264 Recenzje
w szkicu IV. Medale/Muszle = Erudycje/Filozofia zawartym w książce Zbieracze i osob liwości. Warszawa 1996 s. 154 i następne.
4 H. L e m k e : Die Briides Załuski und ihre Beziehungen zu Gelehrten in De utschland und Danzig. Studien zur polnischen Frühaufklärung. Berlin 1958 s. 61-62, przypis 3.
A n drzej A bram ow icz Em. prof. UŁ czł. Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN Łódź
K sięga Jubileuszow a 10-lecia Instytutu F ilozoficzno-H istorycznego Wyższej Szkoły P edagogicznej w C zęstochowie. C zęstochow a 2001. Red. ks. prof. Jan Zw iązek, 329 s.
O krągła, dziesiąta rocznica pow stania Instytutu F ilozoficzno-H istoryczn e go w ram ach W yższej Szkoły Pedagogicznej w C zęstochow ie zaow ocow ała cie k aw ą publikacją, ukazującą przeszłość, stan aktualny i perspektyw y rozw ojow e tej placów ki naukow ej.
C ele ja k ie przyśw iecały autorom , stanow ią połączenie szczegółow ej historii Instytutu z niezw ykle dokładnym inform atorem naukow ym . O bok w szystkich etapów rozw oju naukow ego środow iska historyków i filozofów , od m om entu przekształcenia istniejącego Z akładu H istorii i K ultury Polskiej (w ram ach In stytutu F ilologii Polskiej), poprzez tw orzenie poszczególnych zakładów, aż do uzyskania praw doktoryzow ania - m am y dokładne inform acje o pracow nikach naukow ych. O bejm ują one ich życiorysy, bibliografie publikacji, dane dotyczą ce aw ansu naukow ego i dalszych planów badaw czych. N ależałoby sobie życzyć, aby w szystkie instytuty (nie tylko historyczne) polskich uczelni dorobiły się ta kich publikacji. Cele nie zostały ograniczone jedy nie do „honorow ej“ i ju b ile u szow ej prezentacji środow iska. H istorycy i filozo fo w ie - p o lscy i zagraniczni - uzyskali cenną pom oc w postaci rzeczow ego inform atora naukow ego, pozw a lającego na poszukiw anie partnerów do w spółpracy badaw czej.
Struktura publikacji w pełni służy zam ierzonym celom . O tw iera j ą przedm o w a pióra księdza profesora Jana Zw iązka, stanow iąca ogólne w prow adzenie. D okładną p rezentacją dziejów Instytutu zajął się D ariusz Złotkow ski. Dalej m a m y rozdziały charakteryzujące poszczególne zakłady autorstw a ich k iero wników. K ażdy rozdział zaw iera pełną inform ację o głów nych kierunkach ba daw czych, a następnie prezentację w szystkich pracow ników (naukow y życiorys, bibliografia z podziałem na książki, artykuły, recenzje, prace popularnonaukow e,
Recenzje 265 przynależność do tow arzystw naukow ych, w ykaz czynnych u działó w w sesjach naukow ych itp.). Do każdego z tych rozdziałów załączono opisane w spólne zdjęcie pracow ników zakładu. M am y w ięc ogóln ą charakterystykę pro w ad zo nych badań i szczegółow e inform acje dotyczące osób, które j e realizują.
Pierw szym rozdziałem om awianej publikacji je s t Z a rys dziejów In stytu tu F i- lozoficzno-H istorycznego, który przedstaw ił D ariusz Z łotkow ski (s. 11-29). M a m y tutaj proces form ow ania się Instytutu od je g o g enezy n a b azie Z akładu H i storii i K ultury Polskiej, charakterystykę w spółpracy z U niw ersytetem Ł ó d z kim , uzyskanie praw a doktoryzow ania, problem atykę k a d ro w ą działalność n a ukow o - b a d a w c z ą d y d ak ty cz n ą a przede w szystkim w izję przyszłości w po staci U niw ersytetu C zęstochow skiego. N ajw ażniejsze w y d a ją się dw ie sprawy. P ierw sza to uzyskanie praw doktoryzow ania w zakresie historii (s. 1 6 -1 7 ), co dokonało się 29 stycznia 2001 r. na W ydziale Filologiczno-H istorycznym . O tym , że p raw tych n ie przyznano na w yrost św iadczy nie tylko zorganizow ane w d n i ach 28 lu te g o - 1 m arca 2001 r. w Złotym P otoku sym pozjum Sposób i fo r m a przeprow adzania przew o d ó w doktorskich (s. 17). W krótce po otrzym aniu w yżej w ym ienionych upraw nień została przeprow adzona obrona pracy doktorskiej Ju liusza Sętkow skiego O rganizacje bojow e P P S w częstochow skim w latach 1904-1910. Prom otorem tej pracy był rektor W SP prof. dr hab. R yszard S zw ed 1. D rugi istotny problem w om aw ianym rozdziale to k w estia przyszłego (w n iedłu gim , ja k sądzę, czasie) U niw ersytetu C zęstochow skiego (s. 17-18). W tej spra w ie 29 kw ietnia 1999 r. pow ołano F undację na R zecz U tw orzenia U n iw ersy tetu w Częstochowie. Idea uniw ersytetu m a szerokie poparcie środow iska, w tym W yższego S em inarium D uchow nego i Instytutu T eologicznego (s. 17). P rzy szły uniw ersytet zapew ne będzie m iał charakter federacyjny. W arto dodać, że 23 m arca 2001 r. m inister edukacji narodow ej E dm und W ittbrodt pow ołał do życia Z esp ół ds. U niw ersytetu C zęstochow skiego (s. 18).
P rzechodzim y do om ów ienia prezentacji poszczególnych zakładów . Z akład D ydaktyki i M etodologii H istorii przybliżył Tadeusz Srogosz (s. 3 1 -6 2 ). Z a kład ten pow stał w 1997 r. Ł ączy on b adania teoretyczne i źródłow e, dzięki cze m u nie uległ w yalienow aniu z praktyki badaw czej, ja k to niestety b y w a w in nych ośrodkach (s. 31). Zakład H istorii Starożytnej i Średniow iecznej opisał M arek C etw iński (s. 63 -1 2 6 ). Początki działalności tego zakładu sięg ają roku 1990. Z akład łączy w sobie nie tylko historię staro żytną i średniow ieczną, ale szeroko rozum iane nauki pom ocnicze historii oraz filologię k lasy czn ą (s. 65). Z akład H istorii N ow ożytnej przedstaw ił A ndrzej Z akrzew ski (s. 12 7-1 8 0 ). Z a kład pow ołano do życia w 1990 r. W jego strukturze znajduje się sem inarium dok toranckie oraz K om itet R edakcyjny S łow nika B iograficznego Z iem i C zęsto chow skiej (s. 130-131). Z akład H istorii N ajnow szej opisany p rzez R yszarda Szw eda (s. 1 81-23 6) stw orzono (podobnie ja k poprzednie) w 1990 r. Jest to n aj silniejszy kadrow o zakład w Instytucie F ilozoficzno-H istoryczn ym . Z akład
266 Recenzje
ten zorganizow ał do roku 2000 osiem konferencji naukow ych, z których każda doczekała się w ydania drukiem m ateriałów konferencyjnych (s. 183 i 184). Za kład H istorii i K ultury K rajów Europy Środkow ej i W schodniej opisał Piotr Staw iński (s. 237 - 276). Z akład ten funkcjonow ał ju ż od 1985 r. jak o część Z a kładu Filozofii, ale ostatecznie w yodrębnił się w 1995 r. G łów ne kierunki b a dań ob ejm u ją polityczną historię Czech, W ęgier i Słow acji (s. 240). Z akład Fi lozofii przybliżył A dam O lech (s. 277 - 325). Pierw otnie (do 1990 roku) był to Z akład F ilozofii i R eligiozn aw stw a (s. 279). S zczególnym (choć nie je d y nym ) osiągnięciem je s t w ydaw ana seria prac filozo ficzny ch F ilo zofia i S o cjo logia, a w ostatnich czasach Filozofia.
O m ów iona publikacja w skazuje, że w stosunkow o krótkim czasie udało się naukow em u środow isku C zęstochow y stw orzyć now e organizacyjne struktury na bardzo w ysokim poziom ie, o czym św iadczy chociażby uzyskane praw o do nadaw ania stopni doktora. Z całej publikacji m ożna odczytać szczególny w kład pracy pierw szego i aktualnego dyrektora Instytutu F ilozoficzno-H istoryczne- go doktora M arcelego A ntoniew icza. D orobek naukow y, dynam iczny rozwój m łodej kadry i ciekaw e kierunki badaw cze, zapow iadają ry c h łą perspektyw ę ut w orzenia uniw ersytetu w Częstochow ie. B ędzie to, na naukow ej m apie Polski nie tylko m łoda, ale z pew nością stojąca na w ysokim poziom ie uczelnia.
Przypis 1 „Życie Częstochowy” 21 IV 2001 nr 143 s. 3.
A n d rzej Walkówski Filia Akademii Swiętkorzyskiej Piotrków Trybunalski
Zbigniew W ó j c i k : Bibliografia polskiego muzealnictwa przyrodniczego (XVIII-X (XVIII-X wiek). Warszawa 2001 Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, 324 s.
O m aw iana bibliografia obejm uje 3056 pozycji literatury, dotyczących p ro blem atyki m uzeów przyrodniczych nie tylko istniejących n a naszym obecnym terytorium , ale i działających na obszarze przedw ojennej Polski oraz infor m ujących o w ielu placów kach tego rodzaju za granicą.
R ecenzow ane pionierskie opracowanie je s t efektem wieloletniej benedyktyń skiej w ręcz pracy autora, doświadczonego i cenionego w kraju i za granicą (człon kostw o IN H IG EO i Komisji Historii Nauki PAN) historyka nauk geologicznych, w którego bogatym dorobku książkow ym i publicystycznym znajdujem y rów nież
