Herbicydy a spektrum zwalczanych gatunków chwastów.

HERBICYDY A SPEKTRUM

HERBICYDY A SPEKTRUM

ZWALCZANYCH GATUNKÓW

ZWALCZANYCH GATUNKÓW

CHW

CHWASTÓW

STÓW

mgr inż. Janusz Urbanowicz

IHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie e-mail: urbanowicz@ziemniak-bonin.pl

hwastami są wszystkie niepożądane ro-śliny, które występują w łanie rośliny uprawnej, a ich uciążliwość wiąże się z duży-mi możliwościaduży-mi adaptacyjnyduży-mi do zróżni-cowanych warunków środowiska. Chwasty mają wyższą odporność na niesprzyjające warunki agrometeorologiczne oraz na choro-by i szkodniki, charakteryzują się również bardzo wysoką plennością, łatwością roz-przestrzeniania się i potrafią bardzo długo zachowywać zdolność kiełkowania. Ich szko-dliwość polega głównie na konkurowaniu o czynniki siedliska, co w konsekwencji obniża efektywność ekonomiczną produkcji. Chwa-sty pogarszają również jakość produktów rol-niczych, utrudniają właściwe wykonanie wszelkich uprawek i zbioru oraz mogą stano-wić doskonałe siedlisko dla rozwoju chorób i szkodników.

C

W uprawach rolniczych w Polsce wystę-puje około 300-400 gatunków chwastów. Ga-tunki dominujące w uprawach ziemniaka sta-nowią bardzo liczną grupę (nawet do 50), chociaż ze względu na różne typy gleb i miejscowy mikroklimat mogą występować mniej licznie i charakteryzować się zróżnico-waną uciążliwością w poszczególnych rejo-nach kraju, a nawet w różnych częściach da-nego pola. Ziemniak jest rośliną mało konku-rencyjną dla chwastów (zwłaszcza na po-czątku wegetacji) i dlatego wymaga skutecz-nych zabiegów pielęgnacyjskutecz-nych. Na planta-cjach, gdzie chwasty występują w dużym na-sileniu, straty plonu mogą być wysokie i się-gać nawet 70%, a zmniejszenie zachwasz-czenia tylko metodami mechanicznymi, bez stosowania herbicydów, często bywa nieza-dowalające.

Zachwaszczenie w ziemniaku można ograniczyć poprzez staranne przygotowanie stanowiska pod jego uprawę, gdyż skład ga-tunkowy chwastów jest uzależniony od inten-sywności zabiegów uprawowych w całym płodozmianie. Stosowanie uproszczeń może prowadzić do rozwoju na plantacji również gatunków typowych dla roślin uprawianych w przedplonie, np. zachwaszczających pospoli-cie zboża czy rzepak (miotła zbożowa, cha-ber bławatek, mak polny itp.) oraz samosie-wów zbóż czy rzepaku.

Znajomość biologii chwastów i warunków sprzyjających zachwaszczeniu może decy-dować o powodzeniu ich zwalczania. Stosu-jąc herbicydy, trzeba wiedzieć, że chwasty dzielą się na:

●

właści-wy, chwastnica jednostronna (fot. 1);

●

maruna bezwonna (fot. 2 i 3).

Fot. 1. – Z lewej: chwastnica jednostronna Echinochloa crus-galli (L.), z prawej: perz właściwy Elymus regens (L.) (fot. S. Wróbel)

Fot. 2. Komosa biała Chenopodium album (L.) (Fot. J. Urbanowicz)

Fot. 3. Tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris (L.). (Fot. S. Wróbel)

Ze względu na długość cyklu życiowego chwasty można podzielić na:

●

se-zonu wegetacyjnego przechodzą pełny cykl życiowy (od wschodów do wydania nasion), np. chwastnica jednostronna, żółtlica drobnokwiatowa;

●

występo-wać zarówno w formie jarej, jak i ozimej, stanowią najgroźniejszą grupę, gdyż mogą przystosować się do różnych wa-runków siedliska oraz cyklu rozwojowego rośliny uprawnej, np. wiechlina roczna,

miotła zbożowa, gwiazdnica pospolita, przetacznik perski;

●

la-tem, jesienią wykształcają skrócony pęd, a w roku następnym wydają nasiona, np. stokłosa żytnia, przetacznik trójlistkowy;

●

wytwarza-ją rozetę liściową, a w drugim – nasiona, mogą kiełkować w różnym czasie sezonu wegetacyjnego, np. marchew zwyczajna, łopian mniejszy;

●

niż dwa lata, mogą rozmnażać się przez nasiona, jednak głównie rozmnażają się wegetatywnie, są trudne do zwalczenia, gdyż rozprzestrzeniają się podczas upra-wek, a zniszczeniu muszą ulec ich organy podziemne, np. perz właściwy, ostrożeń polny.

Zabiegi herbicydowe stosuje się w dwóch terminach: przed wschodami i po wschodach ziemniaka. Przed wschodami zabieg powi-nien być przeprowadzony po ostatecznym uformowaniu redlin. Po wschodach należy zwrócić szczególną uwagę na fazę rozwojo-wą ziemniaka, by rośliny miały wielkość od 10 do 15 cm; zabieg powinien być wykonany nie później niż do czasu zwierania rzędów. Nie bez znaczenia jest również faza rozwojo-wa chrozwojo-wastów (im mniejsze, tym łatwiejsze do zwalczenia). Na glebach ciężkich i zwię-złych należy zawsze stosować wyższe z za-lecanych dawek. W tabeli 1 podano zaleca-ne herbicydy, dawkę i termin ich stosowania oraz najbardziej wrażliwe gatunki chwastów.

Etykiety-instrukcje herbicydów dopusz-czonych do obrotu i stosowania zawsze znajdują się na opakowaniu środka oraz są opublikowane na stronie internetowej Mini-sterstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod adre-sem: http://www.minrol.gov.pl, w Zalece-niach Instytutu Ochrony Roślin, a także w Monitorze Polskim (aktualne na dany rok).

Tabela 1

Herbicydy do zwalczania chwastów w ziemniaku

Nazwa handlowa Dawka na 1 ha/

substancja aktywna Zwalczane gatunki chwastów PRZED WSCHODAMI ZIEMNIAKA

Afalon Dyspersyjny 450 SC1 Linurex 50 WP1 Linurex 500 SC 2,0 l 2,0 kg 2,0 l linuron

gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, iglica pospoli-ta, komosa biała, kurzyślad polny, pokrzywa żegaw-ka, poziewnik szorstki, rdest plamisty i powojowy, rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwyczaj-ny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobno-kwiatowa Afalon Dyspersyjny 450 SC1 ₊ Command 480 EC 1,0 l linuron + 0,2 l chlomazon

jw. (tak jak Afalon Dyspersyjny 450 SC) +

chwastnica jednostronna, gwiazdnica pospolita, ja-snoty, przytulia czepna, tasznik pospolity

Racer 250 EC 2,0-3,0 l

flurochlorydon

dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, kurzyślad polny, łobody, mak polny, maruna bezwonna, psianka czarna, przetacznik bluszczykowy i perski, rumianek pospolity, samosie-wy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, toboł-ki polne, wiechlina roczna, żółtlica drobnokwiat. Racer 250 EC + Sencor 70 WG 1,5-2,0 l flurochlorydon + 0,5 kg metrybuzyna

jw. (tak jak Racer 250 EC) +

chaber bławatek, dymnica pospolita, fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnota pur-purowa, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, przetaczniki, rdest kolankowaty, rumianki, rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwyczajny, szczyr roczny, tasznik pospolity, tobołki polne, włośnice, złocień właściwy, życice

Command 480 EC + Sencor 70 WG 0,2 l chlomazon + 0,3-0,4 kg metrybuzyna

jw. (tak jak Command 480 EC) + jw. (tak jak Sencor 70 WG) Chwastox Extra 300

SL

4,0 l

MCPA

dymnica pospolita, gorczyca polna, jaskier polny, komosa biała, kurzyślad polny, mak polny, mięta po-lna, poziewnik szorstki, rzodkiew świrzepa, sporek polny, tasznik pospolity, tobołki polne, wilczomlecz obrotny Sencor 70 WG, Mistral 70 WG, Wisar 70 WG2 0,75-1,0 kg metrybuzyna

jw. (tak jak Sencor 70 WG)

Plateen 41,5 WG 2,0 kg

flufenacet + metrybuzyna

chaber bławatek, chwastnica jednostr., dymnica po-spolita, fiołek polny i trójbarwny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, pokrzywa żegawka, po-ziewnik szorstki, przetaczniki, przytulia czepna, rdest kolankowaty i ptasi, rumianek pospolity, rzod-kiew świrzepa, sporek polny, starzec zwycz., szarła-ty, szczyr roczny, tasznik pospoliszarła-ty, tobołki polne, włośnice, złocień właśc., żółtlica drobnokw., życice

Nazwa handlowa Dawka na 1 ha/

substancja aktywna Zwalczane gatunki chwastów Stomp 330 EC2

Stomp 400 SC

3,5-5,0 l 3,0-4,0 l

pendimetalina

chwastnica jednostronna, gorczyca polna, gwiazdni-ca pospolita, jasnoty, komosa biała, przytulia czep-na, rzodkiew świrzepa, sporek polny, szarłat szorst-ki, wiechlina roczna, włośnice

Stomp 330 EC2 + Afalon Dyspersyjny 450 SC1 3,5-5,0 l pendimetalina + 2,0 l linuron

jw. (tak jak Stomp 330 EC) +

jw. (tak jak Afalon Dyspersyjny 450 SC) Roundup 360 SL1 Roundup 360 SL1 + zwilżacz3 1,0-2,0 l 1,5 l glifosat

nieselektywne zwalczanie większości chwastów jed-norocznych PO WSCHODACH ZIEMNIAKA Apyros 75 WG2 + zwilżacz3 26,5 g sulfosulfuron

bodziszek drobny, dymnica pospolita, gorczyca po-lna, gwiazdnica pospolita, iglica pospolita, perz wła-ściwy, przytulia czepna, rdest plamisty, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, samosiewy rzepaku, stokłosy, stulicha psia, tasznik pospolity, tobołki pol. Sencor 70 WG,

Mistral 70 WG, Wisar 70 WG2

0,5 kg

metrybuzyna

jw. (tak jak Sencor 70 WG)

Titus 25 WG + Trend 90 EC1 (zwilżacz) 40-50 g rimsulfuron + 0,1%

chwastnica jednostronna, dymnica pospolita, gor-czyca polna, gwiazdnica pospolita, mak polny, ma-runa bezwonna, ostrożeń polny, perz właściwy, przytulia czepna, rumianek pospolity, rumian polny, rzodkiew świrzepa, szarłaty, szczawie, włośnice, wyczyniec polny Titus 25 WG + Trend 90 EC1 _zwilż. 60 g lub 2 x 30 g rimsulfuron + 0,1%

jw. (tak jak Titus 25 WG)

Titus 25 WG + Trend 90 EC1 + Sencor 70 WG 40-50 g rimsulfuron + 0,1% + 0,3 kg metrybuzyna jw. (tak jakTitus 25 WG) + jw. (tak jak Sencor 70 WG) Sencor 70 WG + Fusilade Forte 150 EC 0,5 kg metrybuzyna + 2,0-2,5 l fluazyfop-P- buty-lowy

jw. (tak jak Sencor 70 WG) +

chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, owies głuchy, palusznik krwawy, perz właściwy, samosie-wy zbóż, włośnice, wiechliny, samosie-wyczyniec polny, życi-ce Sencor 70 WG + Targa Super 05 EC 0,5 kg metrybuzyna + 2,0-3,0 l chizalofop-P-ety-lowy

jw. (tak jak Sencor 70 WG) +

chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, owies głuchy, palusznik krwawy, perz właściwy, samosie-wy zbóż, włośnice, wiechliny, samosie-wyczyniec polny, życi-ce

Herbicydu Roundup 360 SL nie powin-no się stosować tuż przed wschodami ziemniaków, gdyż może powodować uszkodzenia wschodzących roślin.

Typowe herbicydy do zwalczania chwa-stów jednoliściennych w ziemniaku są prze-znaczone głównie do stosowania w terminie powschodowym (tab. 2). W celu uzyskania pożądanej skuteczności zabieg powinien być wykonany przed zwarciem rzędów, by śro-dek mógł dotrzeć do chwastów, a nie zatrzy-mywać się na roślinach ziemniaka. Chwasty

jednoliścienne najczęściej zwalcza się w sta-dium minimum 4-6 liści.

Przy wyborze herbicydu należy kiero-wać się zaleceniami producenta oraz przepisami BHP. Nie wolno stosować środków nieznanego pochodzenia i bez opisu ich stosowania. Nie należy w do-wolny sposób sporządzać mieszanin kil-ku herbicydów, gdyż może to doprowa-dzić do zniszczenia plantacji. Wszystkie zalecane mieszaniny herbicydowe nale-ży sporządzać tylko i wyłącznie bezpo-średnio przed ich zastosowaniem.

Tabela 2

Herbicydy do zwalczania chwastów jednoliściennych

Nazwa handlowa herbicydu Substancja aktywna Zwalczane gatunki/dawka na 1 ha perz właściwy prosowate Agil 100 EC propachizafop _{lub 2 x 0,6 l}1,25-1,5 l 0,6-0,8 l Apyros 75 WG2 _{+ zwilżacz}3 _{sulfosulfuron 26,5 g 26,5 g}

Focus Ultra 100 EC cykloksydym 3,0 l 1,0-1,5 l

Fusilade Forte 150 EC fluazyfop-P-butylowy 2,0-2,5 l 0,75-1,0 l Pantera 040 EC2 _{chizalofop-P-tefurylu 1,75-2,0 l 0,8-1,5 l}

Select Super 120 EC2 _{chletodym 2,0 l 0,8 l}

Targa Super 05 EC

chizalofop-P-etylowy 2,0-3,0 l 1,0-1,5 l

Leopard 05 EC 2,0-3,0 l 0,75-1,5 l

Titus 25 WG + Trend 90 EC1 _rimisulfuron 60 g + 0,1%

lub 2 x 30 g + 0,1% 30 g + 0,1% 1 _{Trend 90 EC może znajdować się w obrocie do 10.09.2009}

2 _{może znajdować się w obrocie w 2009 roku do czasu upływu jego ważności, lecz nie dłużej niż 18}

miesięcy od terminu upływu ważności zezwolenia (Dz. U. z dn. 27 stycznia 2004 r., art. 46, pkt. 3)

3 _{nazwa zwilżacza podana jest w etykiecie-instrukcji stosowania herbicydu}

Źródło: oprac. na podstawie etykiet-instrukcji stosowania środków ochrony roślin

Literatura uzupełniająca

1. Praczyk T., Skrzypczak G. 2004. Herbicydy. M.

Krupa (red.). PWRiL Poznań: 274 s.; 2. Rola J., Rola

H. 1997. Strategia postępu w herbologii. – Prog. Plant

Prot. 37: 66-71; 3. Urbanowicz J. 2005. Zwalczanie

chwastów w uprawie ziemniaka. IHAR ZNiOZ Bonin: 48 s.; 4. Zarzecka K. 2000. Zależność plonowania ziemniaka od zachwaszczenia. – Frag. Agron. 2: 120- -134

Objaśnienia do tabeli 1

1 _{może znajdować się w obrocie: Afalon Dyspersyjny 450 SC do 23.06.2009, Linurex 50 WP}

do 23.07.2009, Roundup 360 SL do 30.12.2009, Trend 90 EC do 10.09.2009

2 _{może znajdować się w obrocie do czasu upływu jego ważności, lecz nie dłużej niż 18 miesięcy}

od terminu upływu ważności zezwolenia (Dz. U. z dn. 27 stycznia 2004 r., art. 46, pkt. 3)

3 _{nazwa zwilżacza podana jest w etykiecie-instrukcji stosowania herbicydu}