• Nie Znaleziono Wyników

Opening van vier nieuwe laboratoria van de Afdeling der Werktuigbouwkunde van de Technische Hogeschool Delft

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Opening van vier nieuwe laboratoria van de Afdeling der Werktuigbouwkunde van de Technische Hogeschool Delft"

Copied!
48
0
0

Pełen tekst

(1)

Opening van vier nieuwe laboratoria van de Afdeling der Werktuigbouwkunde

T H Mededelingen

Overdruk van jaargang 6, Nr 3 en 4

(2)

T H Mededelingen

Hoofdredacteur Prof. dr. R. Kronig Redacteuren Prof. ir. L. van Bendegom

Dr. H. A. Bakels

Redactie-secr. Mevr. A. B. Zunderdorp-Stoute Redactie-adres Hoofdgebouv/ Technische Hogeschool

Julianalaan 1 3 4 te Delft, tel. 2 4 9 5 0

Het opnemen van een artikel houdt niet in, dat de redactie het standpunt van de schrijver deelt

J a a r g a n g 6, n o . 3 - 4 , m a a r t 1959 I n h o u d S a m e n v a t t i n g v a n de t o e s p r a a k d o o r P r o f . i r . R . v a n H a s s e l t b i j de o f f i c i ë l e o p e n i n g v a n v i e r n i e u w e l a b o r a t o r i a v a n de a f d e l i n g d e r w e r k t u i g b o u w k u n d e 56 P r o f . i r . E . F . B o o n , J . B o o t P r o f . d r . i n g . L . V a h l H e t l a b o r a t o r i u m v o o r c h e m i s c h e w e r k t u i g e n H e t l a b o r a t o r i u m v o o r k o u d e t e c h n i e k 59 64 P r o f . i r . H . C . A . v a n E l d i k T h i e m e H e t l a b o r a t o r i u m v o o r v o e r t u i g t e c h n i e k 78 P r o f . i r . H . B l o k H e t l a b o r a t o r i u m v o o r w e r k t u i g onde r de l e n 97

(3)

7 a 7 . 5 ! 6 B 1

DE OFFICIËLE OPENING VAN VIER NIEUWE LABORATORIA VAN DE AFDELING DER WERKTUIGBOUWKUNDE

D e P r e s i d e n t - C u r a t o r v a n de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l te D e l f t h e e f t op 9 j a n u a r i 1959 v i e r n i e u w e l a b o r a t o r i a v a n de A f d e l i n g d e r W e r k t u i g -b o u w k u n d e a a n de -b e h e e r d e r s d e z e r l a -b o r a t o r i a o v e r g e d r a g e n . D e v o o r z i t t e r v a n de A f d e l i n g , p r o f . i r . R . v a n H a s s e l t , h e e f t de o v e r -d r a c h t -d e z e r l a b o r a t o r i a m e t een t o e s p r a a k i n g e l e i -d , w a a r a a n w i j h e t v o l g e n d e o n t l e n e n . De o p e n i n g v a n v i e r n i e u w e l a b o r a t o r i a i s w e d e r o m een b e l a n g r i j k e s t a p op de w e g n a a r a l g e h e l e v e r n i e u w i n g v a n de h u i s v e s t i n g v a n de a f d e l i n g . W e l i s w a a r i s h i e r m e d e h e t oude g e b o u w v o o r W e r k t u i g - S c h e e p s - en V l i e g t u i g b o u w k u n d e aan de N i e u w e l a a n 76 n o g n i e t g e h e e l v e r l a t e n , m a a r h e t i s n u w e l z e k e r , d a t de n o g a c h t e r g e b l e v e n l a b o r a t o r i a i n de e e r s t v o l g e n d e j a r e n e v e n e e n s n a a r h e t n i e u w e c o m p l e x k u n n e n v e r h u i z e n . N i e t a l l e e n k o n de z e t e l v a n de a f d e l i n g a l b i j h e t b e g i n v a n 1957 n a a r de P r o f . M e k e l w e g w o r d e n v e r l e g d , o m d a t de v i e r h o o f d b l o k k e n e n h e t f r a a i e c o l l e g e z a l e n c o m p l e x g e r e e d w a r e n , m a a r o o k z i j n de v o l g e n d e o n d e r d e l e n r e e d s i n g e b r u i k : de C e n t r a l e W e r k p l a a t s m e t h e t l a b o r a t o r i u m v o o r W e r k p l a a t s t e c h n i e k e n d a t v o o r o r g a n i s a t i e ; h e t l a b o -r a t o -r i u m v o o -r W a -r m t e - en S t o f t e c h n i e k m e t de W a -r m t e c e n t -r a l e v o o -r h e t g e h e l e c o m p l e x i n d e W i p p o l d e r ; h e t l a b o r a t o r i u m v o o r T o e g e p a s t e M e c h a n i c a e n de L i f t t o r e n v a n h e t l a b o r a t o r i u m v o o r H e f w e r k t u i g e n . D e v e r h u i z i n g v a n de A f d e l i n g v o o r S c h e e p s - e n V l i e g t u i g b o u w k u n d e h i e l d d a a r m e e g e l i j k e t r e d , z o d a t o o k d e z e z u s t e r a f d e l i n g , w a a r m e d e w i j ons d o o r h i s t o r i s c h e e n t e c h n i s c h w e t e n s c h a p p e l i j k e b a n d e n n a u w v e r b o n d e n w e t e n , h e t oude g e b o u w k o n v e r l a t e n . H e t b e h e e r v a n h e t g e b o u w N i e u w e l a a n 76 w e r d b i j de a a n v a n g v a n 1959 i n a n d e r e h a n d e n g e l e g d . N u s t a a n w i j v o o r de o p e n i n g v a n een v i e r t a l n i e u w e l a b o r a t o r i a : C h e m i s c h e W e r k t u i g e n , K o u d e t e c h n i e k , V o e r t u i g t e c h n i e k e n W e r k t u i g o n d e r -d e l e n . B i n n e n k o r t v o l g t de o p e n i n g v a n T e x t i e l t e c h n i e k ; r e e d s i n a a n b o u w z i j n de l a b o r a t o r i a v o o r A ë r o - e n H y d r o d y n a m i c a , v o o r H e f w e r k t u i g e n , en v o o r V e r b r a n d i n g s m o t o r e n t e r w i j l a a n h e t o n t w e r p v a n e e n l a b o r a t o -r i u m v o o -r R e g e l t e c h n i e k w o -r d t g e w e -r k t . I n d e z e v i e r n i e u w e l a b o r a t o r i a v i n d t U de k e r n p r o b l e m e n v a n de w e r k -t u i g b o u w k u n d e v e r -t e g e n w o o r d i g d . W e r k -t u i g o n d e r d e l e n z i j n i m m e r s de b o u w s t e n e n v o o r de c o n s t r u c t i e en i n a n d e r e l a b o r a t o r i a v i n d t U v o o r -b e e l d e n v a n de " w a r m e " en de " k o u d e " w e r k t u i g -b o u w k u n d e ( w a a r -b i j

(4)

57 -z i j a a n t e k e n d , d a t de K o u d e t e c h n i e k h i e r b i j g e r e k e n d m o e t w o r d e n t o t de " w a r m e " w e r k t u i g b o u w k u n d e ! ) . De u i t e r l i j k e k e n t e k e n e n l a t e n d u i d e l i j k z i e n hoe s t e r k de b e t e k e n i s van de l a b o r a t o r i a v o o r de w e r k t u i g b o u w k u n d e g r o e i e n d e i s . M a g i k b i j d e z e g e l e g e n h e i d n u e e n s s p e c i a a l l i c h t l a t e n v a l l e n op h e t b e l a n g d a a r -v a n -v o o r de m a c h i n e - i n d u s t r i e . T e r e c h t m a a k t m e n z i c h w e l e e n s z o r g e n o v e r de t o e k o m s t v a n o n z e N e d e r l a n d s e m a c h i n e i n d u s t r i e . W a a r o m z i j n e r z o v e e l l i c e n t i e b o u w -e r s ? W a a r o m l u k t h -e t i n Z w -e d -e n -e n Z w i t s -e r l a n d w è l m -e t a l l -e r l -e i -e i g -e n o n t w e r p e n v o o r de d a g te k o m e n ? I k b e n e r v a n o v e r t u i g d , d a t m e n i n N e d e r l a n d o o k i n s t a a t i s t o t n i e u w e c o n s t r u c t i e s e n e i g e n o n t w e r p e n op h o o g p e i l , a l s m e n d a a r t o e a l l e z e i l e n b i j z e t . I n de e e r s t e p l a a t s z a l m e n d a n m e e r o v e r m o e t e n h e b b e n v o o r o n d e r z o e k e n o n t w i k k e l i n g . D e h i e r v o o r n o d i g e i n g e n i e u r s z u l l e n a a n de H o -g e s c h o o l i n h e t o n d e r z o e k m o e t e n w o r d e n o p -g e l e i d . M a a r o o k v o o r de c o n s t r u c t e u r s , de b e d r i j f s l e i d e r s en de c o m m e r c i ë l e i n g e n i e u r s i s h e t n o d i g t e w e t e n , w a t m e n v a n e e n o n d e r z o e k m a g v e r w a c h t e n . O o k z i j z u l l e n i m m e r s m e d e b e s l i s s e n o v e r n a - m a a k o f n i e u w - b o u w . D e a f d e l i n g h e e f t d a a r o m a a n h e t o n d e r z o e k een g r o t e r e p l a a t s g e g e v e n , d a n v r o e g e r h e t g e v a l w a s . N u m a a k t m e n z i c h b i j v e r s c h e i d e n e m a c h i n e f a b r i e k e n w e l e e n s z o r -g e n , d a t e r o n v o l d o e n d e b e k w a m e , c o n s t r u c t i e f b e -g a a f d e i n -g e n i e u r s t e v i n d e n z i j n . U i t c o n t a c t e n m e t de i n d u s t r i e i s ons e c h t e r g e b l e k e n , d a t h e t h i e r i n de e e r s t e p l a a t s e e n o p l e i d i n g s p r o b l e e m g e l d t , d a t p a s n a h e t i n g e n i e u r s e x a m e n l i g t . H e t m o e t m i j v a n h e t h a r t , d a t m e n i n de N e d e r l a n d s e m a c h i n e - i n d u s t r i e o n v o l d o e n d e m o e i t e d o e t o m de b e s t e m e n s e n a a n t e t r e k k e n , op t e l e i d e n e n v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d t e g e v e n . W a a r o m i s v a n de s t u d e n t e n , d i e n a de o o r l o g " m e t l o f " a f s t u d e e r d e n , g e e n e n k e l e i n de n o r m a l e N e d e r l a n d s e m a c h i n e i n d u s t r i e t e r e c h t g e -k o m e n e n g e b l e v e n ? N u w e e t i k w e l , dat i e m a n d , d i e m e t l o f a f s t u d e e r t , n i e t a l t i j d e e n b i j -z o n d e r b e k w a m e i n g e n i e u r w o r d t . O o k o n d e r h e n , d i e n i e t m e t l o f a f s t u d e r e n , ? i j n n a t u u r l i j k v e l e u i t e r s t b e k w a m e m e n s e n . T o c h z e g t d i t m i j i e t s . H e t z a l n i e t m o g e l i j k z i j n e e n b l o e i e n d e z e l f s t a n d i g e m a c h i n e i n d u s t r i e te b o u w e n , w a n n e e r d a a r n i e t o o k een b e h o o r l i j k a a n t a l b i j -z o n d e r b e g a a f d e k r a c h t e n w o r d t a a n g e t r o k k e n . E e n b e d r i j f s t a a t o f v a l t m e t de k w a l i t e i t v a n z i j n m e n s e n . V o o r de o p l e i d i n g v a n g o e d e i n g e n i e u r s i s o n d e r z o e k n o d i g e n v o o r o n d e r z o e k l a b o r a t o r i a , m a a r z i j k o s t e n v e e l g e l d e n h e b b e n e e n s l e c h t e b e z e t t i n g . D i t l i j k t d a n o o k o n e c o n o m i s c h . H o e w e l h i e r e n d a a r o n d e r -b e z e t t i n g o p t r e e d t , v e r g e t e m e n e c h t e r n i e t , d a t de c a p a c i t e i t v a n e e n l a b o r a t o r i u m a l l e e n w o r d t b e p a a l d d o o r de h o o g l e r a a r o f h o o g l e r a r e n , die e r m e e w e r k e n . I m m e r s , h e t i s n i e t m o g e l i j k g e b l e k e n o m m e e r d a n o n g e v e e r 10 s t u d e n t e n p e r j a a r p e r l e e r s t o e l i n de e i n d s t u d i e te v e r

(5)

58 -w e r k e n , -w a a r m e n i m m e r s p e r s o o n l i j k e l e i d i n g v a n de h o o g l e r a a r v r a a g t . W a n n e e r h i e r e n d a a r d i t g e t a l w o r d t o v e r s c h r e d e n , b e t e k e n t d i t h e r h a a l d e l i j k , d a t o v e r b e l a s t i n g v a n de b e t r o k k e n h o o g l e r a a r o p -t r e e d -t . Z o w e l b i j de k e u z e v a n de t e b o u w e n l a b o r a t o r i a n a u w s a m e n h a n g e n de m e t de h i e r g e d o c e e r d e v a k k e n a l s b i j de k e u z e v a n de o n d e r w e r -p e n , d i e i n de l a b o r a t o r i a m o e t e n w o r d e n a a n g e -p a k t , d r i n g t z i c h t e l k e n s de v r a a g a a n o n s op: a a n w e l k e o n d e r w e r p e n m o e t e n w i j w e r k e n ? V a s t s t a a t , d a t w i j n i e t k u n n e n , n i e t w i l l e n e n n i e t b e h o e v e n te w e r k e n a a n a l l e s , w e l b i j v . a a n t e x t i e l m a c h i n e s , h o e w e l h i e r v o o r e e n k o s t b a a r l a b o r a t o r i u m n o d i g i s . V o o r de o n t w i k k e l i n g v a n de m a c h i n e - i n d u s t r i e i n N e d e r l a n d z a l h e t v a n g r o o t n u t k u n n e n z i j n , w a n n e e r s l e c h t s o p d i e g e b i e d e n a c t i v i t e i t e n w o r d e n o n t p l o o i d , w a a r v a n i n d u s t r i e e l o p d e d u u r i e t s t e v e r w a c h t e n i s . W i j z u l l e n i m m e r s z u i n i g m o e t e n z i j n m e t onze b e s c h i k b a r e m i d d e l e n e n m e t h e t b e p e r k t e a a n t a l g e s c h i k t e k r a c h t e n . H e t i s g e e n g e m a k k e l i j k e t a a k h i e r a a n l e i d i n g te g e v e n . W e l l i c h t m o e t h i e r b i j h e t i n z i c h t v a n de i n d u s t r i e e n v a n T . N . O . w o r d e n b e t r o k k e n . H e t b e l a n g v a n de l a b o r a t o r i a v o o r de t e c h n i s c h e w e t e n s c h a p p e n k a n n a u w e l i j k s w o r d e n o n d e r s c h a t . E r g a a t e e n g r o t e a a n t r e k k i n g s k r a c h t v a n u i t v o o r a l l e n , d i e i n h e t t e c h n i s c h w e t e n s c h a p p e l i j k w e r k z i j n i n g e s c h a k e l d . R e e d s n u k o m e n v e l e b u i t e n l a n d e r s k i j k e n . D e i n t e r n a t i o -n a l e c o -n t a c t e -n w o r d e -n e r d u i d e l i j k d o o r b e v o r d e r d . W i j m o g e -n d a -n o o k v e r w a c h t e n , d a t d e z e n i e u w e l a b o r a t o r i a e e n b i j d r a g e z u l l e n l e v e r e n t o t b e l a n g r i j k w e r k , w a a r v a n N e d e r l a n d z o w e l n a a r b i n n e n a l s n a a r b u i t e n de v r u c h t e n z a l p l u k k e n . W e l i s h e t m o e i l i j k v o l d o e n d e b e k w a m e w e t e n s c h a p p e l i j k e m e d e w e r -k e r s a a n te t r e -k -k e n , m a a r de u i t s t e -k e n d e h u i s v e s t i n g e n o u t i l l a g e z a l z e k e r b i j d r a g e n o m d e z e m o e i l i j k h e i d te h e l p e n o v e r w i n n e n . D e b e h e e r d e r s v a n de l a b o r a t o r i a h e b b e n e e n k o s t b a a r g o e d i n e x p l o i t a t i e . A a n h e n n u de t a a k d i t f r a a i e g e h e e l i n t e c h n i s c h w e t e n s c h a p p e -l i j k o p z i c h t r e n d a b e -l te m a k e n .

(6)

7 2 7 . 5 : 5 4 . 0 0 2 . 5 4

HET LABORATORIUM V O O R CHEMISCHE WERKTUIGEN

C h e m i s c h e W e r k t u i g e n z i j n a p p a r a t e n o f w e r k t u i g e n , w a a r i n e e n c h e -m i s c h p r o c e s p l a a t s v i n d t o f w a a r i n e e n c h e -m i s c h e s t o f e e n f y s i s c h e v e r a n d e r i n g o n d e r g a a t . H e t v a k C h e m i s c h e W e r k t u i g e n k a n , a l n a a r g e l a n g m e n de n a d r u k l a a t v a l l e n op h e t w o o r d C h e m i s c h e o f h e t w o o r d W e r k t u i g e n , g e a c h t w o r d e n te b e h o r e n t o t h e t t e r r e i n d e r C h e m i s c h e T e c h n i e k o f t o t d a t d e r W e r k t u i g k u n d e . D i t o n d e r s c h e i d z o u o o k k u n n e n w o r d e n g e m a a k t m e t b e t r e k -k i n g t o t de v r a a g , o f b i j h e t o n t w e r p v a n e e n c h e m i s c h a p p a r a a t de n a d r u -k z a l v a l l e n o p h e t s t r e v e n n a a r e e n w e r k t u i g k u n d i g o p t i m a l e c o n s t r u c -t i e , of d a -t m e e r m o e -t w o r d e n g e -t r a c h -t h e -t a l d a n n i e -t c h e m i s c h e p r o c e s i n h e t a p p a r a a t zo g u n s t i g e n v e i l i g m o g e l i j k t e d o e n v e r l o p e n . D e i n g e n i e u r , d i e c h e m i s c h e a p p a r a t e n o f - w e r k t u i g e n o n t w e r p t , z a l e e n i n s t e l l i n g m o e t e n h e b b e n , d i e b e i d e a s p e c t e n r e c h t d o e t w e d e r v a r e n ; i n de m e e s t e g e v a l l e n z a l de w e r k t u i g k u n d i g e z i e n s w i j z e o v e r w e g e n , o m d a t de e i s e n m e t b e t r e k k i n g t o t h e t c h e m i s c h e a s p e c t r e e d s d o o r de c h e m i c u s i n e n k e l e c o n c r e t e g e g e v e n s w e r d e n o m g e z e t . G e d u r e n d e de i n g e n i e u r s o p l e i d i n g v o o r h e t v a k C h e m i s c h e W e r k t u i g e n w o r d t , h a a s t v a n z e l f s p r e k e n d , d e z e b i j z o n d e r e i n s t e l l i n g t o t o n t w i k k e l i n g g e b r a c h t . B i j v e l e o n t w e r p e n v a n c h e m i s c h e w e r k t u i g e n z i j n b i j v o o r b e e l d g o e d e w e r k i n g e n e e n v o u d v a n de c o n s t r u c t i e g r o o t h e d e n , d i e e l k a a r z o z e e r b e ï n v l o e d e n , d a t d o o r h e t e x p e r i m e n t m o e t w o r d e n u i t g e m a a k t , w e l k c o m p r o m i s k a n w o r d e n a a n v a a r d . B i j h e t m a k e n v a n de p l a n n e n v o o r e e n n i e u w l a b o r a t o r i u m v o o r C h e -m i s c h e W e r k t u i g e n , w a a r i n h e t g e n o e -m d e o n d e r z o e k i n g s w e r k k a n p l a a t s v i n d e n , i s r e e d s v a s t g e s t e l d d a t h i e r een b e p e r k i n g z a l g e l d e n t o t s l e c h t s e n k e l e b i j z o n d e r e o n d e r w e r p e n , d i e m o e i l i j k k i i n n e n w o r d e n b e s t u d e e r d i n de b e s t a a n d e l a b o r a t o r i a . H e t i n m i d d e l s op 9 j a n u a r i 1959 g e o p e n d e L a b o r a t o r i u m v o o r C h e m i s c h e W e r k t u i g e n i s d a a r o m k l e i n , d o c h v o o r z i e n v a n b i j z o n d e r e f a c i l i t e i t e n . H e t i s o . a . i n g e r i c h t v o o r : 1. H e t b e p r o e v e n v a n c h e m i s c h e w e r k t u i g e n , d i e b r a n d g e v a a r l i j k e s t o f -f e n b e v a t t e n ( b i j v . p r o p a a n , b e n z i n e ) . D i t i s i n de a n d e r e l a b o r a t o r i a n i e t m o g e l i j k , d a a r z i j n i e t v o l d o e n a a n de e i s e n d i e de A r b e i d s i n s p e c t i e v o o r d i t d o e l s t e l t . 2 . H e t b e p r o e v e n v a n a l d a n n i e t g e l e e n d e c h e m i s c h e a p p a r a t e n v a n f a b r i e k s f o r m a a t , d i e e e n v e r m o g e n v r a g e n v a n m a x i m a a l 110 k W e n e e n v l o e i s t o f v o l u m e v e r p l a a t s e n v a n m a x i m a a l 10 m ^ . A l s v o o r b e e l d v a n o n d e r 1 . e n 2 . b e d o e l d e w e r k t u i g e n e n a p p a r a t e n n o e m e n w i j p o m p e n v o o r de c h e m i s c h e i n d u s t r i e , w a r m t e w i s s e l a a r s , f i l t e r s en c e n t r i f u g e s .

(7)

60 -T h a n s b e p r o e v e n w i j e n i g e o n d e r d e l e n v a n c h e m i s c h e w e r k t u i g e n , t . w . f l e n z e n e n a f d i c h t i n g e n . V a n s l e e p r i n g a f d i c h t i n g e n b e s t u d e r e n w i j : l e k k a g e , w r i j v i n g s e n s l i j t a g e v e r s c h i j n s e l e n e n h e t g e d r a g b i j a f d i c h t i n g t e g e n v l o e i s t o f f e n o n -d e r h o g e -d a m p s p a n n i n g e n ( b i j v . b u t a a n , p r o p a a n ) . V a n p a k k i n g b u s s e n b e s t u d e r e n w i j ; l e k k a g e , w r i j v i n g s e n s l i j t a g e v e r s c h i j n s e l e n v a n d i -v e r s e p a k k i n g s o o r t e n . V a n v i s c o - a f d i c h t i n g e n z o e k e n w i j n a a r h e t b e s t e p r o f i e l v a n de m e t e e n v i s k e u s m e d i u m g e v u l d e s c h r o e f v o r m i g e g r o e f o m de a s . V a n f l e n s a f d i c h t i n g e n b e s t u d e r e n w i j l e k k a g e - v e r s c h i j n s e l e n e n h e t v e r b a n d t u s s e n p a k k i n g d r u k e n l e k d r u k . T e v e n s b e p a l e n w i j v l o e i d r u k , k r u i p w a a r d e n e n g a s d o o r l a a t b a a r h e i d v o o r v e r s c h i l l e n d e p a k k i n g s o o r t e n , h e t v e r b a n d t u s s e n b e l a s t i n g e n v e r v o r m i n g v a n b e p a a l d e f l e n s t y p e n e n w i j t r a c h t e n v o o r e e n a a n t a l a f d i c h t i n g s g e v a l l e n de m e e s t g e s c h i k t e f l e n s v o r m e n te v i n d e n . V o o r h e t b e p r o e v e n v a n d e z e f l e n s a f -d i c h t i n g e n w e r -d e e n p e r s v o o r 100 t o n g e c o n s t r u e e r -d , w a a r v a n f i g . 1 e e n i n d r u k g e e f t . D e z e p e r s w e r d v e r v a a r d i g d d o o r de C e n t r a l e W e r k -p l a a t s v a n de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l .

{

F i g . 1 S c h e m a v a n e e n 100 t o n s h y d r a u l i s c h e p e r s v o o r p r o e v e n v a n l a n g e d u u r e n m e t w i s s e l e n d e b e l a s t i n g . D e i n s t a l l a t i e k a n w o r d e n i n g e s t e l d op e e n t i j d s a f h a n k e l i j k e d r u k . 1 . H y d r a u l i s c h e p o m p 2 . A c c u m u l a t o r m e t l u c h t v u l l i n g 3. P e r s 4 . M a n o m e t e r v o o r d r u k r e g e l i n g 5. E l e k t r i s c h b e d i e n d e s t u u r s c h u i f .

(8)

6 1 Met de 1 0 0 t o n s p e r s k i i n n e n o . m . m o d e l l e n v a n f l e n z e n w o r d e n b e -p r o e f d , t o t d a t z e e r g r o t e -p l a s t i s c h e v e r v o r m i n g e n o -p t r e d e n ( f i g . 2 ) , b e n e v e n s p a k k i n g e n v a n a s b e s t r u b b e r , a l u m i n i u m e n z i l v e r t e r b e p a l i n g v a n de d r u k n o d i g v o o r a f d i c h t i n g , g a s d o o r l a a t b a a r h e i d en v l o e i . H e t o n d e r z o e k a a n p o m p e n v o o r de c h e m i s c h e i n d u s t r i e b e t r e f t i n h o o f d z a a k a a n z u i g - e n c a v i t a t i e v e r s c h i j n s e l e n b i j h e t v e r p o m p e n v a n v l u c h t i g e v l o e i s t o f f e n d o o r i m p u l s p o m p e n . V a n w a r m t e w i s s e l a a r s z u l l e n w a r m t e o v e r d r a c h t s c o ë f f i c i ë n t e n en s t r o m i n g s w e e r s t a n d e n w o r d e n b e -p a a l d e n g e s c h i k t h e i d s o -p t i m a w o r d e n v a s t g e s t e l d . O v e r de i n r i c h t i n g e n o u t i l l a g e v a n h e t L a b o r a t o r i u m v o o r C h e m i s c h e W e r k t u i g e n i s h e t v o l g e n d e te z e g g e n : H e t l a b o r a t o r i u m b e s t a a t u i t een h a l v a n 170 m^ o p p e r v l a k op de b e -gane g r o n d , een b o r d e s , g e d e e l t e l i j k v a n b e t o n en g e d e e l t e l i j k v a n s t a a l , v a n 45 m^ o p o n g e v e e r 4 m b o v e n de v l o e r i n de l a b o r a t o r i u m h a l , e e n l a b o r a t o r i u m r u i m t e v a n 60 m^ op de e e r s t e v e r d i e p i n g , een m a g a z i j n r u i m t e e n t w e e a s s i s t e n k a m e r s . V e r d e r h e e f t h e t l a b o r a t o r i u m f a c i l i t e i t e n i n de g e z a m e n l i j k e w e r k p l a a t s v a n h e t L a b o r a t o r i u m v o o r K o e l -en D r o o g t e c h n i e k e n h e t L a b o r a t o r i u m v o o r C h e m i s c h e W e r k t u i g e n . I n de l a b o r a t o r i u n n h a l i s e e n s t e l v l o e r a a n g e b r a c h t v a n 6 , 5 x 3 , 3 m^, w e l k e s p e c i a a l i s b e d o e l d v o o r g r o t e e n t i j d e l i j k e o p s t e l l i n g e n . G r o t e s c h u i f d e u r e n i n de k o p w a n d v a n de l a b o r a t o r i u m h a l e n e e n 5 - t o n s h a n d b e d i e n d e l o o p k r a a n i n d e z e h a l m a k e n h e t b i n n e n b r e n g e n v a n a p -p a r a t u u r v o o r z u l k e z w a r e o -p s t e l l i n g e n m o g e l i j k . De t o e l a a t b a r e v l o e r b e l a s t i n g i n de l a b o r a t o r i u m h a l b e d r a a g t 3000 k g / m ^ H e t s t a l e n g e d e e l t e v a n h e t b o r d e s i s n a g e n o e g g e h e e l w e g n e e m b a a r , z o d a t o o k op v e r s c h i l l e n d e h o o g t e n b e d i e n b a r e p r o e f o p s t e l l i n g e n k u n -n e -n w o r d e -n g e m a a k t . E l k e w e r k r u i m t e v a n h e t l a b o r a t o r i u m b e s c h i k t o v e r s t o o m , l i c h t g a s , k o e l w a t e r , l e i d i n g w a t e r , p e r s l u c h t , v a c u ü m en e l e k t r i c i t e i t . N a a s t de k l e i n e r e e l e k t r i s c h e a a n s l u i t i n g e n i s e r b i j de s t e l v l o e r e e n k r a c h t -a -a n s l u i t i n g v -a n 110 k W . De e l e k t r i s c h e i n s t a l l a t i e i n de l a b o r a t o r i u m h a l i s e x p l o s i e v e i l i g u i t g e v o e r d e n v o l d o e t a a n de H C N N v o o r s c h r i f t e n v o o r e l e k t r i s c h e i n s t a l -l a t i e s i n r u i m t e n m e t v e r h o o g d g a s o n t p -l o f f i n g s g e v a a r . De a f s c h e i d i n g t u s s e n de l a b o r a t o r i u m h a l en h e t L a b o r a t o r i u m v o o r D r o o g t e c h n i e k w o r d t g e v o r m d d o o r e e n g e m e t s e l d e b r a j i d m u u r . D e d e u r e n h i e r i n z i j n g a s d i c h t g e m a a k t e b r a n d d e u r e n , s y s t e e m G o r t e r , e v e n a l s d i t h e t g e v a l i s m e t de d e u r e n i n de s c h e i d i n g s m u r e n t u s s e n de l a b o r a t o r i u m h a l en de a n d e r e , n i e t e x p l o s i e v e i l i g g e ï n s t a l l e e r d e r u i m t e n v a n h e t L a b o r a t o r i u m v o o r C h e m i s c h e W e r k t u i g e n . B i j h e t d o e n v a n p r o e v e n m e t b r a n d g e v a a r l i j k e s t o f f e n w o r d t i n de l a b o r a t o r i u m h a l een o n d e r d r u k t e w e e g g e b r a c h t d o o r d a t ca 9500 N m Y h l u c h t w o r d t a f -g e z o -g e n e n " s l e c h t s " c a . 8000 N m Y h w o r d t i n -g e b l a z e n . D e z e o n d e r d r u k

(9)

F i g . 2 V o o r b e e l d v a n een m o d e l v a n een s t a l e n v a t m e t f l e n s , b e n e -v e n s -v e r b a n d t u s s e n b o u t k r a c h t e n h o e k -v e r d r a a i ï n g -v a n de f l e n s b i j v e r s c h i l l e n d e i n w e n d i g e d r u k k e n .

(10)

63 -i s o o r z a a k v a n e e n n a a r de l a b o r a t o r -i u m h a l g e r -i c h t e l u c h t s t r o o m d o o r k i e r e n e n e v e n t u e l e d e u r o p e n i n g e n . B i j de g e n o e m d e v e n t i l a t o r c a p a c i -t e i -t e n w o r d -t de l u c h -t i n de r u i m -t e -t e v e n s c a . 5 m a a l p e r u u r v e r v e r s -t . B u i t e n h e t l a b o r a t o r i u m z i j n a a n g e b r a c h t v i e r o n d e r g r o n d s e o p s l a g t a n k s v a n 5 m ^ e l k , d i e b e h a l v e v o o r h e t o p s l a a n v a n b r a n d b a r e v l o e i -s t o f f e n o n d e r a t m o -s f e r i -s c h e d r u k o o k k u n n e n d i e n e n v o o r h e t b e w a r e n v a n v l o e i s t o f f e n m e t e e n h o g e r e d a m p s p a n n i n g d a n 1 a t a . De i n de v i e r o n d e r g r o n d s e t a n k s o p g e s l a g e n v l o e i s t o f f e n k u n n e n m e t b e h u l p v a n d o m p e l - c e n t r i f u g a a l p o m p e n w o r d e n v e r p o m p t n a a r de v i e r d a g t a n k s v a n e l k 500 1, d i e b o v e n i n de l a b o r a t o r i u m h a l w o r d e n a a n g e -b r a c h t . V a n a f d e z e d a g t a n k s k u n n e n n a a r -b e h o e f t e l e i d i n g e n g e l e g d w o r d e n n a a r de p r o e f o p s t e l l i n g e n . O o k de t a n k i n s t a l l a t i e w o r d t z o d a n i g g e m a a k t , d a t z i j v o l d o e t a a n de v o o r s c h r i f t e n v a n de A r b e i d s i n s p e c t i e h i e r o m t r e n t , De b e l a n g r i j k s t e b e p r o e v i n g s a p p a r a t e n v a n h e t L a b o r a t o -r i u m v o o -r C h e m i s c h e W e -r k t u i g e n z i j n : 1 1 0 0 - t o n s h y d -r a u l i s c h e p e -r s , 3 a s p a k k i n g b e p r o e v i n g s m a c h i n e s ( 4 0 a t m ) , 1 s l e e p r i n g b e p r o e v i n g s m a c h i n e (40 a t m ) , 4 p l e t g r e n s m e t e r s v o o r f l e n s p a k k i n g , 2 p e r m e a b i l i -t e i -t s m e -t e r s v o o r p a k k i n g , 1. f l e n s p a k k i n g p r o e f s -t a n d v o l g e n s BS 1 8 3 2 , I p i j p b u n d e l w a r m t e w i s s e l a a r 10 m ^ . H e t i s n o g de w e n s v a n h e t l a b o r a t o r i u m dat i n de k r u i p k e l d e r o n d e r de v l o e r v a n de l a b o r a t o r i u m h a l e e n b e t o n n e n w a t e r b a k v a n b e h o o r -l i j k e a f m e t i n g e n w o r d t g e m a a k t , d i e o . a . a -l s v -l o e i s t o f b u f f e r e n a -l s w a r m t e - e n e r g i e b u f f e r d i e n s t k a n d o e n . E . F . B o o n J . B o o t .

(11)

7 2 7 . 6 : 6 2 1 . 6 6 / . 5 9 + 6 6 . 0 4 7

HET LABORATORIUM V O O R KOUDETECHNIEK

1 . I n l e i d i n g D e o n t w i k k e l i n g d e r w e r k t u i g b o u w k u n d e h e e f t i n de l o o p d e r j a r e n e r t o e g e l e i d , d a t t h a n s de w e r k t u i g b o u w k i i n d i g e i n g e n i e u r t e n b e h o e v e v a n h e t b e r e i k e n v a n v o o r u i t g a n g g e e n g e n o e g e n k a n n e m e n m e t de v a n o u d s h e r n o d i g g e a c h t e g e r e e d s c h a p p e n v a n t e k e n p l a n k e n r e k e n s c h u i f . B i j de h u i d i g e s t a n d v a n o n t w i k k e l i n g i s h e t w e t e n s c h a p p e l i j k e x p e r i -m e n t e e n e v e n e e n s n o o d z a k e l i j k " g e r e e d s c h a p " g e w o r d e n . D i t f e i t k o m t d u i d e l i j k t o t u i t d r u k k i n g b i j h e t v e r g e l i j k e n v a n h e t oude e n h e t n i e u w e g e b o u w e n c o m p l e x v a n de A f d e l i n g d e r W e r k t u i g b o u w -k u n d e . H e t o u d e g e b o u w , i n 1911 i n g e b r u i -k g e n o m e n , h e e f t e e n an-d e r e b e s t e m m i n g g e k r e g e n , H e t c o m p l e x v a n an-de n i e u w e g e b o u w e n e n l a b o r a t o r i a a a n de P r o f . M e k e l w e g i s n o g n i e t g e h e e l v o l t o o i d . E é n v a n de t h a n s g e r e e d g e k o m e n n i e u w e l a b o r a t o r i a i s g e b o u w d e n i n g e r i c h t z o w e l t e n b e h o e v e v a n de o p l e i d i n g v a n i n g e n i e u r s , d i e a l s h o o f d v a k v a n h u n i n g e n i e u r s s t u d i e " k o u d e t e c h n i e k " h e b b e n g e k o z e n , a l s o o k t.b.V. de v e r d e r e o n t w i k k e l i n g v a n d e k o u d e t e c h -n i e k . O p l e i d i n g e n o n d e r z o e k : d e z e t w e e d o e l e n z i j n a a n o n z e T e c h -n i s c h e H o g e s c h o o l m o e i l i j k v a -n e l k a -n d e r t e s c h e i d e -n . I m m e r s w o r d t a l s é é n d e r v o o r n a a m s t e t a k e n v a n de i n g e n i e u r b e s c h o u w d de v e r d e r e o n t w i k k e l i n g v a n de t e c h n i e k . H e t z i c h b e k w a m e n t e n b e h o e v e v a n d e z e t a a k s l u i t i n , d a t de a a n s t a a n d e i n g e n i e u r o p h e t t e r r e i n v a n h e t d o o r h e m g e k o z e n h o o f d v a k z i c h o o k i n h e t u i t v o e r e n v a n e x p e r i m e n t e e l o n d e r z o e k o e f e n t . D i t i s dus t h a n s m o g e l i j k op h e t t e r r e i n d e r k o e l t e c h -n i e k i -n h e t -n i e u w e l a b o r a t o r i u m v o o r K o u d e t e c h -n i e k . D e i n h e t l a b o r a t o r i u m te b e h a n d e l e n o n d e r w e r p e n d i e n e n t e v o l d o e n a a n de v o l g e n d e v o o r w a a r d e n : 1) Z i j m o e t e n p a s s e n b i j de o u t i l l a g e v a n h e t l a b o r a t o r i u m . 2) Z i j m o e t e n v a n w e t e n s c h a p p e l i j k n i v e a u z i j n . 3) Z i j m o e t e n a c t u e e l z i j n . D e o n d e r w e r p e n w o r d e n i n h o o f d z a a k g e k o z e n d o o r de h o o g l e r a a r -b e h e e r d e r v a n h e t l a -b o r a t o r i u m , e n h e t o n d e r z o e k w o r d t v e r r i c h t d o o r s t u d e n t e n a l s a f s t u d e e r w e r k . D o o r d e z e g a n g v a n z a k e n k r i j g t h e t o n d e r z o e k u i t e r a a r d e e n b e p a a l d e p e r s o o n l i j k e t i n t . D e v i s i e v a n de h o o g -l e r a a r - b e h e e r d e r op de o n t w i k k e -l i n g v a n de t e c h n i e k b e p a a -l t de a a r d v a n h e t w e r k . D e z e v i s i e z o u e e n z i j d i g e n i r r e ë e l w o r d e n z o n d e r f r e q u e n t c o n t a c t m e t de i n d u s t r i e e n a n d e r e l a b o r a t o r i a i n N e d e r l a n d e n h e t

(12)

b u i t e n l a n d . D i t i s de r e d e n , d a t de b e l a n g s t e l l i n g v a n de i n d u s t r i e i n h e t w e r k v a n h e t l a b o r a t o r i u m op h o g e p r i j s w o r d t g e s t e l d . H e t b e h a n d e l e n v a n de p r o b l e m e n v a n de i n d u s t r i e - a l s o p d r a c h t e n - i s e c h t e r g e e n p r i m a i r d o e l v a n h e t l a b o r a t o r i u m . V o o r d i t d o e l i s i n h e t a l g e m e e n de o r g a n i s a t i e T . N . O . i n h e t l e v e n g e r o e p e n . H e l a a s b e s t a a t e r g e e n a f d e -l i n g v a n T . N . O . , d i e g e o u t i -l -l e e r d i s o m de s p e c i a -l e p r o b -l e m e n op h e t t e r r e i n d e r k o u d e t e c h n i e k t e b e h a n d e l e n . D o o r de N e d e r l a n d s e V e r e n i -g i n -g v o o r K o e l t e c h n i e k i s e n k e l e j a r e n -g e l e d e n een p o -g i n -g -g e d a a n o m T . N . O . en i n d u s t r i e op d i t t e r r e i n t o t s a m e n w e r k i n g t e s t i m u l e r e n . E e n e n q u ê t e h e e f t t o e n a a n g e t o o n d , d a t de b e l a n g s t e l l i n g h i e r v o o r v a n de k a n t v a n de i n d u s t r i e m a a r m a t i g w a s . D e b e h a n d e l i n g v a n s p e c i a l e p r o b l e m e n v a n de i n d u s t r i e i n h e t n i e u w e L a b o r a t o r i u m v o o r K o u d e t e c h n i e k i s i n p r i n c i p e m o g e l i j k , i n d i e n g e e n a n d e r e N e d e r l a n d s e i n s t a n t i e op v e r a n t w o o r d e w i j z e d i t k a n d o e n en de b e l a n g e n v a n de i n d u s t r i e h e t v e r r i c h t e n v a n h e t o n d e r z o e k e i s e n . H i e r b i j w o r d t a a n de h o o g l e r a a r - b e h e e r d e r de b e o o r d e l i n g o p g e d r a g e n , o f een e x p e r i m e n t e e l o n d e r z o e k v o o r h e t v e r r i c h t e n i n de l a b o r a t o r i a d e r T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l g e s c h i k t i s . 2 . O p b o u w i n i n r i c h t i n g v a n h e t l a b o r a t o r i u m B i j de b o u w e n de i n r i c h t i n g v a n h e t l a b o r a t o r i u m ( t o t a l e g r o n d o p p e r v l a k t e v a n a l l e v e r t r e k k e n : 1100 m^) z i j n een a a n t a l o v e r w e g i n g e n b e -p a l e n d g e w e e s t : 1) O v e r e e n k o m s t i g h o t z e e r r u i m e w e r k t e r r e i n d e r k o u d e t e c h n i e k w e r d een z o u n i v e r s e e l m o g e 1 i j k e b r u i k b a a r h e i d n a g e s t r e e f d . 2) M e t h e t o o g op de w e n s o m z i c h i n h e t l a b p r a t o r i u m m e d e i n de n a -t u u r k u n d i g e g r o n d s l a g e n v a n de k o u d e -t e c h n i e k -t e k u n n e n v e r d i e p e n , w e r d a a n h e t i n r i c h t e n v a n e e n a a n t a l k l e i n e w e r k k a m e r s de v o o r -k e u r g e g e v e n b o v e n e e n g r o t e w e r -k r u i m t e . 3) O m o o k w e r k w i j z e n e n a p p a r a t e n , w e l k e e e n g r o t e h o o g t e v e r e i s e n , te k u n n e n o n d e r z o e k e n , w e r d e e n d e e l v a n h e t l a b o r a t o r i u m (hoge o p s t e l l i n g e n ) i n e e n a a n z i e n l i j k e h o o g t e (4 v e r d i e p i n g e n + k e l d e r c o m m u n i c e r e n d ) g e b o u w d , z o d a t b . v . k o l o m m e n v a n c a 18 m h o o g t e e n 1 m 0 o p g e s t e l d e n o n d e r z o c h t k u n n e n w o r d e n . 4) I n de m a c h i n e k a m e r v a n 2 0 x 1 3 m g r o n d v l a k t e e n e e n h o o g t e v a n 7 m o n d e r de h a a k v a n de 5 t o n s l o o p k r a a n i s e e n s t a l e n , d e m o n -t e e r b a a r b o r d e s a a n w e z i g , w a a r d o o r de n a d e l e n v a n de b e -t o n n e n b o u w w i j z e t . o . v . s t a l e n s k e l e t b o u w s t e r k ' z i j n v e r m i n d e r d . 5) I n de k e l d e r r u i m t e i s v o o r de v o o r z i e n i n g v a n h e t l a b o r a t o r i u m m e t u t i l i t e i t e n de h i e r t o e n o d i g e a p p a r a t u u r zo m o g e l i j k c e n t r a a l a a n -g e b r a c h t . M a x i m a a l s t a a n v o o r h e t l a b o r a t o r i u m t e r b e s c h i k k i n -g : 450 k W e l e k t r i c i t e i t , 140 m V h k o e l w a t e r , 240 m ^ / h p e r s l u c h t v a n 7 a t o e n 2 t o n / h s t o o m v a n 10 a t o .

(13)

ASS. KAMER

MACHINE ZAAL CHEM. WERKTUIGEN

WERKPL. MAG. BRANDGEVAARLIJK

WERKPLAATS ASS. KAMER STALEN 1 BÓRDES VRIESRUtMTE d

3 1

\\HOGE QPST. VERD. I 1111 I VAST BORDES

É.

F i g . 1 P l a t t e g r o n d v a n h e t L a b o r a t o r i u m

(14)

67 -De p l a t t e g r o n d v a n h e t l a b o r a t o r i u m F i g . 1 g e e f t e e n i n d r u k v a n i n d e l i n g e n g r o o t t e v a n de d i v e r s e d e l e n . E n k e l e v a n d e z e d e l e n z u l l e n h i e r o n -d e r w o r -d e n b e s c h r e v e n : K o e l k a m e r De k o e l k a m e r h e e f t e e n n u t t i g e g r o n d o p p e r v l a k t e v a n 1 7 x 5 , 7 m b i j I e e n n u t t i g e h o o g t e v a n 3,3 m ( F i g . 2 ) . D e t o e g e l a t e n v l o e r b e l a s t i n g i s 1000 k g / m ^ . D o o r v e r p l a a t s b a r e g e ï s o l e e r d e t u s s e n s c h o t t e n i s d e z e F i g . 2 M o n t a g e v a n de e l e k t r i s c h e d o o r v o e r i n g e n i n de g e ï s o l e e r d e k o e l r u i m t e k a m e r i n k l e i n e r e o n a f h a n k e l i j k e e e n h e d e n te d e l e n . D e k l e i n s t m o g e -l i j k e e e n h e i d i s : 1 , 3 x 1 , 3 m 0 . D e t e m p e r a t u u r g r e n z e n , w a a r v o o r de

(15)

68 k o e l k a m e r i s o n t w o r p e n , z i j n : + 3 0 ° e n 4 5 ° . De c o n s t r u c t i e , de f a b r i -c a g e e n de w i j z e v a n m o n t a g e v a n de v e r p l a a t s b a r e s -c h o t t e n e n de t u s s e n k o l o m m e n t e r b e v e s t i g i n g v a n de s c h o t t e n z i j n o n g e w o o n , z o d a t e e n a a n t a l p r o b l e m e n d i e n t te w o r d e n o p g e l o s t v o o r h e t v e r z e k e r e n v a n de b r u i k b a a r h e i d v a n d e z e o n d e r d e l e n . E n k e l e w a r m t e t e c h n i s c h e F i g . 3 P r o e f c e l m e t " L u c h t s c h e r m ' p r o b l e m e n v a n de i s o l a t i e c o n s t r u c t i e b l e k e n d o o r b e r e k e n i n g a l l e e n n i e t m e t de n o d i g e b e t r o u w b a a r h e i d o p l o s b a a r t e z i j n . Z o w a s b . v . k e n n i s v a n h e t v e r l o o p v a n de t e m p e r a t u u r i n de d o o r l o p e n d e v l o e r o n d e r de v e r p l a a t s b a r e p a n e l e n v a n b e l a n g , i n v e r b a n d m e t c o n d e n s a t i e o f a a n v r i e z e n a a n de w a r m e k a n t v a n h e t p a n e e l . H e t s c h e u r v r i j h o u d e n v a n de v l o e r , h e t a a n v r i e z e n v a n de d e u r e n , de a f d i c h t i n g v a n de p a n e l e n e n d e r g e l i j k e p r o b l e m e n m o e s t e n w o r d e n n a g e g a a n .

(16)

69 -N a h e t b e s t u d e r e n v a n de w a r m t e d o o r g a n g en t e m p e r a t u u r v e r d e l m g v a n de i s o l a t i e c o n s t r u c t i e s m e t b e h u l p v a n h e t e l e k t r i s c h a n a l o g o n ' ) , w e r d e e n p r o e f c e l g e b o u w d ( F i g . 3 ) , w e l k e i n 3 w e k e n b e d r i j f b i j - 4 5 ° de b r u i k b a a r h e i d b e w e e s v a n de c o n s t r u c t i e . D e z e c e l w e r d t e v e n s g e b r u i k t v o o r h e t b e s t u d e r e n v a n h e t g e d r a g v a n e e n v e r t i c a a l l u c h t s c h e r m a l s F i g . 4 B e p r o e v i n g l i j m v e r b i n d i n g e n a f s c h e i d i n g t u s s e n e e n k o u d e e n e e n w a r m e r u i m t e . ( I n f i g . 3 i s d e z e p r o e f o p s t e l l i n g te z i e n ) . V o o r w a a r de v a n de b r u i k b a a r h e i d v a n de c o n s t r u c t i e w a s e c h t e r e e n op ca 2 m m n a v l a k k e v l o e r en e e n o v e r e e n -k o m s t i g n a u w -k e u r i g e a f w e r -k i n g v a n de b i n n e n -k a n t v a n de i s o l a t i e v a n de w a n d e n . A l s i s o l a t i e v a n de w a n d e n w e r d p o l y s t y r e e n s c h u i m (30 c m d i k , i n 3 l a g e n a a n g e b r a c h t ) g e k o z e n . T u s s e n de m u u r e n de i s o l a t i e l a a g w e r d a l s v o c h t i g h e i d s d i c h t e a f s l u i t i n g e e n l a a g aan w e e r s k a n t e n d o o r e e n p o -l y e s t e r f i -l m t e g e n s c h e u r e n v e r s t e v i g d e a -l u m i n i u m f o -l i e g e b r u i k t . O v e r de b e v e s t i g i n g v a n de d i f f u s i e d i c h t e l a a g t e g e n de m u u r e n v a n de i s o l a t i e a a n de d i f f u s i e d i c h t e l a a g d o o r l i j m e n w a s g e e n a f d o e n d e o n d e r -v i n d i n g b e s c h i k b a a r . D e r h a l -v e w e r d e n i n h e t l a b o r a t o r i u m m e t b e h u l p 1) D e i n g e n i e u r ( 1 9 5 8 ) , 16, W 6 9 - W 7 7 .

(17)

70 -v a n r e p r e s e n t a t i e -v e m o n s t e r s ( 3 0 x 3 0 c m 0) de -v a n d i -v e r s e z i j d e n a a n b e v o l e n s y n t h e t i s c h e k u n s t h a r s l i j m s o o r t e n op b r u i k b a a r h e i d b e p r o e f d . F i g . 4 g e e f t e e n i n d r u k v a n d e z e p r o e v e n , w a a r b i j de l i j m v e r b i n d i n g e n m e t e e n g e w i c h t v a n h e t 5 0 v o u d i g e v a n de w e r k e l i j k o p t r e d e n d e b e l a s t i n g z i j n b e l a s t . H e t b l e e k , d a t b i j d e z e b e l a s t i n g ( t o e l a a t -b a a r v o l g e n s de l e v e r a n c i e r s d e r l i j m s o o r t e n ) i n de l o o p v a n d a g e n o f w e l w e k e n d e m e e s t e l i j m v e r b i n d i n g e n l o s l i e t e n . O o k i n v e r b a n d m e t de g e m a k k e l i j k e v e r w e r k b a a r h e i d w e r d m e d e op g r o n d v a n d e z e p r o e v e n b e s l o t e n g e e n k u n s t h a r s l i j m te g e b r u i k e n , m a a r de b e v e s t i g i n g m e t b e h u l p v a n h e t e b i t u m e n t e d o e n g e s c h i e d e n . T e r b e s c h e r m i n g v a n de i s o l a t i e w e r d e n t e n s l o t t e op e e n h o e k s t a l e n r e g e l w e r k b e v e s t i g d e p a -n e l e -n v a -n s p a a -n d e r p l a a t (22 m m d i k ) g e k o z e -n , e -n w e l m e t h e t o o g op de h i e r d o o r b e r e i k b a r e l a g e t h e r m i s c h e t r a a g h e i d v a n de i s o l a t i e c o n s t r u c -t i e , a l s o o k de g e m a k k e l i j k e -t o e g a n k e l i j k h e i d v a n de i s o l a -t i e . V o o r de i s o l a t i e v a n de v l o e r z i j n g e ë x p a n d e e r d e , g e ï m p r e g n e e r d e k u r k p l a t e n 3 x 1 0 c m d i k g e b r u i k t , w a a r o p e e n 3 c m d i k k e g e w a p e n d e b e t o n l a a g i s a a n g e b r a c h t , a f g e w e r k t m e t e e n 8 c m d i k k e k o p s h o u t e n v l o e r . D e z e k o p s h o u t e n v l o e r i s v l a k g e s l e p e n e n de b o v e n l a a g i s m e t e e n z e l f h a r d e n d e k t i n s t h a r s l a a g v o c h t i g h e i d s d i c h t g e ï m p r e g n e e r d . D e v e r p l a a t s b a r e t u s -s e n -s c h o t t e n ( F i g . 5) ( 1 , 4 m b r e e d , 3,3 m h o o g e n 16 c m d i k ) w e g e n p e r s t u k 61 k g . Z i j z i j n v e r v a a r d i g d v a n e e n m e t g l a s v e z e l v e r s t e r k t p o l y e -s t e r p r o f i e l l i j -s t , o p g e v u l d m e t p o l y -s t y r e e n -s c h u i m i -s o l a t i e p l a t e n e n v o c h t i g h e i d s d i c h t a a n w e e r s k a n t e n a f g e s l o t e n d o o r h a r d b o a r d p l a t e n . D e b e v e s t i g i n g v a n de p a n e l e n g e s c h i e d t t e g e n m u u r , p l a f o n d e n v e r -w i j d e r b a r e t u s s e n k o l o m m e n m e t b e h u l p v a n 16 b o u t e n , z o d a t de m o n t a g e p e r p a n e e l i n 20 m i n u t e n m o g e l i j k i s . B i j z o n d e r e z o r g w e r d b e s t e e d a a n de e l e k t r i s c h e d o o r v o e r i n g e n d o o r de i s o l a t i e . Op h e t p l a f o n d v a n de k o e l r u i m t e z i j n i n h e t t o t a a l 52 s t o p -c o n t a -c t e n v a n s p e -c i a l e v o -c h t i g h e i d s d i -c h t e -c o n s t r u -c t i e a a n g e b r a -c h t . De b e d r a d i n g , v o o r z i e n v a n b i j z e e r ' l a g e t e m p e r a t u r e n b r u i k b a r e i s o l a t i e , g e e f t de m o g e l i j k h e i d v o o r a a n s l u i t i n g v a n v e r l i c h t i n g , m o t o r e n , e l e k t r i s c h e v e r w a r m i n g e n b e v e i l i g i n g s s i g n a a l i n r i c h t i n g . V a n de 3 t o e -g a n -g s d e u r e n n a a r de k o e l r u i m t e -g e e f t de ene ( b u i t e n d e u r ) e e n o p e n i n -g v a n 2 , 7 x 3 , 3 m v r i j , g r o o t g e n o e g v o o r h e t d o o r l a t e n v a n b . v . e e n 10 t o n s t r a i l e r . D e a n d e r e t w e e t o e g a n g s d e u r e n v e r b i n d e n de k o e l r u i m t e m e t de m a c h i n e k a m e r v a n h e t l a b o r a t o r i u m . E e n v a n d e z e d e u r e n i s e e n a u t o m a t i s c h d o o r e e n d r u k k n o p b e d i e n b a r e h y d r a u l i s c h s l u i t e n d e h a n g d e u r , w e l k e o p r a i l s v i a e e n h y d r a u l i s c h e c y l i n d e r w o r d t b e w o g e n . K o e l i n s t a l l a t i e s V o o r h e t k o e l e n v a n de i n d i v e r s e c o m p a r t i m e n t e n v e r d e e l d e k o e l -r u i m t e s t a a n e n k e l e k o e l i n s t a l l a t i e s t e -r b e s c h i k k i n g . V i e -r l u c h t k o e l e -r s w o r d e n m e t b e h u l p v a n e e n a l k o h o l c i r c u i t ( F i g . 6) g e k o e l d , w a a r b i j de a u t o m a t i s c h e t e m p e r a t u u r r e g e l i n g v a n de l u c h t v e r k r e g e n w o r d t d o o r

(18)

h e t v e r s t e l l e n v a n e e n d r i e w e g a f s l u i t e r , w e l k e n a a r b e h o e f t e k o u d e a l -k o h o l i n h e t c i r c u i t m e n g t . E e n p a -k -k i n g l o z e , m e t de m o t o r h e r m e t i s c h g e s l o t e n " h u i s p o m p " z o r g t v o o r de c i r c u l a t i e v a n de k o e l v l o e i s t o f : a l k o h o l . H e t o n t d o o i e n v a n de k o e l e r s k a n d o o r een i n h e t c i r c u i t o p g e -n o m e -n e l e k t r i s c h v e r w a r m i -n g s e l e m e -n t g e s c h i e d e -n . H e t k o e l e -n v a -n de F i g . 5 V e r p l a a t s b a r e t u s s e n s c h o t e n b e v e s t i g i n g s k o l o m a l k o h o l k a n d o o r t w e e o n a f h a n k e l i j k w e r k e n d e N H 3 - k o e l i n s t a l l a t i e s g e s c h i e d e n . D e ene w e r k t a u t o m a t i s c h en m a a k t g e b r u i k v a n e e n r o t e -r e n d e c o m p -r e s s o -r ( t y p e R o t a s c o ) en k a n een k o e l c a p a c i t e i t v a n 5 0 0 0 k c a l / h l e v e r e n b i j een v e r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r v a n 4 5 ° . D i t v e r m o -g e n i s v o l d o e n d e o m de -g e h e l e k o e l r u i m t e op e e n t e m p e r a t u u r v a n ca - 4 0 ° t e h o u d e n . D e a n d e r e N H 3 - k o e l i n s t a l l a t i e h e e f t e e n 4 - c y l i n d e r z u i g e r c o m p r e s s o r e n w e r k t a l s t w e e t r a p s i n s t a l l a t i e o p e e n v e r d a m p e r ,

(19)

® I.m EN M LUCHTKOELERS MEETFLENS ONTLUCHTINB HA -ES ROMP VERWARMING DRIEWEG REGELKLEP FILTER ALCOHOLKOELER KOUDEBUFFER KOOIVERDAMPER EXPANSIEVAT THERMOMETER F i g . 6 A l k o h o l - c i r c u i t ® LD. OLIEAFSCHEIDER @ HO. OLIEAFSCHEIDER (D COMPRESSOR 4 CIL. ® TUSSENKOELER © CONDENSOR ® W H j TANK

@ ROTASCO COMPRESSOR @ VEILIGHEIDSKLEP

® ® ) KOOIVERDAMPER ) ALCOHOLKOELER ) TERUGSLAGKLEP ) MAGNEETKLEP ) HANDSMOORKLEP

THERMOSTATISCH EXP KLEP MANOMETER

HOEVEEL HEIDSMETER VLOTTERSCHAKELAAR VLOEISTOFAFSCHEIDER

(20)

73 -w e l k e g e c o m b i n e e r d i s m e t e e n " k o u d e b u f f e r " , g e v u l d m e t e e n b i j 4 5 ° b e v r i e z e n d e e u t e k t i s c h e o p l o s s i n g , w a a r i n c a 40000 k c a l o p g e s l a -g e n k u n n e n w o r d e n . D e k o e l c a p a c i t e i t v a n d e z e N H 3 - i n s t a l l a t i e i s 20000 k c a l / h b i j - 4 5 ° v e r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r . Z i j d i e n t v o o r e e n v l u g g e a f k o e l i n g v a n de k o e l r u i m t e . H e t s c h a k e l s c h e m a v a n d e z e t w e e k o e l i n s t a l l a t i e s i s op F i g . 7 a a n g e g e v e n . T w e e a n d e r e l u c h t k o e l e r s i n de k o e l r u i m t e m a k e n d e e l u i t v a n e e n a n d e r e k o e l i n s t a l l a t i e , w e l k e m e t F r e o n 22 w e r k t . H e t c o m p r e s s o r a g g r e g a a t k a n a l s t w e e t r a p s e z u i g e r c o m p r e s s o r e e n v e r d a m p i n g s -t e m p e r a -t u u r v a n - 8 0 ° C b e r e i k e n , w a a r b i j e e n k o e l c a p a c i -t e i -t v a n 5000 k c a l / h g e l e v e r d w o r d t . D o o r b i j s c h a k e l i n g v a n e e n s t r a a l c o m p r e s s o r a l s d e r d e t r a p k a n de v e r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r v e r l a a g d w o r d e n t o t 1 0 5 ° C ( k o e l c a p a c i t e i t b i j d e z e t e m p e r a t u u r : 2000 k c a l / h ) .De a a n z u i g -d r u k v a n -de s t r a a l c o m p r e s s o r b e -d r a a g t c a 7 m m k w i k . H e t w e r k m e d i u m v a n de s t r a a l c o m p r e s s o r i s e v e n e e n s F r e o n 2 2 , o n t -n o m e -n u i t de p e r s l e i d i -n g v a -n de z u i g e r c o m p r e s s o r . B i j d e z e l a g e d r u k w o r d t de goede w e r k i n g v a n de v e r d a m p e r - l u c h t k o e l e r v e r k r e g e n m e t b e h u l p v a n d o o r de k o e l e r g e p o m p t e F r e o n 22 a l s k o e l v l o e i s t o f , w e l k e i n e e n o n t s p a n n i n g s v a t op de l a g e d r u k t e l k e n s o n t s p a n n e n e n n a a r de k o e l e r t e r u g g e p o m p t w o r d t . D e c i r c u l a t i e w o r d t v e r z o r g d d o o r e e n p a k k i n g b u s l o z e p o m p . H e t s c h a k e l s c h e m a v a n d e z e z e e r b i j z o n d e r e k o e l i n s t a l l a t i e g e e f t F i g . 8 w e e r . D e z e k o e l r u i m t e b i e d t de m e e s t u i t e e n l o p e n d e m o g e l i j k h e d e n e n i s b e s t e m d z o w e l v o o r o n d e r z o e k v a n k o e l s y s t e m e n e n de l u c h t b e w e g i n g i n g e k o e l d e r u i m t e n a l s o o k v a n h e t g e d r a g v a n m a c h i n e s en a p p a r a t e n b i j l a g e t e m p e r a t u r e n . O o k de u i t v o e r i n g v a n p r o c e s s e n b i j l a g e t e m p e r a t u r e n i n n i e t g e ï s o l e e r d e a p p a r a t u u r k a n i n de k o e l r u i m t e g e s c h i e d e n . H e t v o o r d e e l v a n d e z e l a a t s t e m o g e l i j k h e i d i s de b e t e r e t o e -g a n k e l i j k h e i d e n b e t e r e o b s e r v a t i e m o -g e l i j k h e d e n b i j h e t o n d e r z o e k . H e t l i g t i n de b e d o e l i n g v o o r e e r s t de v o l g e n d e o n d e r z o e k i n g e n te v e r -r i c h t e n : 1) B e o o r d e l i n g v a n de g e k o z e n c o n s t r u c t i e s op d e u g d e l i j k h e i d , a l s o o k ; de p r e s t a t i e s v a n de o n t w o r p e n m a c h i n e s . 2) O n d e r z o e k a a n een e x p e r i m e n t e e l " l u c h t s c h e r m " m e t de b e d o e l i n g o m de w e t m a t i g h e d e n ( m o d e l w e t t e n ) t e r b e r e k e n i n g v a n de o p t i m a l e c o n s t r u c t i e g e g e v e n s v a n l u c h t s c h e r m e n v o o r u i t e e n l o p e n d e a f m e -t i n g e n en v o o r d i v e r s e b e d r i j f s o m s -t a n d i g h e d e n -t e l e r e n k e n n e n . 3) H e t c o n c e n t r e r e n v a n o p l o s s i n g e n d o o r u i t v r i e z e n v a n w a t e r u i t deze o p l o s s i n g e n . O n t w i k k e l i n g s w e r k z a a m h e d e n v o o r een p r o c é d é t e r b e r e i d i n g v a n d r i n k w a t e r u i t z o u t w a t e r d o o r de v r i e s m e t h o d e .

(21)

® CONDENSOR

@ COMPRESSOR

® ELECTROMOTOR

® WARMTEWISSELAAR

® EJECTEUR

® THERMOSTATISCH EXPANSIEVENTIEL 1 1 ISOLATIE

® OLIEAFSCHEIDER 1 1 RFTON ® OLIEWASSER 1 1 STEEN ® DROGER VLOEISTOFMÊTER ® FILTER F i g . 8 S c h a k e l s c h e m a v a n de d r i e t r a p s F . 2 2 - k o e l i n s t a l l a t i e

(22)

75 -A n d e r e a p p a r a t u r e n e n o n d e r h a n d e n z i j n d o n d e r z o e k O n d e r z o e k b i j t e m p e r a t u r e n l a g e r d a n - 4 5 ° t o t - 1 6 0 ° C k a n u i t g e v o e r d w o r d e n m e t b e h u l p v a n e e n a p p a r a t u u r , b e s t a a n d e u i t e e n k o u d g a s m a -c h i n e , i n g e r i -c h t v o o r h e t k o e l e n v a n e e n g e ï s o l e e r d e k a s t v a n -ca 800 l i t e r n u t t i g e i n h o u d . H e t l o p e n d e o n d e r z o e k m e t b e h u l p v a n d e z e a p p a -r a t u u -r i s i n g e -r i c h t op h e t v e -r k -r i j g e n v a n i n z i c h t i n de m e c h a n i s c h e e i g e n s c h a p p e n v a n i s o l a t i e p l a t e n u i t k u n s t h a r s s c h u i m , o . a . v a n de k r i m p , w e l k e b i j a f k o e l i n g v a n de p l a t e n o p t r e e d t . D e z e k r i m p h e e f t m e d e a l s g e v o l g , d a t b i j g e b r u i k v a n b e p a a l d e k u n s t h a r s s c h u i m s o o r t e n a l s i s o l a t i e m a t e r i a a l v o o r e x t r e e m l a g e t e m p e r a t u r e n b a r s t e n i n de p l a t e n k u n n e n o p t r e d e n . F i g . 9 g e e f t de m e e t o p s t e l l i n g w e e r , w a a r m e t b e h u l p v a n de a n a l o g i e t u s s e n e l e k t r i s c h e g e l e i d i n g e n w a r m t e g e l e i d i n g a a n e e n t w e e d i m e n s i o n a a l m o d e l i n z i c h t o v e r de b r u i k b a a r h e i d v a n b e p a a l d e i s o l a t i e c o n -s t r u c t i e -s k a n w o r d e n v e r k r e g e n . H e t l o p e n d e o n d e r z o e k o v e r de b e w e g i n g v a n p l a a t k l e p p e n v a n c o m p r e s -s o r e n h e e f t a l -s d o e l e e n v e r b e t e r i n g i n de w e r k i n g v a n c o m p r e -s -s o r e n t e b e r e i k e n . H e t b e p a l e n v a n de p r e s t a t i e s v a n k o e l m a c h i n e c o m p r e s s o r e n m e t de v o o r d i t o n t w i k k e l i n g s w e r k v e r e i s t e n a u w k e u r i g h e i d , g e -s c h i e d t m e t de c o m p r e -s -s o r p r o e f -s t a n d , w e e r g e g e v e n op F i g . 10. B a s i s g e g e v e n s v o o r e e n n i e u w e m e t h o d e v o o r de b e r e i d i n g v a n k o o l -z u u r i j s -z i j n v e r k r e g e n m e t b e h u l p v a n de a p p a r a t u u r , w e e r g e g e v e n i n F i g . 1 1 . H i e r b i j w o r d e n de s t r u c t u u r e n g r o e i s n e l h e i d v a n v a s t CO^ b e s t u d e e r d b i j h e t n e e r s l a a n v a n d i t gas u i t C 0 2 - l u c h t m e n g s e l s v a n a t m o s f e r i s c h e d r u k op e e n g e k o e l d o p p e r v l a k . H e t l i g t i n de b e d o e l i n g de v e r k r e g e n r e s u l t a t e n op p r a k t i s c h e b r u i k b a a r h e i d t e t o e t s e n i n e e n i n o p b o u w z i j n d e se m i - t e c h n i s c h e i n s t a l l a t i e . Z o w e l h e t o n t w e r p e n v a n d i v e r s e a p p a r a t u r e n v o o r h e t o n d e r z o e k , a l s o o k h e t u i t v o e r e n v a n h e t o n d e r z o e k z e l f , g e s c h i e d t i n h o o f d z a a k d o o r s t u d e n t e n v a n h e t h o o f d v a k " k o u d e t e c h n i e k " . V o o r h e t a a n m a k e n v a n de a p p a r a t u u r e n v o o r h e t v o o r b e r e i d e n v a n h e t e x p e r i m e n t e l e w e r k s t a a n e e n g o e d g e o u t i l l e e r d e s e r v i c e w e r k p l a a t s e n e e n b e s c h e i d e n i n s t r u m e n t m a k e r i j t e r b e s c h i k k i n g . D e z e o u t i l l a g e i s e e n n o o d z a k e l i j k e v o o r -w a a r d e v o o r h e t v l u g e n e f f i c i ë n t k u n n e n -w e r k e n i n h e t l a b o r a t o r i u m ( g r o t e r e a p p a r a t u u r w o r d t e c h t e r n i e t i n d e z e s e r v i c e w e r k p l a a t s g e -m a a k t , -m a a r -m e e s t a l i n de C e n t r a l e W e r k p l a a t s ) . D e t o e n e m e n d e e i s e n , w e l k e a a n de w e r k t u i g k u n d i g e i n g e n i e u r w o r d e n g e s t e l d , h e b b e n i n h e t v e r l e d e n g e l e i d t o t een v e r l e n g i n g v a n de s t u d i e d u u r . D e A f d e l i n g d e r W e r k t u i g b o u w k u n d e s t r e e f t n a a r e e n v e r k o r t i n g v a n de s t u d i e d u u r b i j b e h o u d v a n h e t v e r e i s t e n i v e a u v a n de o p l e i -d i n g , o . a . -d o o r a a n p a s s i n g v a n e e n r a t i o n e e l e n h a r m o n i s c h o p g e b o u w -d s t u d i e p r o g r a m m a a a n de d o o r de t e c h n i s c h e o n t w i k k e l i n g g e s t e l d e

(23)
(24)

77 -F i g . 11 P r o e f o p s t e l l i n g t e r b e p a l i n g v a n de k r i s t a l g r o e i s n e l h e i d v a n k o o l z u u r i j s e i s e n . E x p e r i m e n t e e l o n d e r z o e k , d a t t h a n s op r u i m e s c h a a l i n d e n i e u w e l a b o r a t o r i a d e r A f d e l i n g d e r W e r k t u i g b o u w k u n d e k a n w o r d e n v e r r i c h t , i s t i j d r o v e n d . E e n v e r a n t w o o r d e t i j d b e s t e d i n g v a n de s t u d e n t e n a a n e x p e r i m e n t e e l o n d e r z o e k s t e l t a l s v o o r w a a r d e v o l d o e n d e h u l p t e r v o o r b e r e i d i n g v a n de a p p a r a t u u r en goede l e i d i n g b i j h e t u i t v o e r e n v a n h e t e x p e r i m e n t e l e w e r k . L . V a h l .

(25)

7 2 7 . 5 ; 6 2 9 . 1

HET LABORATORIUM V O O R VOERTUIGTECHNIEK

1 . I n l e i d i n g H e t l a b o r a t o r i u m v o o r V o e r t u i g t e c h n i e k i s e e n j o n g l a b o r a t o r i u m , d a t pas n a 1954 t o t o n t w i k k e l i n g i s g e k o m e n . N a e e n p r o v i s o r i s c h e b e h u i z i n g i n h e t v o o r m a l i g e g e b o u w e n c o m p l e x v a n de A f d e l i n g d e r W e r k -t u i g b o u w k u n d e a a n de N i e u w e L a a n 7 6 , h e e f -t i n 1958 de v e r h u i z i n g p l a a t s g e v o n d e n n a a r h e t o n l a n g s g e r e e d g e k o m e n n i e u w e l a b o r a t o r i u m a a n de P r o f . M e k e l w e g 2, t e r w i j l o p 9 j a n u a r i 1959 d i t n i e u w e l a b o r a t o r i u m d o o r de P r e s i d e n t C u r a t o r o f f i c i e e l i s o v e r g e d r a g e n a a n de A f -d e l i n g -d e r W e r k t u i g b o u w k u n -d e . H e t s p r e e k t v a n z e l f , d a t de o n d e r w i j s - e n o n d e r z o e k t a a k a l l e e n d a n b e h o o r l i j k v e r v u l d k u n n e n w o r d e n , i n d i e n h i e r v o o r b e k w a m e k r a c h t e n m e t de m e e s t m o d e r n e m e e t a p p a r a t u u r b e s c h i k b a a r z i j n . G e z e g d k a n w o r d e n , d a t e r k o s t e n n o c h m o e i t e z i j n g e s p a a r d o m d i t l a b o r a t o r i u m q u a i n r i c h t i n g e n a p p a r a t u u r a a n de g e s t e l d e , m o d e r n e e i s e n t e l a t e n b e a n t w o o r d e n . H e t r e s u l t a a t i s d a n o o k , d a t de m o m e n t e e l d o o r d i t l a b o r a t o r i u m a a n o n z e s t u d e n t e n g e b o d e n f a c i l i t e i t e n i n h e t a l g e m e e n u i t -g a a n b o v e n o v e r e e n k o m s t i -g e b u i t e n l a n d s e u n i v e r s i t e i t s l a b o r a t o r i a . Z o a l s w e l l i c h t b e k e n d , w o r d t d i t l a b o r a t o r i u m e c h t e r n i e t u i t s l u i t e n d g e b r u i k t v o o r o p l e i d i n g en o n d e r z o e k t e n b e h o e v e v a n s t u d e n t e n , a a n -g e z i e n k r a c h t i -g w o r d t -g e s t r e e f d n a a r w e t e n s c h a p p e l i j k e s a m e n w e r k i n -g m e t d e r d e n . B u i t e n de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l o n t s t a a t de l a a t s t e j a r e n e e n s t e e d s b e t e r b e g r i p v o o r de n o o d z a a k t o t w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k o p v o e r -t u i g -t e c h n i s c h -t e r r e i n , w e l k o n d e r z o e k e e n v i j f -t a l j a r e n g e l e d e n v r i j w e l w a s u i t g e s l o t e n w e g e n s h e t o n t b r e k e n v a n de h i e r v o o r b e n o d i g d e a p p a -r a t u u -r . H i e -r i n i s m e d e d o o -r h e t i n b e d -r i j f s t e l l e n v a n d i t l a b o -r a t o -r i u m e e n g r o t e v e r a n d e r i n g g e k o m e n . H e t k o m t d a n o o k r e g e l m a t i g v o o r , d a t i n o p d r a c h t v a n d e r d e n o n d e r z o e k i n g e n w o r d e n v e r r i c h t . D i t l a a t s t e i s v o o r de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l z e e r b e l a n g r i j k , o m d a t w i j h i e r d o o r op de h o o g t e b l i j v e n v a n de t e c h n i s c h e p r o b l e m e n v a n de i n d u s t r i e e n de v e r v o e r s b e d r i j v e n , z o d a t d o o r ons a c t i e f k a n w o r d e n m e d e g e w e r k t op w e t e n s c h a p p e l i j k n i v e a u a a n de o p l o s s i n g v a n d e z e p r o b l e m e n . W a a r i n ons l a n d de v o e r t u i g i n d u s t r i e b e z i g i s z i c h t e o n t w i k k e l e n , k a n v a n d i t l a b o r a t o r i u m w e l l i c h t e e n s t i m u l a n s u i t g a a n t e r v e r h o g i n g v a n de t e c h -n i s c h e m e r i t e s v a -n de d i v e r s e o -n t w e r p e -n v o o r de v o e r t u i g i -n d u s t r i e .

(26)
(27)

80 -2 . O n d e r z o e k W a a r h e t h i e r h e t o n d e r z o e k b e t r e f t v a n r a i l - e n w e g v o e r t u i g e n , i s h e t w e l l i c h t n u t t i g o p te m e r k e n , d a t h e t o n d e r z o e k v a n d e z e v o e r t u i g e n e e n g r o t e o v e r e e n k o m s t v e r t o o n t , w a t m e n g e m a k k e l i j k k a n i n z i e n , a l s w o r d t b e d a c h t , d a t de s a m e n s t e l l e n d e h o o f d o n d e r d e l e n i n w e z e n g e l i j k s o o r t i g z i j n e n d a t m e n b i j b e i d e c a t e g o r i e ë n v a n v o e r t u i g e n h e t a a n -z e t t e n , r i j d e n e n r e m m e n m o e t b e s t u d e r e n m e t a l l e m o e i l i j k h e d e n , d i e z i c h d a a r b i j k u n n e n v o o r d o e n . V e r d e r k a n m e n o o k h e t d y n a m i s c h g e d r a g v a n de r a i l en w e g v o e r -t u i g e n op v r i j w e l d e z e l f d e m a n i e r o n d e r z o e k e n , i n d i e n m e n d e z e a l s a l o f n i e t g e d e m p t e m a s s a - v e e r s y s t e m e n be s c h o u w t . H i e r w o r d t d u s i n h e t b i j z o n d e r de a a n d a c h t g e v e s t i g d op h e t n a g a a n v a n de r i j e i g e n -s c h a p p e n i n v e r b a n d m e t de c o m f o r t b e o o r d e l i n g . E e n k o r t e b e s c h r i j v i n g v a n de v o o r n a a m s t e r u i m t e n v a n h e t l a b o r a t o -r i u m m e t de d a a -r i n a a n w e z i g e a p p a -r a t u u -r v o l g t h i e -r o n d e -r . 3 . B e s c h r i j v i n g v a n d e d i v e r s e r u i m t e n m e t a p p a r a -t u u r A . D e g r o t e h a l De g r o t e h a l v a n 36 b i j 13 m^ { z i e f i g . 1) i s v o o r z i e n v a n e e n 10 t o n s k r a a n m e t e e n n u t t i g e h e f h o o g t e v a n 6.40 m o n d e r de k r a a n h a a k . A a n h e t e i n d e v a n de g r o t e h a l i s e e n d o n k e r e k a m e r en e e n k l e i n e s e r v i c e -w e r k p l a a t s o n d e r g e b r a c h t m e t e r b o v e n e e n m a g a z i j n . I n de h a l z i j n o p g e s t e l d een t a n d w i e l k a s t e n p r o e f s t a n d , e e n k l e i n e r e m p r o e f s t a n d , e e n g r o t e g l i j d l a g e r p r o e f s t a n d , e e n v a l p r o e f s t a n d v o o r b e -p r o e v i n g v a n v l i e g t u i g -p o t e n , een b e -p r o e v i n g s o -p s t e l l i n g v o o r h e t b e -p a l e n v a n k l e p k a r a k t e r i s t i e k e n v a n h y d r a u l i s c h e s c h o k d e m p e r s , e e n a a n t a l v e r p l a a t s b a r e m e e t o p s t e l l i n g e n z o a l s de t o r s i e - e n s c h o m m e l b r u g , de b a n d e n b e p r o e v i n g s w a g e n , e n de g r o t e r o l p r o e f s t a n d . V e r d e r w o r d e n h i e r o o k de t o e v a l l i g a a n w e z i g e w e g v o e r t u i g e n v o o r d i v e r s e o n d e r -z o e k i n g e n o p g e s t e l d . a . D e t a n d w i e l k a s t e n p r o e f s t a n d ( f i g . 2) O p d e z e p r o e f s t a n d w o r d e n v i e r t a n d w i e l k a s t e n v o o r r a i l v o e r t u i g e n t w e e a a n t w e e m e t de r o n d s e l a s s e n e n m e t de w i e l a s s e n a a n e l k a a r v e r b o n d e n , w a a r b i j t u s s e n t w e e r o n d s e l a s s e n e e n v o o r s p a n i n r i c h t i n g i s a a n g e b r a c h t , w a a r d o o r e e n r e g e l b a a r w r i n g m o m e n t i n h e t c i r c u i t k a n w o r d e n i n g e s t e l d . M e t b e h u l p v a n t o r s i e m e t e r s op r e k s t r o o k b a s i s w o r d e n de m o m e n t e n g e m e t e n . D o o r h e t m e t e n v a n h e t m o m e n t i n de a a n d r i j f a s en h e t b e -p a l e n v a n h e t t o e r e n t a l i s h e t t o e g e v o e r d e v e r m o g e n b e k e n d . D o o r de v e r l i e z e n i n t a n d w i e l k a s t e n e n h u l p l a g e r s z a l h e t v e r m o g e n t i j d e n s e e n r o n d g a n g i n h e t c i r c u i t i n g r o o t t e a f n e m e n , z o d a t n a e e n

(28)
(29)

82 -r o n d g a n g e e n k l e i n e -r v e -r m o g e n n a a -r de o o -r s p -r o n g w o -r d t t e -r u g g e v o e -r d ; h e t v e r s c h i l m o e t n u d o o r de a a n d r i j v i n g w o r d e n g e l e v e r d . D o o r v a n te v o r e n a f z o n d e r l i j k de v e r l i e z e n N j ^ v a n de h u l p l a g e r s t e b e p a l e n b i j s t a t i o n a i r e t o e s t a n d e n , z i j n d e z e p a r a s i t a i r e l a g e r v e r l i e z e n n a u w k e u r i g b e k e n d . H e t g e m i d d e l d e r e n d e m e n t v a n de v i e r k a s t e n k a n n u w o r d e n g e m e t e n . H e t v e r l i e s p e r k a s t i s i n h o o f d z a a k s a m e n g e s t e l d u i t de v e r l i e z e n t e n g e v o l g e v a n de i n de k a s t a a n w e z i g e l a g e r s , h e t r o e r w r i j v i n g s v e r l i e s e n h e t t a n d f l a n k w r i j v i n g s v e r l i e s N j . H i e r b i j w o r d t dus a f g e -z i e n v a n de v e r l i e -z e n i n de a f d i c h t i n g e n , e x p u l s i e v e r l i e -z e n t e n g e v o l g e v a n h e t v e r d r i n g e n v a n o l i e u i t de t a n d k u i l e n e n v a n de v e n t i l a t i e v e r -l i e z e n . A a n g e z i e n de l a g e r v e r l i e z e n N j ^ a f z o n d e r l i j k b e p a a l d k u n n e n w o r d e n , z i j n d e z e v e r l i e z e n v r i j g o e d b e k e n d . D e r o e r w r i j v i n g s v e r l i e z e n N j ^ k u n n e n i n p r i n c i p e e e n v o u d i g w o r d e n g e m e t e n d o o r e e n k a s t m e t o l i e e e n z e e r k o r t e t i j d z o n d e r o l i e te l a t e n d r a a i e n , w a a r b i j a a n g e n o m e n w o r d t , d a t de o v e r i g e v e r l i e z e n n i e t v e r -a n d e r e n . N a h e t b e p a l e n v a n h e t r o e r w r i j v i n g s v e r l i e s N j ^ v o l g t d o o r v e r m i n d e -r i n g v a n h e t t o t a l e v e -r l i e s N j ^ m e t N ^ + N j ^ h e t v e -r l i e s N ^ t e n g e v o l g e v a n t a n d f l a n k w r i j v i n g . b . D e k l e i n e r e m p r o e f s t a n d ( f i g . 3) A a n g e z i e n v o o r de v e i l i g h e i d h e t r e m m e c h a n i s m e é é n d e r a l l e r b e l a n g -r i j k s t e o n d e -r d e l e n v a n e e n v o e -r t u i g i s , z a l h e t b e g -r i j p e l i j k z i j n , d a t i n h e t l a b o r a t o r i u m v o o r V o e r t u i g t e c h n i e k a a n de r e m m e n b i j z o n d e r a a n d a c h t w o r d t b e s t e e d . H e t i s v e r d e r d u i d e l i j k , d a t h e t o n d e r z o e k v a n r e m m e n i n e e n l a b o r a t o r i u m v e e l e f f i c i ë n t e r , v e i l i g e r e n n a u w k e u r i g e r k a n g e s c h i e d e n d a n o p d e w e g , o m d a t w i j o p de w e g o n z e v o l l e a a n d a c h t b e h o r e n te s c h e n k e n a a n h e t v e r k e e r , e n n i e t a a n i n s t r u m e n t e n e . d . D e z e , i n h o o f d z a a k i n d e C e n t r a l e W e r k p l a a t s v a n de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l v e r v a a r d i g d e p r o e f s t a n d b e r u s t o p h e t p r i n c i p e , d a t d e t r a n s l a t o r i s c h b e w o g e n m a s s a p e r w i e l v a n e e n v o e r t u i g h i e r z o d a n i g v e r -v a n g e n w o r d t d o o r e e n r o t e r e n d e m a s s a , d a t h e t a r b e i d s -v e r m o g e n -v a n b e w e g i n g i n d e z e r o t e r e n d e m a s s a ' s o p g e h o o p t , b i j g e l i j k e o m w e n t e -l i n g s s n e -l h e i d v a n de r e m t r o m m e -l s , i n b e i d e g e v a -l -l e n g e -l i j k i s . D e o p t r e d e n d e r e m k r a c h t e n w o r d e n m e t b e h u l p v a n e e n r e m j u k en d r u k d o o s g e m e t e n e n d a a r n a g e r e g i s t r e e r d , e v e n a l s b i j v . de i n e e n h y d r a u l i s c h r e m s y s t e e m o p t r e d e n d e o l i e d r u k k e n . V o o r h e t t i j d e n s e e n r e m m i n g m e t e n v a n t e m p e r a t u r e n of v e r v o r m i n g e n v a n b i j v . r e m t r o m m e l o f r e m s c h i j f , i s e e n s p e c i a l e m e t de r e m t r o m m e l m e e d r a a i e n d e k o p p e l a s a a n g e b r a c h t , w a a r v a n d a a n v o o r 18 m e e t -p u n t e n m e t b e h u l -p v a n e e n g r o o t a a n t a l s l e e -p r i n g e n de s -p a n n i n g e n v a n t h e r m o k o p p e l s of r e k s t r o o k j e s k u n n e n w o r d e n a f g e n o m e n e n z o n o d i g g e r e g i s t r e e r d .

Cytaty

Powiązane dokumenty

[r]

Autorka stara się umiejscowić obraz na tle kina kreacyjnego i kina dokumentalnego, odnosząc się do zarzutów sta­ wianych twórcy filmu, że dzieło zostało

Jerzego w Kętrzynie, Bartoszycach i Niedźwiedziu były zapewne, jak zostało wyżej pokazane w tabeli, kaplicami przy leprozoriach - funkcja tych przyszpitalnych

Jego też do­ tyczy bez wątpienia krzyżacki list opatrzony tylko datą dzienną, wysłany najprawdopodobniej 12 marca 1417 roku16, w którym komtur toruński

zaś tylko ukazała się, Leopolitą zaczął ją w ertować [jako temat] do kazania i obie­ cał rozprawić się punkt po punkcie w kolejnych naukach

Decyzja o rozpoczęciu budowy świnoujskiego terminala została najpierw opóźniona prawie o rok, później firma realizująca go zajęła się budowa autostrad i stadionu narodowego.

Aplikacja Spectrum firmy CA śluzy głównie do monitorowania w czasie rzeczywistym urządzeń sieciowych, zbierania danych z elementów sieciowych, aktualizowanie statusu

Propei]erclvnamometer gemessenen Werten für rieti l'ro- ])e]lCtsehub in Richtung dei- Propellerwe]ie sowie rias \Oni Propeller actfgenominemic Drehmoment. rauBte dic 'oti