504 K ronika
n a ra sta ją cy ch o b s e r w a c ji i ek sp ery m en tów „n o w a ” n a u k a zrod ziła s ię p r a w d ziw ie d o p ie ro n a p o czą tk u X V I I w .
P o r e fe r a c ie w y w ią z a ła się o ż y w io n a dysk u sja , d o ty c z ą c a te z au tora o r a z p o r u sza ją ca p o k r e w n e zagadnienie, w y k r a c z a ją c e poiza r a m y r e fe ra tu . Protf. K . M a śla n - k ie w ic z stan ął n a sta n ow isk u , że r ó w n ie ż w ś r ó d h u m an istów istn ieli u czen i zd a ją cy so b ie sp raw ę z w a g i o b s e r w a c ji i e k sp ery m en tu o r a z p o s łu g u ją c y się n im i ja k o n a rzęd ziem b a d a w czy m . T ezę tę zilu strow a ł n a (przykładzie G eargiu sa A g rico li, k tó r e g o d zie ło D e re m etallica, p o w ią za n e ja k n a jś ciś le j iz ów czesn ą tech n ik ą , za w iera o p is y meitiod p o z y ty w n ie o c e n ia n y c h n a w e t z p u n k tu w id z e n ia d z isie jsz e j tech n o log ii. S p ra w ę sk o m p lik o w a n e g o stosu nk u m ię d z y ¡powagą a u to r y te tó w sta roży tn y ch a sa m o rzu tn y m r o z w o je m w ie d z y p r a k ty c z n e j o m ó w ili: p r o f. E . R y b k a w d zied zin ie re n e s a n sow e j astronom ii, d o c . M . R a d w a n w d zied zin ie g e o lo g ii, a dr S. B rz o z o w sk i w za kresie w ie d z y r o ln icz e j; Protf. P . R y b ick i w y s u n ą ł trze ci czyn n ik ch a ra k tery s ty c z n y dla n a u k i ren esan su — o b o k au tory tetu .antyku oraz b e z p o śr e d n ie j o b s e rw a cji i e k sp ery m en tu — lu d zk i nozum , b ę d ą c y elem en tem p o ś re d n im międizy d w o m a p o p rze d n im i i b a rd zo istotn y m . ¡Dr Beawińsiki d o r z u c ił czy n n ik c z w a rty —• p ra k ty czn e p o trz e b y ż y d a , d e c y d u ją c e o r o z w o ju n a u k i i je j k ieru n k a ch . Plrof. R y b ick i p r z e an a lizow a ł r ó w n ie ż w p ły w y an tyczne n a te ren ie r e n e s a n so w y ch n au k sp o łe cz n y ch w ren esan sie, stw ie rd z a ją c, że p o s ia d a ły on e p o d w ó jn y ch a ra k te r: fa k ty c z n y ora z m e to d o lo g iczn y . T en d r u g i aspekt (uznał z a n ie z w y k le d o n io sły i tw ó r cz y , w sk a z u ją c, że w sen sie m e to d o lo g iczn y m n p. z A r y stotelesa w y r o ® n a w e t je g o o p o z y cjo n iś c i w n o w o ż y tn y c h n a u k a ch s p o łe cz n y ch i tw ó r c y n o w y c h k o n c e p c ji w te j d zie d zin ie — M aC h ia iyd i, F r y c z M od rzew sk i, B od in . R ozw a ża n ia r ó w n ie ż iz te re n u n au k sp o łe cz n y c h — z d ziedzin y p ra w a — w e p o c e p ó źn ie jsze j, b o w o św ie ce n iu , n a tem at p o d sta w o w y c h czy n n ik ó w k szta łtu ją cy ch o b licz e n au k i d orzu cił p r o f. K . O pałek . N a tem at p ły n n ości ¡granic m ię d zy n au k am i ścis ły m i i sp o łe cz n y m i g ło s zabrali protf. R y b ick i i protf. M aślam kiew icz. ¡Plrof. I. Dąmlhska zapytała a u tora r e fe ra tu o ślady od d zia ły w a n ia starożytn ej filo z o fii .sceptycznej w renesan sie.
N a za k oń czen ie protf. H oo y k a a s, r a z jcsa cz e p o d k r e śla ją c, że teren em je g o r o z w aża ń b y ły je d y n ie n a u k i ścisłe, o d p o w ie d z ia ł n a p y ta n ia i p o ru s zo n e kwfestie.
Karolina Targosz, Stanisław B rzozow sk i
R E F E R A T 'PROF-. KlUlZNItECOWA O 2JW1IĄJZKACH F I Z Y K I I G O S P O D A R K I IW d n iu 8 m a rca 1968 r. Z a k ła d H istorii N a uk i i T e c h n ik i P A N zorga n izow a ł p o s ie d z e n ie n a u k ow e, n a k tó r y m r e fe ra t F izyk a a gospodarka w y g ło s ił p ro f. -Boris K u zn ie co w , p r z y b y ły z M o s k w y na 1 0 -d n io w y p o b y t w P o ls ce na zaproszenie T o w a rzy stw a W ie d z y P o w sz e c h n e j. Protf. K u z n ie c o w jest p rze w o d n iczą cy m K o m ite tu E in stein ow sk ie g o S e k c ji H isto rii N auki M ię d z y n a ro d o w e j U n ii H istorii i F ilo z o fii N auki, au torem k ilk u p r a c o E in s te in ie 1, a tak że w ie lu in n y ch p ra c z zakresu h istorii fiz y k i 2.
(W r e fe r a c ie p r o f. K u z n ie c o w p rzed sta w ił g łów n e idee w y d a n e j przez A k a d e m ię N a u k 'ZS R R r o z p ra w y Fizika i ekon om ika (M osk w a 1967). W e d łu g p ro f. K u z -1 W p o lsk im p rzek ła d zie Biblioteka „¿Problem ów ” w y d a ła książk ę B. G . K u z - n ie co w a A lb e r t E instein (W a rsza w a 1966, p or. w n rze 3— 4/1964 „K w a r ta ln ik a ” , s. 410 n ota tk ę o r o s y js k im ory g in a le te j p ra cy ). W „O r g a n o n ie ” (1965, t. 2) u k a za ł się (w jęz y k u fra n cu sk im ) r e fe r a t protf. K u z n ie c o w a E in stein et B ohr, p r z y g o to w a n y n a p o ś w ię c o n e dziełu E instein a sy m p o z ju m o d b y te w 1965 r. w W a rsza w ie pod czas X I M ięd zy n a rod ow eg o K o n g re s u H istorii N auki.
2 P or. m . in. w n rze 3/1905 „K w a rta ln ik a ” (s. 302) r e c e n z ję z m o n o g ra fii B. G. K u zn iecow a o G alileuszu.
K ronika
505
n ie c o w a c o ra z w ię k sz e g o zn aczen ia g o sp o d a rc z e g o n a b ie ra ją w d ru g iej p o ło w ie X K v . osią g n ięcia ju ż n ie ty lk o , ja k b y ło d a w n ie j, fiz y k i sto so w a n e j i d ośw ia d czaln ej,, ale fiz y k i teorety cz n ej. (O ile p r z y tym b a d a n ia tedhniazne n a d a ją w y d a jn o ś c i p r a c y w ¡procesie p r o d u k c ji sp o łe cz n e j p ew n ą p r ę d k o ść w zrostu , o ile b a d a n ia f iz y k i d o ś w ia d cza ln e j n a d a ją tem u w z ro s to w i p e w n e p rzy sp ie szen ie, to b a d a n ia te o r e ty c z n e p o w o d u ją p r z y r o s t te g o p rzysp ieszen ia . W ie lk ie o sią g n ię cia fiz y k i te o r e ty cz n e j w y w o łu ją b o w ie m r e w o lu c je n a u k ow e, zm ie n ia ją ce n u rty r o z w o ju n a u k i i f o r m y m y śle n ia n a u k ow e g o, azego p rzy k ła d em ¡może b y ć p o s zu k iw a n ie a n alogii w e w s p ó ł czesn ej n ie k la s y czn e j f iz y c e dla w y ja śn ie n ia p r o b le m ó w , p rze d k tó r y m i s to ją o b e c n ie n a u k i ek o n o m iczn e. Jed n y m zaś z n ich je g o k o n ie cz n o ś ć u w zg lęd n ia n ia n ie o k re ślo n o ści p ersp e k ty w iczn e g o p la n ow a n ia g o sp o d a rcze g o i sp o łe cz n e g o , s p o w o d o w a n e j m. in. u zależn ien iem r o z w o ju g o sp o d a rcze g o o d n ie m o ż liw y c h do p r z e w i dzen ia d o n io sły ch o d k r y ć d o k o n y w a n y ch p rze z fiz y k ę teo rety cz n ą .
W dyskus/ji n ad retferatem w z ię li u d zia ł lic z n ie p r z y b y li n a p os ie d ze n ie h isto r y c y nauki, fiz y c y i e k on om iści.
W cza s ie p o b y tu w W arszaw ie p r o f. K u z n ie c o w a , 28 lu te g o , o d b y ło s ię r ó w n ież sp otk an ie z n im k ie ro w n ik a ¡Zakładu H isto rii N a u k i i T e c h n ik i, p ro f. B. S u ch od o lsk ieg o, p r z e w o d n iczą ce g o K o m ite tu H istorii N a u k i i T ech n ik i, p r o f. J. B u k o w sk ie g o o r a z k ilk u in n y ch h is to ry k ó w n au k i. N a ¡spotkaniu ty m o m ó w io n o m . i n . s p ra w y zw iązan e z dru k iem w p o ls k ich p e r io d y k a c h h isto ry cz n o n a u k o w y c h a r ty k u łó w p ro f. K u z n ie c o w a 3.
E u gen iu sz O lszew sk i
Z E S P Ó Ł H IS T O R II S E M IO T Y K I
D n ia 22 lu te g o 1967 r. n a og óln y m zeb ra n iu Z a k ła d u H istorii N a u k i i T e c h n ik i w czasie d ysk u sji mad n o w y m i fo rm a m i o p r a c o w y w a n ia h isto rii maiuM w y s u n ię t o m y śl, b y p r z e jś ć ¡od h istorii „¡o p ow ia d a ją ce j” d o „p r o b le m o w e j” . P o ś r ó d zagadnień n a u k o w y ch d o b y w sp ó łc z e s n e j n a czoło w y s u w a się sem ioty k a, k w e stia u n ifik a c ji n au k i, struIkturalMzmu iltp. W ¡oparciu w ię c o d o ś w ia d cze n ia z d o b y te w czacie pn ący w zesp ołach ju ż is tn ie ją c y c h prozy Z ak ła d zie, w y s u n ię to p r d je k t zm o n to w a n ia p o d ob n eg o, lu źn eg o zesp ołu p r a c o w n ik ó w n a u k o w y ch , Wtórzy m o g lib y s ię p o d ją ć- o p ra co w a n ia te m a tó w ow ią za n ych z szerok o p o ję tą h isto rią ¡sem iotyki.
W [kwietniu '119167 r. o d b y ło się ¡następne zeb ra n ie w 'całości p o ś w ię c o n e d y s k u s ji n a d ty m tem a tem n a p o d s ta w ie o d p o w ie d n ie g o w p row a d ze n ia . N a jw a ż n ie jsz ą k w estią ok a za ło s ię zn alezienie od p o w ie d n ich o só b , sk łon n ya h d o p o d ję c ia t e g o r o d z a ju p rac. Przeppołwadzonio w ię c ¡szereg r o z m ó w w stęp n y ch , w y s to s o w a n o za p ro szenia d o ¡zainteresow anych in sty tu c ji oraz ¡kilkudziesięciu p r a c o w n ik ó w n au k ow y ch ,, k tó r y m n ie Obca je s t p ro b le m a ty k a isemiotyazna.
W ty m sam ym czasie tr w a ło p r zy g o to w a n ie p la n u p r a c y d la e w e n tu a ln e g o zespołu . P la n ten w ra z z o d p o w ie d n im om ów ie n iem p rz e d sta w io n o w d n iu 8 lis t o pa da n a zebraniu n a u k o w y m , iz ¡udziałem o s ó b z a p ro szo n y ch z ¡całej Polaki. N ie o b e c n y m p la n ¡ten zosta ł przesłan y w r a z ¡z u w a ga m i d y sk u ta n tów .
P o c h o d z ą c e o d p r zed sta w icie li n a jrozm a itszy ch d y s c y p lin n a u k o w y c h i gałęzi sztu ki g ło sy w ¡dyskusji w sk a z y w a ły n a ogrom n ą ¡aktualność p r o b le m u , a za ra zem n a tru d n ości ¡związane z p r ó b ą k o m p le k s o w e g o r o zw ią za n ia za ga d n ien ia jeszcze n i e ¡całk ow icie d o jrz a łe g o . (P rzedstaw iony p r o je k t o k aza ł ¡się zbyt w ąsk i, g d y ż p o m ija ł n iek tóre tem aty, ta k ie ja k : se m io ty k a mettafizyazna, ¡znaki w izu a ln e , ¡akustyczne,, sy m b olik ę itd . z ¡drugiej ¡zaś stron y —• b io r ą c p o d ¡uwagę stosu n k i person a ln e i r e a ln e m oż liw o śc i — pla n b y ł n ie w ą tp liw ie za szeroki.
a W n astępn ym n u m erze „K w a rta ln ik a ” u k aże się a rty k u ł p r o f. K u z n ie c o w a L eo p o ld In feld a historia nauki.
