Przewidywane zapotrzebowanie starszego odłamu społeczeństwa na usługi uzdrowiskowe

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S ---FOLIA OECONOMICA 7* r ____________________

Henryk M ik u ls k i*

PRZEWIDYWANE ZAPOTRZEBOWANIE STARSZEGO OOlAMU SPOŁECZEŃSTWA

NA USŁUGI UZDROWISKOWE

Jedną z n a jb a r d z ie j d ynam icznie r o z w ija ją c y c h s ię form o ch ro ­ ny zdrow ia w o k re s ie powojennym j e s t le c z n ic tw o uzdrowiskowe. N a jb a r d z ie j ogólnym, a je d n o c z e śn ie n a j c z ę ś c ie j stosowanym m ie r­ nikiem in f r a s t r u k t u r y rozwoju tego procesu j e s t : lic z b a łó żek w zam kniętych o b ie k ta c h uzdrow iskowych, lic z b a k u ra c ju s z y i lic z b a zabiegów le c z n ic z y c h . I ta k : od roku I960 do 1983 lic z b a łó żek w zro sła d w u k ro tn ie , zaś lic z b a k u ra c ju s z y о 165X, p rzy czym l e ­ czonych w s z p it a la c h uzdrow iskow ych, s a n a to ria c h i p re w e n to ria c h aż о 275X.

Przyto czo n e w sk a źn ik i n a j l e p i e j św iadczą o ogromnych p rz e ­ o b ra ż e n ia c h , J a k i e z a s z ły w P o ls c e w te ra p e u ty c e procesu le c z e ­ n i a . Oynamiczny rozw ój u p rz em ysło w ien ia i wprowadzenie in t e n s y ­ f i k a c j i upraw za pomocą c h e m iz a c ji i m e c h a n iz a c ji r o ln ic tw a spo­ wodował, że zapotrzebow anie sp o łe czn e na ś w ia d c z e n ia zarówno w z a k re s ie le c z n ic t w a , Ja k i p r o f i l a k t y k i bardzo w z ro s ło . Spowodo­ wało to rów nież k o n ieczno ść ro z s z e rz e n ia form le c z n ic tw a u zd ro­ wiskowego tak s ta c jo n a rn e g o , ja k i a m b u la to ry jn e g o . L ę c z n ic tw o uzdrowiskowe zgodnie ze światowym i z a le c e n ia m i1 za c z ę to w ykorzy­ styw ać do:

Or, a d iu n k t w Z a k ła d z ie O e m o g rafii i S t a t y s t y k i In s t v t u t u

Ek o n o m e trii i S t a t y s t y k i UŁ. y

3. F r y , W. A. J . F a r n d a 1 e , Międzynarodowa o p ie ­ ka medyczna, PZWL, Warszawa 1976.

72 Henryk Mikulski

- s z e r o k ie j p r o f i l a k t y k i fa z y le c z e n ia i pozafarm akologicznego zam kniętego,

- posz e rz o n e j r e h a b i l i t a c j i p o z a s z p it a ln e j, - s p e c j a l i s t y c z n e j formy te r a p e u ty c z n e j,

- s z e r o k ie j p r o f i l a k t y k i ,zapobie.gawczęJ .. w pjoataci wczasów l e ­ cz n ic z y c h - a m b u la to ria .

Innym, n ie m n ie j ważnym czynnikifem , k tó r y p r z y c z y n ia s i ę do w zrostu zapotrzebow ania na U s łu g i uzdrowiskowe są zmiany s p o łe ­ czno-dem ograficzne, J a k i e zachodzą w naszym k r a ju . Z w c z e ś n ie j przeprowadzonych badań2 w yn ik a , że Jednym z w a ż n ie js z yc h elem en­ tów s i l n i e skorelow anych z poziomem k o rz y s ta n ia ? u słu g u zd ro w i­ skowych j e s t s tr u k tu r a d em ograficzna s p o łe cz e ń stw a . Szybko postę­ p u ją c y p roces s ta r z e n ia s ię oraz p ro ce sy u rb a n iz a c y jn e mogą spo­ wodować w zrost p o trze b na te u s łu g i w n ie sp o ty k a n ych d otychczas ro zm ia ra ch .

W a r t y k u le p o d ję to próbę o k r e ś le n ia kierunków i tempa zmian w k o rz y s ta n iu z u słu g uzdrowiskowych ja k o f u n k c ji zmian w s t r u k ­ tu rz e d e m o g ra fic z n e j. Prze d staw io n o k s z ta łto w a n ie s i ę w ie lk o ś c i zapotrzebow ania w P o ls c e do roku 2000 na s ta c jo n a rn e formy o p ie k i uzdrow iskow ej świadczone osobom powyżej 18 roku ż y c ia . Oo budowy prognoz w ykorzystne z o s t a ły in fo rm a c je o aktualnymi s ta n ie k o r z y s ta n ia na pod staw ie w c z e ś n ie j przeprowadzonych badań t e r e ­ nowych3 . Bad anie przeprowadzono w 27 placów kach p o d le g ły c h Pań­ stwowemu P rz e d s ię b io rs tw u Uzdrowiskowemu m ieszczących s ię w sz e ­ ś c iu wylosowanych m ie jsco w o ścia ch uzdrowiskowych.' Przebadano o- gółem 55 425 k u ra c ju s z y jw wieku powyżej 18 l a t , k tó rz y w la t a c h 1976-1977 p rz e b y w a li w wylosowanych placów kach.

Zdajemy so b ie w p e łn i spraw ę, że in fo rm a c je , j a k i e otrzymano z badań em p iryczn ych , d otyczą je d y n ie k u ra c ju s z y , k tó ry c h potrze­ by zdrowotne z o s ta ły z re a liz o w a n e . N ie uzyskano n ato m ia st s t r u k ­ tu r y osób, k tó ry c h p o trzeb y w z a k re s ie u słu g uzdrowiskowych zo­ s t a ł y ujaw n ion e czy w yrażone4 .

2

H. M i k u l s k i , S t r u k t u r a wiekowa k u ra c ju s z y i częstość k o rz y s ta n ia z le c z n ic tw a uzdrowiskowego, 4 JŁ , tódź 1979; t e n ż e ,

C zęstość k o rz y s ta n ia z le c z n ic tw a uzdrowiskowego według p ł c i , wieku i m ie js c a za m ie szk a n ia , U Ł, L ó d i 1-980.

H. M i k u l s k i , Oobór placówek uzdrowiskowych «ilu okre- á ln n ia s t r u k t u r y p łcio w o- w iek ow ej p a cje n tó w , U l , Lódź 1977.

4 1

J . K a j a , P o trze b y zdrowotne a p G l i t y k a zdrow otna, "Z d r o ­ w ie P u b lic z n e “ 1977, nr 9.

W ie lk o ś ć p o trzeb z re a liz o w a n y c h J e s t n iż s z a od p o trze b u ja w ­ nion ych czy w yrażonych, z uwagi na o d d z ia ły w a n ie n a s tę p u ją c y c h czynników ;

- dostępność o p ie k i zd row o tn ej na danym t e r e n ie , - rozwój bazy u zd row isko w ej,

- ob o w iązu jące p rz e p is y o sto so w aniu metod te ra p e u ty c z n y c h i p r o f i l a k t y k i ,

- rozwój m y ś li i k u lt u r y m edycznej w s p o łe c z e ń s tw ie , - system w ie lo e z c z e b lo w e j p ro ced u ry p r z y d z ia łu s k ie ro w a ń . Bud u jąc prognozy, szcz eg ó ln ą uwagę zwrócono na lu d z i w s t a r ­ szym w ieku , p rz y jm u ją c a r b i t r a l n i e 60 l a t ja k o k ry te riu m p o d z ia ­ łu ty p o lo g ic z n e g o .

1. Uwagi met odo l j jhgi^zne^i_ j a ło ż e n ia przy budowie prognoz

P rzy budowie prognoz s ta ra n o s i ę u chw ycić wpływ zmian w stru­ k tu rz e d e m o g ra ficz n e j na k o r z y s ta n ie z u słu g uzdrow iskow ych. Prze­ w idyw anie o p a rte z o s ta ło na i s t n i e j ą c e j5 s tr u k tu r z e d e m o g ra ficz­ n e j osób k o r z y s ta ją c y c h ze s t a c jo n a r n e j o p ie k i u z d ro w isk o w e j.

Do budowy prognoz w ykorzystano w c z e ś n ie j przeprowadzone bada­ n ie terenow e u r(« prognozę lu d n o ś c i P o l s k i do roku 2000 - w e rs ja p o m ig ra c y jn a , opracowana przez GUS,

Na p o d staw ie badań terenow ych oszacowane z o s t a ły c z ę s to ś c i wy­ jazdów do u zd ro w isk , lic z o n e lic z b ą osób p rz y p a d a ją c y c h na 10000 mieszkańców według p r z y j ę t e j s t r u k tu r y d e m o g ra fic z n e j. Otrzymano w ten sposób w s k a ź n ik i, k t ó r e n a s tę p n ie n a n ie s io n o na prognozę lu d n o ś c i. W ten sposób uzyskano spodziewane p r z y s z łe za p o trze b o ­ wanie na u s łu g i uzdrowiskowe. P rzew id yw an ia dokonano o p ie r a ją c się na n a s tę p u ją c y c h z a ło ż e n ia c h :

- bad anie d otyczy zam kniętych placów ek uzdrowiskowych ( s z p i ­ t a l e , s a n a t o r ia , p r e w e n t o r ia ),

- bad anie obejm uje ludność po 10 roku ż y c ia ,

- opracowane prognozy u w z g lę d n ia ją n a s tę p u ją c e p i ę c i o l e t n i e o k re s y : rok 1985, 1990, 1995, 2000.

5 S tr u k tu r a z okresu -prowadzenia badań terenow ych w la t a c h 1976-1977.

74 _{Henryk Mikulski}

- syetem o rg a n iz a c y jn y o p ie k i uzdrow iskow ej i t r y b k ie ro w a n ia j e s t t a k i sam ja k w o k re s ie b a d a n ia ,

- c z ę s to ś ć k o rz y s ta n ia z u słu g uzdrowiskowych d la osôb w po­ s zcz eg ó ln ych grupach wiekowych k s z t a ł t u j e s ię na poziom ie l a t 1976/1977,

- zmiany w k o r z y s ta n iu z u słu g uzdrowiskowych są Je d yn ie fu n k ­ c j ą zmian dem ograficznych i przyjmowanych zmian sp o łeczn ych w yra ­ żonych ja k o w arunki szczegółow e.

W a r t y k u le p rzed staw ion o 5 w arian tów prognoz, w k tó ry c h p r z y j ­ mowane z a ło ż e n ia mają za zad an ie p r z y b liż y ć p o trzeb y z r e a l i z o ­ wane do p o trz e b r z e c z y w is ty c h . P rz y form ułow aniu założeń s z c z e ­ gółowych w ykorzystano o p in ie le k a r z y - k o n su ltan tó w uzd row isko­ wych oraz m ożliw ości w y n ik a ją c e z o g ó ln e j k o n c e p c ji rozw oju s łu ż ­ by z d ro w ia 6 .

N a le ż a ło b y w tym m ie jscu w skazać, że w c ią g u o s t a tn ic h 11 la t n a s t ą p ił znaczny rozw ój b a ln e o lo g ii w porównaniu z la ta m i wcześ­ n ie js z y m i. Widać to s z c z e g ó ln ie po roku 1974.

2, P r z e w id ywane zapotrzebow a n ia na u sł u ą i u zd row iskowe do roku 2000

P o ls k a n a le ż y do n i e l i c z n e j grupy państw e u r o p e js k ic h , w k t ó ­ rych p ro ces s t a r z e n ia s i ę lu d n o ś c i z a c z ą ł s i ę stosunkowo p ó in o . P o lsk a w tym z a k re s ie wśród in nych państw s o c ja lis t y c z n y c h z a j ­ muje jedno z m ie js c o s t a tn ic h ^ .

Skomplikowany c h a r a k te r rozw oju procesów demograficznych s p ra ­ w ia , że k s z ta łto w a n ie s ię obrazu p r z y s z ły c h p o trze b w z a k re s ie ochrony zd row ia wymaga s ta łe g o p o g łę b ia n ia stu d iów p ro g n o s ty ­ cz n ych , ja k równi eż w e r y f i k a c j i potocznych o p i n i i czy sądów.

6 3. I n d u 1 s к i , M. M a t u l e w i c z , W p erspektyw ’ w ie l a t o s ie m d z ie s ią ty c h , c z . I I , P o s t u la t - e fe k tyw n o ść d z ia ła ń

a in f o r n a c je o zasobach system u, "Z d ro w ie P u b lic z n e " 1981, n r 4; In fo rm a c ja o s y t u a c j i zd row otn ej lu d n o ś c i P o ls k i w 1982 roku, "Z d ro w ie P u b lic z n e " 1983, n r 11-12; In fo rm a c ja rządu o s t a n ie zdrowotnym, s p ö le c z e ü s twa -o-r-Az o -d z iralelR G ści s łu ż b y zdrow ia i o- p ie k i s p o łe c z n e j, "Z d ro w ie P u b lic z n e " 1984, nr 7 .

7 L . _{F r ą c k i e w i c z , P o l i t y k a ochrony z d ro w ia , PWE,} Warszawa 1983, s . 159.

Musimy p rzy tym zdawać 3obie spraw ę, ze im b a r d z ie j przesuwany j e s t h oryzont czasowy konstruowanych prognoz, tym w iększe n ależ y przewidywać zmiany ja k o ś c io w o - s tru k tu ra ln e w porównaniu ze s t a ­ nem wyjściow ym . Zbyt małą wagę przypisyw ano bowiem w p r z e s z ło ś c i prognozom, k tó re o p ie r a ły s ię na zmianach s tr u k tu r a ln y c h i ic h d a lsz y ch konsekwencjach w d z ia ła ln o ś c i służb y zd ro w ia.

W p racach z d z ie d z in y medycyny s p o łe c z n e j8 wskazuje się na du­ żą r o lę cz yn n ik a dem ograficznego w w ie lk o ś c i k o rz y s ta n ia z usłu g uzdrowiskowych. N a jb a r d z ie j jednak adekwatnym czynnikiem zmian p otrzeb zdrowotnych J e s t w iz ja szybko s ta rz e ją c e g o s ię społeczeń­ stwa P o ls k i , k tó ra J e s t skutkiem tzw. r e w o lu c ji d em o g raficzn ej oraz w yd łużania s ię p rz e c ię tn e g o d alszego trw a n ia ż y c ia ludno­ ś c i .

Według jednego z w ariantów prognozy lu d n o ścio w ej ( I I - w e rsja p o m ig ra cyjn a ) p rz e d sta w io n e j przez GUS10 przewidywany udział lu d ­ n o ści w wieku 60 i w ię c e j l a t będzie na p r z e s tr z e n i n a jb liż s z y c h 15 l a t w z ra s ta ł (p a t r z ta b . 1) . N ajw iększe p r z y ro s ty p rz e w id u je s ię w la ta c h 1905-1990. Szybszy w zrost przew idyw anej lic z b y lu d ­ n o ści w-starszym wieku w porównaniu z lu d n o ścią w wieku produk­ cyjnym spowoduje w n ie d a le k ie j p r z y s z ło ś c i znaczny w zrost ob­ c ią ż e ń placówek uzdrowiskowych oraz zmianę p r o f i lu p otrzeb zd ro­ wotnych przy z a ło ż e n iu , że zachorow alność i chorobowość u t r z y ­ mywać s ię będzie na p o z io n ie l a t 1976-1977. Wiedząc z k o l e i , że c z ę s to ś ć k o rz y s ta n ia z w ię k s z o ś c i form u słu g uzdrowiskowych j e s t dużo wyższa u osób s ta rs z y c h czy о з0Ь będących w p rzedpolu sta

-g

Л. I n d u l . s k i , 8. K l e c z k o w s k i , j . L e o - w s к i , O rg a n iz a c ja ochrony z d ro w ia, PZWL , Warszawa 1983; J . K a m i ń s k i , M etod o logiczny s ta tu s prognozowania s p o łe c z n e ­ go, ľ w: "I Elem enty metod o lę g ii prognozowania społecznego " P o l ­ ska 2000“ 1973, nr 3; T. K o c o w s к i , G lo b a ln e ko ncep cie p otrzeb lu d z k ic h , K om itet Badań i Prognoz, "P o ls k a 2000" 1979, nr

9

Z . M i c h a ł k i e w i c z , Rap o rt końcowy k ie ro w n ik a grupy tem atycz n e j 1 1 .5 .3 . "P ro c e s s t a r z e n ia s ię lu d n o śc i P o ls k i i je g o społeczno-ekonom iczne konsekw e n c je ", M o no orafia i ooraco- w a n ia, nr 111, S G PiS [W a rs z a w a ] 1982, s . 151.

n .,10 ?• “ Z1 d f a .*» K- <- a t u c h, J . M i j a k o w s к i , R. W a l i g ó r s k i , T . Z e 1 a z n y , S tu d ia ln a prognoza dem ograficzna P o ls k i na la t a 1980-2000, GUS, Warszawa 1980.

r o ś c i , musimy p a m ięta ć, że tempo w zrostu popytu na tego ro d z a ju u s łu g i b ęd zie dużo szybsze n iż p r z y ro s t osób w powyższych g ru ­ pach w ieku .

T a b e l a

1

Ludność w wieku 60 i w ię c e j l a t w o g ó ln e j l i c z b i e lu d n o ś c i

w o k re s ie 1985-2000 r .

Rok

Ludność Ludność m ia st Ludność wsi

ogó­ łem męż­ c z y ­ źni ko­ b i e ­ ty ogó­ łem męż­ c z y ­ źni ko­ b i e ­ ty ogó­ łem męż­ c z y ­ źni ko­ b i e ­ ty 1985 14,0 11, A 16,5 12,4 9,8 15,0 16,6 13,9 19,4 1990 _15,1 12,4 17,6 13,4 11,4 15,7 18,0 14,9 21,0 1995 15,8 13,2 18,3 14,1 11,7 16,4 18,9 15,8 22,0 2000 16,0 13,4 18,9 14,5 12,1 16,B 19,1 16,0 22,4 Ź r ó d ł o : O b lic z e n ia w ła sn e .

U d z ia ł osób w starsz ym wieku b ęd zie w z r a s ta ł zarówno w m ia­ s ta c h , ja k i na w s i, p rzy czym ludność w ie js k a w roku 2000 b ę­ d z ie s ta n o w iła b l i s ko jed n ą p ię t ę m ieszk ańców m ia s t.

Bezwzględna lic z b a s ta rs z e g o odłamu lu d n o ś c i n ie u le g n ie jed­ nak większym zmianom w badanym h o ry z o n c ie czasowym. C a ły w zrost ilo ś c io w y odbywać s i ę b ęd zie w m ia sta ch ( l i c z b a lu d n o ś c i m ie j­ s k i e j w zro śn ie w roku 20*00 о 65X w porównaniu z rokiem 1985).

S tr u k tu r a b adanej p o p u la c ji osób s ta r s z y c h w P o ls c e według w ieku n ie w ykazuje w la t a c h prognozowanych w yraźnych zmian11. Naj­ w iększe ró ż n ic e w ystę p u ję w p r z y s z ło ś c i je d y n ie w g ru p ie s ę d z i­ wych s ta rc ó w .

Zmiany w s tr u k tu r z e p o p u la c ji osób s ta r s z y c h według p ł c i będę s z ły w k ie ru n k u z m n ie js z a n ia s ię s to p n ia f e m i n i z a c j i . N a le ­ ży t u t a j n ad m ie n ić, że dużo wyższe d y s p ro p o rc je w s tr u k tu r z e lu d n o ś c i według p ł c i w ystę p u ję wśród mieszkańców m ia st (p a t r z ta b . 2 ) . Będę s ię one zm n iejszać w k o le jn y c h la t a c h prognozowa­ nych.

T a b e l a 2 W artość w sp ó łcz yn n ika f e m in iz a c ji lu d n o ś c i w starszym wieku 7 w la t a c h 1985-2000 — Rok W sp ółczynn ik f e m in iz a c ji lu d n o śc i

ogółem m iasta w ieś

19B5 152 166 139 1990 148 156 139 1995 1 A4 150 ₁₃₆ 2000 143 149 ₁₃₄ Z r ó d l o: Ja k w ta b . 1. 2 .1 . Prognoza nr 1

Prognoza zapotrzebow ania na u s łu g i uzdrowiskowe z o s ta ła zbu­ dowana p rzy z a ło ż e n iu s t a ł o ś c i c z ę s to ś c i k o rz y s ta n ia z ty c h u3łu g na poziom ie roku p r z y ję te g o za pod&tawę. Uzyskane w y n ik i wskazu­ ją w zrost tego zapotrzebow ania w l a t a c h ' prognozowanych (p a t r z ta b . 3 ).

Czynnik dem og raficzn y odgrywa szcz eg ó ln ą r o lę w k o rz y s ta n iu z o p ie k i uzdrow iskow ej po roku 1990. A n a liz u ją c szczegółow e gruoy w ieku, można zauważyć zn aczn ie wyższe w a rto ś c i wskaźników dyna­ m iki d la osób w starsz ym w ieku n iż w wieku produkcyjnym . Bardzo duże p r z y ro s ty lic z b y k u ra c ju s z y w ystę p u ją d la osób w wieku s ę ­ dziwym.

Porów nując p r z y r o s ty u d z ia łu k u ra c ju s z y według p ł c i w id a ć , że ś re d n ia lic z b a mężczyzn w y je ż d ż a ją c y c h do placów ek uzdrowiskowych b ęd zie w z r a s ta ła dużo s z y b c ie j n iż k o b ie t. S z c z e g ó ln ie j e s t to widoczne d la osób w starszym w ieku .

Z asad n icze r ó ż n ic e w idać rów nież p rzy porównaniu k o r z y s ta n ia z u słu g uzdrowiskowych przez mieszkańców m ia st i w s i. L ic z b a ku­ r a c ju s z y p rz y je ż d ż a ją c y c h z m ia st g w ałto w n ie w z ra s ta , zaś ze w si - m a le je . Im dł uższy J e s t o k res prognozowany, tym z ja w is k o to b a r d z ie j s ię p o g łę b ia .

T a b e l a 3 Rok i wiek k u ra ­ c j u ­ szy

U słu g i uzdrow is kowe U s łu g i uzdrowiskowe

d la lu d n o ś c i m ie js k ie j d la lu d n o ś c i w i e j s k i e jU s łu g i uzdrowiskowe ogółem m ężczyźni k o b ie ty ogółem mężczyźni k o b ie ty ogółem mężczyźni k o b ie ty

1985 a 113,8 115,1 112,8 117,6 118,9 116,5 95,7 97,5 93,9 b 119,6 122,3 116,8 124,8 128,6 121,1 90,8 89,6- 92,1 с 171,5 175,9 162,8 174,8 179,0 166,9 136,5 148,6 94,0 1990 a 121,6 123,6 119,6 127,7 130,3 125,4 91,2 92,6 89,9 b 146,8 154,9 138,7 156,5 166,9 146,2 93,6 92,1 _95,1 c 212,8 225,6 187,0 216,0 231,9 187,5 172,7 169,6 183,6 1995 a 130,5 133,7 127,8 139,4 143,3 135,9 87,7 89,5 85,9 b 169,4 183,6 155,0 183,6 201,2 165,9 91,6 91,9 91,3 с 232,5 247,2 203,8 239,6 257,9 205,7 156,9 152,6 171,9 2000 a 139,6 143,8 136,0 150,6 155,7 146,0 . 86,9 89,2 84,7 ,

b

182,6 201,6 163,3 200,7 223,9 177,6 82,7 05,5 79,5

c 1

242,0 260,1 206,9 252,9 275,7 210,9 125,9 122,2 139,1

O z n a c z e n i a : » - B a d a n i e przeprowadzono w drugim p ó łro c z u 1976 r . i pierwszym p ó ł­ roczu 1977 r . Ja k o podstawę p r z y ję t o zatem ś re d n ią arytm etyczn ą lic z b y k u ra c ju s z y z l a t 1976- *1977, Oynamika k o r z y s t a n ia z u s łu g uzdrowiskowych p r2ez osoby w w ieku : a - 19-59 l a t b - 60- -79 l a t , с - BO i w ię c e j l a t . H e nr yk M ik u ls k i

2 .2 . Prognoza nr 2

P rz y budowie t e j prognozy w ykorzystano in fo rm a c je , k tó re w c h w i l i programowania badania n ie b y ły znane ( l a t a 1980-1903). Jed­ n o cze śn ie s ta ra n o s ię odpow iedzieć *na p y t a n ie , i l e m ie js c w o- b ie k ta c h uzdrowiskowych z a sp o k a ja ło b y p o trze b y w yrażone.

Na p odstaw ie rozmów przeprowadzonych z pracow nikam i PPU, ja k ró w n ie ? z lekarzam i k o n su lta n ta m i uzdrowiskowymi p r z y ję t o , że z w ię k sz e n ie о 30% m ie js c w s ta c jo n a rn y c h placów kach p o z w o liło b y zasp ok oić wyrażone p o trz e b y . Problem J e s t bardzo z ło ż o n y , gdyZ równowaga s t r u k t u r a ln a moZe w y s tą p ić wśród ch o rych le czo n ych na o k re ś lo n e s c h o rz e n ie w danym u zd row isku , czy też p rzeb yw ających w uzdrow isku w m ie sią c a c h mało p o p u la rn y ch , zaś g e n e ra ln ie od­ czuwa s ię j e j b ra k . P rz y budowie prognozy p r z y ję t o zatem a r b i ­ t r a l n i e pewne w ie lk o ś c i , k tó re z ap ew n iają równowagę g lo b a ln ą , le c z n ie muszą zapewnić równowagi s t r u k t u r a l n e j . L ic z b ę p o ten ­ c ja ln y c h k u ra c ju s z y oszacowano na poziom ie 564 000 d la roku 1976/ /1977, j e3t ona wyższa o 30* od p o trzeb z re a liz o w a n y c h . S ta n o ­ wi orta w ie lk o ś ć bardzo z b liio n ą do lic z b y m ie js c , ja k ą można o- s ią g n ą ć w roku V?50, przy z a ło z e n ig tempa p rz y ro s tu k o rz y s ta n ia z u słu g u zd row iskowych oszacowanego z l i n i i trend u wyznaczonej na p od staw ie in fo r m a c ji z l a t 1960-1983. Oszacowane równania trend u p rzyjm u ją p o s ta ć :

1. Dla k u ra c ju s z y ogółem

Y. * 24,530 t + 255,430

K (2 0 ,7 9 ) (1 5 ,1 5 ) D-W = 0,842R2 * 0,952 2. O la łó że k (p r z e c ię t n a łó żek w c ią g u ro ku )

Y, = 1,506 t + 9,223

1 (2 1 ,2 2 ) (9 ,0 9 ) D-W = 0,576R2 = 0,553

3. Dla k u ra c ju s z y w s a n a t o r ia c h , s z p it a la c h uzdrow iskow ych, p re w e n to ria c h Y = ?0 340 t + 93,080 3 (2 5 ,5 6 ) (6 ,1 0 ) D-W = 0,988R2 = 0,967 4. D la zabiegów le c z n ic z y c h Y„ - 70 026 t + 696,339 (2 4 ,1 5 ) (1 6 ,8 1 ) D-W = 0,992R2 * 0,964

Rok i wiek k u ra ­ c j u ­ szy

U s łu g i uzdrowiskowe _{d la lu d n o ś c i m ie js k ie j}U s łu g i uzdrowiskowe U s łu g i uzdrowiskowe d la l u d n o ś c i 'w i e j s k i e j ogółem m ężczyźni k o b ie ty ogółem mężczyźni k o b ie ty ogółem m ęźc/yźni k o b ie ty

1985 a 122,1 125,9 118,7 127,9 132,5 123,9 93,9 #6,2 91,9 b 119,6 122,3 116,9 124,8 128,5 121,2 90,8 89,8 91,9 c 170,2 175,1 160,8 174,2 178,6 166,1 177,5 143,2 72,6 1990 a 136,6 142,9 130,9 146,6 154,2 129,9 88,4 91,2 85,8 b 146,9 154,8 138,7 156,5 166,8 146,3 _91.6 92,4 94,9 c 210,1 224,5 184,1 215,7 • 231,4 186,6 158,7 165,0 141,6 1995 a 151,5 160,6 143,4 165,6 176,6 155,9 83,6 87,2 80,0 b 169,4 183,5 155,1 183,6 201,1 166,0 91,6 92,1 90,9 с 230,6 246,1 200,6 238,8 257,3 204,7 143,9 147,1 132,6 2000 ar 166,4 178,8 155,3 183,9 199,0 170,7 81,6 85,9 77,5 • b 102,5 201.5 163,3 200,7 223,7 177,7 82,6 85,6 79,3 c 240,4 259,1 204,1 252,2 275 L1 209,9 115,5 117,8 107,2 Ź r ó d ł o : J a k w ta b . 1. H en ry k M ik u ls k i

Oynamikę zmian w k o rz y s ta n iu z u słu g le c z n ic tw a u zd row isko­ wego o b ra z u je ta b . 4. Wynika z n i e j , że lic z b a mężczyzn le c z o ­ nych w uzdrow iskach b ę d zie w z ra s ta ć w większym s to p n iu n iż l i c z ­ ba k o b ie t .

U d z ia ł mieszkańców m ia st b ęd zie w z r a s ta ł rap to w n ie i w roku 2Д00 o s ią g n ie w ie lk o ś ć 860 704 k u ra c ju s z y , c z y l i w zro śn ie o 8 3 ,9 * . Z k o l e i u d z ia ł mieszkańców w si d la tego roku zm aleje o 1 8 ,4 *.

W p oszczególnych la t a c h prognozowanych u d z ia ły leczonych męż­ czyzn zam ie szk ałych w m ia sta ch w z ra s ta ć będą o w ie le s z y b c ie j n iż u d z ia ły le c z onych k o b ie t . S y t u a c ja na w si j e s t odwrotna - u d z ia ł le czo n ych osób b ęd zie m alał w c z a s ie , p rzy czym s z y b c ie j u d z ia ł k o b ie t n iż mężczyzn.

Na szcz eg ó ln ą uwagę z a s łu g u je k s z t a łt o w a n ie s i ę dynam iki zmian w k o rz y s ta n iu z u słu g le c z n ic tw a uzdrowiskowego d la lu d z i w starszym w ieku , bowiem:

- w roku 1965 lic z b a k u ra c ju s z y w zro śn ie o 19,6* w porównaniu z rokiem 1976,

- w roku 1990 n a s tą p i w zro st lic z b y k u ra c ju s z y o 4 6 ,9 *, - w roku 1995 lic z b a k u ra c ju s z y w z ro śn ie o 6 9 ,4 * , - zaś w roku 2000 wzrośni e o 8 2 ,5 *.

Z powyższych danych w yn ik a , że w k o le jn y c h la t a c h prognozowa­ nych n a s tą p i bardzo duży w zrost u d z ia łu s te rs z e g o odłamu k u ra ­ c ju s z y w stosunku do roku 1976. Znacznie s z y b c ie j będą r o s ły u- d z i a ł y osób w w ieku sędziwym.

2 .3 . Prognoza nr 3

Budowie t e j prognozy p r z y ś w ie c a ła myśl u w z g lę d n ie n ia zmian zachodzących w o p ie c e zd row otn ej na w s i. Prognozę t ę zbudowano o- p i e r a j ą c s i ę na n a s tę p u ją c y c h z a ło ż e n ia c h !

- c z ę s to ś ć k o r z y s t a n ia z u słu g le c z n ic tw a uzdrowiskowego przez lu d n o ść m ie js ką oszacowana z o s ta ła na p od staw ie badań terenow ych i j e s t s t a ł a w o k r e s ie prognozowanym,

- lu d no ść w ie js k a k o rz y s ta z tego ro d z a ju u słu g na poziom ie c z ę s t o ś c i k o r z y s ta n ia lu d n o ś c i m i e j s k i e j .

Ogólne zap o trzeb ow an ie na u s łu g i uzdrowiskowe w y n o siło b y w k o le jn y c h la t a c h prognozowanych;

T ;a b e l a 5 Rok i w iek k u ra ­ c j u ­ szy Г

Us i ug i uzdrow is kowe U s łu g i uzdrowiskowe

d la lu d n o ś c i m ie js k ie j _{d l a ' lu d n o ś c i w i e j s k i e j}U s łu g i uzdrowiskowe ogółem m ężczyźni k o b ie ty ogółem mężczyźni k o b ie ty ogółem m ężczyźni k o b ie t y

1985 a 160-,0 165,5 _1.55,1 127,9 132,5 123,9 314,8 317,3 312,3 b 152,8 155,5 149,6 124,8 128,5 121,2 3Q3.9 296,3 312,4 с 195,6 208,5 170,6 176,2 178,6 166,1 422,4 4 7 Í.7 246,7 1990 a 172,2 180,3 184,9 146,6 154,2 139,9 296,1 300,6 291,8 b 180,6 189,1 172,1 156,6 166,8 146,3 313,3 305,9 323,7 с 242,4 262,6 203,2 215,7 231,3 186,6 526,7 539,6 481,4 1995 a 185,2 196,5 175,1 165,6 176,6 155,9 279,8 287,9 272,1 b 202,5 217,6 167,0 183,6 201,1 166,0 306,5 303,9 309,4 с 259,4 280,4 21B , 6 238,9 257,3 204,7 477,7 485,3 450,*7 2000 a 199,3 214,2 186,0 183,9 199,0 170,6 273,4 2B3,8 263,5 ‘ b 212,4 233,2 191,1 200,7 223,7 177,7 276,5 282,6 269,7 c 263,5 286,6 218,6 252,2 275,1 209,9 383,5 388,9 364,6 H e n ryk M ik u ls k i

w roku 1965 w roku 1990 w roku 1995 w roku 2000 904 009 k u ra c ju s z y , 973 059 k u ra c ju s z y , 1 046 214 k u ra c ju s z y , 1 125 929 k u ra c ju s z y .

Z zaprezentow anych danych w yn ik a, że n a jw ię k s z y p r z y r o s t po­ trz e b zdrowotnych w tym z a k re s ie spodziewany j e s t w la t a c h 1995- -2 0 0 0.

Na skutek zrów nania c z ę s to ś c i wyjazdów do uzdrow isk przez m ie­ szkańców m ia st i wsi u d z ia ł k u ra c ju s z y ze w si w samym t y lk o roku 1985 m u sia łb y wzrosnąć o 229,6% w porównaniu z okresem podstawo­ wym. W następ nych la t a c h u d z ia ł ty c h osób m a la łb y i d la roku 2000 b y łb y wyższy je d y n ie o 173,4%.

W ystępują ró wn ie ż pewne d y s p ro p o rc je w w ie lk o ś c i k o rz y s ta n ia z u słu g uzdrowiskowych w z a le ż n o ś c i od p ł c i i m ie js c a zam ieszka­ n ia . Po o k re s ie zn aczn ie szybszego w zrostu u d z ia łu k u ra c ju s z e k n iż k u ra c ju s z y zam ieszkałych w m ia s ta c h , w roku 1985 n a s tą p i pewne s ta g n a c ja . Z k o le i u d z ia ł mężczyzn i k o b ie t w ie js k ic h le czo n ych w uzd row iskach spada po roku 1903, p rzy czym spadek ten j e s t szyb ­ szy d la k o b ie t.

D la k u ra c ju s z y w starszym wieku (p a t r z t a b . 5) dynamika zmian lic z b y leczo n ych w roku 1905 J e s t n iż s z a od ś r e d n ie j k r a jo w e j, zaś d la l a t 1990, 1995, 2000 j e s t w yższa. Oznacza t o , t e w p i e r ­ w szej p i ę c i o l a t c e u d z ia ł osób w wieku produkcyjnym le cz o n ych w uzd row iskach b ę d z ir « u r a s ta ć s z y b c ie j n iż osób po 60 roku ż y c ia . S y t u a c ja odwrotna n a s tą p i po roku 1990.

Z k o le i u d z ia ł sęd ziw ych s ta rcó w k o r z y s t a ją c y c h z u słu g l e c z ­ n ic tw a uzdrowiskowego j e s t d la każdego okresu prognozowanego dużo wyższy n iż d la p o z o s ta ły c h grup w ieku.

k s z t a ł t o w a ł o b y 5 i ę z ap o trzeb o w an ie, gdyby r z e c z y w is te p o trz e b y na u s łu g i uzdrowiskowe b y ły o 10% wyższe od w yrażonych. Zbudowano j ą o p i e r a j ą c s i ę na n a s tę p u ją c y c h z a ło ż e n ia c h :

- z re a liz o w a n e j e s t r z e c z y w is te zap o trzeb ow an ie na u s łu g i u- zdrowiskowe w la t a c h 1976-1977 o k re ś lo n e lic z b ą zg ło sze ń i po­ w iększone o 30%,

- s t r u k t u r a k o r z y s t a n ia z le c z n ic tw a uzdrowiskowego lu d n o ś c i 2>4, Prognoza n r 4

T a b e l a 6 Rok i w ie k k u r a ­ c j u ­ szy

U słu g i uzdrow is kowe U s łu g i uzdrowiskowe

d la lu d n o ś c i m ie ls k ie } _{d la lu d n o ś c i w i e i s k i e i}U s łu g i uzdrowiskowe ogółem m ężczyźni k o b ie ty ogółem mężczyźni

---

— k o b ie ty ogółem mężczyźni k o b ie ty 1985 э 134,3 138,6 130,5 140,7 145,7 136,4 103,4 105,8 101,1 b 131,6 134,5 128 i 6 137,3 141,4 133,4 99,8 98,8 101,1 с 187,2 192,6 176,9 191,7 196,5 182,7 140,3 157,6 .79,8 1990 a 150,2 157,2 144,1 161,2 169,6 152,9 97,2 100,2 94,4 b 161,5 170,3 152,6 172,7 183,5 160,9 • 102,9 101,6 104,4 c 231,8 246,9 202,5 237,2 254,5 205,3 174,5 170,9 155,8 1995 a 166,6 176,6 157,7 182,1 194,2 171,5 91,9 95,9 88,0 b 186,4 . 201,9 170,6 201,9 221,2 182,6 100,7 101,3 100,1 c 253,7 270,7 • 220,7 262,7 283,0 225,2 158,2 161,8 145,8 2000 a 182,9 196,7 170,8' 202,3 218,9 187,7 89,8 94,6 85,3 b 200,8 221,6 179,6 22D ,8 246,1 195,5 90,9 94,2 87,2 с 264,5 285,0 224,5 277,4 302,6 230,9 127,0 129,6 117,9

19-59 Ш , Y - *60-79 с S F * ™ 1* * USłU0 u 2 ćto ^ sko^ f * * « w w ieku : a -Z x 6 d ł o:. Ja k w t a b . 1. H en ry k M ik u ls k i

m ie js k ie j i w i e j s k i e j J e s t na poziom ie określonym przez - b adania terenow e,

zwiększona z o s ta ł a o 10% c z ę s t o t liw o ś ć k o rz y s ta n ia z u słu g uzdrowiekowych d la k a ż d ej grupy w iekow ej k u ra c ju s z y .

• Dynamikę zmian lic z b y k u ra c ju s z y w k o le jn y c h la t a c h prognozo­ wanych p rz e d sta w ia ta b . 6.

A n a liz u ją c otrzym ane w y n ik i w id a ć , że w p r z y s z ło ś c i u d z ia ł k u ra c ju s z y b ęd zie w z r a s ta ł i w roku. 2000

wzrost

ten wyniesie 82,9%. Wzrost u d z ia łu mężczyzn le czo n ych w u zdrow iskach b ęd zie szybszy n iż k o b ie t. S z c z e g ó ln ie widoczne j e s t to z ja w is k o w o d n ie s ie n iu do grupy osób w starszym w ieku . Z k o le i u d z ia ł mieszkańców miast wy­ je ż d ż a ją c y c h do uzdrow isk b ęd zie r ó s ł i to Je d n o c z e śn ie p rzy spad­ ku u d z ia łu k u ra c ju s z y ze w s i. L ic z b a lu d n o ś c i z a m ie s z k a łe j na wsi, a w y je ż d ż a ją c e j do u zd ro w isk , b ę d zie w c ią g u n a jb liż s z y c h 15 l a t m a la ła . N atom iast u d z ia ł sędziw ych sta rcó w b ę d zie r ó s ł we w s z y s t­ k ic h k a te g o ria c h wieku ( s z y b c ie j wśród mężczyzn n iż k o b ie t ) .

2-5- Prognoza nr 5

Prognoza ta m ia ła o y odpow iedzieć na p y t a n ie : Ja k z m ie n iło b y s ię zapotrzebow anie na u s łu g i uzdrowiskowe, gdyby z in t e n s y f ik o w a ­ ne le c z e n ie uzdrowiskowe b y ło bardzo w y so k ie , tz n . gdyby c z ę s to ś ć wyjazdów do użdrow isk w z ro sła o 20%. Zbudowano ją o p ie r a ją c się na n a s tę p u ją c y c h z a ło ż e n ia c h :

- z re a liz o w a n e j e s t r z e c z y w is te zapotrzebow anie na u s łu g i u- zdrowiskowe w la t a c h 1976-1977 o k re ś lo n e lic z b ą zgłoszeń i po­ większone o 30%,

- s t r u k t u r a lu d n o ś c i w i e j s k i e j i m ie js k ie j k o r z y s t a ją c e j z l e ­ c z n ic tw a uzdrowiskowego j e s t na poziom ie wyznaczonym przez bada­ n ia terenow e,

- zwiększone z o s ta ły c z ę s t o t liw o ś c i k o r z y s ta n ie z u słu g uzdro­ wiskowych o 20% d la k aż d ej grupy w iekow ej k u ra c ju s z y .

Oynamikę zmian lic z b y k u ra c ju s z y w k o le jn y c h la t a c h prognozo­ wanych p rz e d sta w ia ta h . 7.

Prognoza ta j e s t odpowiednikiem p o p r z e d n ie j, jednak zw iększo­ na z o s ta ła o 20% c z ę to ś ć k o r z y s ta n ia z u s łu g uzdrow iskowych.

Oszacowana p rzy powyższych z a ło ż e n ia c h lic z b a k u ra c ju s z y p rz e d s ta w ia s i ę w k o le jn y c h la t a c h prognozowanych n a s tę p u ją c o :

T a b e l a 7 Rok i w iek k u ra ­ c j u ­ szy

U s łu g i uzdrow is к owe U s łu g i uzdrowiskowe

d la lu d n o ś c i m ie js k ie j d la lu d n o ś c i w i e j s k i e jU s łu g i uzdrowiskowe ogółem m ężczyźni k o b ie ty ogół em mężczyźni k o b ie ty ogółem m ężczyźni k o b ie ty

1985 a 146,5 151,1 142,4 153,5 158,9 148,8 112,8 115,4 110,2 b 143,5 146,7 140,3 149,8 154,2 145,4 108,9 107,7 110,2 с 204,3 210,1 193,0 209,1 214,4 199,3 153,0 171,9 87,1 1990 a 163,9 171,4 157,2 175,9 184,9 167,9 106,1 109,3 102,9 b 176,2 185,8 166,5 187,8 200,2 175,5 112,3 110,9 113,9 c 252,9 269,4 220,9 258,8 277,6 223,9 290,4 196,2 169,9 1995 a 181,8 192,7 172,1 198,7 211,8 187,1 100,3 104,8 96,1 b 203,3 220,2 186,1 220,3 241,3 199,3 103,9 110,5 109,2 с 276,8 295,3 24Q,'6 286,6 308,8 245,7 172,6 176,5 159,1 2000 a 199,6 214,6 186,4 220,7 238,9 204,8 98,0 103,2 93,0 b 219,1 ‘ 241,8 196,0 240,9 268,5 213,0 99,2 102,8 _95,2 с 288,5 310,9 244,9 302,6 330,1 251,9 138,6 141,4 128,7 H en ry k M ik u ls k i

rok 1905 rok 1990 rok 1995 rok 2000 827 804 k u ra c ju s z y , 924 926 k u ra c ju s z y , 1 027 012 k u ra c ju s z y , 1 127 098 k u ra c ju s z y .

U d z ia ł mężczyzn leczo n ych w u zdrow iskach b ę d z ie 'r ó s ł s z y b c ie j n i l u d z ia ł k o b ie t . Ogółem w roku 2000 u d z ia ł mężczyzn w zrośn ie o 114,6* w porównaniu z rokiem 1976, a k o b ie t о 06.4X. Po roku 1990 tempo w zrostu lic z b y k u ra c ju s z y w wieku 60 i w ię c e j l a t bę­ d z ie szybsze n iż d la m łodszych grup w ieku.

Tempo w zrostu lic z b y k u ra c ju s z y m ie sz k a ją cych na w si będzie zaś m a le ją c e Od roku 1990 lic z b a mieszkańców w si w y je ż d ż a ją c y c h do uzdrow isk spada, przy czym lic z b a k o b ie t m a le je s z y b c ie j n iż mężczyzn. Z k o le i d la osób w starszym wieku lic z b a k u ra c ju s z y pochodzenia w ie js k ie g o c a ły czas b ęd zie sp ad ać, począwszy od roku p r z y ję te g o za podstawę b a d a n ia .

W a r t y k u le p rzed staw ion o p ię ć typów prognoz w z a le ż n o ś c i od

p r z y ję t y c h z a ło ż e ń . . .

P ie rw s z a prognoza w skazuje na k s z ta łto w a n ie się w ie lk o ś c i p rz y ­ s z ły c h p o trzeb z re a liz o w a n y c h p rzy z a ło ż e n iu o d d z ia ły w a n ia na k o r z y s ta n ie je d y n ie zmian *< s tr u k tu r z e i l i c z b i e lu d n o ś c i. Wiado­ mo, że w la t a c h 1976-1977 p otrzeb y wyrażone n ie b y ły w p e łn i z r e ­ a liz o w a n e . O la teg o prognozę nr 1 - n a jb a r d z ie j o s tro ż n ą - p o t r a k ­ towano ja k o swoi s te "minimum uzdrow iskowe” , k tó r e g o12 ob n iżen ie spo­ wodowałaby ra d y k a ln e p o g o rs z e n ie - s to p n ia d o s tę p n o ś c i. S z c z e g ó ln ie o d b iło b y s i ę to na starszym odłam ie sp o łe c z e ń stw a , d la k tó re g o do­ stę p n o ść j e s t t r u d n ie js z a ze względu na u tru d n io n e k o rz y s ta n ie z branżowych ośrodków uzdrow iskow ych1 3 .

Prognoza nr 2 odpowiada na p y ta n ie : na ja k im poziom ie k s z t a ł ­ tować s i ę powinno zapotrzebow anie na u s łu g i uzdrow iskowe, aby z re a liz o w a n e z o s ta ły wyrażone p o trz e b y , przy z a ło ż e n iu , +e p r z y j ­ mowana c z ę s to ś ć wyjazdów do uzdrow isk przez mieszkańców wsi b y ła

-12 v

C z ę s to ś c i k o r z y s ta n ia p r z y ję t o na poziom ie przedstaw ionym w p r a c y ; M i k u l s k i , C z ę s t o ś ć . . . , s . 3.

13 In fo rm a to r: Uzdrow iska P o l s k ie , s . 15. 3. W nioski

ÜO _{Henryk Mikulski}

by ponad t r z y raz y n iż s z a od c z ę s to ś c i wyjazdów osób z m ia s ta . J e j r e a l i z a c j a w ydaje s i ę być m ożliw a, Jed nak p rzy d użej i n t e n s y f i k a ­ c j i b'idowy nowych placówek oraz poprzez ro z w ią z a n ia pozainw esty- c y jn e , np. a d a p ta c ję i s t n i e ją c y c h domów wczasowych po. sezónach i p rz y sto so w an ie tyc h obiektów do ś w ia d c z e n ia w y sp e c ja liz o w a n y c h z a ­ biegów te ra p e u ty c z n y c h . Adaptowane p la c ó w k i ś w ie t n ie mogłyby s ł u ­ żyć w le c z n ic t w ie : r e h a b i l i t a c j i p o s z p it a ln e j , czy p rzy le c z e n iu p rz e w le k le c h o ry c h , g d zie n ie wymaga s i ę a p a ra tu ry wysoce s p e c ja ­ lis t y c z n e j - N ie zapewni to jednak równowagi s t r u k t u r a l n e j.

Prognoza nr 3 w skazuje na w ie lk o ś c i p rz y s z łe g o zapotrzebow a­ n ia na u s łu g i uzdrowiskowe, gdyby c z ę s to ś ć k o r z y s ta n ia z t e j f o r ­ my pomocy l e k a r s k i e j z a s p o k a ja ła p o trze b y wyrażone zarówno miesz^ kartców m ia s t, Ja k i w s i. Zakład a ponado jednakową c z ę s to ś ć ko­ r z y s t a n ia wśród mieszkańców m ia st i w s i. Prognoza ta J e a t n a jb a r ­ d z i e j obiektyw na - J e ż e l i chodzi o r z e c z y w is te za p o trz e b o w a n ie , a- l e n a jm n ie j r e a ln a - j e ż e l i u w z g lęd n ić m ożliw ość J e j r e a l i z a ć j i . L ic z b a m ie js c w placów kach uzdrowiskowych m u siałab y wzrosnąć p r a ­ w ie o 100% w porównaniu z wyznaczonym w c z e ś n ie j minimum uzdrow i* skowym, co w ydaje s i ę w c ią g u n a jb liż s z y c h 15 l a t mało r e a ln e . R e a liz a c ja ta k ie g o rozwoju placówek uzdrowiskowych p o p ra w iła b y wy­ k o r z y s t a n ie łó że k s z p it a ln y c h , k tó r y c h c z ę ść przeznaczona b yła b y d la r e h a b i l i t a c j i p o s z p it a ln e j. U m o ż liw iła b y ponadto z i n t e n s y f ik o ­ w anie okresowych wyjazdów do uzdrow isk osób p ra c u ją c y c h w u c ią ż ­ liw y c h d la zdrow ia g a łę z ia c h gosp o d arki n aro d o w ej, co p o z w o liło b y na szero ką p r o f i l a k t y k ę .

Prognozy nr 4 i 5 są próbą p okazania g r a n ic rozwoju p o ls k ie g o le c z n ic tw a uzdrowiskowego do roku 2000. P r z e d s ta w ia ją one r e a ln e m o ż liw o ści k o rz y s ta n ia z tego ro d z a ju u słu g p rzy utrzym aniu do­ tychczasow ego tempa budownictwa uzdrowiskowego, c z ę ś c io w e j a d a p ta ­ c j i i s t n i e j ą c y c h ob iek tó w wypoczynkowych oraz lep szeg o w ykorzy­ s t a n ia i s t n i e j ą c y c h placów ek w o k r e s ie po s e z o n ie . Prognozy te są wypośrodkowaniem między prognozą drugą a t r z e c i ą . Prognoza cz w arta o k r e ś la dolną g r a n ic ę , w j a k i e j powinno r o z w ija ć s ię l e ­ c z n ic tw o uzdrow iskowe, aby zaspokojone b y ły u jaw nione p o trz e b y , zaś prognoza p ią t a - górną g r a n ic ę równowagi s t r u k t u r a l n e j.

W s z y s tk ie p rze d sta w io n e w n i n i e j s z e j p ra c y prognozy b y ły bu­ dowane na p od staw ie z a ło ż e n ia , że n ie zm ienią s i ę r a d y k a ln ie k ie

-14 ru n k i le c z e ru a w m edycynie .

S y n te ty c z n e w y n ik

i

_{powyższych p r}

o

_{gnoz zap otrzeb ow ania na u s}

ł

_u­

g i le c z n ic tw a uzdrowiskowego p rz e d sta w ia ta b . 8.

T a b e 1 a 8 Przew idyw ana lic z b a k u ra c ju s z y

le cz o n ych w zam kniętych placów kach uzdrowiskowych według p oszczególnych typów prognoz

Rok L in io w y w zrost lic z b y k u ra ­ c ju s z y L ic z b a k u ra c ju s z y wg prognoz n r : 1 2 3 4 5 1985 66? 700 496 159 689 837 904 009 758 820 827 804 1990 760 400 529 365 771 606 973 059 848 767 925 927 1995 858 150 568 780 855 843 1 046 214 941 428 1 027 012 2000 955 870 608 490 939 915 1 125 929 1 033 907 1 127 890 Ź r ó d ł o ; Ja k w ta b . 1.

Reasumując w s z y s tk ie zaproponowane p rognozy, można g e n e ra ln ie p o w ie d z ie ć , że p o trze b y zdrowotne w z a k re s ie le c z n ic tw a u z d ro w is­ kowego będą w p r z y s z ło ś c i r o s ły - p r z e c ię t n ie о 10% co 5 l a t . Tempo w zrostu lic z b y le czo n ych mężczyzn b ęd zie wyższe od -tempa le cz o n y ch k o b ie t . Do roku 1990 lic z b a wyjezdów mieszkańców wsi bę­ d z ie r o s ła s z y b c ie j n iż mieszkańców m ia s t, a n a s tę p n ie powinno n a s t ą p ić ic h zrów nanie z c z ę s to ś c ia m i wyjazdów osób z m ia s ta . Po roku 1990 lic z b a osób w y je ż d ż a ją c y c h do uzdrow isk ze w si b ęd zie zatem spadać (prognozy d em ograficzne p rz e w id u ją spadek lic z b y l u ­ d n o ś c i w i e j s k i e j ) .

U d z ia ł lu d n o ś c i w starszym wieku r o ś n ie w k o le jn y c h la t a c h prognozowanych: do roku 1990 w o ln ie j od ś re d n ie g o tempa p r z y r o ­ s tu k u r a c ju s z y , a po roku 1990 - s z y b c ie j . Z k o le i u d z ia ł k o b ie t w starszym wieku b ęd zie w p r z y s z ło ś c i r ó s ł dużo w o ln ie j n iż męż­ cz yz n .

S ę d z iw i s t a r c y będą s ta n o w ić w u zd row iskach coraz w iększą grupę osób. W roku 1990 lic z b a tyc h osób w y je ż d ż a ją c y c h do u zd ro ­ w isk w zro śn ie o ponad 100%, a w roku 2000 - o ponad 150%.

Ouże-n ie p u b l. : H. M i к u 1 s к i , Przew idyw ane zap o trzeb ow an ie na u- s łu g i uzdrowiskowe w P o ls c e do roku 2000, UL, 1980.

90 Henryk Mikulski

go w zrostu u d z ia łu ku ra c ju s z y po 00 roku ż y c ia można s i ę sp o d z ie ­ wać w u zdrow iskach położonych w m a k ro re g io n ie c e n tra ln ym P o ls k i (C ie c h o c in e k , Nałęczów , K o n s ta n c in , In o w ro c ła w ).

Wiadomo, że k u ra c ju s z e w zam kniętych placów kach uzdrowiskowych s ta n o w ią b lis k o 6 5 * w s z y s tk ic h k u ra c ju s z y . W_{związku z tym r z e ­} c z y w is te przewidywane zapotrzebow anie na w s z y s tk ie formy u słu g u- z d rowiskowych b ęd zie k s z ta łto w a ć s ię w p r z y b liż a n iu n a s tę p u ją c o :

- d la roku 1905 - , 1 252 05^ k u ra c ju s z y , - d la roku 1990 - 1 400 466 k u ra c ju s z y , - d la roku 1995 - 1 553 356 k u ra c ju s z y , - d la roku 2000 - 1 705 947 k u ra c ju s z y .

Wzrost zapotrzebow ania społecznego na le c z e n ie uzdrowiskowe w iężę s i ę ze wzrostem przede w szystkim zapotrzebow ania na szeroką p r o f i l a k t y k ę , z m ie rz a ją c ą do p r z e c iw d z ia ła n ia p ow staw ania chorób, s z c z e g ó ln ie zawodowych. Tendencje dużego rozwoju p r o f i l a k t y k i l e ­ c z n ic z e j i r e h a b i l i t a c j i p o s z p it a ln e j o d z w ie rc ie d lo n e są w i l o ­ ś c i o wym u ję c iu prognoz, a m ian o w icie z a k ła d a ją , że w 2000 r . I 86l 032 k u ra c ju s z y w wieku 00 i w ię c e j l a t b ęd zie k o r z y s t a ło z u słu g le c z n ic tw a uzdrowiskowego, z czego - 1 120 000 - w zam­ k n ię ty c h ośrodkach uzdrow iskow ych. W ramach le c z n ic tw a zam kniętego w z ra sta ć b ęd zie r o la i zad an ia uzdrow iskow ej r e h a b i l i t a c j i p o s z p i­ t a l n e j prowadzonej ob ecn ie w s z p it a la c h uzdrow iskow ych. Rozwój re­ h a b i l i t a c j i uzdrow iskow ej p ozw oli na s k ró c e n ie okresu h o s p i t a l i z a ­ c j i w le c z n ic t w ie zamkniętym.

Zgodnie z p o s tu la ta m i rozwoju le c z n ic t w a15 uzdrowiskowego, i- s t n i e j ą c e uzdrow iska rozbudowane są do g r a n ic o p tym aln e j pojemno­ ś c i . Zatem rozw ój bazy uzdrow iskow ej m ożliwy j e s t je d y n ie w m ie j­ sco w o ściach uzdrow iskow ych. N ależy w ziąć jed n ak pod uwagę m o ż ll­ wość rozw oju tego le c z n ic tw a w m ie js c o w o śc ia c h wypoczynkowych o w a lo ra ch n a tu r a ln y c h , g w a ra n tu ją c yc h s tw o rz e n ie m o ż liw o ści p ro ­ wadzenia ra c jo n a ln e g o wypoczynku. N ie s t e t y , d a ls z y dynam iczny ro z ­ wój bazy uzdrow iskow ej w iąże s i ę z nadawaniem nowym m iejscow o­ ś c i om p r aw _{uzdrow iskow ych, co p o ciąg a za sobą k o n ie cz n o ść pono­} s z e n ia dużych nakładów na budowę i rozw ój i n f r a s t r u k t u r y .

J . J a n k o w i . a k , B a ln e o lo g ia k l i n i c z n a , PZWL, W arsza­ wa 1 ? 7 1.

Henryk M ik u ls k i

PROJECTED DEMAND OF ELDERLY POPULATION FOR HEALTH RESORT TREATMENT

The aim of t h is a r t i c l e i s to make an attem pt to e s tim a te the fu tu r e demand of e ld e r ly peuple (60 and more y e a rs of ag e) . fo r h e a lth r e s o r t tre a tm e n t. There a re p rese n ted f i v e v a r ia n t s of p r o je c t io n s t i l l the ye ar 2000 d i f f e r i n g a cco rd in g to the a c c e p t­ ed d e t a ile d assum ptions.

A l l the proposed p r o je c t io n s of demand f o r h e a lth resort t r e a t ­ ment p o in t a t a c o n s id e ra b le growth o f t h is demand in the fu tu re - on the averag e of over 10 per ce n t e v e ry f i v e y e a r s . The r a te o f growth in the number of tre a te d men w i l l be h ig h e r than th a t of women. I t can be a ls o expected w it h in the next 15 y e a rs th a t the number o f r u r a l in h a b ita n ts going to h e a lth r e s o r t s wi l l be growing much f a s t e r than the number o f urban in h a b it a n t s .

In o rd e r to s a t i s f y h e a lth needs in t h is f i e l d i t w i l l be n e ce ssa ry to equip newly u rbanized c e n tre s w ith r ig h t s o f h e a lth - - r e s o rt towns. In the f u t u r e , i t w i l l be n e c e s sa ry to take in to c o n s id e ra tio n the p o s s i b i l i t i e s of d e velo p in g h e a lth treatm ent in v a c a tio n and r e c r e a tio n p la c e s p o ssessin g n a t u r a l c o n d itio n s a l ­ low ing to p ro vid e h e a lt h - r e s o r t tre a tm e n t.