166 Ja n Gu r b a, An d r z e j Ur b a ń s k i
A N E K S
Ma r e k K r ą p ie c
W y n i k i a n a l i z y d e n d r o c h r o n o l o g i c z n e j p r ó b d r e w n a d ę b o w e g o z Cz e r m n a
A nalizą dendrochronologiczną objęto 29 prób drew na pochodzącego z w ykopów z w ału grodu oraz k o n strukcji pom ostu. Stan zachow ania badanego drew na był zróżnicowany. D rew no z w ału charakteryzow ało się złym stanem zachow ania i pozbaw ione było w arstw y biela- stej. N a tym tle drew no z pom ostu/grobli w yróżniało się pozytyw nie. W w iększości w ypadków oprócz doskona le zachow anej tw ardzieli w ystępow ała rów nież biel.
Próby poddano standardow ej preparatyce odsłania jącej strukturę anatom iczną drew na i dokonano pom ia rów szerokości przyrostów rocznych z dokładnością 0.01 m m na aparaturze w łasnej konstrukcji z kom puterow ą rejestracją w yników . D o opracow ania pom ierzonych se kw encji oraz w zajem nej ich korelacji, a także synchro nizacji z krzyw ym i standardow ym i użyto pakietu pro gram u T R E E -R IN G S autorstw a A. K raw czyka i niżej podpisanego. W w yniku pom iarów ustalono, że w ięk szość analizow anych prób spełnia w ym ogi m etody pod w zględem liczebności słojów. Najw ięcej elem entów w y konanych z najstarszych drzew - ponad 100-letnich (m ak sym alnie 260-letnich) w ystępow ało w pom oście/grobli. W ykazyw ały one w y so k ą zb ie żn o ść dendrogram ów , św iadczącą o ich jednow iekow ości. U tw orzona na ich podstaw ie, w w yniku uśrednienia, chronologia w zględ na została w ydatow ana w oparciu o południow opolski standard dendrochronologiczny dębów, co pozw oliło na datow anie poszczególnych prób. W yniki tych datow ań
zam ieszczono w tabeli 1. W kolum nie DATA I podano datow anie sekw encji, tj. interw ał pom iędzy pierwszym a ostatnim słojem w próbie. W próbach, które zawierają kom pletną w arstw ę b ielastą datow anie to m a dokładność roczną, a oznaczenia literow e przy bieli odpowiadają: ściance zim ow ej - p, lub w iosennej - w. Jeśli warstwa b ielasta zachow ana b y ła frag m en tary czn ie, wówczas datow anie obarczone je st błędem w ynikającym ze zmien nej liczby przyrostów w strefie. N atom iast jeśli brak bieli, w ów czas m ożliw e je s t w y znaczenie najw cześniejszej m ożliw ej daty ścięcia drzew a - po roku x.
Z estaw iając poszczególne daty dla pomostu/grobli m ożna przypuszczać, że pow stała ona u schyłku X II wie ku ( 1186-11 90). K onstrukcj a ta przeszła napraw y/rekon strukcje w latach 1203, 1240-1242. W połow ie XIII w. zaniechano dalszych inw estycji w tej strefie.
N iew ątpliw ie starszy m ateriał w ystępuje w pozosta łych w ykopach położonych bliżej grodu, jed n ak że moż na o nich pow iedzieć tylko, że reprezentują okres dru giego ćw ierćw iecza XI w. lub okres jeszcze późniejszy, gdyż trudna do ustalenia je s t liczba słojów, które uległy degradacji na skutek kontaktu drew na z pow ietrzem at m osferycznym i p rzeb y w an ia w osadach położonych pow yżej zw ierciadła w ód gruntow ych. D okładne dato w anie strefy w ału w ym aga dalszych prac wykopalisko w ych w celu uzyskania dobrej jak o ści drew na z zacho w an ą w arstw ą b ielastą (tab. 1).
