Branża KEP – barometr polskiej gospodarki

Liczba punktów do oceny parametrycznej jednostek naukowych – 6.

Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca.

Redakcja nie płaci honorariów. W tekstach publikowanych zastrzega sobie prawo do skrótów, zmian tytułów, adiustacji. Artykuły są zatwierdzane do publikacji po uzyskaniu pozytywnych recenzji. Copyright by

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy jest zabronione. Nakład: do 3000 egzemplarzy Druk i oprawa: Agencja Reklamowo- -Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk ww.grzeg.com.pl Na okładce zdjęcie Juliusza Sokołowskiego

Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie

Pismo ogólnopolskie

Rada redakcyjna

Marek Bryx Wiesław Czyżowicz Barbara Dobiegała-Korona Tadeusz Dudycz Leszek Dziawgo Andrzej Fierla

Joze Gricar (Słowenia, Maribor) Wiesław M. Grudzewski Irena Hejduk

Andrzej Herman – przewodniczący Marta Juchnowicz Stanisław Kasiewicz Andrzej K. Koźmiński Kazimierz Kuciński Elżbieta Mączyńska Adam Noga

D. Mario Nuti (Włochy, Rzym) Krzysztof Obłój

Leszek Pawłowicz

Vitalija Rudzkiene (Litwa, Wilno) Krzysztof Rutkowski

Roman Sobiecki Barbara Szubińska Stanisław Sudoł Andrzej Szablewski

Israel Spiegler (Izrael, Tel-Awiw) Władysław Szymański

Gertruda K. Świderska

Keijo Virtanen (Finlandia, Turku) Piotr Wachowiak Lech W. Zacher Dariusz Zarzecki

Redaktor naczelny

Andrzej Herman

Zespół redakcyjny

Alicja Kołodko – redaktor prowadząca Ryszard Ginalski – redaktor

Mirosław Makowski – opr. graficzne

Adres redakcji

Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie budynek M, pok. 111 02-513 Warszawa ul. Madalińskiego 6/8 tel./fax: (0-22) 564 92 36 redakcja@przedsiebiorstwo.waw.pl

Prenumerata

Nella Mamos-Sutkowska tel./fax: (0-22) 564 92 36 e-mail: nmamos@sgh.waw.pl www.przedsiebiorstwo.waw.pl

Dystrybucja

Oficyna Wydawnicza

Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie 02-554 Warszawa

al. Niepodległości 164 tel. (0-22) 564 94 77 fax: (0-22) 564 86 86 www.wydawnictwo.waw.pl

85

Branża usług kurierskich, ekspreso-wych i paczkoekspreso-wych (KEP) często okre-ślana jest mianem barometru polskiej gospodarki, gdyż jako pierwsza odczu-wa zarówno przyśpieszenie, jak i spo-wolnienie działalności przedsiębiorstw. Wykazuje ona nie tylko cechy barome-tru, lecz również lokomotywy polskiej gospodarki, jak wynika z badań prprowadzonych w 2010 roku przez ze-spół Katedry Logistyki, w składzie prof. dr hab. Krzysztof Rutkowski – kierow-nik, dr Marzenna Cichosz, dr Katarzy-na Nowicka, dr Aneta Pluta-Zaremba.

Badania zostały przeprowadzone w dwóch etapach. Rozpoczęto je od wywia-dów bezpośrednich z ekspertami repre-zentującymi dziesięciu operatorów ekspre-sowych: AGAP, DHL Express (Poland), DPD Polska, General Logistics Systems Poland, K-EX, Riders Express, Siódemka, TNT Express Worldwide (Poland), UPS Polska, X-press Couriers. Dwie z wyżej wymienionych firm – General Logistics Systems Poland i Riders Express – prze-kazały tylko dane jakościowe, pozostałe udostępniły również dane ilościowe. Sza-cuje się że operatorzy ekspresowi, którzy udostępnili dane ilościowe, reprezentują ok. 75 proc. całego rynku KEP w Polsce szacowanego na ok. 850 mln euro1)_. Infor-macje ilościowe wykorzystane zostały do określenia wielkości i struktury przesyłek krajowych i międzynarodowych, wielko-ści zatrudnienia oraz inwestycji firm ryn-ku KEP.

W drugim etapie przeprowadzono ba-danie ankietowe wśród przedsiębiorstw korzystających z usług firm tej branży. Na ankietę rozesłaną drogą e-mailową odpo-wiedziało 81 menedżerów z firm działa-jących w Polsce, reprezentudziała-jących różne branże i rodzaje działalności.

Efektem badań jest raport Branża

przesyłek kurierskich, ekspresowych i pacz-kowych – wpływ na polską gospodarkę.

W pracach nad raportem, oprócz infor-macji zgromadzonych w trakcie badania, zostały wykorzystane informacje branżo-we oraz analizy i dane statystyczne po-chodzące z różnych źródeł (m.in. GUS, Eurostat).

Istota usług i struktura

podmiotowa branży

Branża KEP obejmuje operatorów eks-presowych, których trzon oferty stanowią usługi kurierskie, ekspresowe i paczkowe. Warto podkreślić, że usługi ekspresowe charakteryzuje specyficzna wartość doda-na, którą tworzą: sposób ich świadczenia oraz zobowiązanie usługodawcy m.in. do wykonania usługi „od drzwi do drzwi” (door-to-door), śledzenie przebiegu reali-zacji usługi oraz określony z góry termin doręczenia (często na następny dzień ro-boczy, a nawet na określoną godzinę, np. 9:00, 12:00)3)_.

W branży KEP w Polsce działa oko-ło 200 podmiotów gospodarczych zróż-nicowanych pod względem wielkości, zakresu i obszaru geograficznego

świad-Marzenna Cichosz, Katarzyna Nowicka,

Aneta Pluta-Zaremba

Branża KEP

– barometr polskiej gospodarki

czonych usług oraz wykorzystywanych gałęzi transportu (głównie drogowej i lotniczej). Największe z nich nazywane są integratorami. Są to globalne korporacje, które weszły na rynki Europy Środko-wowschodniej poprzez wykup firm, któ-re już na tych rynkach funkcjonowały i posiadały rozwiniętą infrastrukturę logi-styczną. Pozostałe podmioty specjalizują się w usługach krajowych i przesyłkach międzynarodowych (zwłaszcza w ramach kontynentu europejskiego), konkurując jakością, ceną i rozwiązaniami dostoso-wanymi do obsługi konkretnych branż i klientów.

Serwis związany z logistyką miejską zapewniany jest przez przewoźników działających głównie na terenie aglome-racji miejskich bądź dużych miast. Ofe-rują oni często usługi wyspecjalizowane, „szyte na miarę” potrzeb konkretnych klientów. Integratorzy i małe podmioty rynku KEP (oferujący usługi logistyki miejskiej) współpracują, oferując kom-plementarne usługi. Tym samym obydwa rodzaje przedsiębiorstw mogą oferować pełny pakiet usług. Podobnie jak na ryn-ku europejskim czy światowym, rów-nież w Polsce zdarza się, że integratorzy umożliwiają małym podmiotom dostęp do swojej infrastruktury. Przykładem takiego rozwiązania może być współpra-ca firm DHL Express (Poland) i AGAP. Połączenie ich doświadczeń i infrastruk-tury w konsekwencji pozwala na osiąga-nie efektów synergicznych przez obydwie strony.

Rozwój i zmiany

Ostatnie dwadzieścia lat to okres in-tensywnego rozwoju branży KEP w Pol-sce. O dynamice zmian świadczą:

• wzrost liczby operatorów ekspresowych,

• wzrost liczby przesyłek przewiezionych przez podmioty branży KEP,

• wzrost liczby pracowników.

Warto podkreślić, że tak dynamicz-ny rozwój nie byłby możliwy, gdyby nie

ogromny popyt na usługi ekspresowe. W pierwszej kolejności przewoźnicy eks-presowi inwestowali w infrastrukturę i tworzenie sieci operacyjnej. Następnie w nowoczesną technologię pozwalającą usprawnić niektóre etapy procesu przyj-mowania, przemieszczania oraz doręcza-nia przesyłek. Ważne były także inwesty-cje w kapitał ludzki.

W latach 1996-2009 nastąpił prawie czternastokrotny wzrost liczby operato-rów niepublicznych, z 15 w 1996 roku do 209 zarejestrowanych w Urzędzie Komunikacji Elektronicznej (UKE) na koniec grudnia 2009 roku. Warto jednak zaznaczyć że nie wszyscy operatorzy eks-presowi, którzy zgłosili swą działalność w UKE, byli aktywni. Według danych UKE w 2009 roku tylko 125 spośród 209 operatorów ekspresowych prowadziło działalność2)_.

O dynamice rozwoju branży KEP w Polsce świadczy również wzrost ilości przesyłek (rysunek 1). W okresie objętym szczegółową analizą, tj. w latach 2005-2009, ilość przesyłek przewiezionych przez operatorów ekspresowych podwo-iła się, choć w roku 2009 tempo wzrostu wyraźnie spadło. Było to ściśle związane z globalnym kryzysem gospodarczym i spadkiem obrotów polskich przedsię-biorstw z zagranicą. Szczególnie ucierpieli wówczas integratorzy. Poprawy swej sy-tuacji szukali w cięciu kosztów operacyj-nych, obniżce cen oraz skoncentrowaniu się na rozwoju rynku przesyłek krajo-wych. Integratorom działającym w Polsce pomógł wzrost zainteresowania polskich klientów zakupami w internecie, idący za tym wzrost ilości przesyłek przewożonych do klientów indywidualnych (B2C), oraz wzrost wykorzystania usług operatorów ekspresowych przez banki, instytucje fi-nansowo-ubezpieczeniowe, operatorów te-lekomunikacyjnych, itp., (również B2C).

Zmiany obserwowane w branży KEP w Polsce w ciągu ostatnich dwudziestu lat miały charakter nie tylko zmian

iloś-87 Branża KEP – barometr polskiej gospodarki

Rysunek 1 Zmiany ilości przesyłek przewiezionych przez podmioty branży KEP w Polsce (2005 r. = 100%)

Źródło: Katedra Logistyki SGH na podstawie wywiadów z firmami KEP, Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., Branża przesyłek kurierskich, ekspresowych i paczkowych – wpływ na polską gospodarkę, CDiEG, SGH, maj 2011, s. 28.

ciowych, lecz również jakościowych. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. kurierzy wozili głównie dokumenty i wartościowe drobne przesyłki. Analiza struktury przesyłek przewiezionych przez operatorów ekspresowych w ciągu pięciu lat objętych badaniem pokazuje, że stabil-nie od kilku lat blisko 90 proc. przesyłek stanowią paczki (rysunek 2).

Średnia waga paczki w 2009 roku wy-niosła 16,36 kg i była blisko 4 kg niższa niż w 2005 roku. Stało się tak głównie za sprawą wzrostu liczby przesyłek w seg-mencie B2C. Ogromny udział paczek w strukturze przesyłek przewożonych przez operatorów ekspresowych wyraźnie od-różnia ich od Poczty Polskiej, dominującej w sferze przesyłek z korespondencją oraz przesyłek reklamowych (odpowiednio 91,1 proc. i 92,2 proc. udziału w rynku)2)_.

Kolejną zmianą o charakterze jakoś-ciowym jest obserwowany od 2006 roku wzrost zainteresowania klientów usługami ekonomicznymi (standardowymi), kosz-tem usług premium z gwarantowanym czasem dostawy (rysunek 3). Rosnąca popularność usług ekonomicznych wśród klientów jest efektem bardzo korzystnego współczynnika ich jakości do ceny.

Istotną zmianą jakościową branży KEP w Polsce jest również rozszerzanie palety usług dodatkowych (np. pobra-nie należności od odbiorcy, pisemne po-twierdzenie doręczenia, kompleksowa ob-sługa zwrotu dokumentów załączonych do przesyłki, itp.), oraz przedstawianie klientom usług wysoce specjalistycznych opracowanych pod wymagania konkret-nego sektora (np. motoryzacyjkonkret-nego, elek-tronicznego, medycznego, itp.), a nawet przygotowywanie usług na miarę potrzeb zindywidualizowanych wymagań klienta.

Rozwój branży a polska

gospodarka

Branża KEP należała do najszybciej rozwijających się do 2008 roku. W 2009 roku na działalność operatorów ekspre-sowych w Polsce wpłynęło zarówno spo-wolnienie w polskiej gospodarce, jak też światowy kryzys gospodarczy, na skutek którego zmniejszyły się obroty handlu zagranicznego, co z kolei obniżyło popyt przedsiębiorstw na przewozy międzyna-rodowe.

W latach 2005-2009 przychody bran-ży KEP wzrosły o 98 proc. w cenach realnych, podczas gdy produkt

krajo-Rysunek 2 Zmiany struktury przewiezionych przesyłek w podziale na dokumenty, paczki i palety

Źródło: Katedra Logistyki SGH na podstawie wy-wiadów z firmami KEP. Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., op.cit., s. 32.

wy brutto zwiększył się tylko o 22 proc. (rysunek 4). Czteroipółkrotnie większy procentowy przyrost przychodów opera-torów ekspresowych od wzrostu PKB Pol-ski świadczy o dynamicznym rozwoju tej branży. Wśród najważniejszych przyczyn tak dużego tempa wzrostu, co roku w la-tach 2005-2008 oscylującego między 21 a 29 proc., należy wymienić: rosnący popyt na szybkie, niezawodne przesyłki z gwa-rantowanym czasem dostawy, wzrost eks-portu i imeks-portu Polski dzięki wchodzeniu polskich przedsiębiorstw do międzynaro-dowych łańcuchów dostaw, co zwiększyło zapotrzebowanie na przesyłki międzyna-rodowe, tendencję do outsourcingu usług transportowych czy rozwój rynku

e-com-merce, i związany z tym wzrost popytu na

dostarczanie zakupów internetowych. W trudnym dla operatorów ekspre-sowych 2009 roku nastąpiło znaczące osłabienie tempa wzrostu rynku KEP pod względem wartościowym i ilościo-wym. Przychody dynamicznie rosnące w poprzednich latach (od roku 2005 do 2008 średnio o 25,7 proc.), w roku 2009 uległy zahamowaniu, a nawet niewiel-kiemu spadkowi o 0,4 proc. w stosunku do poprzedniego roku. Wpłynęły na to w dużej mierze wyraźne obniżenie cen usług świadczonych przez przewoźni-ków ekspresowych, oraz osłabienie tempa wzrostu ilości przesyłek przewiezionych. Pomimo spadku przychodów w 2009 r. przewieziono o 7,5 proc. przesyłek wię-cej w porównaniu z 2008 rokiem. Wzrost ten był jednak dużo mniejszy niż w latach 2005-2008, kiedy to średnie roczne tem-po wzrostu wynosiło 27 proc.

Analiza danych ilościowych pokazuje, że zwiększyła się również ilość przesyłek międzynarodowych dostarczonych przez przewoźników ekspresowych w 2009 roku (rysunek 5), pomimo zmniejsze-nia eksportu i importu Polski w cenach stałych w tym okresie odpowiednio o 7,9 proc. i 14,3 proc. Warto podkreślić, że wzrost przewiezionych wolumenów w 2009 roku był znacznie niższy niż w po-przednich latach. Przesyłek międzynaro-dowych w 2009 r. było tylko o 3 proc. więcej w stosunku do poprzedniego roku, w porównaniu ze średnim rocznym tem-pem wzrostu o 25 proc. w latach 2005-2008. Dlatego najbardziej skutki kryzy-su gospodarczego odczuli integratorzy wyspecjalizowani w obsłudze przesyłek międzynarodowych, a zwłaszcza klientów reprezentujących branże: motoryzacyjną, elektroniczną czy odzieżową.

Zatrudnienie stanowi kolejny czynnik, który należy wziąć pod uwagę przy ocenie oddziaływania branży KEP na polską go-spodarkę. W latach 2005-2009 liczba pra-cowników etatowych i podwykonawców

89 Branża KEP – barometr polskiej gospodarki

Rysunek 3 Zmiana struktury przewiezionych przesyłek w podziale na przesyłki ekonomiczne i premium

Źródło: Katedra Logistyki SGH na podstawie wy-wiadów z firmami KEP. Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., op.cit., s. 33. (głównie kurierów i kierowców

samocho-dów liniowych) zatrudnionych przez ope-ratorów ekspresowych, podwoiła się (ry-sunek 6). Średnie roczne tempo wzrostu zatrudnienia w branży KEP wynosiło 19 proc., i było 10,5 razy większe od średnie-go roczneśrednie-go tempa wzrostu zatrudnienia w polskiej gospodarce. W trudnym roku 2009 zatrudnienie u operatorów ekspre-sowych w porównaniu z 2008 rokiem wzrosło o 3,4 proc., podczas gdy w pol-skiej gospodarce spadło o 1,4 proc. Głów-nym powodem wzrostu zatrudnienia w firmach branży KEP pomimo spowolnie-nia gospodarczego w Polsce, była koniecz-ność doręczenia większej ilości przesyłek. W związku z tym zwiększyła się liczba pracowników podwykonawców – kurie-rów – przy niewielkim spadku liczby pra-cowników etatowych.

Zatrudnienie wraz z inwestycjami w środki trwałe, na które 7 firm reprezen-tujących branżę KEP (bez danych DPD Polska) wydało prawie 200 mln zł w la-tach 2005-2009, bezpośrednio wpływa na wzrost gospodarczy w Polsce (efekt mnożnikowy inwestycji i zatrudnienia). Inwestycje i bezpośrednie zatrudnienie przekłada się na wzrost zatrudnienia w przedsiębiorstwach, wytwarzających do-bra i usługi potrzebne przewoźnikom ekspresowym do realizacji inwestycji oraz prowadzenia działalności operacyjnej. Jest ono określane mianem zatrudnienia pośredniego. Obie grupy pracowników poprzez swoje wydatki konsumpcyjne zwiększają zatrudnienie wtórne, czyli w sektorach gospodarki i firmach produku-jących dobra konsumpcyjne.

Pomimo znaczącego spadku tempa wzrostu, polska branża KEP przetrwała trudny okres światowego kryzysu i spowol-nienia w polskiej gospodarce. Warto odpo-wiedzieć na pytanie, co było motorem wzro-stu ilościowego tej branży w 2009 roku?

Firmy branży KEP przetrwały trudny 2009 rok przede wszystkim dzięki: zmia-nie potrzeb klientów, skoncentrowaniu się

na rynku krajowym i obsłudze klientów niszowych, wykorzystaniu rosnącego po-pytu na obsługę handlu internetowego w sferze B2C, oraz zaoferowaniu klientom atrakcyjnych, niższych cen usług przy za-chowaniu ich wysokiej jakości.

Niewątpliwie w rozwoju ilościowym w 2009 r. pomogły zmiany potrzeb klientów oraz przyciągnięcie nowych klientów. Pol-skie przedsiębiorstwa zarówno na rynku krajowym, jak i w handlu zagranicznym, ze względu na spadek wielkości zamówień swoich odbiorców, wysyłały częściej, ale mniejsze przesyłki – paczki i palety, i w związku z tym częściej korzystały z usług przewoźników ekspresowych. Wynikało to również z tendencji do zmniejszania przez firmy zapasów w okresie dużej

nie-Rysunek 4 Zmiany przychodów branży KEP i PKB w Polsce w latach 2005-2009 (w cenach realnych, 2005 r. = 100)

Źródło: Katedra Logistyki SGH na podstawie wywiadów z firmami KEP, Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., op.cit., s. 38.

Rysunek 5 Zmiany ilości przesyłek krajowych i międzynarodowych przewiezionych przez firmy branży KEP w latach 2005–2009 (2005 r. = 100)

Źródło: Katedra Logistyki SGH na podstawie wywiadów z firmami KEP, Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., op.cit., s. 41.

pewności popytu i korzystania z usług szybkich, z gwarantowanym czasem do-ręczenia przesyłek. Polska jako jeden z nielicznych krajów UE w roku 2009 zwiększyła PKB. Dlatego operatorzy eks-presowi, którzy postawili na obsługę ryn-ku krajowego, odnotowali większe tempo rozwoju niż pozostali.

Rosnące od kilku lat zapotrzebowa-nie na obsługę dostaw dla intensywzapotrzebowa-nie rozwijającego się handlu internetowego, także w czasie spowolnienia

gospodar-czego w Polsce, wraz z obniżką cen usług firm KEP w 2009 r., zaowocowało dużym wzrostem popytu na te usługi kosztem Poczty Polskiej, która przez szereg lat nie zrobiła nic, aby podnieść jakość świad-czonych usług czy ułatwić nadanie i od-biór przesyłki. Oprócz redukcji cen, które stały się konkurencyjne wobec cen usług Poczty Polskiej, operatorzy ekspresowi wprowadzili dodatkowe funkcje ułatwia-jące odbiór przesyłki, np. powiadamianie sms o terminie doręczenia paczki,

możli-91 Branża KEP – barometr polskiej gospodarki

wość zmiany miejsca odbioru przesyłki, i nowe produkty do obsługi rynku B2C (np. odbiór w wybranych punktach han-dlowych) czy rozwiązania wspierające działalność sprzedawców internetowych (np. oprogramowanie do przygotowywa-nia listów przewozowych dla nadawanych przesyłek).

Bez wątpienia zarówno polskie od-działy międzynarodowych operatorów, jak i polskie firmy KEP, mogły się lepiej przygotować na spadek popytu na ich usługi, ze względu na opóźnienie z jakim skutki kryzysu były odczuwane w Polsce w porównaniu z krajami wysoko rozwi-niętymi. Doświadczenia z rynków Euro-py Zachodniej przyczyniły się do ograni-czenia przez przewoźników ekspresowych inwestycji lub ich przesunięcia w czasie. Dzięki temu nastąpiło spowolnienie tem-pa wzrostu ich potencjału, a to z kolei po-zwoliło ograniczyć koszty działalności.

Znaczenie branży

dla polskich przedsiębiorstw

Jednym z istotnych elementów anali-zy branży KEP było badanie empiryczne, przeprowadzone wśród podmiotów go-spodarczych korzystających z usług ofe-rowanych przez przewoźników

ekspreso-wych. Jego celem było określenie wpływu korzystania z usług KEP na prowadzoną działalność gospodarczą. Badanie prze-prowadzono za pomocą anonimowych ankiet rozesłanych do klientów operato-rów ekspresowych w terminie od czerw-ca do grudnia 2010 roku. Wzięło w nim udział 81 przedsiębiorstw należących do sektora dużych, czyli zatrudniających 250 i więcej pracowników, oraz małych i śred-nich przedsiębiorstw (MŚP), w których zatrudnienie nie przekraczało 249 osób. Wśród uzyskanych odpowiedzi 62 proc. pochodziło od respondentów z MŚP, a 38 proc. od dużych przedsiębiorstw.

Obydwie grupy respondentów wska-zały, że kluczowe kompetencje usługo-dawców KEP, czyli dostawy na następny dzień, dostawy na gwarantowaną godzinę i możliwość śledzenia przesyłki w trasie, są dla nich bardzo ważnym lub ważnym czynnikiem we współpracy (rysunek 7).

Współpraca ta odgrywa silną rolę w bieżącej działalności gospodarczej re-spondentów, wpływając na szereg zmian w strukturze organizacji ich funkcjono-wania. Do najważniejszych wskazanych przez respondentów badania, wynikają-cych z podjęcia kooperacji z

przewoźni-Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z wywiadów z firmami KEP.

Rysunek 6 Zmiany zatrudnienia w branży KEP i w polskiej gospodarce w latach 2005–2009 (2005 r. = 100)

Rysunek 7 Waga czynników decydujących o korzystaniu z usług KEP przez małe, średnie i duże przedsiębiorstwa

Źródło: Katedra Logistyki SGH na podstawie badania ankietowego klientów branży KEP, Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., op.cit., s. 48.

kami ekspresowymi, należały: skrócenie czasu realizacji zamówienia, wzrost ter-minowości dostaw do klientów i wzrost liczby realizowanych zamówień. Zarów-no te, jak i pozostałe zmiany wskazane na rysunku 8, kształtują strukturę i poziom obsługi klientów tych przedsiębiorstw oraz wpływają na obniżanie ich kosz-tów. W efekcie współpracy z branżą KEP przedsiębiorstwa uelastyczniają działania i osiągają nowe obszary kompetencji. Sy-tuacja ta stymuluje ich konkurencyjność rynkową i dalszy rozwój.

Jak się okazało, współpraca z bran-żą KEP odgrywa także ważną rolę w międzynarodowej działalności przedsię-biorstw korzystających z jej usług. Dla trzech czwartych MŚP i ponad połowy dużych przedsiębiorstw brak usług KEP miałby bardzo duży lub duży wpływ na międzynarodową działalność gospodar-czą.

W przypadku ponad połowy MŚP brak dostępu do usług KEP związany był-by najprawdopodobniej ze wzrostem po-ziomu zapasów zaopatrzeniowych, mają-cych zapewniać odpowiednią dostępność materiałów i komponentów niezbędnych do zaspokajania popytu z rynków zagra-nicznych. Brak możliwości korzystania z oferty branży KEP związany byłby też z utratą możliwości sprzedaży z powodu dłuższego czasu realizacji dostaw. Część dużych przedsiębiorstw rozważałaby również przeniesienie swojej działalności

produkcyjnej do innych krajów (tablica 1). Taka deklaracja jest istotna nie tylko w ujęciu mikroekonomicznym, ale także makroekonomicznym.

Przedsiębiorstwa dostrzegły jak ważną rolę odgrywa branża KEP kształtująca na wielu płaszczyznach ich funkcjonowa-nie. Respondenci przywiązują więc dużą wagę do dalszej współpracy z operatorami ekspresowymi. Niemal 80 proc. respon-dentów z MŚP i dużych przedsiębiorstw stwierdziło, że w minionych 5 latach ich wydatki na usługi świadczone przez ope-ratów ekspresowych wzrosły. Jednocześ-nie 80 proc. MŚP i 65 proc. dużych przed-siębiorstw zadeklarowało dalszy wzrost wydatków na te cele w ciągu najbliższych 5 lat.

Dominujące pod względem liczebno-ści w polskiej gospodarce MŚP dostrze-gły znaczny potencjał rozwoju działal-ności gospodarczej poprzez współpracę z usługodawcami branży KEP. Dzięki temu mają one dostęp do najnowocześ-niejszych rozwiązań logistycznych bez konieczności inwestycji w budowanie własnej infrastruktury. Możliwość ta wpływa na ich funkcjonowanie w skali lokalnej, międzynarodowej, a nawet glo-balnej.

Jednocześnie rozwiązania oferowane przez przewoźników ekspresowych mogą przyczynić się do wspierania przedsię-biorstw nowo powstających, które cechuje

93 Branża KEP – barometr polskiej gospodarki

Źródło: Katedra Logistyki SGH na podstawie badania ankietowego klientów branży KEP, Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., op.cit., s. 50.

Rysunek 8 Wpływ współpracy z przewoźnikami ekspresowymi na działalność gospodarczą przedsiębiorstw

Spadek utraconych możliwości sprzedaży Szybsza reakcja na zmiany w popycie Spadek poziomu zapasów Rozszerzenie oferty o nowe produkty Wzrost liczby klientów Wzrost terminowości dostaw zaopatrzeniowych Rozszerzenie liczby kanałów dystrybucyjnych Geograficzne rozszerzenie rynku zbytu Spadek kosztów fizycznej dystrybucji Wzrost liczby realizowanych zamówień Wzrost terminowości dostaw do klientów

Skrócenie czasu realizacji zamówienia

0 40 80 71 52 32 19 19 32 32 23 10 16 26 3 58 56 34 32 30 18 14 12 8 8 MŚP Duże przedsiębiorstwa

podwyższone ryzyko biznesowe związane z brakiem doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Znaczenie branży KEP

Analiza danych o zmianach przesyłek przewiezionych, przychodach i zatrud-nieniu w branży KEP, w odniesieniu do zmian PKB Polski i całkowitego zatrud-nienia, pozwala sformułować wniosek, że branża KEP jest wrażliwa na zmiany zachodzące w polskiej i światowej go-spodarce. Jednocześnie dynamiczny roz-wój operatorów ekspresowych wywiera pozytywny wpływ na rozwój polskich przedsiębiorstw, wspomagając je w pro-wadzeniu działalności krajowej i mię-dzynarodowej, a tym samym przyczynia się do wzrostu polskiej gospodarki.

O znaczeniu branży KEP dla przedsiębiorstw działających w Polsce świadczą wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród klientów korzystających z usług KEP. Dzięki współpracy z operatorami ekspresowy-mi przedsiębiorcy mogą oferować klien-tom obsługę wyższej jakości, a zarazem tańszą. Korzystanie z usług branży KEP stymuluje wzrost ich przychodów,

umożliwia rozwijanie działalności na nowych płaszczyznach, bez konieczno-ści ponoszenia nakładów na niezbędną infrastrukturę logistyczną i kosztow-ne aktywa. Sytuacja ta współdecyduje o ich konkurencyjności rynkowej nie tylko na terenie Polski, ale również w działalności międzynarodowej. Szybki rozwój branży KEP współgra z rozwo-jem przedsiębiorstw, dając im poten-cjał intensyfikacji działań nie tylko w obranym kierunku, ale i szereg nowych kompetencji oraz możliwości odgrywa-jących istotną rolę dla ich przyszłości.

Wyniki przeprowadzonych przez ze-spół Katedry Logistyki SGH badań ope-ratorów ekspresowych, i wpływu wyko-rzystywania ich usług na prowadzenie działalności gospodarczej potwierdzają, że branża KEP wykazuje zarówno cechy barometru, jak i lokomotywy polskiej gospodarki. Można tu bowiem zaobser-wować swoiste sprzężenie zwrotne – po-gorszenie koniunktury gospodarczej w skali globalnej, odczuwane także przez przedsiębiorców w Polsce, obniża możli-wość rozwoju ich działalności gospodar-czej, a tym samym skłonność do korzy-stania z usług branży KEP. W odwrotnej

Prawdopodobne zdarzenia związane

z brakiem dostępu do usług KEP MŚP Przedsiębiorstwa duże

Wzrost zapasów zaopatrzeniowych 56% 44%

Utrata zamówień 52% 39%

Wzrost zapasów wyrobów gotowych 37% 39%

Przeniesienie produkcji do innych krajów 12% 23% *Kumulacja odpowiedzi „prawdopodobnie” i „być może”

Źródło: Katedra Logistyki SGH na podstawie badania ankietowego klientów branży KEP, Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., op.cit., s. 51.

Tablica 1 Najbardziej prawdopodobne zdarzenia w przedsiębiorstwach w przy- padku braku dostępu do międzynarodowych usług przewoźników ekspresowych*

sytuacji – poprawy koniunktury gospo-darczej – szersze korzystanie z usług bran-ży KEP przez przedsiębiorstwa kreuje ich

rozwój, co w sumarycznym ujęciu składa się na pozytywne zmiany w tendencjach rozwoju całej polskiej gospodarki.

Bibliografia:

1. Polish Transport Sector Report, „InteliiNews”, July 2010, p. 3.

2. Raport Prezesa UKE o stanie rynku usług pocztowych w Polsce w 2009 roku, UKE, Warszawa, maj 2010 r., s. 4, 14.

3. Rutkowski K., Cichosz M., Nowicka K., Pluta-Zaremba A., Branża przesyłek kurierskich, ekspreso-wych i paczkoekspreso-wych – wpływ na polską gospodarkę, CDiEG, SGH, maj 2011, s. 13.

Dr Marzenna Cichosz, Katedra Logistyki, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, SGH.

Dr Katarzyna Nowicka, Katedra Logistyki, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, SGH.

Dr Aneta Pluta-Zaremba, Katedra Logistyki, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, SGH.