Biblioteki Miejskiej w Obrzycku.
Andrzej Dudziak
Dział Instrukcyjno-Metodyczny
D Z I E TU
Taniec towarzyszył czasów. Był częścią
obrzędów, zwyczajów I pewne emocje lub
prze-kazywał znaczenia. Z biegiem lat nastąpiło oderwanie tańca od obrzędów i roz-począł się proces kształtowania odrębnej sztuki tanecznej, na który największy wpływ wywierał nurt ludowy wywodzący się z lokalnych tradycji.
Zmiany kulturowe oraz wzrost poziomu życia spoleczeristw przyczyniły się do spopularyzowania na prze/omie XIX i XX wieku różnych form tarica
towarzy-
-30-skiego. Upowszechniły się wówczas walc i tango. Obok nich powstały inne tań ce, inspirowane przez różne środowiska i kręgi kulturowe.
Współcześnie w ramach różnych szkół tańca, warsztatów tanecznych, konkursów i na parkietach dyskotek uprawiane są tak różne rodzaje tańca, jak modem, hip-hop, funky, breakdance, jazz dance, step, flamenco, capoeira i inne.
Dużym przeobrażeniom ulegał balet wywodzący się z widowisk tanecz-nych realizowatanecz-nych w XIV i XV wieku na dworach włoskich i francuskich. Oparty dawniej na tańcu klasycznym aktualnie korzysta z dorobku współczesnej sztuki tanecznej oraz najnowszych zdobyczy techniki (operowanie światłem i dżwię kiem).
Zestawienie prezentowane z okazji Międzynarodowego Dnia Tańca (19 IV) przypomina o roli tańca w naszym życiu i kulturze. Zawiera wybór pozycji zwar-tych oraz artykułów (te z lat 1997-2001). Całość materiału podzielono na dwie zasadnicze części. Pierwsza z nich porusza problematykę tańca, natomiast druga gromadzi publikacje o dziejach baletu z wyodrębnieniem prac o Polskim Teatrze Tańca - Balecie Poznańskim.
A. Taniec
- Opracowania ogólne, rodzaje tańca
Pozycje zwarte
1. CZŁOWIEK tańczący I Włodzimierz Tomaszewski. - Warszawa: Wy-dawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991. - 109 s. : fot. - (Sztuka, Kul-tura, Wychowanie)
2. KRÓTKI zarys historii tańca i baletu I Irena Turska. - Kraków: Polskie Wydaw. Muzyczne, 1962. - 315 s. : il.
3.
O ISTOCIE tańca i jego przejawach w kulturze: perspektywa antropolo-giczna I Roderyk Lange. - Kraków: Polskie Wydaw. Muzyczne, 1988. -143 s. : fot., nuty, rys.4.
POST modern dance : zarys problematyki - twórcy i techniki I Barbara Sier-Janik. - Warszawa: Centrum Edukacji Artystycznej, 1995. -104 s. : il.5. RAP, Hip-Hop, disco, moda dyskotekowa I Honorata Wioch-Kowalczyk. - [Wyd. 31. -Tarnów: "Karat", 1994. - 137 s. : rys.
6. RYTM, muzyka, taniec I Krystyna Nowakowska. - Wyd. 2 uzup. - Kielce : Wydaw. Pedagogiczne ZNP, 1999:'- 88 s.
7. SPOTKANIE ze sztuką tańca I Irena Turska. - Kraków: Polskie Wydaw. Muzyczne, 2000, -149 s. : il., nuty
8. TANIEC Andree Grau. trzę, Podziwiam, Poznaję) 9. TANIEC drzewa życia
. 2001. - 57 s. : il. - (Pa-tańcu f Jolanta
Kowal-ska. - Warszawa: : fot., rys. - (Seóa
Mono-grafii Instytutu Historii Kultury Mateóalnej Polskiej Akademii Nauk) 10. TANIEC i psychoterapia I Danuta Kozie/lo. - Poznań: Instytut Historii
UAM Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1999. - 185 s.
11. TANIEC jazzowy / Alaln Bemard. - Warszawa: Centrum Edukacji Arty-stycznej, cop 2000. -183 s. : il.
12. TAŃCE dla dzieci I Andrzej Stadnicki. - Warszawa Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994. - 153 s. : il.
13. TAŃCE: ry1m, ruch, muzyka: wybór dla potrzeb wychowania fizycznego /
Bożena Bednarzowa, Warszawa: Wydawnictwo
Sport i Turystyka, Hl8:l.
14. TAŃCZ z nami! f
[Wyd. 2]. - Bydgoszcz
15. ZAPROSZENIE do
wem kroków] f Walter [8] k. tab I. luz.; fot. kotar. Artykuły
Grażyna Wożniczko. -. fot-.
tovlar:~VSKle wraz z muzyką i zesta-\Alc,~",~"," " "Zetdezer. 1994. - 80 S.,
1. BALlJSKIE szkoły tańca / Oagmara Wiergowska" Dialog. - 1997, nr 5,
s.
184-1872. CZAM, czyli taniec / Krzysztof Renik" Dialog. - 1998, nr 6,
s. 177-179
Rytualne tańce buddyjskie
3. DWIE estetyki: taniec współczesny i tzw. taniec wyrazisty I Selma Jean-ne Cohen" Op cj e
4. EDUKACJA taneczna chow. na co D i
5. EWOLUCJA tańca
2001, nr 3/4,
s.
21-2:1 6. KRONIKI tańca: taniec"Z e s z. L i t. - 1998,
! Dariusz Kubinowski II W y-27-29
Kuzmińska " K u I t. F i z.
-Zag6rowska-Acerboni
7. "MOWA ciała" przez
"tycie
Szk.-2000, nr6, s. 342-344
8. O TANGU / Jorge Luis Borges /I O d r a. -1998, nr 1, s. 37-38 9. SCENARIUSZ dla tancerza / Leszek Bzdyl; rozm, przepr. Borys Siwicki /I
10. SZTUKA stawiania Pie!kiewicz /I P o I i t yk a. - 1997, nr 5, s. 92-96
Szkoły tańca "'\foJ~rT\)~KI
11 ŚWIĘTO w WuppertalLl : 25-lecie Teatru Tańca Piny Bausch / Bartosz
Kamiński // T e a t r . - 1999, nr 1, s. 9-11
12. TAM, gdzie rosną goździki / Aleksandra Rembowska // Teatr. -1999, nr1,s.7-8
Tańce Piny Bausch.
13. TANIEC naszego fin de siede'u / Marek Skocza // Ś I ąs k. -1997, nr 9, s.66
14. TANIEC we współczesnej kulturze i edukacji / Dariusz Kubinowski // Kult. Fiz.-Konferencja 15. TANIEC wspó!czesny 1997, nr 1, s. 65-66 16. TAŃCE balijskie s.146-164 17. TAŃCZĄCA biblintoka I s.17 Wisłą.
I
Rene Schmidt /I OP
c je.-11\1(0«(,<",,,"",, II Dialog. - 1998, nr 6,
II lad. Kult. -1997, nr 46, Prywatne archiwum tańca Alaina Bernarda.
18. TAŃCZĘ. więc jestem / Karolina Monkiewicz /I P r z e g I ą d . 2001.
nr 52, s. 47-49
Taniec współczesny.
19. TRADYCYJNE koncepcje tańca
I
lena Turska /I O P c je. - 1996, nr 1, s.81-8420. TRADYCYJNY i współczesny folklor taneczny: spór o pojęcia I Dariusz Kubinowski /I A k c e n t - 1997. nr 4, s. 154-159
21. TRANS na Bali, ! //Dialog.-1997,nr12,
s. 152-166
Teatr obrzędowy 22. TYLKO taniec
IIŚląsk.-2000.
przepr. Krystyna Jankowiak 23. TYLKO zatańcz ..
5.23-26
AleKS,lIldra Keml'lmvsX:ol II T e a t r. - 1998, nr 3, Sylwetka Piny Bausch.
24. WIELKIE święto tańca I Agata Zeliszek /I O P cj e. -1996, nr4, s. 69-73 III Międzynarodowa Konferencja Tańca Współczesnego w By10miu i II Festiwal "Dance or the World" w·Warszawie.
25. WIELOKULTUROWY slalom : taniec
w
RPA / Adrienne Sichel II O P c je. - 1997, nr 1, s. 69-70- Tańce polskie
1. FEERIA barw, ruchu i dźwięku I Roderyk Lange; rozm. przepr. Jakub
Żmidziński {{ C z a s. K u I t . - 2001, nr 2. s. 22-32
2. FOLKLOR taneczny ziemi rzeszowski0j I Alicja Haszczak. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury,
s. :
il.3. KULTURA poloneza I Włodzimierz Pażniewski {{ T wór 2000.
nr 135-138
4. 5 [PIĘC) tańców polskich I Jadwiga Hryniewiecka - Wyd. 3 popr. -
War-szawa : Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1990. -199
s. :
rys .. nuty5. POLSKIE tańce narodowe: systematyka I Czesław Sroka. - Warszawa:
Centralny Ośrodek Metodyki Upows7cchniania Kultury, s.
6. REGIONALNE tańce Polski I Maria Młodzikowska.
Warsza-WiJ AWF, 1999. - Wkładka nutowa:
7. TAŃCI:: kaszubskie I Paweł Wyd. 3. - Gdmlsk Wojewódzki
Ośrodek Kultury, 1978. - 47 s. : nuty, rys.
8. TAŃCE świętokrzyskie I Bogusław Sitek; opr. Jerzy Gumula; ilustr. Ja-nusz Chmielewski. - Kielce : WDK im. J.' Piłsudskiego. Regionalny Ośrodek Metodyczny, 2000. - 235 s. : il., nuty
9. TAŃCE i zabawy wielkopolskie I Glapa, Alfons -
Wro-Towarzystwo 1961. -198
10. dobrze: tańce I Grażyna Dąbrowska. Warszawa:
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991. - 331 s. ; II., mapy, nuty
11. TAŃCZYMY razem : formy integracyjne i sceniczne wybranych tańców
narodowych i regionalnych I Jacek Szpunar. - Wyd. 2. - Lublin: "Klan-za", 1999. - 76 s. : il., nuty..- kaseta
12. TAŃCZYMY razem: formy n",·nrl"'lhoJf'h I regionalnych I
rys.
B. Balet
- Opracowania ogólne
i sceniczne IAMDr:łnV'';l tańców
Geca. - Lublin: , 1996.
1. BALET romantyczny
w Paryżu
Ilvor Guesl. - Warszawa: Państ. Instytut Wydaw., - 283 s. : il.2. ILUSTROWANE opowieści I Barbara Newman. W:łrszawa:
.Arkady", - 64 s. : il.
3. Bydgoszcz:
-34-4. OPERA I balet a-z I aut. wyb. Jerzy Marchewka. - Toruń: Wydaw. Te-resa i Jerzy Marchewka, 1999. - 228 s. : rys. - (Biblioteka Szaradzisty) 5. PRZEWODNIK baletowy I Irena Turska. - Wyd. 3. - Kraków: Polskie
Wydaw. Muzyczne, 1997. - 455 s.
6. W TEATRZE dźwięku i ruchu I Jan Berski. - Bydgoszcz: Pomorze, 1985. - 213 s. : il.
7. Z HISTORII baletu I Janina Pudełek. - Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1981. - 88 s. : il.
- Balet na świecie
1. ARTYSTA bez tytułu I Jacek Marczyński /I Rzeczpospolita.-1998, nr 62, 5.19
Sylwetka Fedora Szalaplna.
2. BALETY Piotra Czajkowskiego I Irena Turska. - Kraków: Polskie Wy-daw. Muzyczne, 1981. - 146 s. : il., nuty
3. DOTYK Boga : "Dziennik" Wacława Niźyńskiego wspomnienia geniusza i schizofrenika I Helena Zaworska /I W P r o s t . - 2000, nr 25, s. 106 4. DZIENNIK I Wacław Niżyński. - Warszawa: Iskry, 2000. - 230 s. : il. 5. FREDERIK Ashton i jego balety I David Vaughan. - Warszawa: Państ.
Instytut Wydaw., 1985. - 422 s. : il.
6. GDY w mięśniach rodzi się obłęd I Tadeusz Nasierowski. - Warszawa: .Eneteia", 1998. -185 s. : il.
Sylwetka Wacława Niżyńskiego.
7. NIŻVŃSKI IWiera Krasowska. - Warszawa: Państ. Instytut Wydaw.,
1978. - 218 s. : il.
8. O BALECIE rosyjskim i radzieckim I Natalia Czernowa. - Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986. - 115 s.
9. O TYCH, którzy przedwcześnie umarli I Jan Stanisław Witkiewicz /I
W i a d. K u I
t. -
1997, nr 49, s. 19 "Balet życia" Maurice'a Bejarta.10. POPOŁUDNIE fauna I Piotr Sarzyński /I P o I i t Y k a. - 2000, nr 19, s.62-63
Sylwetka Wacława NiŻYńskiego.
11. UCIEKAM, zanim zmienię się w kamień I Bartosz Kamiński /I G a z . Wybor .-2001, nr 137 dod. s. 44-47
Sylwetka Michaiła Barysznikowa.
12. WIECZNY idealista: baletowe opo",!~eści Alaina Bernarda I Jacek Mar-czyński. - Warszawa: "Iskry", cap. 1999. - 139 s. : il.
13, WIĘCEJ niż balet D i a log. -1999,
- Balet polski
Pozycje zwarte
I Dorota Szwarcman I/
1, ALMANACH baletu polskiego 1945-1974/lrena Turska, - Kraków: Pol-skie Wydaw, Muzyczne, 1983, - 224 5.
2, BALET w Polsce
=
Ballet in Poland J Jan Stanisław Witkiewicz, - War-szawa : "Iskry", cop. 1998. - 455" [102) s. tabl. : fot., portr.3, SZYMANOWSKI w teatrze I Małgorzata Komorowska, - Warszawa : InsI. Sztuki PAN, 1992,
4, TANCERZE polscy naszkiewicz, - Warszawa 5, WARSZAWSKI balet
Polskie Wydaw. Muzyczne,
6, ŻYCIE dla tańca :
kiewicz, - Warszawa Artykuły
1. ARTYŚCI przemawiający ciałem : ranking tancerek i tancerzy baletu I
Bronisław Tumilowicz /I P r z e g I ą d . - 2000, nr 12, s. 16-17
2. BALETOWE konfrontacje: gala baletowa w Teatrze Narodowym, czyli "Benois de la Danse" pełne niespodzianek I Piotr Stanisławski /I W i a d ' K u II. -1997, nr 20, s.17
3, JEZIORO samotności I Jowita Flankowska /I P o I i t Y k a . - 2000, nr 12, s,116-121
Zawód tancerza KlcsV!,:zn,ea,o, 4, TANIEC jest ruchem
1997, nr 27, s, 17 5, TYLKO jeden taki 1999, nr 35, s. 22
Domarski /I W i a d, K u I
t.
-M~rr,:,'vn"klll Rzeczpospolita,-Sylwetka Stanishlwa S7vm">'I',ki"fIfI- Polski Teatr Tańca - Balet Poznański
1. CONRAD Drzewiecki [informator), - [Poznań: b.w,. 1980). - 24 s, : fot. 2, CONRAD Drzewlecki I red. tekstów i wybór zdjęć Katarzyna
Próchnlcka--Pajowa. - Poznań: Tow, Muzyczne im, H, Wieniawskiego, 1996,
-
36-3. XX (Dwadzieścia) lat Polskiego Teatru Tańca - Baletu Poznańskiego: wydawnictwo jubileuszowe / ned. Jadwiga Ignaczak. - Poznań : Ławica, 1997. - 64 s. : il.
4. ENERGIA płynie z dwóch stron: rozmowa z Ewą Wycichowską, dyrekto-rem artstycznym VIII Warsztatów Tańca Współczesnego I rozm. Justyna Tortop /II KS. - 2001, nr 7/8, s. 22
"Warsztaty ... " organizowane przez Polski Teatr Tańca - Balet Po-znański
5. EWA nie chce zejść ze sceny: jubileusz Ewy Wycichowsklej / Stefan Drajewski/lKron. Wielkop.-1999,nr3,s.160-161
6. KARIERY i legendy: szkice o artystach polskiej sceny muzycznej. Zbiór 1. - Wyd. 2 zmien. Warszawa: Inst. Wydaw. Zw. Zawod., 1987. -S. 79-98 : Conrad Drzewiecki i jego teatr
7. NIE być łabędziem I Ewa Wycichowska; oprac. Piotr Gajdziński /I
R z e c z p o s p o I i t a . - 1998, nr 227, dod. s. 22, 24, 30
8. POLSKI Teatr Tańca - Balet Poznański 1973-1998 : jubileusz XXV-lecia / red. Jadwiga Ignaczak, Ewa Obrębowska-Piasecka, Katarzyna Janko-wiak, Zofia Slarikiewicz. - Poznań: "Art & Business Club", 1998. - 83 s. : fot., portr.
9. TANIEC bez granic / Ewa Wycichowska; rozm. Bożena Szmal /I Z i e m . K a I i s . - 2000, nr 15, s. 9
10. WSZYSTKIEGO tanecznego I Dobrochna Ratajczakowa [i in.l; oprac. Ewa Obrębowska-Piasecka /I G a z. W i e I k o P . - 1999, nr 50, s. 5
Sylwetka Ewy Wycichowskiej.
11. ŻYCIE na pointach bez point / Ewa Wycichowska; rozm. Ewa Obrębow
ska-Piasecka /II KS. - 1999, nr 2, s. 26-27
Andrzej Dudziak
Dział Instrukcyjno-Metodyczny
OCHRONA ŚRODOWISKA
Rozwój gospodarczy i techniczny współczesnych spoleczeństw pociąga za sobą degradację środowiska. Proces ten przebiega szczególnie dotkliwie w krajach ubogich, których nie stać na stosowanie bezpiecznych, ale bardzo kosztownych technologii. Zdaniem części naukowców niszczenie przyrody
-37-w państwach wysoko rozwiniętych zostało zahamowane i skutki dawnej inten-sywnej industrializacji nie budzą Już niepokoju.
Przed całym światem pozostały jednak problemy globalne, których rozwią zanie wymaga międzynarodowej wspólpracy. Należą do nich m.in. zmiany kli-matyczne oraz zamieranie gatunków zwierząt i roślin.
Święto Ziemi (22 kwietnia) i Międzynarodowy Dzień Ochrony Środowiska
(5 czerwca) przypominają o najważniejszym wspólnym celu jakim jest czysta przyroda.
Zestawienie bibliograficzne (wybór) prezentuje najnowszą literaturę. Za-wiera artykuły z lat 1997-2001 oraz pozycje zwarte wydane po 1996 roku.
A. Opracowania ogólne - środowisko, jego ochrona, zagrożenia Pozycje zwarte
1. EKOLOGIA I ochrona środowiska I Rosa Costa-Pau. - Wyd. 2. - Łódź: Res Polonia, 1997. -150 s. : il.
2. EKOLOGIA, ochrona przyrody : bibliografia w wyborze za lata
1990-1995 I Dagmara Dereżyńska. - Wrocław: WiMBP, 1997. - 80 s.
-(Materiały Infonmacyjno-Blbllograficzne)
3. EKOLOGIA, sozologia, ekofilozofia, ekoełyka, ekonomia proekologiczna : (przegląd zagadnień) I Józef Jaroń. - Warszawa: ,Heliodor", 1997. -236 s. : 1 mapa
4. EKOLOGIA, ochrona środowiska : słownik I Karol Gajewski. - Zielona Góra: Centrum Zastosowań Ergonomii Witold Rybarczyk, 1997. - 296 s., fot., mapy, rys., wykr.
5. EKOLOGIA ogólna I Stanisław Kazimierz Wiąckowskl. - Bydgoszcz: ,Branta", 1998. - 461 s. : fot., mapy, rys., wykr.
6. EKOLOGIA z ochroną środowiska: przewodnik I Ewa Pyłka-Gutowska. -Wyd. 3 popr. - Warszawa: "Oświata", 1998. - 280 s. : il., mapy 7. ELEMENTY prawa ochrony środowiska I Aleksander Lipiński. - Wyd. 2
rozsz. - Kraków: Zakamycze, 2001. - 290 s.
8. KOMPENDIUM wiedzy o ekologii I red. Jan Strzałko, Teresa Mossor-PIetraszewska. - Wyd. 2 popr. luzup. - Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2001. - 552 s. : il.
9. LEKSYKON ochrony środowiska ze słownikami: polsko-angielskim, an-gielsko-polskim, polsko-niemieckim, niemiecko-polskim I oprac. Marek Maciejewski. - Gdańsk: Fundacja Ecobaltic, 1995. -150 s.
10. LEKSYKON ucznia: ekologia I Katarzyna Wiśniewska. - Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1997. - 220 s. : mapy, rys., wykr.
