Joanna Drobiazgiewicz
Kierunki rozwoju systemu e-Zdrowie
w Polsce
Ekonomiczne Problemy Usług nr 105, 477-482
2013
NR 763
EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 105
2013
J O A N N A D R O B IA Z G IE W IC Z
U niw ersytet Szczeciński
KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMU E-ZDROWIE W POLSCE
Wprowadzenie
Jednym głów nych zadań w zakresie szeroko pojętego rozw oju społeczeństw a inform acyjnego je s t stw orzenie skutecznej elektronicznej adm inistracji publicznej (e-govem m ent). E -governm ent oznacza w ykorzystanie technologii inform acyjnych i telekom unikacyjnych ja k o narzędzia um ożliw iającego lepszą adm inistrację, przy czym szczególną rolę przypisuje się znaczeniu Internetu. Technologie te znajdują zastosow anie m iędzy innym i w jednej z podstaw ow ych usług e-adm inistracji, ja k ą je s t u sługa zdrow otna.
1. E-Zdrowie jako jeden z priorytetów rozwoju e-government
K om isja E uropejska definiuje e-governm ent (e-ad m in istrację)jak o stosow anie technologii inform atycznych w adm inistracji publicznej. Spraw ne ich w ykorzysta nie w iąże się z koniecznością dokonania zm ian organizacyjnych i przeszkoleniem służb publicznych, które m ają popraw ić jak o ść św iadczonych przez adm inistrację usług.
W praktyce e-governm ent obejm uje także usługi oferow ane przez jed n o stk i budżetow e, które w ychodzą p o za typow o rozum ianą adm inistrację publiczną. Są to n a przykład usługi bibliotek publicznych, szkół w yższych czy służby zdrow ia. K o m isja E uropejska w ram ach badania rozw oju e-governm entu w krajach unijnych
478
Joanna Drobiazgiewicz
w yróżniła 20 podstaw ow ych usług publicznych, a w ram ach nich rów nież usługi zd ro w o tn e1. P odstaw ow e usługi e-governm entu m ożna podzielić n a cztery grupy:
- usługi generujące dochód d la adm inistracji - np. regulacja podatków , składki n a u bezpieczenia społeczne,
- zezw olenia i licencje - np. pozw olenie na budow ę, zezw olenie zw iązane z przepisam i ochrony środow iska, w ydanie paszportu,
- rejestracja - np. rejestracja sam ochodu, urodzin, m ałżeństw a, firm y, zm ia n a zam eldow ania,
- usługi zw rotne - np. zdrow otne, biblioteczne, zam ów ienia publiczne, p o szukiw anie p ra c y 2.
2. Poj
ęcie i istota e-Zdrowia
W edług K om isji Europejskiej e-Z drow ie to w szelkie zastosow ania technologii teleinform atycznych w zapobieganiu chorobom , diagnostyce, leczeniu, kontroli oraz prow adzeniu zdrow ego trybu ży cia3. E -Z drow ie to przede w szystkim system y inform acyjne oraz kom unikacyjne um ożliw iające dostęp do inform acji m edycznej oraz kom unikację pom iędzy jed n o stk am i służby zdrow ia a obyw atelam i, u b ezp ie czycielam i, pracodaw cam i oraz innym i usługodaw cam i z branży opieki m edycznej. Technologie inform acyjno-kom unikacyjne (ICT) znajdują zastosow anie rów nież w zaaw ansow anej telem edycynie, e-usługach czy prostym poszukiw aniu inform acji na tem at zdrow ego trybu życia. P rzykładow e rozw iązania w prow adzane w ram ach e-Z drow ia to elektroniczna k arta pacjen ta (EK P), internetow e konto pacjenta (IK P), recepta elektroniczna (e-recepta) oraz rejestracja pacjentów online.
3. Kierunki informatyzacji w ochronie zdrowia
Strategia L izbońska przy jęta przez R adę E uropy w 2000 roku b y ła pierw szym dokum entem w skazującym n a rolę ICT w rozw oju ochrony zdrow ia. Bardziej szczegółow e w yznaczniki i kierunki zastosow ania now oczesnych technologii in- form acyjno-kom unikacyjnych w służbie zdrow ia określają kolejne dokum enty, takie jak: eE urope 2005 - Inform ation Society fo r A ll oraz eH ealth A ction Plan
1 Online Availability of Public Services: How is Europe Progressing?, Web Based Survey on Electronic Public Services Report of the Fifth Measurement, October 2004, Capgemini for European Commission Directorate General for Information Society and Media, http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/docs/online_pub_serv_5th_meas_fv4.pdf
2 European Commission Directorate General for Information Society and Media, Smarter, Faster, Better eGovernment, 8th eGovernment Benchmark Measurement, November 2009, s. 4, http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/benchmarking/index_en.htm
2004. P odpisanie tych dokum entów zobow iązało kraje U nii do rozw ijania usług ICT w ochronie zdrow ia.
K ontynuacją strategii w zakresie rozw oju IC T w ochronie zdrow ia je s t E uro p ejska A genda Cyfrow a, b ęd ąca jed n y m z siedm iu dokum entów przew odnich stra tegii E uropa 2020. G łów nym zadaniem państw U E w ynikającym z A gendy je s t w prow adzenie projektu epSO S (E uropean Patients Sm art O pen Services).
W spom niany projekt dotyczy rozw oju now oczesnych technologii k o m unika cyjnych oraz now ych zintegrow anych usług elektronicznych w obszarze zdrow ia. D ziałania te m ają n a celu zapew nienie bezpiecznego dostępu do inform acji o zd ro w iu pacjenta (głów nie historii choroby, w ystaw ianych recept) pom iędzy p o szcze gólnym i system am i opieki zdrow otnej poszczególnych krajów członkow skich.
W każdym z krajów U E , w którym realizow ane są projekty zw iązane z e-Z drow iem w ażne je s t zapew nienie zgodności planow anych rozw iązań z aktual nie obow iązującym i dyrektyw am i U nii Europejskiej.
W Polsce istotne znaczenie m a dokum ent K ierunki inform atyzacji „e-Zdrow ie P o ls k a ” n a lata 2011-2015. O kreśla on priorytetow e cele w zakresie
rozw oju e-Z drow ia, takie ja k 4:
- łatw iejszy dostęp obyw ateli do inform acji z zakresu ochrony zdrow ia, - popraw a efektyw ności system u ochrony zdrow ia w zakresie elektroniczne
go obiegu dokum entacji,
- stw orzenie procedur i w ytycznych oraz zebranie i udostępnienie dobrych praktyk m ających n a celu uspraw nienie zarządzania zakładem opieki zdrow otnej, p odnoszenia zdolności zarządczych, system ów teleinform a tycznych,
- unow ocześnienie system u inform acji m edycznej w celu analizy zapotrze b o w ania n a realizow ane św iadczenia zdrow otne,
- praktyczna realizacja budow y rozw iązań IT w ochronie zdrow ia zgodnych z w ytycznym i K om isji Europejskiej um ożliw iającej w łączenie R zeczypo spolitej Polskiej w obszar interoperacyjnego elektronicznego zapisu m e dycznego (Electronic H ealth R ecord - EHR).
O dpow iedzią n a w spom niane cele rozw oju e-Z drow ia są w drażane projekty w ram ach Program u Inform atyzacji O chrony Zdrow ia. Przew iduje się w drożenie sześciu kluczow ych projektów , ale obecnie realizow ane są tylko dw a z nich: E lek troniczna Platform a G rom adzenia, A nalizy i U dostępniania Z asobów C yfrow ych o Z darzeniach M edycznych oraz Platform a U dostępniania O n-line Przedsiębiorcom U sług i Z asobów C yfrow ych R ejestrów M edycznych. N a uruchom ienie czeka trzeci projekt - System y zw iązane z przebudow ą, dostosow aniem , utrzym yw aniem i m o nitorow aniem rejestrów i innych zasobów ochrony zdrow ia przez organy publiczne,
4 Kierunki informatyzacji „e-Zdrowie Polska” na lata 2011-2015”,
480
Joanna Drobiazgiewicz
w tym adm inistrację państw ow ą i sam orządow ą - Platform a R ejestrów O chrony Z drow ia (P R O Z )5.
Projekty te są w spółfinansow ane ze środków E uropejskiego F unduszu R ozw o ju R egionalnego Program u O peracyjnego Innow acyjna G ospodarka 2007-2013, priorytet V II Społeczeństw o inform acyjne - budow a elektronicznej adm inistracji.
Podstaw am i praw nym i w d rażania niniejszych rozw iązań są: - u staw a o system ie inform acji w ochronie zdrow ia6,
- rozporządzenie m inistra zdrow ia w spraw ie rodzajów i zakresu dokum en tacji m edycznej w zakładach opieki zdrow otnej oraz sposobu jej p rzetw a rzan ia7,
- u staw a o inform atyzacji działalności podm iotów realizujących zadania p u b liczn e8.
C elem projektu E lektroniczna P latform a G rom adzenia, A nalizy i U dostępnia n ia zasobów cyfrow ych o Z darzeniach M edycznych je s t b u d o w a elektronicznej platform y usług publicznych w zakresie ochrony zdrow ia, k tó ra um ożliw i organom adm inistracji publicznej i obyw atelom grom adzenie, analizę i udostępnianie infor m acji o zdarzeniach m edycznych w form ie elektronicznej. R ealizacja projektu d o celow o m a przynieść takie efekty, jak:
- generow anie, zbieranie i analiza elektronicznej dokum entacji pacjentów oraz dostęp do niej,
- w ystaw ianie elektronicznych recept i skierow ań, - elektroniczna rejestracja do lekarza,
- dostęp podm iotom nadzorującym służbę zdrow ia do w iarygodnych i aktu alnych inform acji statystycznych.
P latform a U dostępniania O n-line Przedsiębiorcom U sług i Z asobów C yfro w ych R ejestrów M edycznych m a um ożliw ić przedsiębiorcom w obszarze sektora ochrony zdrow ia korzystanie z usług e-adm inistracji. G łów nym i interesariuszam i projektu b ęd ą przedsiębiorcy prow adzący zakłady opieki zdrow otnej, praktyki le karskie i pielęgniarskie, apteki oraz państw ow e placów ki św iadczące usługi m e dyczne. Platform a um ożliw ia m .in. składanie w form ie elektronicznej w niosków o w pis do rejestrów m edycznych, zezw oleń n a prow adzenie działalności aptek czy hurtow ni farm aceutycznych, pobieranie danych z rejestrów , w pisów i zaśw iadczeń oraz obsługę płatności elektronicznych.
5 Ministerstwo Zdrowia, http://www.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=m17&ms=795&ml= pl&mi=795&mx=0&ma=16749
6 Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, Dz.U. 2011, nr 113, poz. 657, nr 174, poz. 1039.
7 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania z późniejszymi zmianami, Dz.U. 2010, nr 252, poz. 1697.
8 Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, Dz.U. 2005, nr 64, poz. 565, z późn. zm.
Pierw szym w idocznym efektem w prow adzonej reform y w zakresie e-Z drow ia je s t w prow adzenie system u E lektronicznej W eryfikacji U praw nień Sw iadczenio- biorców (eW U S), który um ożliw ia, po w pisaniu num eru PE SE L , uzyskanie infor m acji n a tem at ubezpieczenia pacjenta. System zapew nia szybką i spraw ną w ery fi kację upraw nień pacjentów przez Internet. R ozw iązanie to funkcjonuje od stycznia 2013 roku.
K olejnym etapem inform atyzacji polskiej służby zdrow ia m a być w p row adze nie elektronicznych kart pacjenta. Pierw sze karty m ają być w ydaw ane ju ż w 2014 roku, a docelow o każdy pacjent m a posiadać tak ą kartę. B ędą n a niej zapisane w szystkie dane o leczeniu (historia choroby, porady, recepty).
C entrum System ów Inform acyjnych O chrony Z drow ia (C S IO Z ) w 2013 roku planuje w około dziesięciu lokalizacjach w całym k raju rozpocząć realizację p ro to typu zintegrow anego system u elektronicznej recepty (e-recepta) i internetow ego k o n ta pacjenta (IK P )9. W takich państw ach, ja k E stonia i D ania, takie rozw iązanie ju ż funkcjonuje. W E stonii po roku od w prow adzenia system u 90 procent recept w ydaw anych było elek tro n iczn ie10.
Podsumowanie
Początki dyskusji w kierunku w drażania system u e-Z drow ie w Polsce sięgają ju ż w ielu lat w stecz. Strategię e-Z drow ia C entrum System ów Inform acyjnych O chrony Z drow ia zaczęło opracow yw ać w 2008 roku. Pierw sze efekty podjętych działań w idać dopiero w bieżącym roku. O siągnięte rezultaty w drażanego system u e-Z drow ie zależą od specyficznych w arunków społecznych, polityczno-praw nych oraz ekonom icznych charakteryzujących gospodarkę danego kraju. R ealizacja p o dobnych projektów w innych państw ach przebiegała z różnym skutkiem . W zorem do naśladow ania m oże stać się D ania, gdzie każdy obyw atel m a sw oje konto in ter netow e, w którym m oże spraw dzić historie swojej choroby, um ów ić się n a w izytę lekarską czy zam ów ić leki w aptece. Tam , podobnie ja k je s t to przew idziane w Polsce, w prow adzano centralny system inform atyczny służby zdrow ia.
9 Mieczkowski D.: E-recepta i internetowe konto pacjenta - najpierw będą testy w dzie
sięciu lokalizacjach, „Rynek Zdrowia”, 28.09.2012, www.rynekzdrowia.pl
10 E-zdrowie to lepsze zdrowie, „Dziennik Gazeta Prawna”, 27.09.2012, http://serwisy.gazetaprawna.pl/
482
Joanna Drobiazgiewicz
Literatura
1. European Commission Directorate General for Information Society and Media, Smarter, Faster, Better eGovernment, 8th eGovernment Benchmark Measurement, Novem ber 2009, http://ec.europa.eu/information_society
2. E-zdrowie to lepsze zdrowie, „Dziennik Gazeta Prawna”, 27.09.2012, http://serwisy.gazetaprawna.pl/
3. http://www.mz.gov.pl/
4. Kierunki informatyzacji „e-Zdrowie P o lska ” na lata 2011-2015,
http://www.mz.gov.pl
5. M ieczkowski D.: E-recepta i internetowe konto pacjenta - najpierw będą testy
w dziesięciu lokalizacjach, „Rynek Zdrowia”, 28.09.2012, www.rynekzdrowia.pl
6. Online Availability o f Public Services: How is Europe Progressing?, Web Based Survey on Electronic Public Services Report o f the Fifth M easurement, October 2004, Capgemini for European Commission Directorate General for Information Society and Media, http://ec.europa.eu/information_society
7. Rozporządzenie M inistra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania z późniejszymi zmianami, Dz.U. 2010, nr 252, poz. 1697.
8. Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, Dz.U. 2011, nr 113, poz. 657, nr 174, poz. 1039.
9. Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizu jących zadania publiczne, Dz.U. 2005 nr 64, poz. 565, z późn. zm.
TRENDS OF E-HEALTH IN POLAND
Summary
Information and Communication Technologies (ICT) play an essential role in supporting daily life in today's digital society. They are used everywhere now and play and important role in the delivery o f better and more efficient healthcare services.
