Karalne posiadanie narkotykÓw w Ҳwietle
Ustawy o przeciwdziaҝaniu narkomanii
Rukasz Pilarczyk, lukasz.pilarczyk@amu.edu.pl, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu,
WydziaÙ Prawa i Administracji, Al. NiepodlegÙoïci 53, 61-714 PoznaÚ
Streszczenie
GÙównym zaÙoČeniem artykuÙu jest przedstawienie podstawowych wtpliwoïci zwizanych z wykÙadni znamienia „posiadanie narkotyków” w ustawie o przeciwdziaÙaniu narkomanii. Te wtpliwoïci s cigle aktualne, mimo tego, Če polski Sd NajwyČszy wydaÙ liczne orzeczenia na ten temat. Zdaniem autora – w przeciwieÚstwie do opinii Sdu Naj-wyČszego – to znami¿ winno by° interpretowane w wski sposób, zgodnie ze znaczeniem tego poj¿cia w prawie cywil-nym. Odmienna interpretacja moČe prowadzi° do sprzecznoïci przy przeprowadzaniu wykÙadni innych poj¿° z ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii.
SÙowa kluczowe: prawo karne, ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii, nieznaczna iloï° narkotyków, posiadanie
nar-kotyków, uzaleČnienie od narnar-kotyków, ïrodki odurzajce
The punishable drug possession in counteraction of the drug habit act
Abstract
The main theme of the article is the presentation of basic doubts connected with interpretation of the feature “drug possession” in counteraction of the drug habit act. These doubts are still actual, despite the fact that polish Supreme Court pronounced many sentences about that maĴ er. In opinion of author – in contrast to Supreme Court – this feature should be interpreted in narrow way, according to its meaning in civil law. Diě erent interpretation could guide to contradictions in interpretation of the other terms from counteraction of the drug habit act.
Key words: penal law, counteraction of the drug habit act, minimal amount of drugs, drug possession, drug addiction, intoxicant
Karalne posiadanie narkotyków jest jedn z bardziej kontrowersyjnych kwestii pojawiajcych si¿ w obecnym dys-kursie dotyczcym szeroko rozumianego prawa karnego. Wtpliwoïci budzi juČ to, czy w ogóle posiadanie narkotyków powinno by° karane, a jeïli tak, to w jakim zakresie i jaki charakter winno mie° owo posiadanie narkotyków, aby uzna° je za zasÙugujce na ukaranie. Koncepcje dotyczce tego, jakie rozwizanie powyČszych problemów przyj°, kilkukrotnie juČ si¿ zmieniaÙy, co zwizane byÙo m. in. z niestaÙoïci pogldów ustawodawcy na temat liberalizacji karalnoïci posiada-nia narkotyków. Niewiele w tym zakresie wyjaïniÙy takČe orzeczeposiada-nia sdów oraz wypowiedzi przedstawicieli doktryny, wïród których trudno jest wskaza° jednolite stanowisko w tym przedmiocie. Dlatego teČ problem ten w dalszym cigu zasÙuguje na pogÙ¿bion uwag¿.
Zgodnie z art. 62 z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziaÙaniu narkomanii1: kto, wbrew przepisom ustawy, posiada ïrodki
odurzajce lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolnoïci do lat 3, a jeČeli przedmiotem tego czynu jest znaczna iloï° ïrodków odurzajcych lub substancji psychotropowych, sprawca przest¿pstwa podlega karze pozba-wienia wolnoïci od roku do lat 10. Natomiast zgodnie z paragrafem trzecim tego przepisu, w wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoïci albo pozbawienia wolnoïci do roku.
Przepis ten, od pocztku uchwalenia ustawy, budziÙ zasadnicze kontrowersje w zakresie wykÙadni poj¿cia „posiada-nie”2. Problematyczne byÙo to, iČ podstawowym celem regulacji ustawowej miaÙo by° ograniczenie handlu narkotykami
1 Ustawa z dn. 29.07.2005 r. o przeciwdziaÙaniu narkomanii, Dz. U. z 2005 r. Nr 179 poz. 1485 z póĊn. zm.
2 Oprócz literatury dalej wymienionej, przykÙadowo: R. DomaÚski, Odpowiedzialnoï° karna za produkcj¿, posiadanie i obrót ïrodkami
odurza-jcymi, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr 2, s. 42; M. Klinowski, Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii a konstytucyjna zasada proporcjonalnoïci,
i uderzenie w dilerów narkotyków, jednakČe w praktyce okazaÙo si¿, iČ regulacja ta dotyka przede wszystkim uČytkow-ników narkotyków b¿dcych wyÙcznie ich konsumentami, którzy po zakupieniu tychČe substancji od dilerów, z ch¿ci uČycia ich we wÙasnym zakresie, byli zatrzymywani przez policjantów za posiadanie substancji odurzajcych.
Wobec kontrowersji zwizanych z t regulacj ustawodawca wprowadziÙ do ustawy art. 62a, zgodnie z którym, jeČeli przedmiotem czynu zabronionego w postaci posiadania narkotyków s ïrodki odurzajce lub substancje psychotropowe w iloïci nieznacznej, przeznaczone na wÙasny uČytek sprawcy, post¿powanie moČna umorzy° równieČ przed wydaniem postanowienia o wszcz¿ciu ïledztwa lub dochodzenia, jeČeli orzeczenie wobec sprawcy kary byÙoby niecelowe ze wzgl¿-du na okolicznoïci popeÙnienia czynu, a takČe stopieÚ jego spoÙecznej szkodliwoïci. Dla podj¿cia decyzji o umorzeniu konieczne jest Ùczne speÙnienie wszystkich wskazanych wyČej przesÙanek. Rozwizanie to miaÙo chroni° drobnych kon-sumentów narkotyków od groĊby pocigania ich do odpowiedzialnoïci karnej za posiadanie tych substancji wyÙcznie w celu ich spoČycia, jednakČe wydaje si¿, Če zamiar ustawodawcy nie do koÚca zostaÙ osigni¿ty.
Nie moČna bowiem zapomina° o tym, iČ przepis ten jest jedynie podstaw do fakultatywnego odstpienia od prowadzenia wobec posiadacza narkotyków post¿powania karnego, z którego organy ïcigania bynajmniej nie mu-sz skorzysta°. Nie ma wi¿c zatem Čadnej gwarancji, iČ osoba zatrzymana z niewielk iloïci narkotyków na uČy-tek wÙasny uniknie w ten sposób odpowiedzialnoïci karnej3. Co wi¿cej, trudno okreïli°, co jest nieznaczn iloïci
ïrodków psychotropowych lub substancji odurzajcych, poniewaČ nie jest to kwestia sprecyzowana w doktrynie ani w orzecznictwie, a sama ustawa równieČ tego w Čaden sposób nie tÙumaczy. Jest to zresztpoj¿cie nowe, niepojawia-jce si¿ wczeïniej w ustawie, które zdaniem niektórych4 moČe jeszcze dodatkowo pogÙ¿bi° juČ i tak znaczny chaos
zwizany z próbami doprecyzowania znaczenia stosowanych przez ustawodawc¿róČnych poj¿° zwizanych z iloïci narkotyków, której posiadanie jest karalne. Jak zreszt sÙusznie si¿ wskazuje5, j¿zykowa wykÙadnia tego poj¿cia nie
uwzgl¿dnia takich kwestii, jak jakoï° ïrodka czy zawartoï° w nim substancji czynnej, co jest okolicznoïci przemawia-jc za tym, iČ ustawodawca nie wybraÙ naleČycie adekwatnego okreïlenia, by sprecyzowa° iloï° narkotyków, której posiadanie powinno by° niekaralne.
Ponadto osoba, która zostaÙa zatrzymana przez organy ïcigania z powodu posiadania substancji odurzajcych, moČe mie° zasadnicze problemy z wykazaniem, iČ znalezione przy niej narkotyki s przeznaczone na jej uČytek wÙa-sny, poniewaČ jak wÙaïciwie miaÙaby to udowodni°6? Nieprzekonujce wydaj si¿ sugestie, iČ w przypadku takiej
nieznacznej iloïci dziaÙa° b¿dzie „domniemanie faktyczne, Če moČe by° uČyta (zaČyta) tylko przez sprawc¿”7. Po
pierwsze, taka nieznaczna iloï° narkotyku równieČ moČe by° przedmiotem obrotu, po drugie, brak jest sformuÙowania takiego domniemania, nawet w zawoalowany sposób, w tekïcie Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii. Wtpliwe jest takČe to, czy przy interpretacji poj¿cia „nieznaczna iloï°” powinno bra° si¿ pod uwag¿ kryteria oceniania stopnia spoÙecznej szkodliwoïci czynu, wymienione w art. 115 § 2 k.k.8, jak niekiedy si¿ postuluje9, poniewaČ b¿d one
bra-ne pod uwag¿ dopiero po stwierdzeniu, Če sprawca posiadaÙ przy sobie nieznaczn iloïci narkotyków; b¿dziemy te kryteria wtedy stosowa° do oceny tego, czy dany przypadek zasÙuguje na to, aby art. 62a ustawy do niego zastosowa°. Odnoïnie spoÙecznej szkodliwoïci czynu, jak sÙusznie przypomina Tomasz Srogosz10, aby mówi° o popeÙnieniu
prze-st¿pstwa z art. 62, konieczne jest, aby jej stopieÚ byÙ wi¿kszy niČ znikomy, zgodnie z art. 1 § 2 k.k. Wydaje si¿ zatem, Če posiadanie niewielkiej iloïci narkotyków na wÙasny uČytek i tak nie powinno zosta° uznane za przest¿pstwo z uwagi na brak spoÙecznej szkodliwoïci czynu w stopniu wi¿kszym niČ znikomy. Sytuacje, które mogÙyby by° wi¿c potencjal-nie obj¿te klauzul potencjal-niekaralnoïci z art. 62a i tak w wi¿kszoïci potencjal-nie b¿d w ogóle uznawane za przest¿pstwa i dlatego
ratura i Prawo” 2009, nr 2, s. 69; J. Konikowska-KuczyÚska, Odpowiedzialnoï° karna za posiadanie narkotyków, „Alkoholizm i Narkomania” 2008, nr 3, s. 311; W. Marcinkowski, Wybrane zagadnienia stosowania przepisów karnych ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii, „Prokurator” 2008, nr 4, s. 15; T. Snarski, Kilka uwag na temat posiadania w prawie karnym, „GdaÚskie Studia Prawnicze” 2011, nr 3, s. 159.
3 Szerzej o bezzasadnoïci prowadzenia post¿powania karnego w tego typu sytuacjach z punktu widzenia prewencji generalnej oraz indy-widualnej: B. Wilamowska, Komentarz do art. 62a, [w:] P. KÙadoczny (red.), Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii. Komentarz do wybranych przepisów
karnych, Warszawa 2013, s. 92.
4 Np. B. Kurz¿pa, Komentarz do art. 62a, [w:] A. WaČny (red.), Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii. Komentarz, Warszawa 2013, s. 434-435. 5 TamČe, s. 435.
6 Dlatego teČ zapewne M. Derlatka uwaČa, iČ rozwizanie to moČe by° korzystne przede wszystkim dla osób zajmujcych si¿ handlem narkotykami, poniewaČ to one b¿d gÙównie z niego korzysta°: Glosa do uchwaÙy z 27 I 2011, I KZP 24/10, „PaÚstwo i Prawo” 2011, nr 12, s. 133.
7 C. Kkol, Nieznaczna iloï°, znaczny problem, „Rzeczpospolita” 2012, nr 4, s. 16. 8 Ustawa z dn. 6.06.1997 r. Kodeks Karny (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z póĊn. zm.). 9 B. Kurz¿pa, dz. cyt., s. 436.
nie b¿dzie tutaj moČna mówi° o odpowiedzialnoïci karnej sprawcy. Post¿powanie w takich sytuacjach powinno zosta° zatem umorzone tylko i wyÙcznie w oparciu o art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k11., a wi¿c z powodu wystpienia znikomej
spo-Ùecznej szkodliwoïci czynu, a nie na podstawie art. 62a Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii, wobec czego moČna si¿ zastanawia°, czy nie jest on przepisem w duČej mierze zb¿dnym.
Trzeba teČ stanowczo podkreïli°, Če instytucja ta nie zmienia tego, iČ posiadanie narkotyków cigle stanowi wypeÙ-nienie znamion czynu zabronionego z tej ustawy i jedynie w pewnych sytuacjach ustawodawca pozwala na fakultatywne odstpienie od wymierzenia kary sprawcy tego czynu zabronionego.
Wprowadzenie ustaw nowelizacyjn12 tego nie najlepiej, jak si¿ wydaje, sformuÙowanego przepisu byÙo w duČej
mierze reakcj na uchwaÙ¿ Sdu NajwyČszego z dnia 27.01.2011 roku, sygn. akt I KZP 24/10.UchwaÙ t Sd NajwyČszy rozstrzygnÙ wtpliwoïci dotyczce interpretacji znamion czynu zabronionego stypizowanego w art. 62 ustawy. ByÙy one zwizane – jak juČ to wyČej wst¿pnie zaznaczono - przede wszystkim z wykÙadni znamienia „posiada”, a ich geneza si¿ga poprzedniej Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii13, a w szczególnoïci jej nowelizacji artykuÙem 1 pkt
23 Ustawy z dnia 26.10.2000 r. o zmianie ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii14. Nowelizacja ta uchyliÙa art. 48 ust.
4 ustawy z 1997 roku przewidujcy klauzul¿ niekaralnoïci za posiadanie na wÙasny uČytek ïrodków odurzajcych lub substancji psychotropowych w iloïci nieznacznej. Celem tej zmiany byÙa walka z dilerami rozprowadzajcymi te substancje, którzy zatrzymani cz¿sto twierdzili, Če posiadane przez nich narkotyki s przeznaczone do ich wÙasnego uČytku, a nie do celów handlowych. UderzyÙo to jednak w uČytkowników narkotyków nie zajmujcych si¿ ich roz-prowadzaniem, którzy nie mogli juČ liczy° na niekaralnoï°, mimo Če nie zamierzali handlowa° posiadanymi przy sobie narkotykami, a posiadali je tylko w celu spoČycia15. PoniewaČ nowa Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii nie
wprowadziÙa ponownie do polskiego systemu prawnego tej klauzuli niekaralnoïci (brzmienie art. 48 ustawy z 1997 roku po jego nowelizacji w 2000 roku zostaÙo niemal bez zmian powtórzone w tekïcie art. 62 obecnej ustawy), wiele sdów zacz¿Ùo interpretowa° ten przepis w taki sposób, aby jego restrykcyjnoï° nie dotkn¿Ùa osób posiadajcych nar-kotyki na wÙasny uČytek. Niektóre z tych spraw traÞ Ùy przed Sd NajwyČszy, który przez dÙugi czas nie potraÞ Ù zaj° w tej kwestii jednolitego stanowiska. Intencj Sdu wydajcego omawian uchwaÙ¿, byÙo wi¿c zapewne ostateczne rozstrzygni¿cie tej kwestii.
NajwaČniejsz tez omawianej uchwaÙy jest stwierdzenie: „posiadaniem ïrodka odurzajcego lub substancji psycho-tropowej […] jest kaČde wÙadanie takim ïrodkiem lub substancj, a wi¿c takČe zwizane z jego uČyciem lub zamiarem uČycia”. Sd NajwyČszy wyraĊnie podwaČyÙ tym samym wszystkie próby formuÙowania ograniczeÚ w stosowaniu tego przepisu. Rozwizanie to zasÙuguje na aprobat¿, jednak w omawianym judykacie znalazÙy si¿ równieČ tezy, które musz budzi° zdecydowany sprzeciw. Wydaje si¿ celowe w tym miejscu nieco szerzej omówi° tezy tego wyroku i to co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, tezy Sdu prawdopodobnie bezpoïrednio wpÙyn¿Ùy na wprowadzenie do Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii wyČej wskazanej klauzuli niekaralnoïci, a po drugie, argumentacja Sdu prawdopodob-nie b¿dzie wyznacznikiem tego, jak art. 62 Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii b¿dzie interpretowany w orzeczeniach sdowych w najbliČszych latach.
Nie ulega wtpliwoïci, Če Sd NajwyČszy doszedÙ do sÙusznej konkluzji, stwierdzajc na podstawie wykÙadni j¿zy-kowej i systemowej wewn¿trznej, Če Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii nie formuÙuje Čadnych ograniczeÚ poj¿cia „posiadanie”. Ani sam art. 62, ani inne przepisy ustawy nie wprowadzaj Čadnych wyjtków od karalnoïci posiadania narkotyków, jeČeli nie ma si¿ stosownego uprawnienia, std teČ trudno uzna° za zasadne twierdzenia niektórych sdów i cz¿ïci doktryny, Če takie wÙaïnie ograniczenia s tam formuÙowane. Tez¿ Sdu NajwyČszego wzmacnia takČe to, Če po-siadane bez uprawnienia narkotyki zgodnie z art. 34 ust. 3 Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii w kaČdym wypadku podlegaj przepadkowi. Przepadkowi ulec mog tymczasem jedynie przedmioty pochodzce bezpoïrednio z przest¿p-stwa lub sÙuČce do jego popeÙnienia (zgodnie z art. 44 Kodeksu karnego), oczywistym jest zatem stwierdzenie, Če kaČde posiadanie narkotyków bez uprawnienia jest przest¿pstwem. Gdyby nim nie byÙo, zatrzymane narkotyki nie powinny ulec przepadkowi.
11 Ustawa z dn. 6.06.1997 r. kodeks post¿powania karnego (Dz. U. z 1997 r., Nr 89, poz. 555 z póĊn. zm.). 12 Ustawa z dn. 1.04.2011 r. o zmianie Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii (Dz. U. z 2011 r., Nr 117, poz. 678). 13 Ustawa z dn. 24.04.1997 r. o przeciwdziaÙaniu narkomanii (Dz. U. z 1997 r., Nr 75, poz. 468 z póĊn. zm.). 14 Ustawa z dn. 26.10.2000 r. o zmianie Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii (Dz. U. z 2000 r., Nr 103, poz. 1097).
15 Krytycznie o tej regulacji: M. Klinowski, Karalne posiadanie narkotyków w orzecznictwie Sdu NajwyČszego, „PaÚstwo i Prawo” 2010, nr 7, s. 31-35.
Zwolennicy16 tezy o nieoddziaÙywaniu art. 62 Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii na narkomanów
nieb¿d-cych dilerami swoje twierdzenia opieraj na wykÙadni celowoïciowej17 tego przepisu, odwoÙujc si¿ cz¿sto do
uza-sadnienia nowelizacji Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii z 2000 r., której restrykcyjnoï°, zgodnie z zaÙoČeniami jej twórców, miaÙa godzi° tylko w dilerów. Próbujc obali° te twierdzenia, Sd NajwyČszy równieČ postanowiÙ prze-prowadzi° wykÙadni¿ celowoïciow tego przepisu18. W pierwszej kolejnoïci naleČaÙoby w takiej sytuacji zbada°, przy
przyj¿ciu jakiego znaczenia danego poj¿cia najlepiej uzyskamy cel, który chciaÙ osign° ustawodawca (w tym wy-padku jest nim oczywiïcie przeciwdziaÙanie narkomanii)19. W tym miejscu wypada jednak zaznaczy°, Če duČo
wt-pliwoïci (co pomħ a w swojej uchwale Sd NajwyČszy) budzi to, czy karanie narkomanów za posiadanie narkotyków lepiej przeciwdziaÙa rozwojowi narkomanii niČ pozwolenie im na swobodne korzystanie z nich. PoniewaČ obie strony sporu przywoÙuj na poparcie swego stanowiska liczne wyniki badaÚ naukowych20, naleČy pozostawi° t¿ kwesti¿
nierozstrzygni¿t i przejï° do próby wskazania, jakimi wartoïciami kierowaÙ si¿ ustawodawca tworzc dan regulacj¿, a przede wszystkim, czy mog one prowadzi° do podwaČenia znaczenia tego znamienia, jakie uzyskaliïmy w drodze wykÙadni j¿zykowej i systemowej.
W tym miejscu bardzo sÙusznie zauwaČa Sd NajwyČszy, Če ustawodawca derogujc z Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii w 2000 r. klauzul¿ niekaralnoïci musiaÙ si¿ liczy° z tym, Če dotknie to teČ osoby uzaleČnione, nawet jeïli restrykcyjnoï° tej zmiany byÙa wymierzona gÙównie w handlarzy narkotykami. Nie moČna wi¿c uzna°, Če chciaÙ on ochro-ni° przed karalnoïci posiadania narkotyków osoby uzaleČnione. W tym miejscu celowe jest zaznaczenie, Če doï° wtpli-wym zabiegiem wydaje si¿ odczytywanie intencji i aksjologii ustawodawcy na podstawie uzasadnienia do nowelizacji po-przedniej Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii i to dokonanej jedenaïcie lat temu, co czyni zwolennicy tezy o tym, iČ wykÙadnia celowoïciowa ogranicza karalnoï° posiadania narkotyków w przypadku posiadania ich wyÙcznie na uČytek wÙasny. Wydaje si¿, iČ o wiele bardziej znaczce jest to, Če w 2005 r., tworzc now ustaw¿ o przeciwdziaÙaniu narkomanii, ustawodawca nie zdecydowaÙ si¿ na wprowadzenie do niej Čadnego ograniczenia karalnoïci posiadania narkotyków i nie zmieniÙ tego stanu rzeczy do momentu wydania omawianej uchwaÙy. Poza tym, gdybyïmy przyj¿li, Če art. 62 ustawy nie odnosi si¿ do osób posiadajcych niewielk iloï° narkotyku na wÙasny uČytek, podwaČaÙoby to sens nowelizacji z 2000 r., gdyČ kaČdy diler nadal mógÙby twierdzi°, Če posiadane narkotyki sÙuČyÙy tylko do zaspokojenia jego potrzeb, a przecieČ wyeliminowanie wÙaïnie takich sytuacji byÙo celem poprzedniej ustawy nowelizacyjnej z 2000 r.
MoČna oczywiïcie zastanawia° si¿ nad sensownoïci obecnego brzmienia tego przepisu i nad tym, czy aby na pewno oddaje ono intencje jego twórców. Jednak nawet w przypadku udzielenia negatywnej odpowiedzi na te pytania, zmiana tego niepoČdanego stanu rzeczy naleČy do ustawodawcy, a nie do sdów, które powinny jedynie stosowa° obowizujce prawo, co odnosi si¿ takČe do Sdu NajwyČszego.
ChociaČ wniosek Sdu NajwyČszego, Če nie ma w ustawie Čadnych ograniczeÚ dla karalnoïci bezprawnego po-siadania narkotyków, naleČy uzna° za trafny, to bÙ¿dnie ustaliÙ on znaczenie poj¿cia „posiadanie”, jakim posÙuguje si¿ ustawodawca w art. 62 Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii. SN oparÙ si¿ tutaj na powszechnym w orzecznictwie i doktrynie przekonaniu, Če w prawie karnym „posiadanie” jest rozumiane szerzej niČ w prawie cywilnym. PrzykÙadem takiej wykÙadni tego znamienia moČe by° art. 202 Kodeksu karnego, penalizujcy posiadanie treïci pornograÞ cznych okreïlonych rodzajów. Raczej powszechnie21 przyjmuje si¿, Če posiadanie oznacza tam nie tylko faktyczne wÙadztwo nad
rzecz (a wi¿c posiadanie rozumiane zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego), ale teČ dzierČenie, czyli sprawowanie faktycznego wÙadztwa nad rzecz za kogoï innego i jakiekolwiek inne dysponowanie tymi treïciami, nawet w formie
zde-16 Zob. np. W. Zontek, Jak posiada°, aby nie posiada°? Kilka reß eksji nad orzecznictwem sdowym ostatnich lat w sprawach narkotykowych, „Czaso-pismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010, nr 1, s. 53-54.
17 W tym miejscu wydaje mi si¿ konieczne wyjaïni°, Če przyjÙem w swym artykule (majc jednoczeïnie ïwiadomoï° kontrowersji zwi-zanych z ich wzajemnym stosunkiem wobec siebie) traktowanie poj¿° „wykÙadnia funkcjonalna” i „wykÙadnia celowoïciowa” jako znaczeniowo toČsamych, gdyČ oba te rodzaje wykÙadni odwoÙuj si¿ do aksjologii przypisywanej ustawodawcy i dlatego, iČ zamiennie uČywa ich takČe SN w swej uchwale.
18 Trzeba jednak zauwaČy°, Če dokonaÙ tego niestety w doï° chaotycznej formie, omawiajc cel danej regulacji przy okazji wykÙadni syste-mowej wewn¿trznej.
19 M. ZieliÚski, WykÙadnia prawa. Zasady, reguÙy, wskazówki, Warszawa 2010, s. 339-340.
20 Wi¿cej na ten temat (np. jak ta relacja ksztaÙtuje si¿ w odniesieniu do róČnych rodzajów narkotyków): zob. K. Krajewski, Odpowiedzialnoï°
karna za posiadanie narkotyków, „Alkoholizm i Narkomania” 2008, nr 3, s. 221-235.
21 Zob. przykÙadowo: M. Bielski, Komentarz do art. 2020 k.k., [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny. Cz¿ï° szczególna, T. II, Komentarz do art. 117-277 k.k., Warszawa 2008, s. 680-681; M. Budyn-Kulik, M. Kulik, Komentarz do art. 202 k.k., [w:] M. Królikowski, R. ZawÙocki (red.), Kodeks karny. Cz¿ï° szczególna, T. I, Komentarz. Art. 117-221, Warszawa 2013, s. 695.
materializowanej. Mówimy o dzierČeniu w sytuacji, gdy ktoï faktycznie wÙada rzecz nie dla siebie, ale za kogoï innego, w jego imieniu22. Dlatego teČ moČna inaczej nazwa° dzierČyciela „zast¿pc w posiadaniu”23.
Tak teČ poj¿cie „posiadanie” na gruncie artykuÙu 62 Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii interpretuje Sd Naj-wyČszy, powoÙujc si¿ przy tym na artykuÙ D. Wysockiego24, w którym Sd znajduje doktrynalne potwierdzenie swoich
pogldów. Uzasadnianie rozumowania Sdu w oparciu o ten artykuÙ naukowy musi jednak budzi° zdziwienie, gdyČ pogld gÙoszony przez D. Wysockiego jest zdecydowanie odmienny od ustaleÚ Sdu NajwyČszego. Autor bowiem przy-znaje, Če jeïli znamieniem czasownikowym typu czynu zabronionego jest „posiada°”, naleČy je rozumie° w szerokim, niecywilistycznym znaczeniu po prostu jako „mie°”, ale tylko wtedy, jeïli z treïci aktu prawnego lub kontekstu, w jakim ten przepis umieszczono, nie wynika nic innego25. Co wi¿cej, autor podaje dwa przykÙady aktów prawnych, w których
ustawodawca wydaje si¿ uČywa° poj¿cia „posiadanie” w w¿Čszym znaczeniu, odwoÙujcym si¿ do ustaleÚ prawa cywil-nego. Tymi aktami prawnymi s: uchylona 1 maja 2004 r. Ustawa o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy26
i wÙaïnie Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii27.
Wynika to z tego, Če pojawiajce si¿ w ustawie poj¿cia: „przewóz” i (w szczególnoïci) „przechowanie”, s ewident-nymi przypadkami dzierČenia28. ByÙoby wobec tego sprzeczne z podstawowymi zasadami wykÙadni tekstów prawnych,
gdyby wyst¿pujce w tym samym akcie prawnym poj¿cie posiadania miaÙo zawiera° w sobie wypadki dzierČenia, gdyČ w takim wypadku nie byÙoby celowe wyróČnianie np. „przechowania”, skoro zakres znaczeniowy poj¿cia „posiadanie” odnosiÙby si¿ takČe do przechowania. Innymi sÙowy, jeČeli przewóz i przechowanie narkotyków s karane na odr¿bnych podstawach, nie moČe odnosi° si¿ do nich poj¿cie „posiadania”, a zatem nie obejmuje ono przypadków dzierČenia.
Poj¿cie „posiadanie” na gruncie Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii musi wi¿c mie° w¿Čszy zakres znaczeniowy w porównaniu do jego znaczenia przyjmowanego w prawie karnym. Skoro tak, to naleČy tutaj odwoÙa° do jego rozumie-nia w prawie cywilnym, tym bardziej, Če w przepisach karnych Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii pojawiaj si¿ takČe inne poj¿cia o proweniencji prawnocywilnej: wspomniane wyČej przechowanie (art. 54 ustawy, art. 61), nabycie (art. 54, art. 61), zbycie (art. 54), wÙaïciciel (art. 60), do których interpretacji stosuje si¿ odpowiednie przepisy Kodeksu cywilne-go, czego potwierdzeniem moČe by° chociaČby nast¿pujce stwierdzenie dotyczce rozumienia poj¿cia „przechowanie”, gdy wyst¿puje ono w art. 54 ustawy: „poj¿cie przechowania odpowiada takim czynnoïciom, jak: magazynowanie, skÙa-dowanie, konserwowanie. Bez wtpienia s to postaci wÙadztwa nad rzecz odpowiadajce cywilistycznemu poj¿ciu
dzierČenia”29.
Z powyČszego wynika, Če do ustalenia znaczenia innego poj¿cia wywodzcego si¿ z prawa cywilnego, jakim jest posiadanie, równieČ powinniïmy stosowa° przepisy k.c. i pogldy doktryny prawa cywilnego, skoro wyst¿puje ono w tej samej ustawie, czasami nawet w tym samym przepisie (np. art. 54), co wyČej wymienione poj¿cia, interpretowane w opar-ciu o prawo cywilne. Doda° naleČy, Če nie ma w przepisach ustawy Čadnej regulacji wykluczajcej tak wykÙadni¿. Gdyby intencj ustawodawcy byÙo nadanie innego znaczenia temu znamieniu niČ to, jakie wynika z prawa cywilnego, powinien wprowadzi° do ustawy jego deÞ nicj¿ legaln, jak uczyniÙ w przypadku przewozu (art. 4 pkt 20a ustawy), które to poj¿cie wyst¿puje tu w innym znaczeniu niČ w k.c.30 (art. 774-793). Fakt, iČ powstrzymaÙ si¿ od tego zabiegu, ïwiadczy doï°
ewidentnie o tym, Če do ustalenia tego, czy ktoï posiadaÙ narkotyki czy nie, naleČy stosowa° przepisy prawa cywilnego. Stanowisko takie nie jest zreszt obce orzecznictwu. Sd NajwyČszy we wczeïniejszej uchwale31, odnoszcej si¿ do
wspomnianej wyČej ustawy akcyzowej, stwierdziÙ, Če moČliwe jest, aby w przepisach karnych poj¿cie „posiadania” wy-st¿powaÙo w rozumieniu cywilistycznym, w¿Čszym. Podobnie ten problem rozstrzygaj równieČ zazwyczaj sdy nie-mieckie32. Temu stanowisku moČna by przeciwstawi° argument, Če doprowadza on do tego, Če to samo poj¿cie jest róČnie
interpretowane w róČnych przepisach karnych – takiemu wnioskowi naleČy jednak przeciwstawi° dwa kontrargumenty. Po pierwsze, Kodeks karny i Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii to dwa róČne akty prawne, dlatego moČna
zakÙa-22 Zgodnie z treïci art. 338 k.c. Zob. wi¿cej: J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo rzeczowe, Warszawa 2012, s. 332. 23 TamČe.
24 D. Wysocki, Poj¿cie posiadania w prawie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 2, s. 7-14. 25 TamČe, s. 14.
26 Ustawa z dn. 2.12.1993 r. o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy (Dz. U. z 1993 r., Nr 127, poz. 584 z póĊn. zm.). 27 D. Wysocki, dz. cyt., s. 13.
28 J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, dz. cyt., s. 332. 29 B. Kurz¿pa, dz. cyt., s. 351.
30 Ustawa z dn. 23.04.1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz.121, j.t.),
31 UchwaÙa SN z 18.12.1997 roku, I KZP 34/97, „Orzecznictwo Sdu NajwyČszego (Izba Karna i Wojskowa)” 1998, nr 1-2, poz. 4. 32 Por. H. H. Körner, BetäubungsmiĴ elgeseĵ . ArzneimiĴ elgeseĵ , München 2001, s. 549-550.
da°, Če kaČdy z nich posÙuguje si¿ swoist dla siebie terminologi, tym bardziej, Če przecieČ Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii nie jest ustaw karn, a jedynie zawiera w sobie przepisy karne, a jej cele i zaÙoČenia nie s toČsame z celami i zaÙoČeniami Kodeksu karnego.
Po drugie, wydaje si¿, Če nawet na gruncie k.k. poj¿cie posiadania nie wyst¿puje zawsze w jednolitym znaczeniu. W przywoÙywanym przeze mnie komentarzu do art. 202 k.k., karalnym posiadaniem jest kaČde dysponowanie treïciami pornograÞ cznymi. Natomiast na gruncie art. 263 § 2 k.k., penalizujcego posiadanie broni bez stosownego zezwolenia, poj¿cie „posiadanie” naleČy rozumie° nieco w¿ziej (niekoniecznie w znaczeniu przyjmowanym przez prawo cywilne)33.
Gdybyïmy bowiem przyj¿li tak sam wykÙadni¿ tego poj¿cia, jak przypisuje mu si¿ zgodnie z art. 202 k.k., za karalne musiaÙoby nawet zosta° uznane np. naprawianie broni lub strzelanie z niej na strzelnicy. Wydaje si¿ wi¿c, Če poj¿cie po-siadania nie ma jednolitego znaczenia na gruncie prawa karnego, a nawet samego Kodeksu karnego i naleČy je odr¿bnie ustala° w odniesieniu do kaČdej normy sankcjonowanej, któr to znami¿ wspóÙtworzy34.
Oznacza to, Če poj¿cie „posiadanie” w ïwietle art. 62 Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii naleČy rozumie° ïciïle w sposób okreïlony w prawie cywilnym. Do zakresu znaczeniowego tego przepisu nie b¿dzie zatem zalicza° si¿ przy-kÙadowo ani dzierČenie, ani wÙadztwo prekaryjne, które stanowi jedynie grzecznoïciowe oddanie rzeczy w uČywanie, nietworzce w¿zÙa prawnego i które nie jest ani posiadaniem, ani dzierČeniem, a którego przykÙadem jest chociaČby udo-st¿pnienie znajomemu samochodu przez jego wÙaïciciela35. Innym przykÙadem wÙadztwa prekaryjnego, który moČna
wskaza° na tle interesujcego nas kontekstu, jest skorzystanie z otrzymanej od kogoï „luĤ i” marihuany i dlatego teČ korzystanie z niej nie b¿dzie posiadaniem w rozumieniu art. 62 Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii, co oznacza, Če nie nastpi tu realizacja znamion czynu zabronionego z tego przepisu. PrzywoÙaÙem nie bez powodu wÙaïnie taki stan faktyczny, gdyČ byÙ on przedmiotem zainteresowania Sdu NajwyČszego we wczeïniejszym wyroku z dnia 21.01.2009 r. (sygn. akt II KK 197/0836), w którym próbowaÙ on rozstrzygn° problem, formuÙujc sztuczne ograniczenia znaczenia
poj¿cia „posiadanie” przy odwoÙaniu si¿ do wykÙadni celowoïciowej, zamiast po prostu oprze° si¿ na interpretacji tego poj¿cia, jaka wynika z prawa cywilnego. Zdaniem Sdu,, tym co ma odróČnia° karalne posiadanie od niekaralnego, jest kryterium „niezwÙocznego uČycia na wÙasny uČytek”, które jest wysoce nieprecyzyjne i wywoÙuje wiele praktycznych problemów (bo jak stwierdzi°, Če narkotyki s przeznaczone na uČytek osoby z nimi zatrzymanej, a nie kogoï innego?), podczas gdy ustawa nie daje nam Čadnych podstaw do takiego stwierdzenia, co sÙusznie stwierdziÙ SN w omawianej uchwale z 27.01.2011 r. Wydaje si¿, Če przyj¿cie wskazywanego powyČej, zgodnego z prawem cywilnym, rozumienia posiadania w poÙczeniu z moČliwoïci umorzenia w pewnych przypadkach post¿powania karnego (lub caÙkowitego wyÙczenia w takich sytuacjach moČliwoïci popeÙnienia przest¿pstwa lub wyÙczenia karalnoïci), o ile zostaÙoby ono ure-gulowane w sposób precyzyjny i dostatecznie wywaČony, pozwala na bardziej racjonalne podejïcie do karalnoïci posia-dania narkotyków. JeČeli bowiem b¿dziemy przyjmowa° szerokie uj¿cie poj¿cia „posiadanie”, zbieČne z jego zwyczajo-wym rozumieniem na gruncie prawa karnego, to w sytuacjach, które nie b¿d podlegaÙy art. 62a, b¿dziemy zmuszeni do sztucznego ograniczania zakresu rozumienia tego poj¿cia, aby unikn° nadmiernej kryminalizacji.
Na marginesie powyČszych rozwaČaÚ naleČy pokrótce takČe zwróci° uwag¿ na nieprecyzyjne stwierdzenie Sdu Naj-wyČszego przesuwajce rozpatrywany problem na pole subsumcji, a nie interpretacji przepisu („Spór […] nie dotyczy bo-wiem tego, jak naleČy rozumie° poj¿cie posiadania ïrodka odurzajcego lub substancji psychotropowej w rozumieniu art. 62 u.p.n., ale czy jest takim posiadaniem (karalnym) dysponowanie ïrodkiem w czasie, gdy jest on uČywany”). Kwestia relacji mi¿dzy uČyciem a posiadaniem narkotyku dotyczy bowiem wÙaïnie interpretacji poj¿cia „posiadanie” – zajmujemy si¿ tym zagadnieniem in abstracto, w oderwaniu od konkretnego stanu faktycznego. Dopiero gdyby taki stan faktyczny wystpiÙ, moglibyïmy mówi° o subsumcji.
33 Jak wskazuje si¿ w wyroku SN z dnia 21.01.2009 roku (II KK 197/08), „Orzecznictwo Sdów Polskich” 2009, nr 11, poz. 123, s. 856-859, w którym sd stwierdziÙ: „na gruncie art. 263 § 2 k.k. nie budzi (...) wtpliwoïci, Če samo wr¿czenie (...) broni przez jej posiadacza innej osobie, wyÙcznie w celu oddania przez ni strzaÙu, nie przenosi na ni posiadania tej broni”. Podobnie wyrok Sdu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18.03.2004 roku (II AKa 21/04), „Prokuratura i Prawo ” (wkÙadka) 2005, nr 5, poz. 13, w którym stwierdzono: „odpowiedzialnoï° karna za wyst¿-pek z art. 263 § 2 k.k. dotyczy posiadania broni palnej, a takim posiadaniem nie zawsze jest przypadkowy lub krótkotrwaÙy z ni kontakt”.
34 Co nie jest rozwizaniem poČdanym ze wzgl¿du na to, Če przeczy ono podstawowym zasadom wykÙadni prawa i moČe wprowadza° pewien chaos terminologiczny, jednak moČna je uzasadni° odr¿bnymi celami przepisów, w których pojawia si¿ znami¿ „posiadanie”.
35 Wi¿cej na temat tej instytucji: J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, dz. cyt., s. 332-333.
36 „Orzecznictwo Sdów Polskich” 2009, nr 11, poz. 123, s. 856-859 z glos aprobujc W. Radeckiego. Cz¿ïciowo aprobujco o tym wyro-ku w swej glosie równieČ K. Krajewski, „PaÚstwo i Prawo” 2009, nr 11, s. 130-135. Natomiast krytycznie o tym orzeczeniu wypowiedziaÙa si¿ A. MuszyÚska, sÙusznie wskazujc do jakich niepoČdanych konsekwencji moČe ono doprowadzi° (zob. A. MuszyÚska, Problematyka granic
Nie moČna si¿ teČ w Čaden sposób zgodzi° ze stwierdzeniem Sdu NajwyČszego, iČ „z gruntu bÙ¿dne jest zaÙoČenie […] Če obowizujca ustawa nie zabrania zaČywania narkotyków”, nawet jeČeli w ustawie nie ma przepisu, który by to zakazywaÙ. Zakaz ten, zdaniem Sdu, wynika „a contrario z regulacji okreïlajcych od strony pozytywnej wypadki dopuszczalnego (legalnego) posiadania”. Innymi sÙowy – zdaniem Sdu NajwyČszego, jeČeli coï nie jest dozwolone, to naleČy za to kara°. Jest to rozumowanie naruszajce zasad¿ nullum crimen sine lege i stwarzajce powaČny problem: na pod-stawie jakiego przepisu wymierzy° kar¿ za zaČywanie narkotyków (b¿dce czynem przest¿pnym w rozumieniu Sdu), skoro art. 62 mówi jedynie o karalnoïci ich posiadania37? Tezy Sdu NajwyČszego s tutaj zreszt wewn¿trznie sprzeczne,
skoro w podsumowaniu swojej uchwaÙy doszedÙ on do zupeÙnie innego wniosku: „nie jest przest¿pnym znajdowanie si¿ w stanie po uČyciu ïrodka odurzajcego lub substancji psychotropowej, ale ich posiadanie”. Jest to zdecydowanie bardziej sÙuszne stwierdzenie, poniewaČ nie ulega wtpliwoïci, Če samo zaČywanie narkotyków nie jest karalne przez ustaw¿, gdyČ nie ma w ustawie przepisu typizujcego taki czyn zabroniony38. ZaČycie jest jedynie okolicznoïci
uprawdopo-dobniajc wczeïniejsze posiadanie narkotyku, poniewaČ moČliwe jest jego spoČycie bez wczeïniejszego posiadania (np. jeČeli ktoï wstrzyknÙ nam narkotyk, który nigdy wczeïniej nie znajdowaÙ si¿ w naszym posiadaniu) – posiadanie nie jest wi¿c conditio sine qua non zaČycia. JeČeli wi¿c ktoï tylko zaČyÙ narkotyk, ale wczeïniej go nie posiadaÙ, równieČ nie b¿-dziemy tutaj mówili o posiadaniu narkotyków. Oczywiïcie jednak, nie w kaČdym przypadku b¿b¿-dziemy mogli w sposób jednoznaczny stwierdzi°, co moČemy uzna° za posiadanie narkotyków przed ich póĊniejszym zaČyciem, a co nie b¿dzie si¿ w tym poj¿ciu mieïciÙo. Ponownie wi¿c istotna staje si¿ kwestia tego, jak naleČy rozumie° termin „posiadanie” w kon-tekïcie art. 62 Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii39.
Ostatni kwesti wzbudzajc pewien niedosyt w omawianej uchwale jest to, iČ Sd NajwyČszy nie poruszyÙ w ogóle problemu minimalnej iloïci narkotyku, któr trzeba mie° przy sobie, abyïmy mogli mówi° o posiadaniu. Bo czy jest po-siadaniem narkotyków posiadanie banknotu, na którym s ïlady narkotyku? Gdzie jest granica, po przekroczeniu której moČemy mówi° o posiadaniu? W doktrynie prawa karnego próbowano ten problem rozwiza° na róČne sposoby40 (np.
poprzez formuÙowanie wymogu, Če musi to by° jedna „dziaÙka” narkotyku), std moČna byÙo oczekiwa°, Če skoro Sd NajwyČszy postanowiÙ rozwia° wtpliwoïci zwizane z interpretacj znamienia „posiadanie”, to podejmie równieČ t¿ kwesti¿. Niestety, nie uczyniÙ tego, mimo Če problem ten nie wydaje si¿ tak trudny do rozstrzygni¿cia, jak mogÙyby to sugerowa° niektóre opinie przedstawicieli doktryny. Abyïmy mówili o zaistnieniu przest¿pstwa z art. 62 musz bowiem zosta° zrealizowane wszystkie jego znamiona, w tym równieČ znamiona przedmiotu ochrony. JeČeli wi¿c przyjmiemy, Če dobrem chronionym przez art. 62 jest zdrowie i Čycie41, to realizowa° znamiona tego przest¿pstwa b¿d tylko takie czyny,
które zagraČaj temu dobru. Przy takim zaÙoČeniu minimaln iloïci narkotyku jak sprawca musi mie° przy sobie, abyïmy mogli mówi° o tym, Če posiada on narkotyki (jeČeli oczywiïcie speÙnia on wymagania okreïlone w k.c. w przepisach doty-czcych posiadania), jest taka iloï° narkotyku, jaka moČe (przynajmniej potencjalnie) zagrozi° ludzkiemu Čyciu lub zdro-wiu. MoČna tutaj teČ przyj° stanowisko wyraČone np. w wyroku Sdu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24.04.2008 r. (sygn. akt II AKa 102/0842), które co prawda oparte jest na odmiennych podstawach, ale formuÙuje podobne wnioski.
Zdaniem Sdu bowiem: „rodzajowym i bezpoïrednim przedmiotem ochrony przepisów art. 58, art. 62 i art. 64 Ustawy z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziaÙaniu narkomanii jest zdrowie spoÙeczne (publiczne). Zachowanie polegajce na posia-daniu ïladowej iloïci ïrodka odurzajcego w postaci marihuany (nikÙych resztek, iloïci trudnej do okreïlenia) nie stwarza niebezpieczeÚstwa dla tego dobra prawnego”.
Biorc pod uwag¿ powyČsze ustalenia, trudno uzna° uchwaÙ¿ Sdu NajwyČszego za zadowalajc. Owszem, pewne tezy Sdu krytykujce sztuczne ograniczanie zakresu znaczeniowego znamienia „posiadanie” zasÙuguj na peÙn apro-bat¿, jednak inne aspekty, w szczególnoïci brak zwrócenia uwagi na moČliwoï° przyj¿cia znaczenia tego znamienia, jakie wyst¿puje w prawie cywilnym, nie mog by° w Čaden sposób uznane za trafne. Tak wi¿c uchwaÙa Sdu NajwyČszego, która skÙoniÙa ustawodawc¿ do nowelizacji przepisów, opiera si¿ w duČej mierze na bÙ¿dnych ustaleniach, albowiem duČa iloï° przypadków Þ zycznego posiadania narkotyków nie b¿dzie posiadaniem w rozumieniu przepisów karnych ustawy.
37 UchwaÙ¿ Sdu w tym zakresie krytykuje takČe M. Derlatka, dz. cyt., s. 131 .
38 Podobnie np. w wyroku Sdu NajwyČszego z dnia 15.01.2010 r. (V KK 363/09), „Biuletyn Prawa Karnego Sdu NajwyČszego” 2010, nr 2, s. 17-19.
39 Wi¿cej o kwestii ewentualnej niekaralnoïci zaČywania narkotyków: zob. W. Zontek, dz. cyt., s. 47-48.
40 Wi¿cej na ten temat: zob. M. Derlatka, Czy posiadanie narkotyków to sprawa prywatna?, „Palestra” 2010, nr 7-8, s. 115-116.
41 Zaznaczajc jednoczeïnie, iČ niektórzy autorzy nieco inaczej okreïlaj tutaj przedmiot ochrony, wskazujc na np. zdrowie publiczne, a nie indywidualne, lub walk¿ z handlem narkotykami.
Wydaje si¿ wi¿c, Če problem karalnoïci posiadania narkotyków cigle nie jest do koÚca rozwizany i nadal moČe budzi° duČo wtpliwoïci.
Teksty ӎrÓdҝowe:
[1] Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz.121, j.t.).
[2] Ustawa z dnia 2.12.1993 r. o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy (Dz. U. z 1993 r., Nr 127, poz. 584 z póĊn. zm.). [3] Ustawa z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziaÙaniu narkomanii (Dz. U. z 1997 r., Nr 75, poz. 468 z póĊn. zm.).
[4] Ustawa z dnia 6.06.1997 r. kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z póĊn. zm.).
[5] Ustawa z dnia 6.06.1997 r. kodeks post¿powania karnego (Dz. U. z 1997 r., Nr 89, poz. 555 z póĊn. zm.).
[6] Ustawa z dnia 26.10.2000 r. o zmianie Ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii (Dz. U. z 2000 r., Nr 103, poz. 1097). [7] Ustawa z dn. 29.07.2005 r. o przeciwdziaÙaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r., Nr 179, poz. 1485 z póĊn. zm.). [8] Ustawa z dnia 1.04.2011 r. o zmianie ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii (Dz. U. z 2011 r., Nr 117, poz. 678).
Bibliografia:
[9] Bielski M., Komentarz do art. 202 k.k., [w:] Zoll A. (red.), Kodeks karny. Cz¿ï° szczególna, T. II, Komentarz do art. 117-277 k.k., Warszawa 2008. [10] Budyn-Kulik M., Kulik M., [w:] Królikowski M., ZawÙocki R. (red.), Kodeks karny. Cz¿ï° szczególna, T. I, Komentarz. Art. 117-221, Warszawa
2013.
[11] Derlatka M., Czy posiadanie narkotyków to sprawa prywatna?,„Palestra” 2010, nr 7-8. [12] Derlatka M., Glosa do uchwaÙy z 27 I 2011, I KZP 24/10,„PaÚstwo i Prawo” 2011, nr 12.
[13] DomaÚski R., Odpowiedzialnoï° karna za produkcj¿, posiadanie i obrót ïrodkami odurzajcymi,„Prokuratura i Prawo” 2006, nr 2. [14] Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo rzeczowe, Warszawa 2012.
[15] Kkol C., Nieznaczna iloï°, znaczny problem, „Rzeczpospolita” 2012, nr 4.
[16] Klinowski M., Karalne posiadanie narkotyków w orzecznictwie Sdu NajwyČszego, „PaÚstwo i Prawo” 2010, nr 7.
[17] Klinowski M., Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii a konstytucyjna zasada proporcjonalnoïci, „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 2. [18] Konikowska-KuczyÚska J., Odpowiedzialnoï° karna za posiadanie narkotyków, „Alkoholizm i Narkomania” 2008, nr 3. [19] Körner H. H., BetäubungsmiĴ elgeseĵ . ArzneimiĴ elgeseĵ , München 2001.
[20] Krajewski K., Glosa do wyroku Sdu NajwyČszego z dnia 21.01.2009 roku (sygn. akt II KK 197/08),„PaÚstwo i Prawo” 2009, nr 11. [21] Krajewski K., Odpowiedzialnoï° karna za posiadanie narkotyków,„Alkoholizm i Narkomania” 2008, nr 3.
[22] Kurz¿pa B., Komentarz do art. 62a, [w:] WaČny A. (red.), Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii. Komentarz, Warszawa 2013. [23] Marcinkowski W., Wybrane zagadnienia stosowania przepisów karnych ustawy o przeciwdziaÙaniu narkomanii, „Prokurator” 2008, nr 4.
[24] MuszyÚska A., Problematyka granic odpowiedzialnoïci karnej za posiadanie ïrodków odurzajcych lub substancji psychotropowych w praktyce sdowej, „Palestra” 2010, nr 7-8.
[25] Radecki W., Glosa do wyroku Sdu NajwyČszego z dnia 21.01.2009 roku (sygn. akt II KK 197/08),„Orzecznictwo Sdów Polskich” 2009, nr 11, poz. 123.
[26] Snarski T., Kilka uwag na temat posiadania w prawie karnym, „GdaÚskie Studia Prawnicze” 2011, nr 3. [27] Srogosz T., Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii. Komentarz, Warszawa 2008.
[28] Wilamowska B., [w:] P. KÙadoczny (red.), Ustawa o przeciwdziaÙaniu narkomanii. Komentarz do wybranych przepisów karnych, Warszawa 2013. [29] Wysocki D., Poj¿cie posiadania w prawie karnym,„Prokuratura i Prawo” 2000, nr 2.
[30] ZieliÚski M., WykÙadnia prawa. Zasady, reguÙy, wskazówki, Warszawa 2010.
[31] Zontek W., Jak posiada°, aby nie posiada°? Kilka reß eksji nad orzecznictwem sdowym ostatnich lat w sprawach narkotykowych,„Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010, nr 1.
