Hieronim Chojnacki
"Wokół Lordowskiej koncepcji
formuły", Jerzy Bartmiński,
"Literatura Ludowa" nr 6 (1975) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 19/3 (61), 158
/1 / BALCERZAN E d w a rd : D o k ończenie. "T e k sty " 1975 n r 6 s . 23 -4 3 .
P rz e k ła d je s t sw o istą g r ą , jaką tłum acz p ro w ad zi z cz y te ln ik ie m . C o r a z m n iejszą r o lę odgryw a funkcja z a s tę p c z a p rz e k ła d u , c o r a z w iększe zn aczen ie p rz y z n a je się n a to m iast tłum aczeniom jako autonom icznej form ie p ro c e só w p e rc e p c y jn y c h . P rz e k ła d je s t więc d ziałan iem rów norzędnym z czy tan iem , kom entowaniem krytycznym i naukowym, p a ra fra zo w a n ie m i in nymi ro d za jam i s ty liz a c ji. A utor omawia w ypow iedzi tłum aczy o tłu m a c z e n ia c h (a w ięc ich " w y tłu m a c z e n ia "), w y ró żn ia tu k ilk a sty listy k monolo gów tr a n s la to r s k ic h (n p . r e to r y k i: alarm u i p o u c z e n ia ). N ajw y b itn iejsi tłum acze tr a k tu ją p rz e k ła d jako zadanie p is a r s k ie ; język n ie je s t tylko in stru m en tem , sta je się celem sz tu k i. P r z e k ła d a n ie cudzego słow a to w zbo g acan ie rodzim ego ję z y k a i w prow adzanie do św iadom ości n aro d o w ej do św iad czeń innych k u ltu r i l i t e r a t u r .
B P /6 1 /1 K. D.
/1 / BARTMIŃSK1 J e rz y : Wokół L o rd o w sk iej k o n cep cji fo rm u ły . " L i t e r a t u r a Ludowa" 1975 n r 6 s . 3 -1 1 .
S zkic p o św ięcony c h a r a k te ry s ty c e p o ję c ia form uły, n a r z ę d z ia o p isu te k s tu fo lk lo ry sty c z n e g o , n a p rz y k ła d z ie k o n cep cji A. B. L o rd a p rz e d ło ż o n e j w k s ią ż c e "T he S in g e r of T a le s " . K oncepcja ta z n aczn ie zaw ęża z a k r e s term in u p o p rz e z z a ło że n ie je d n o c z e sn o śc i tr z e c h s tru k tu ra ln y c h a s p ektów , ko n ieczn y ch p r z y definiow aniu form uły: m e try c z n e g o , le k sy k a ln e go i sem antycznego. P o g ląd y L o rd a w ykazują pewne p o k rew ień stw a z te o ria m i w sp ó łc zesn y ch językoznaw ców , a ic h n o w a to rsk i c h a r a k te r p o leg a n a w y jściu p o z a o p is tylko s tru k tu ra ln y w s f e r ę p ra k ty k i języ k o w ej. Jed n ak ro z w a ż a n ia n a tem at te j o s ta tn ie j o g r a n ic z a ją się do ję zy k a p ie ś n i ludo w e j, pom ijając inne w a ria n ty języ k a o ra ln e g o i p isa n e g o . U zu p ełn iając kon c e p c ję L o rd a a u to r s u g e ru je , że tu w ł a ś n i e ’(n p . języ k u rzęd o w y ) s iln ie j i c z ę ś c ie j u jaw nia s ię d z ia ła n ie w y ra ż e ń obiegow ych i szablonow ych - tak po s tro n ie tw ó rc y , jak o d b io rc y . ,
