Jan Decyk
"Die Eucharistie und ihre Wirkungen
im Spiegel der Euchologie des
Missale Romanum", Winfried
Haunerland, Münster 1989 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 62/4, 190-191
W in frie d H A U N E R L A N D , D ie E u c h a r i s t i e u n d ih r e W ir k u n g e n im S p i e g e l d e r E u c h o lo g ie d e s M i s s a l e R o m a n u m , M ü n ste r 1989, s. 442.
P a p ie ż P a w e ł V I w e n c y k lic e M y s t e r i u m F i d e i (1965) z w r a c a sz c z e g ó ln ą u w a g ę n a E u c h a r y s tię . P o d k r e ś la ta m , ż e C h r y s tu s j e s t w k a p ła n ie , w zg ro m a d z o n y m lu d z ie , w sło w ie B o ż y m , w ró ż n y ch c z y n n o śc ia c h litu r g ic z n y c h o r a z d z ie ła c h m iło sie r d z ia . P r z y o m a w ia n iu o b e c n o ści C h r y s tu s a w s a m e j E u c h a r y s t i i m ó w i o t y m je j r o d z a ju , k t ó r y n a z y w a r z e c z y w istą , n ie d la te g o , iż in n e n ie m a ją t a k ie g o c h a r a k t e r u , a le z r a c ji s u b s t a n c ja ln e j.
E u c h a r y s t ia z a w sz e o t a c z a n a b y ła w K o ś c ie le sz c z e g ó ln ą c z c ią i c ie sz y ła się w y ją t k o w y m z a in te r e so w a n ie m . S t a n o w i o n a b o w ie m c e n tr u m c a łe g o ż y c ia K o ś c io ł a i litu r g ii. C e le b r a c ja m s z a ln a , m im o iż z a w ie r a p r o k la m a c ję sło w a w isto c ie ró ż n ą od E u c h a r y s tii, n o si n a z w ę „ li t u r g ia e u c h a r y s ty c z n a ” (p ie r w o tn ie — „ ła m a n ie c h le b a ” ). N ic w ię c d z iw n e g o , że je j t r e ś c i K o ś c ió ł p o św ię c a w ie le u w a g i w s w e j lit e r a t u r z e t e o lo g ic z n o - p a s to r a ln e j. W id a ć to w y r a ź n ie z w ła sz c z a d z iś. W c e n tr u m z a in t e r e s o w a ń p iśm ie n n ic tw a litu r g ic z n e g o je s t
M s z a ł R z y m s k i P a w ła V I.
L it u r g ia o d n o w io n a p o S o b o r z e W a ty k a ń s k im I I u k a z u je n o w e b o g a c tw o e u c h a r y sty c z n y c h tr e śc i. E fe k te m V a t ic a n u m I I j e s t n a p r z y k ła d p e łn ie js z y z e s t a w c z y ta ń b ib lijn y c h i n o w y c h m o d litw e u c h a r y sty c z n y c h ; p o w s ta ła n o w a e u c h o lo g ia .
E u c h o lo g ie z n y m tr e śc io m lit u r g ii e u c h a r y s ty c z n e j p o św ię c o n a je s t k s ią ż k a
E u c h a r y s t i a i j e j s k u t e c z n e d z i a ł a n i e w ś w ie t le e u c h o lo g ii M s z a ł u R z y m s k ie g o [tłu m a c z e n ie w ła sn e ] w y d a n a p r z e z o p a c tw o H e r w e g e n — I n s t it u t s d e r A b te i M a r ia L a a c h . W s w o je j p r a c y a u t o r p o d k r e ś la c e lo w o ść r e f o r m y litu r g ic z n e j, a k tu a ln ie d o k o n y w a n e j. W r e f o r m a t o r s k ic h p o c z y n a n ia c h K o ś c io ła E u c h a r y s t ia z a jm u je n a d a l p o c z e sn e m ie jsc e . O n a b o w ie m j e s t n ie ja k o litu r g ic z n y m św ię te m , z k t ó r y m łą c z y się i z k t ó r e j c z e r p ie o w o ce n a jw ię k s z a lic z b a c h r z e śc ija n . A u to r w id z i c e lo w o ść z a ję c ia s ię ty m „ św ię te m ” , g d y ż n ie do w sz y stk ic h b o g a c tw z a w a r t y c h w n im t r e ś c i ju ż d o ta r liś m y . P r z y u p o w sz e c h n ia n iu r e f o r m litu r g ic z n y c h n a le ż y d ą ż y ć t a k d o o d n o w ie n ia o s o b is te j p o b o ż n o śc i k o n k r e tn y c h w sp ó ln o t, j a k i d o n a d a n ia w ła ś c iw e j r a n g i te o lo g ic z n y m t r e śc io m te g o z a g a d n ie n ia . A u to r p o d k r e ś la ś c is ł y z w ią z e k te o lo g ii e u c h a r y s ty c z n e j z te o lo g ią d o g m a ty c z n ą . R e f le k s je n a t e m a t E u c h a r y s t ii m u s z ą m ie ć s w ą p o d b u d o w ę d o g m a ty c z n ą . P r z y ś w ię to w a n iu E u c h a r y s t ii k o n ie c z n y j e s t p e łn y u d z ia ł w sz y stk ic h , t a k k a p ła n ó w , j a k i w ie rn y c h św ie c k ic h . M ó w i o z a a n g a ż o w a n iu ta k ż e ty ch , k tó r y c h u d z ia ł w litu r g ii — j a k s ię w y d a je — d o t e j p o r y b y ł b iern y .
Z a d a n ie m o m a w ia n e g o s tu d iu m litu r g ic z n e g o je s t u k a z a n ie z w ią z k u m ię d z y ż y c ie m i li t u r g i ą i p r z y c z y n ie n ie s ię d o w ła śc iw e g o k s z ta łt o w a n ia się ż y c ia c h r z e ś c ija ń sk ie g o n a p o d st a w ie E u c h a r y s tii, z w ła sz c z a p o p rz e z u c z e stn i c tw o w litu r g ii. P o d s ta w ę r o z w a ż a ń a u t o r a sta n o w i z a w sz e te o lo g ic z n a z a w a r t o ś ć te k s tó w M s z a łu . T r z e b a tu je d n a k d o d a ć , że g r o s u w a g i a u t o r a z w ró co n e j e s t k u e u c h o lo g ii. P u n k te m w y jś c i a d la je g o r o z w a ż a ń j e s t p y ta n ie o d z ia ła n ie E u c h a r y s tii w ś w ie tle t e k s tó w e u c h o lo g ijn y c h . Z w r a c a u w a g ę n a w y ja ś n ia n ie p o d sta w o w y c h p y t a ń isto tn y c h d la r o z u m ie n ia E u c h a r y s tii s p r a w o w a n e j p r z e z ro z m o d lo n y K o śc ió ł. L it u r g ic z n a p r a c a r e f o r m a c y jn a — z d a n ie m a u t o r a — n ie j e s t je d n a k c e le m sa m y m w so b ie , le c z s łu ż y ż y w e m u w y z n a n iu w ia r y .
C a ło ś ć p r a c y a u t o r d z ie li n a c z te r y ro z d z ia ły . P ie r w s z y z n ic h m a c h a r a k t e r d o g m a ty c z n y . A u to r r o z w a ż a teo lo g ic z n e u m ie jsc o w ie n ie li t u r g ii d ziś. P r z e d s t a w ia te ż litu r g ię w ś w ie tle w ia r y i in n y c h t r e ś c i teo lo g ic z n y c h .
R o z d z ia ł d r u g i u k a z u je z a s a d y e u c h o lo g ic z n e j te o lo g ii e u c h a r y sty c z n e j. O m a w ia tu m e to d o lo g ic z n e i te r m in o lo g ic z n e p y t a n ia , k tó r e d o ty c z ą E u c h a r y s t ii w j e j d y n a m ic z n y m w y m ia rz e . P o d k r e ś la p r z y t y m e m p ir y c z n y e le m e n t E u c h a r y s tii (s k ła d a n ie d a ró w ), a je d n o c z e śn ie t r a n s c e n d e n tn ą str o n ę
litu r g ic z n e g o w y d a r z e n ia . A u to r m ó w i o E u c h a r y s tii w w y m ia r z e p a s c h a l n y m , o E u c h a r y s t ii ja k o s a k r a m e n c ie o fia r y , b ę d ą c y m o f ia r ą c h w a ły , p o je d n a n ia i p r o śb y . W w y m ia r z e p a s to r a ln y m E u c h a r y s t ia p r z e d s ta w io n a je s t j a k o c e le b r a c ja p a m ię c i C h r y stu so w y c h w y d a r z e ń i z a p o w ie d ź n o w e j rz e c z y w is t o ś c i c z ło w ie k a . T r z e c i r o z d z ia ł p r z e d s ta w ia E u c h a r y s tię w j e j d z ia ła n iu , u k a z u ją c m o c E u c h a r y s t ii, k t ó r a d a je ła s k ę . A u to r o m a w ia so te r io lo g ic z n e i c h r y sto c e n tr y - cz n e a s p e k t y E u c h a r y s tii o r a z o s o b is te z a a n g a ż o w a n ie c z ło w ie k a i je g o d u ch o w e p r z e k sz ta łc e n ie p r z e z E u c h a r y s tię . I s t ą d E u c h a r y s t ia m a m o c p r z e b a c z e n ia g r z e c h ó w i le c z e n ia z n ich . A u to r k r e ś li te ż a s p e k t y s o c ja ln o - e k le z jo - lo g ic z n e , o m a w ia ją c w z a je m n e z w ią z k i E u c h a r y s t ii i je d n o śc i K o ś c io ła , E u c h a r y s t ii i m iło śc i. N in ie js z y ro z d z ia ł r y s u je te ż w y m ia r e sc h a to lo g ic z n e g o lu d z k ie g o istn ie n ia , s p o g lą d a ją c p r z e z p r y z m a t E u c h a r y s tii n a ż y c ie w ie c z n e i r a d o ś ć e sc h a to lo g ic z n ą . W r o z d z ia le c z w a r ty m a u to r o m a w ia E u c h a r y s tię ja k o ź ró d ło i sz c z y t ż y c ia c h r z e ś c ija ń sk ie g o . W św ie tle a n a liz y p o p rz e d n ic h ro z d z ia łó w a u to r u k a z u je c e n tr a ln y c h a r a k t e r E u c h a r y s t ii w c h r z e ś c ija ń s k ie j e g z y s t e n c ji. P e r s o n a ln y c h a r a k t e r w sz e lk ie j d z ia ła ln o ś c i e u c h a r y s ty c z n e j w id o c z n y je s t w u - ś w ię c e n iu c z ło w ie k a i k u lc ie s k ła d a n y m B o g u .
P r e z e n to w a n a p r a c a W in fr ie d a H a u n e r l a n d a je s t b a r d z o c e n n a d la p o sz e r z e n ia w ie d z y t a k z te o lo g ii litu r g ii, j a k i z lit u r g ii p a s t o r a ln e j. U g r u n to w u je w K o ś c ie le to, co z o sta ło u c z y n io n e w r e f o r m ie litu r g ic z n e j, w k t ó r e j p o c z e sn e m ie js c e z a jm u je M s z a ł R z y m s k i P a w ła V I. Je d n o c z e śn ie o m a w ia n a p o z y c ja n a n o w o p o m a g a k a p ła n o m i w ie r n y m św ie c k im z ro z u m ie ć n o w e s p o jr z e n ie n a litu r g ię , p e łn ie js z e i o w o c n ie jsz e je j św ię to w a n ie i w p r o w a d z a n ie w ż y c ie . T o s tu d iu m t e o lo g ic z n o - p a sto r a ln e w z w ię z ły sp o s ó b w y c z e r p u je p r z e d m io t e u c h o lo g ii e u c h a r y sty c z n y c h z a w a r t y c h w M s z a le P a w ła V I i z a c h ę c a do n o w y c h b a d a ń w ty m z a k r e sie . k s . J a n D e c y k , W a r s z a w a K s . S t a n i s ła w O L E J N I K , D a r - W e z w a n ie - O d p o w ie d ź . T e o l o g i a m o r a l n a , t. 5 S ł u ż b a B o g u i o t w a r c i e s i ę n a ś w i a t o r a z t. 6 Z y c ie o s o b i s t e i w s p ó ł ż y c ie m ię d z y lu d z k ie , A T K , W a r sz a w a 1991. O d c z a su S o b o r u W a ty k a ń sk ie g o I I , k t ó r y ja s n o o k r e ś lił k ie r u n e k p o s z u k iw a ń n a d u d o s k o n a la n ie m te o lo g ii m o r a ln e j (O T , 16) o d n o to w a ć n a le ż y lic z n e p r a c e n a t e m a t o d n o w y t e j d y s c y p lin y t e o lo g ic z n e j, i to z w y r a ź n ą p r o p o z y c ją m o d e lo w ą . L i s t a p o s t u la t ó w w sz e ro k o p o ję t e j d y s k u s ji n a d p o s z u k iw a n ie m to ż sa m o śc i te o lo g ii m o r a ln e j, n a d o k r e ś le n ie m j e j sp e c y fic z n y c h z a d a ń , j e j w ła sn e g o o b s z a r u b a d a ń o r a z m e to d y je s t b a r d z o d łu g a i b o g a ta . D y s k u s je te u ja w n i a ją b e z sp rz e c z n ie , że s e r ia r z e te ln y c h p r ó b n o w e g o o p r a c o w a n ia te o lo g ii m o r a ln e j, u jm u ją c y c h tę d y sc y p lin ę a r e to lo g ic z n ie , n o m o lo g icz n ie c z y a k sjo lo g ic z n ie , w y k a z u je z a ró w n o s w o iste z a le ty , j a k i n ie d o c ią g n ię c ia . W p o s t u la t a c h i d y r e k ty w a c h so b o ro w y c h m o ż n a u p a tr y w a ć o fic ja ln e a u to r y z o w a n ie t a k ic h o r ie n t a c ji re fo r m isty c z n y c h , k t ó r e w sw y c h p r o g r a m a c h w y r a ź n ie d e k la r o w a ły : 1) P ism o Ś w ię t e — ja k o p r i n c i p i u m c o g n o s c e n d i,
2) ż y c ie w C h r y s tu s ie — ja k o p r i n c i p i u m e s s e n d i , 3) św ia d e c tw o m iło śc i (ow oc) — ja k o p r i n c i p i u m a g e n d i. W t y m k o n te k śc ie m e to d o lo g ic z n y m i h isto r y c z n y m n a le ż y p r z y s tą p ić do o c e n y k o le jn y c h d w ó ch to m ó w te o lo g ii m o r a ln e j w y b itn e g o p o lsk ie g o m o r a lis t y k s. S t a n i s ła w a O l e j n i k a , O a r - W e z w a n ie - O d p o w ie d ż . J u ż s a m ty tu ł p o d r ę c z n ik a w s k a z u je , iż a u to r w p e łn i p o d z ie la m e to d o lo g ic z n e i m e r y t o ry c z n e p r o p o z y c je so b o ro w e . Z a w a r to ś ć t r e ś c io w a p o d rę c z n ik ó w j e s t r e z u l t a t e m d łu g ic h l a t p r z e m y śle ń , p r z e p r a c o w a ń , d y s k u s ji w g r o n ie te o lo g ó w m o r a lis tó w i n ie z w y k le tw ó r c z e j d z ia ła ln o śc i. C z y te ln ik p o lsk i, stu d e n t te o lo g ii m o r a ln e j, j a k ró w n ie ż w y k ła d o w c a t e j d y s c y p lin y o t r z y m u ją n ie z w y k le
