Pruszcz Gdański, woj. gdańskie. Stanowisko 7

Małgorzata Tuszyńska,Mirosław

Pietrzak

Pruszcz Gdański, woj. gdańskie.

Stanowisko 7

Informator Archeologiczny : badania 18, 105-106

n i b

-z a c h o w a n e o s t r o g i k r -z e s l o w a t e -z e ś la d a m i p a ty n y o g n io w e j, 2 ż e l a z n e g r o ty w łó c z n i, R b o łc b r ą z o w e ) ż e la z n e , p r z ę ś l l k l g li n ia n e , n o i a ż e l a z n e 1 f r a g m e n t ż e la z n e g o i m a c t a .

O d a tr o n y z a c h o d n ie ) n a c m e n t a r z y s k o т o k r e s u w pływ ów r z y m s k i c h n a w a r s tw ił o s i ę w c z e s n o ś t-e d R lo * lê c z * n e c m e n t a r z y s k o r z ę d o w e . O d k r y ło 23 g r o b y s z k ie le t o w e , г te g o 13 n a r u s z o n y c h w s p ó ł c z e ś n i e p o d c z a s w y b ie r a n ia p l a s k u 1 ż w ir u . W a z y s tld e o d k r y te s z k i e l e t y l e ż a ł y w p o z y c ji w y p ro s to w a n e j n a li n ii w s c h ó d - z a c h ó d . C h a r a k te r v - s ty c z n e d la te g o c m e n t a r z y s k a j e s t to , ż e w s r y s 'k l e k o b ie ty l e ż a ł y z tw a r z ą z w r ó c o n ą w le w ą s t r o n ę . O d k r y to d w a g r o b y w o jo w n ik ó w . J e d e n z n ic h w y p o s a ż o n y b y l w n ó ż ż e la z n y , g r o t w łó c z n i d iu g o ś c ^ 4 n c m , a w n o g a c h s t a ł o w i a d e r k o , d r e w n i a n e , k le p k o w e , w z m a c n ia n e c z t e r e m a ż e la z n y m i o b r ę c z a m i . W d r u g im g r o b ie w o jo w n ik a o d k r y to to p ó r ż e l a z n y , a p r z y le w y m bo k u n ó ż b o jo w y z z a c h o w a n y m o z d o b n y m o k u c ie m p o c h w y , w y k o ­ n a n y m z b la c h y b r ą z o w e j , W g r o b a c h k o b ie c y c h o d k r y t o o p r ó c z n o ż y ł e l u ź n y c h , b r ą z o w y k a b ł ą c z e k s k r o n io w y , b r ą z o w y p i e r ś c i e ń , z d o b io n y g r z e b i e ń k o ś c i s n y , k r z e s i w o k a b łą k o w e , s r e b r n y p a c i o r e k 1 p r z ę ś l i к g lin ia n y . N a p o d s ta w ie w y p o s a ż e n ia n a l e ż y d a to w a ć o m a w ia n e g r o b y n a Χ Ι-Χ Π w ie k . & d& nia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .

F L O S K I , g m . B ie ls k P o d l a s k i K o n s e r w a to r Z a b y tk ó w A rc h e o lo g ic z n y « l. w o j, b i a ł o s t o c k i e w B ia ły m s to k u S ta n o w is k o 2 8 B a d a n ia p r o w a d z ił m g r L e c h P a w ia ta . F in a n s o w a ł W KZ w Bła 'y m - S to k u . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . O s a d a * o k r e e u w p ły w ó w r z y m * S k tc h 1 w c z e s n e g o ś r e d n io w ie c z a ,

S v an o w fe k o u s y tu o w a n e n a p ł a s k i m w a le w y d m o w y m p r z y k r a w ę d z i d o lin k i m a łe g o c i e k u w o d n e g o , o k o ło 1, b k m na p ó łn o c o d w s i P l o s k i . B a d a n ia r a t o w n i c z e o b j ę ł y ś r o d k o w ą c z ę ś ć s t a n o w i s k a , k t ó r ą p r z e c i ę t o r o w e m s o n d a ż o w y m , p o s z e r z o n y m w p a r t i i s z c z y t o w e j s ta n o w is k a . P r z e b a d a n o p r z e s t r z e ń 2 3 3 m 2 . O d k r y to 83 o b ie k tó w w ty p ie ja m k s z t a ł t u w p l a ­ n i e o w a ln e g o I k o l i s t e g o , ś r e d n i c y 1 - 2 m , w p r o f i l u n ie c k o w a te g o o g łę b o k o ś c i 0 , 3 - 0 , ß m , W j a m a c h l w w a r ­ s t w ie o r n e j z i e m i z n a le z i o n o d r o b n e f r a g m e n t y n a c z y ń d a to w a n y c h n a o k r e s w p ły w ó w r z y m s k i c h ł w c z e s n e ś r e d ­ n io w ie c z e « M i l e r la ł y z n a jd u ją s i ę w z b i o r a c h M u z e u m O k r ę g o w e g o w B ia ły m s to k u , B a d a n ia n i e b ę d ą k o n ty n u o w a n e . P O D R Z E C Z E p a t r z w o j. l e s z c z y ń s k i e e p o k a b r ą z u S ta n o w i t k o 3 ~ P R U S Z C Z G D A Ń SK I M u z e u m A r c h e o lo g i c z n e w o j, g d a ń s k ie W G d a ń s k u S ta n o v la k o 7 B a d a n ia p r o w a d z i l i m g r m g r M a łg o r z a ta T u s z y ń s k a 1 M iro s ła w P i e t r z a k . F in a n s o w a ! U r z ą d M e j e k l w P r u s z c z u G d a ń s k im . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . C m e n t a r z y s k o p ła s k i e k u l t u r y o k s y w ­ s k i e j i w i t l b a r s k l e j z m ło d s z e g o o k r e s u p r z e d r z y m s k l e g o o k r e s u w p ły w ó w r z y m s k i c h .

C m e n t a r z y s k o p o ło ż o n e j e s t m i ę d z y ul« A . M ic k i e w ic z a a t e r e n e m S r k o ły P o d s t a w o w e j N r 3 p r ? y u l . J , M a te jk i.

P o r a z p i e r w s z y b a d a n e b y ło p r z e z N ie m c ó w w m i e s i ą c a c h m a ju , p a ź d z i e r n i k u i l i s t o p a d z i e 1939 r o k u , k ie d y to o d k r y to o k o ło 2 5 0 g r o b ó w c i a ło p a l n y c h l s z k i e l e t o w y c h z o k r e s u p ó ź n e - · i-ń s k ie g o 1 r z y m s k i eg o /" G o r h l s k a n d z a ” z. 3 , 1 9 4 1 , 8 . 9 7 / . O p r ó c z la k o n ic z n e j w z m ia n k i b r a k b y ło d o t y c h c z a s b l i ż s z y c h l s z c z e g ó ło ­ w y c h i n f o r m a c j i o ty m c m e n t a r z y s k u . * W e w r z e ś n i u 196B r o k u p r z e p r o w a d z o n o d o r a ź n e p r a c e r a t o w n i c z e , p o d c z a s k tó r y c h z a b e z p ie c z o n o 2 g r o b y s z k i e l e t o w e \ 1 ^ m o w y , k t ó r y z a w i e r a ł z a p in k ę b r ą z o w ą / A t Ш , 5 0 - 5 1 / , O b e c n e b a d a n ia p o d ję to w z w ią z k u z p la n o w a n ą z ą b k o w ą t e r e n u p r z e z U r z ą d M ie js k i w P r u s z c z u G d a ń s k im . P r z e b a d a n o o b s z a r 12 a ró w o d s ła n i a ją c 1 0 6 o b ie k tó w . W ś r ó d n ic h b y io 2 9 g r o b ó w ja m o w y c h , 22 g r o b y p o p ie ln ic o w e , 2 8 g r o b ó w s z k ie le t o w y c h , 4 o b le k ły n i e o k r e ś l o n e o r a z ś l a d y p o 2 3 g r o b a c h c i a ło p a l n y c h r o z k o p a n y c h p r z e z N ie m c ó w . N a j s t a r s z y m g r o b e m b y ł g r ó b n r 9 5 - ja m o w y ł z a p in k ą o d m i a n y " C " d a to w a n y n a f a z ę A ] m ło d s z e g o o k r e s u p r z e d r ż y ra e k lego* W ś r ó d g r o b ó w k u l t u r y o k s y w s k ie j p r z e w a ż a j ą k o b ie c e p o c h ó w k i ja m o w e z f a z y A j, k t ó r y c h ty p o w y m w y p o s a ż e n ie m s ą z a p in k i ż e l a z n e o d m i a n y "TT' o r a z ż e l a z n e k l a m r y z a w ia s o w e . W d w ó c h ze * s p o t a c h g r o b o w y c h w y s t ą p ił y z a p in k i ż e l a z n e o d m i a n y " M - N " z f a z y A3 , N a u w a g ę z a s ł u g u je g r ó b n r 3 4 a z a w i e ­ r a j ą c y d u t4 p o p ie ln ic ę j a jo w a tą , w k t ó r e j z n a jd o w a ł s i ę k r ó tk i ż e la z n y m l e c z je d n o s l e c z n y z b liż o n y do ty p u U wg Μ ,ϋ . I R. Wokągletwlczów.

ίόό

-In t» r e f u ją c ą o d m ia n ę z a p in e k Ż elazn y ch a p o d H n lę tą n ó żk ą, zb liż o n ą do o d m ia n y *Tł» m a ją c ą p r z y b liż o n ą , a n a lo g ię i N ow ej C erekw i* re p r e z e n t u ją 2 e g z e m p la rz e z g ro b u jam o w eg o n r 92 .

W śród kilku pochówków ciałopalnych k ultury w ielb arsk lej na szczeg ó ln ą uwagę zasługuje grób n r 34 z fazy Bu ktd ry zaw ierał 3 zapinki brązow e /A 1 ÎV, ś g / i zapinkę brązow ą / A l Ш , 4 5 / ła śm y brązow e od w isiorka* złoty w ietorek ku U ety nieznacznie uszkodzony o r aa paciorki szklane. W fazie te j w ystąpiły rów nież groby szkielet owe* w śród których najciekaw szy ru- 32 zaw ierał m iędzy ino у ml 2 zapinki brązow e /A l Ш , 5 1 /, 1 zapinkę brązow ą /A l iV ,6 8 /, b ransoletę trązo w ą iztabkow aią, fragm ent c z a rk i/? ,/« m i s e c z k i/? /, sz k lan ej, k la m e rk ę esow atą hrązo*

щ , naszyjnik składający się z paciorków szklanych i bursztynow ych, sp rz ą c z k ę żelazn ą o p ó łk o liste j ram ie* Że­

lazną końcówkę pasa i Igłę żelazną, /

D ość lic z n ie re p re z e n to w a n a Jea t fa z a Я* / 7 g robów d a tu ją c y c h - 5 s z k ie le to w y c h i 2 p o p ie ln ic o w e / z t y ­ powym i d la n ie j z ap in k am i s e r i i “p ru s k ie j* /A i OT* 5 6 -6 1 /*

Z f a s y C | p o c h o d zi g ró b o r 82 · szk ieleto w y * d z ie c ię c y , z a w ie ra ją c y z a p in k ę VU g ru p y /Л 1 V II,30 1 - 2 0 3 / , . Na l a grobów sz k ie le to w y c h o d k ry ty c h o s c m e n ta r z y s k u , e U w y padkach s tw ie rd z o n o ś la d y p o k ło d a c h d re w n ia ­ n ych m a ją cy c h w p rz e k ro ja c h p o p rz e c z n y c h k s z t a ł t n ie c k o w a ty.

P r a w ie w sz y s tk ie g ro h y sz k ie le to w e b y ły z o rie n to w a n e n a o ś t N *S z głow ą od północy* z w y ją tk ie m dwóch - n r ?0 ; Ś2a* g d z ie s z k ie le ty u ło ż o n e by ły g łow am i qd p o łu d n ia . In n y o k ład s z k ie le tó w był w g ro b a c h 52 I 64* k tó re p o s i a ­ d ały u ło ż e n ie na o s i E -W z g łow am i od z ac h o d u , n a lo m ła s t w g ro b le n r B9 głow a b y ła od s t r o n y w s c h o d n io -p o lud­ ni owej.

W yjątkiem o k a z a ł s i ę pochów ek n r 5, g d z ie wkop g robow y u sy tu o w an y b y t t u o s i N -S , O so b n ik p o ch o w an y w n im ' o s ta ł p r z e c i ę ty na d w ie c z ę ś c i na w y so k o śc i 4*go k rę g u lęd źw io w eg o . Tułów u ło ż o n y był n a o s i E -W z głow ą od la c h o d u i tw a rz ą do z ie m i, n a to m ia s t k o ń czy n y d o ln e w r a z t m l e te ic ą p rz y k ry w a ły tu łó w 1 u ło ż o n e b y ły n a - o ii S - 6 : t sto p a m i o d p ó łn o c y . G ró b a le p o s ia d a ł żad n eg o w y p o sa ż e n ia 1 zn ajd o w ał s ię w ■ t r e f i e u ż y tk o w an ia c m e n ta ­ rz a , w fa z ie B j a# w zw iązku z c zy m n a le ż a ło b y o d n ie ść go do t e j f s z y .

O d k ry to pon ad to g ró b s z k ie le to w y x i o k re s u ep o k i b rą z u k p ltu r y iw ie ń tk le j* n ad k tó ry m zn ajd o w ał a lę c ia ło p a ln y g ró b ja m o w y z fa z y A3,

M a te ria ły p rz e ch o w y w a n e s ą w a h lo ra c h M uzeum A rc h e o lo g ic z n e g o w G d ań sk u ,

Badania będą kontynuowane.

PRZYTUŁY* gm, O lecko Muzeum O kręgowe woj. я uwal ekle w Suwałkach

Stanowisko 1 J

Eta dania prow adził m gr J e rz y Siem aszko, p r z y w epÄ pracy mgr Hanny Z aborow skiej 1 Je rz e g o Brzozow skiego, Finansow ało Muzeum Okręgowe w Suwałkach. P ie rw sz y sezon badań. С to en - ' . Юг ty sk o k u ltu ry zachodnio-bałtycki ej z w czesnego okresu rz y m ­

ski ego*

Stanowisko le ż y na kraw ędzi p o fn o p lejsto ceń sk lej doliny rz e k i M ofankl, na p a g ó rz e morenowym o p okry­ wie z cię ż k ie j gliny zw artej. Badania m iały c h a ra k te r ratow niczy.

P rzebadana o b sz ar 3*25 a ro , odkryw ając 16 grobów ciałopalny d i popielnicow ych, 3 jam ow e, 2 domniema* ne próby szkieletow e o ra z d ziew ięć obiektów /praw dopodobni· p a le m e k /.

Groby ciałopalne występowały w trz e c h skupiskach. Ich wypełń laka tw b rzy ła sp a len izn a p rz e tn ie a zon a z popi oj em 1 niaktedy fragm entam i w ęgla drzew nego, W k o b sty c h jam aeb o śre d n ic y 30*50 cm tkw iły popielnice typowe dla k ultury zacbodniokałtycldej na początku w c z e e e g o o k re su rzy m sk ieg o . Z a w ie ra ły one drobne fra g m e n ­ ty slln ie przepalonych kości ludzkich. W iększość była pozbawiona w yposażenia grobowego. N iem al w szystkie p o ­ pie la łe ś zostały uszkodzone podczaa a r id , c z ę ś ć zachow ała s ię jedynie w niew ielkich frag m en tac h p o rtu p rzy d en - nych,

W wykopie VU w hum usie znaleziono sp rz ą c z k ę żela z n ą z kolcem przedłużonym w skuwkę. Na podotoy zabytek natrafiono w popielnicowym grobie n r 5 w wykopie DC* gdzie znaleziono rów nież żelazn e k rzesiw o o k sz ta łc ie zbliżonym do szydła 1 prostokątny k rzeao k f piaskow ca kwarcowego.

Na cm entarzysku odkryto dwa obiekty p rz y k ry te brukiem kam iennym . Jeden z n ich , o w y m iarach ok. О* В x 2, 5 m, był zorientow any na o si N*SL W północnej c z ę śc i jam y odkryto naczynie z kastetow a! ym uchem , w stępnie datowane na p oczątek w czesnego o k resu rzy m sk ieg o . W jego są sied ztw ie snaleaiono eaezyjtttk t p a c io r­ ków szklonych* poprzedzielanych prawdopodobnie ru rk am i żelaznym i. D ziesięć s trzynastu odkrytych paciorków posiadało wkładkę z wyeokokaratowego złota* F o rm a 1 ro z m ia ry obiektu* układ zabytków o ra z w yraźne faciem * hienie o c h a ra k te rz e organicznym sa d te e m ja m y po rw ała Ją sądzić* l t b y i to gró b axldeletow y, w k tó ry m pochó­ wek uległ całkow item u rozkładow i, Podoimy obiekt odkryto n a gran icy wykopów X 1 XL Z naleziono w nim p o je­ dynczy* siln ie skorodow any p acio rek szklany.

.O prócz grobów n a cm entarzysku zlokalizow ano dziew ięć obiektów o różnych k s z ta łta c h t ro z m ia ra c h . Ich »'Y prbU ka z aw ierały ślin ie wyługowany popiół, c zasem w ęgiel drzew ny 1 polepę. O biekty te uznano za p o z o s ta ło ś­ ci po paleniskach.

Na podstaw ie m orfologii ce ra m ik i l c h arak tery sty czn y ch zabytków /s p r z ą c z k i z kolcem prsetfiużonyro w -.kowkę/ cm en tarzy sk o wydatowano na fa z ę А Э - В 1. J e s t to więc n a js ta rs z y tego typu o b Ł * t we wschodniej < 7ęści M azur, Нго ca on nowe św iatło na genezę k ultury zach o teio b ałty sk tej.

M ateriały są p r cechówywano w Muzeom O kręgowym w Ço wołkach. Przew iduje się kontynuację badań.