g}t:bie:.ia otwor6w, - jednak . nalety sit:· ·liczye z po~ stulatem zbadania ~lad6w wt:glowodor6w w hory-zontach perspektywicznych bezpo~rednio po ich na-.wierceniu - przy zastosowaniu pr6bnik6w .. zloza, co wymagae bedzie odpowiedniego zabezpieczenia sprzetu do opr6bowania, poniewaz obecnie - bada si~ t~ metodl:!, jedynie horyzonty do glt:boko~ci ok.
5000 m i{Ko~cierzynll. IG-l - 4995 m).
Jedoym z bardziej spornych prcblem6w wyst~ puj~cych mi~dzy sluzbl:!, geolol"iczn~ a wiertniczf\ jest sprawa zakresu rdzeniowania, szczeg6lnie istot-ria przy wykonywaniu wiercen glt:bokich i super-glt:bokich rozpoczynanych du:iymi ~rednicami. Rdze-nie wiertriicze stanowia tr6dlo bezpo~rednich in-formacji ge610gicz"ych, kt6re w pewnych wypad-kach nie moga' bye uzyskane zadn~ z pomocniczych metod badawczych (badania geofizyczne, pr6bki 0kTuchowel. Tylko na poc!stawie badan tdzeni moz-ria paleontologicznie okreslie pozycj~· stratygraficzn~, ch8rakter przerw !ub ciQgloSci sedymentacji i jej ~Tbdowisko . craz rozw6j palecgeograficzny basenu, jak r6wniezstopien zaangabwania tektonicznego badanych formacji i ich pozycjt: strukturalnQ.. Po-nadto na podstawie bada" wlasno~ci fizycznych
i geachemicznych· uzyskuje si~ podstawowy material do oceny perspektyw poszukiwail . zl6z wt:glowodo-r6w i surowc6w stalych.
t Powyzsze argumenty przemawiaj~ za maksymal-nym rdzeniowaniem slabo rozpoznanych formacji; bior~ jednak pod uwag~ koniecznose optymalnego zabezpieczenia najistotniejszego zadania geologiczne-go. kt6rym w wypadku wiercen supergl~bokich jest llzvskanie informacji z gl~boko~ci, z reguly.
poni-7e:;
4.500-5000 m - zakres rdzeniowania plytszych intlli"wal6w skr6cony jest do niezbt:dnego minimum umoZliwiaj~cego biezli\.ce ko! trolowanie profilu geo-logicznego.Postulat wiertnik6w, aby ograniczye rdzeniowa-nie ~ jako sprs6b wiercenia zmniejszajQ.CY post~p
glt:bienia otwor6w i zagrazajl\cy stabilizacji !'ician odwiertu wyplywa m. in. z dotychczas stosowanych w naszym 'wiertnictwie technologii. Z reguly brak jest wielosekcyjnych aparat6w rdzeniowych, a tzw. raze:- i6wki wrzutowe nie wyszly poza stadium eks-peryment6w. Jednoczesnie, jak to podkreslalem (4),
ze wz~lt:du na brak odpowiedniej jakosci ~widr6w. zdarzajQ. si~ wypadki przewiercania koronkQ.
dia-mentoWIl interwal6w przewidzianych do wiercenia bezidzeniowego, uzyskujl\c przy tym dobre
wydaj-no~ci.
W trakcie gI~bienia otwor6w polozonych w ob-rebie basenu permskiego nalety si~ liczye z
ko-nieczno~cil\ zapewnienia bezpiecznego przej~cia ply-nl\cych czerwonych flow solnych cyklotemu aUer, kt6re Sl\ szcze!t6lnie agresywne w centralnej i za-cbcdniej czt:~ci basenu. Jak. wykazalo do~wiadcze n;e, optymalnl\ techn'JlogiQ. jest zastosowanie pluczki wiertniczej 0 podwyzszonym cit:zarze, w granicach 1,8-2,1 glcml, co zwi'lzane jest jednak zodpowied-niQ. konstrukcj~ zarurowania, w celu zamkni~cia piaskowcowych utwor6w mewzoiku (jura ~rodkowa
i dolna, trias dolny). kt6re ulegajQ. szczelinowaniu prd ci~arem tego rodzaju pluczki. Ponadto miQ.zsze poklady plastycznych soli (szczeg6lnie starszych cy-klotem6w - wlli"ra i st3ssfurt, polozonych na wiE:k-szych glt:boko~ciach) mogQ. stwarzac niebeLpieczen-stwo zgniecenia kolumny rur okladzinowych.
W rejenie Chojnic i w Karpat'3ch ctwory wiert-nicze prowadzone b~dl\ w skalach sfaldowanych 0
zmiennym nachyle::.iu, do pionowego wlQ.cznie. Ten typ utwor6w, przy imienno~ci Iitolog1cznej typu pbskowce - lupki - mulowce lub wapienie --lupki jest szczeg6lnie trudny do przewiercania ze
w.~~l~dlt na latwosc odspajania warstw 0 r6:inej nviercal . o~ci powodujQ.cej "sypanie" ~cian odwiertu
i kcniecznose stosowania specjalnych pluczek za-pewniajqcych ich stabilizacjt:.
. WNlOSKI
1. W latach 1976/80 Instytut Geologiczny przewiduje prow:dzenie . kilku superglE:bokich otwor6w ba-uawczych 0 el~b:lkoscl 6000-7000 m,
zlokalizo-. wanych w centralnej czt:~ci ba-senu r perms\tiego, w strefie kontaktu. platformy prekambryjskieJ i paleozoicznej, we wschodnich Karpatacb i c,ent" . trainej depresji karpackiej. .. 2. Ze wzglt:du na konieczno~e. zapewnienia
optymal-nej technologii prowadzenia wiercen, otwory . te b~dll wykonywane z 10-12'10 rdzeniow/ilniem; skoncentrowanym.. gl6wnie w glt:bszych .. intswa-lach .dla zbadania utwor6w niZszych pit:ter .struk~
turalnych. . .
3. DIa zabezpieczeniauzyskania maksymalnej.:.iloSQi. informacji geologicznych i biez~cego sterowania procesem glE:bienia na kazdym otworze zain-stalowane bt:dzie laboratorium otworowe typu geoservices z komp1etnll aparaturl\ pomiarowll; Iteolodzy pelnie b~dll doz6r w ruchu cil\ilym.
4. W celu zapewnienia .. maksymalnego. wykorzysta-niainfcrmacji, nalezy zabezpieczye mozllwoM wykonania kompleksowych. badan z. zakreSu geo .. fizyki wiertniczej w otworach superglt:bokich oraz moZliwo~e opr6bowania. horyzont6w pers-pektywicznych pr6bnikami zloza. . . . . 5 .. W.. trakc.i,e glt:bienia. otwor6w . supergl~bokich
nalezy sit: liczye z mozliwo~cilil zaistnienia kom~
plikecji geologicz:J.ych w . utworach .. cechsztynu, sfaldowanego starszego paleozoiku. i __ glt:bokiego fliszu karpackiep.o - co wymagae bt:dzie opra-cowania optym3lnego reiZimu wiercenia i odpo-wiedniego zabezpieczenia technologicznego.
LITERATURA
1. 0 be r c J. - Podzial geologiczny Polski. Kwart. geo!., 1967, nr 2.
2. Po z a r y ski W. - Jedhost'ki geologiczne Pol-ski .. Prz. geo!., 1959, nr 2.
3. So k 0 low ski J. Charakterystyka
geolo-giczna i strukturalna jednostek regionaInych Polski pod kl:ltem pcszukiwafl bitumin6w. Sur.
miner., 1968, t. 1. . .
4. Wit k 0 w ski A. - Wybrane aspekty ekono-:
. miczno-geologiczne wykonywania glt:bokich
0-twor6w na Nizu Polskim. Kwart. geol.,· 1973,
nr 2.
5. Wit k 0 w ski A. - Stand der geologischen
Er-kt'ndung und die Richtungen der Untersuchung von die Tiefenstrukturen in Polen. Zschr. fUr anlrewandte Geologie, Band 21, 1975, H. 2. 6. Z nos k 0 J. - Jednostki geologiczne Polski i ich
stanowisko w tektonice Europy. Kwart. geol.,
1966, nr 3.
'1. Z nos k 0 J. - Pozycja tektoniczna obszaru Pol:'
ski na tIe Europy. Biul. Inst. Geol. nr 251, '1970.
SUMMARY
Intensive geological and geophysical stUdies car':' ried out from the beginning of the sixties by the Geological Institute and the Zjednoczenie G6rnictwa Naftowego (Polish Oil and Gas Un1t) gave a rela-tively good knowledge of geological structure of the country in the interval down to 4500-5000 m. The paper presents the regional problems con-rected with the recognition of the structure of de-eper-seated strata, which will be solved by new "super deep" drillings '(6000-7000 m) prOjected by the Geological 1- stitute and planned for the years
1976-1980, versus the main features of the" geolo-Il'ical structure of Poland. The deepest borehole hitherto drilled in Poland is Lopiennik IG-:1., over
5600 m deep, made in southern part of Lublin' .syn-dinorium.
The boreholes will be drilled in central pad of the Permian basin in the areas of the Pom'eranian swell (Czaplinek IG-l borehole; up to 6000. m deep according to the project), in the contact" zone of the East-Eu!opean PrecamQrian. ami Pa~eqzoic pl~t
forms, and 10 the Carpathians. The latter are aimed at the. recognition of the deep Fly,sch
s.ei-ies
from ce-tral Carpathian depression as well as the expla-nation of the occurrence of deep-seated folds in the Bieszczady range.'The geological service of these drllllngs will be
maintain by continuously working speclalistic
dril-ling laboratories of the "Geoservices" type.
Attention is paid to the necessity of securing sampling and well-logging service for the studies of . deep-seated horizons
as
well as to potential dif-ficulties . connected with penetration of deep-seated Permian strata and folded Older Paleozoic and Car-pathian Flysch series. In orda- to avoid possible complications it is necessary to elaborate optimum teChnique of drilling the bGreholes and to gatherappropriate technical equipment.
PE310ME
B HTOre mD'eHClIlUIhDC rewrol'H'l:ecKHX H
reo<PH3H-·qecs:KX, UPOOO,lPQll>lX c Ha'laJQl me~ecl!lTbIX l'O,IlOB reoJ1Ol'H'leClDlK HHCTHTyTOK H O6'l>e~elril:eM: ropHO--HecPTaBoA upoMI>JIUneHHOCTH, &.rno B sll:/ilqHTeJIbHO:A: CTeDeHH HSy'IeHO 'l'nytimJHoe CTpoeHHe CTpaHhl lI,O rnytiHHLi: rrol)SlI,Ita 450~-5000 101. .
B C'l'a'l'Le npelI,eTaBJIeHbI upotiJIeMhI p~rJWHanbHhJX
HccneAoBSHHA B rnyfiHHHbIx HHTepBaJIaX B YB$l3Ke c OCliOBB!>lMH qepT8JDI reonOr)l'lecKOrO CTpoeHWl nOJIb-WHo HccJIeAOBaHWl 6yAYT OCy~CTBJUIT&CH C DGIoIOIQ&IO
.. CBePxrny60IDa'" 6ypoB&lX CKB8EHH {6DOO--7000 101). npoeK'l'Hpyell&DIH reo.llOrH'leCKHM JfHCTH'l'y'l'OK Ba 1976-1980 rr.
l1.0
CKX nop caKO:Ii: rnyOOKo:A: CKBalKH-HoA HI nOJIbwe 6&I.118. CKBalKJa(a JIODeHBHK HI' 1. upoAlI,eHHaH ;El IOEHO:A: qaC'l'H JlI06nHHCKoro CHHKnH-HOPWI AO rnyt:iHH&I CB&IWe 11600 MoYrroIolIlHYT&Ie CKB8:atHH&I6Y1J3T OCHOBaHDI B qeH:-TPaJIbHo:A: qac'l'H neplolCKoro 6acce:A:Ha Ha IInOIq8l1,H nololopcxol'O BaJIa ('laIInHUeK HI'-I, DpOeKTHall rJIY-6HHa 6000 M), B SOHe KOHTIUt'l'Q BOCTOqHO-EBponeA-CKoA AOKeK6PHAcKo:A: DnaT~M&I C naneo$OACKoA nJIaT<PoPlloA, B Kapna'l'8.X C U83HaqeHHeM HSyqeHWI rny6HHHOl'O 4>mana D;eHTI)llJIbHO:A: KapnaTCX'O:A:
lI,eupec-CHH H BhIIIBJIeBWI rny6HHBWX CKJIaAOK (BeIQa~).
B npoqecce npoXOlI,ltH CKBIUKHH 6y,!{yT oprllHH3O-BQHbI cne~H&Ie na60paropKK reonorH'leCKoro 06-cnYlKHBaHHS CKBalKHH.
B C'l'2T&e paCCllaTPHB8IO'1'CB upo6JIeMhl opr8HH38qHH onpo6oBaHHS H KapoTalKa Ha 6om.WKX rny6HH8X. OlKHAaeKhIe DpeII8TC'l'BK$ npH IIpoxo,!{Ke rny60xo 38-JIeraroIqHX nopo,ll qexmTe:A:Ha. CKRroro HJ£!lI;HeOO na-JIe030H H x:apna'I"CKOrO <PJIHWa.
l1.ns
o6eCneqeHWl 6esaaapHAHOA IIpoXO,llKH CKBalKHH Heo6xolI,HMo p8s-pa60Tan. OnTJOIaJlbH&t:A: pelKJOl 'fiypefIHR H nGAI'OTO~BH'l'& COOTBeTCTByB>IqHe TeXHH'leCltHe CpeACTBa.
WIESLAW SUBOTOWICZ
PoUteclmlka GdaAska
MAKRO~
I MIKROFAZY ROZWOJU BRZEGOW KLIFOWYCH
WYBRZEZA POLSKIEGO
Rozw6j brzegu morskiego jest wypadkoWIl wieluczynnik6w. spoAr6d kt6rych jako najwaZniejsze
na-leZy wymieni6 budoWf: geologlczllIa i dynamik~ mD-na, zwlaszcza tzw. wezbrania sztormowe (1). W
mlar~ ustlWOwania l,dolodu powidtBzaI si~ zbiornik wodny i zmienial rozw6j linii brzegowej. Najniisza
~ia brzegowa poludniowego Baltyku znajduje si~
.r
Ryc. 1. Lokalizac;a lwzegow klifowych oraz
kieru1l-k·' strumieni rumowi,9ka na pols1cim wybrzeiu (wg
W. P. Zenkowicza, 1958; B. Rosy, 1963 i Z.
Szopow-skiego, 1961 z uzupeinieniem autora).
1 - brz8li kllfowe. J - Itrumlen1e rumowjska
brzelo-wego i Iderunk:l. doItarczaD1a materlaJ:u.
10
UKD 1151.4311.334+551.35.081(433-1'1:281.24) obecnie na dnie morskim ponizej izobaty 100 m (4). W poprzecznym profilu dna zaznacza si~ wie1e daw-nych linii brzegowych w formie np. prog6w abra-zyjnych i stopni litoralno-akumulacyjnych (3).
Linia brzegowa przesun~a si~ -od swego najnlZ-S7Jego polozenia do miejsca, gdzie obecnie si~ maj-dujemy. Mozemy wi~c m6wi6 0 postglacjalDej
trails-Zatoka
...
T' ·
2Fig. 1. Location of cliff shores and directions
of
debris flows on Polish coast (after W. P.
Zen1co-wicz, 1958; B. Rosa, 1963; and Z. Szopowski, 1961;
supplemented with the author's data).
1 - cUff shores, 2 - cO/llltal debr18 flows and directions of supply of material.
