Krzysztof Dybciak
"Maszyny dialogowe", Wincenty
Grajewski, "Teksty" nr 2 (1976) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 19/4 (62), 114
(I) GRABOWSKI L ech: S ztuka i społeczeństw o . " P rz e g lą d Humani styczny" 1976 n r 5 s . 3 5-44 .
P ró b a w ykazania za sad n o ści metod socjologicznych w p ro c e s ie b adania d z ie ła sztu k i, by ujaw nić w jego stru k tu rz e m echanizmy społeczne p o ś re d nio rz u tu ją c e n a p rz e b ie g przem ian a rty sty c z n y c h . P rzy jm u jąc te z ę o n ie - w y sta rc z a ln o śc i k ry te riu m socjologicznego w akcie in te r p r e ta c ji, au to r dowodzi jednak, iż opis d z ie ła sztuki ze w zględu n a jego funkcje sp o łe czne je s t zabiegiem koniecznym , k tó ry pozw ala n a p e łn ie jsz e zrozum ienie za w a rto śc i id eo w ej, a tak że n a w ykrycie w badanym przedm iocie o biek tywnego za p isu s ił k sz ta łtu ją c y c h ciąg h is to ry c z n y . P o stu lu jąc ro z p a try wanie d z ie ł sztuki w aspekcie socjologicznym , cytuje au to r przykładow o pewne p ró b y u s ta le n ia podstawowych p o jęć m etodologicznych, k tó ry ch
sform ułow aniu pośw ięcona je s t o s ta tn ia c z ę ś ć arty k u łu .
B P /6 2 /5 E . Ł .
(l ) GRAJEWSKI W incenty: M aszyny dialogow e. "T ek sty " 1976 n r 2 s . 69 -8 5 .
A utor p rz e c iw s ta w ia się dom inującej o statn io postaw ie m etodologicz n e j, k tó ra pojm uje te k sty jako "zasty g łe kaw ałki p ro c e s u mowy". W yobra
żenie te k s tu -s tru k tu ry akcentuje śm ierć mowy, jej znieruchom ienie i u - rz e c z o w ie n ie . A utor próbuje o d rz u c ić tak i pogląd i analizow ać życie te k stu w innym niż subiektywny w ym iarze ży c ia . P rzy kładem "m aszyn dialogow ych" są p rz y sło w ia , w y ra żen ia p rzysło w io w e, maksymy, aforyzm y. A utor p rz e d sta w ia funkcjonowanie tych^m aszyn dialogow ych", by w końco wej c z ę ś c i arty k u łu zanalizow ać dialogow ą n a tu rę opow iadania i u tw oru liry c z n e g o . Opowiadanie je s t "odroczeniem odpow iedzi", a liry k a - w e- w nątr z słownym dialogiem (te a tre m s ło w a ).
