R O C Z N IK I N A U K P R A W N Y C H T om X. z e sz y t 1 - 2 0 0 0 P IO T R Z A K R Z E W S K I Lublin U W A G I N A T E M A T P R O J E K T U U S T A W Y O P R Z E K S Z T A Ł C E N I U S P Ó Ł D Z I E L N I W S P Ó Ł K Ę P R A W A H A N D L O W E G O U W A G I W S T Ę P N E
N iniejsze uwagi d o ty czą projektu ustaw y, której prz edm iote m je s t zm iana formy prawnej podm iotu prawa. P rojekt tw orzy m ożliw ość p rz ekształcenia spółdzielni w spółkę praw a h andlow e go. P ropozycja taka nie je s t niczym nowym , już w latach w c ześniejszych zgłaszane były projekty ustaw z m ie rz a jące w tym kierunku. Projekty te spotkały się z k r y ty k ą 1. W a rto w tym m iej scu zwrócić uwagę, iż w praw ie n iem ieck im d opuszczalne jest przekształcenie spółdzielni w spółkę akcyjną, nie je st n a tom iast d opuszczalne przekształcenie spółki akcyjnej w spółdzielnię2. W y d a je się, że w p ro w ad ze n ie tego typu rozwiązań byłoby zasadne rów nież w praw ie po lsk im 3.
U zasadnienie projektu ustawy za zn ac za znaczenie i rolę spółdzielni w gospodarce. P odkreśla się znaczny potencjał produkcyjny spółdzielni, zarazem jednak zw raca się uw agę na n ie p o k o ją c ą tendencję spadku udziału spółdzielni w produkcie krajow ym brutto. Jako p rz yczynę tego stanu rzeczy w y m ien ia się między innymi w a d liw ą konstrukcję p ra w n ą struktury spółdzielni, która
1 Z. N i e d b a t a, P rze k s z ta łc e n ia o r g a n iza c y jn e i w ła sn o śc io w e w s p ó łd z ie ln ia c h w
św ie tle n o w ych ustaw , W a rs z a w a -P o z n a ń 1991. A u to r o m a w ia p ro je k ty u sta w , w e d le k tó ry ch
k o n c ep c ja p ry w a ty za cji m ie n ia sp ó łd z ie lc z e g o p o le g a n a p rz e k s z ta łc e n iu sp ó łd z ie ln i w sp ó łk ę . A u to r je s t p rz ec iw n ik ie m w s p o m n ia n y ch p ro p o z y c ji (s. 5 3 -5 4 , 56, 6 6 -6 7 )
E. M e t z, G e n o s s e n s c h a ftg e s e tz , K o m e n ta r , B e rlin 1988, s. 9 0 -9 1 .
Z ob. J. P a 1 i w o d a, O p r a c a c h n a d n o w e liza c ją p ra w a s p ó łd z ie lc z e g o , „ P a ń stw o i P ra w o ” 1994, n r 7-8, s. 77; M . K a r 1 i k o w s k a, P r z e k s z ta łc e n ie w ła sn o śc io w e w za k re sie
u n ie m o ż liw ia spraw ne zarządzanie i gospodarow anie jej majątkiem. Również z a zn ac za się - zasadnie - iż w spółdzielni brak dogodnych instrumentów praw nych, um ożliw iający c h jej w zm ocnienie się finansow e. Autorzy projektu nie p ro p o n u ją je d n a k zm iany praw a spółdzielczego, która miałaby prowadzić do u sunięcia w sp o m n ian y ch niedostatków. N atom iast „receptą” na w ystępują ce braki legislacyjne m a być stw orzenie m ożliw ości zm iany formy prawnej, polegające na za m ianie spółdzielni na spółkę, k tó rą cechuje popraw na kon strukcja praw na, u m ożliw iająca skuteczną działalność gospodarczą.
Projekt ustaw y o przekształceniu spółdzielni w spółkę praw a handlowego liczy 26 artykułów i dzieli się na IX rozdziałów: I - przepisy ogólne, II - prz y g o to w an ie przekształcenia, III - warunki przekształcenia, IV - prawa byłych członków , V - kapitały spółki a fundusz spółdzielni, VI - przekształ cenie, V II - odp o w ied z ia ln o ść cyw ilna i karna, VIII - zm iany w przepisach obow iąz u ją cy ch , IX - p o s tanow ienia końcowe.
Projekt ustaw y d otyczy przekształcania spółdzielni w spółki praw a handlo wego. W p iśm ie nnic tw ie pod p ojęciem „p rzeksz ta łc enie” rozum ie się sytuację, w której „p ro w ad zo n e przez podm iot przedsiębiorstw o nie ulega zmianie ani co do przedm iotu, ani co do sposobu prow adzenia, a także w iększość osób, które w p rz ekształce niu uczestniczą, pozostaje ta sama, zm ienia się tylko fo rm a organizacji"'. P rzekształcenie takie nie pow oduje zmian w stosunku do osób trze cich 5. N ależy uznać, iż tak właśnie trzeba rozum ieć termin „prze k sz ta łc e n ie ” w o m a w ia n y m projekcie ustawy. P rojekt ustaw y przewiduje prz ekształcenie spółdzielni tylko w spółkę z o g ra n ic zo n ą odpowiedzialnością, lub w spółkę akcyjną. W e d łu g projektu ustaw y nie m o żn a dokonać prze kształc en ia w spółkę jaw n ą , bądź kom andytow ą. Procesowi przekształceń m o g ą się poddać w szystkie spółdzielnie z w yjątkiem spółdzielni m ieszkanio wych. ban k ó w spółdzielczych, które zostały w yłączone z przekształceń ze w zględu na s w ą specyfikę g o sp o d arczą i społeczną.
U z asad n ien ie do projektu ustaw y form ułuje podstaw ow e reguły, według których m a następow ać przekształcanie spółdzielni w spółkę praw a handlo wego.
1. Z akresem ustaw y objęte są wszystkie spółdzielnie za wyjątkiem spół
dzielni m ie sz k a n io w y c h i b anków spółdzielczych.
4 M . A I 1 e r h a r d , K o d e k s h a n d lo w y . O r ze c z n ic tw o S ą d ó w P o ls k ic h z lat 1936-98.
P rze p is y w y k o n a w c ze i zw ią zk o w e . S k o ro w id z, B ie ls k o -B ia ła 1998. s. 718 n.
2. Zasada gw arantuje d obrow olność przekształceń, p olega na tym, iż pro jekt ustawy nie pow oduje pow stania skutków praw nych z m o c ą ustawy. O przekształceniu decyduje walne zgrom a dzenie spółdzielni. P rojekt ustawy powoduje, iż za uch w ałą inicjującą proces przekształceń m usi się opow iedzieć 3/4 głosujących, (art. 4 projekt ustaw y)
3. Zasada sukcesji praw i o bow iązków przez n o w ą spółkę. Z g o d n ie z art. 3 projektu ustawy n o w a spółka w stępuje we w szystkie p ra w a i obow iązki, których podm iotem była spółdzielnia bez w zględu na ch arakter tych praw. D otyczy to także w ydanych do spółdzielni decyzji adm inistracyjnych.
4. Zasada badania bilansu spółdzielni przez biegłego re w identa przed p o d jęciem decyzji o utw orzeniu spółki.
5. Zasada minim alizacji kosztów przekształcenia.
Om aw iając problem atykę p rzekształcenia spółdzielni w spółkę należy za akcentować istniejące m iędzy tymi p o d m iota m i różnice.
Spółdzielnia nie jest rodzajem stow arzyszenia. Nie jest ró w n ie ż spółką, ale jest podobnie jak spółka zorganizow ana. S tosune k cz ło n k o stw a p ow staje w sposób niem ajątkowy poprzez podpisanie statutu Art. 6 § 1, 17 § 1 u. prawo spółdzielcze, lub poprzez złożenie deklaracji i jej przyjęcie Art. 16, 17 u.pr. spółdzielcze. S tosunek członkostw a ma charakter m ajątkow y. Spółdzielnia odznacza się następującym i cechami: w spółdziałanie (sam opom oc), s a m o rz ą d ność, sam oodpow iedzialność, nieograniczony skład liczbow y, zm ienny fu n dusz udziałowy, specyficzny cel spółdzielni. Spółdzielnia m a ch a rak ter o so b o wy. Spółdzielnia jest nastaw iona na działanie w interesie sw oich członków . Przepis art. 1 prawa s półdzielczego6 stanowi „S półdzielnia jest d o b row olnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób. o zm ien n y m składzie o so bow ym i zm iennym funduszu udziałow ym , które w interesie swoich cz łonków prow adzi w spólną działalność g o sp o d arczą” . U staw a praw o spółdzielcze z 29 p aź d z ie r nika 1920 roku7, określała cel spółdzielni precyzyjniej stanow iąc, iż s półdziel nia m a na celu podniesienie zarobku lub g ospodarstw a członków . P odobnie definiuje się cel spółdzielni w praw ie szw ajcarskim i n ie m ie c k im 8. Niem niej
6 D z.U . 95. 54. 288.
7 DU. R .P . 1934. nr. 55 p. 495.
8 § 1 n iem iec k ie j u staw y o s p ó łd z ie ln ia c h s ta n o w i, że sp ó łd z ie ln ia w se n sie p ra w n y m jest: „G esellsc h afte n von n ich t g e s c h lo s s e n e r M itg lie d e rz a h l, w e lc h e die F ö rd e ru n g d es E rw e rb s o d e r W irtsc h aft ih rer M itg lie d e r m ittels g e m e in s c h a ftlic h e m G e s c h ä fts b e trie b e s b e z w e z k e n (G e n o s se n sc h afte n )", B eck isch e T e x s ta u sg a b e H .G .B ., M ü n c h e n 1991, s. 6 2 9 . O ty m , ja k w lite ratu rze n iem iec k ie j ro zu m ie się ten cel zob.: H. P a u 1 i c k. D a s R ec h t d e r e in g e tr a g e n e n G e n o s
sen sch a ft, K arlsru h e 1956, s. 5 0 n.; E. M e t z, d z . c y t., s. 6 0 n.; R. S c h u b e r t, K. H.
jed n ak rów nież dziś zasadne jest tw ierdzenie, iż działalność gospodarcza spółdzielni w inna być pow iąz ana z oso b istą d ziałalnością gospodarczą człon k ó w 9. Stąd też trafne jest m ów ienie o „słu ż ą c y m ” w zględem członków ch a rakterze p rz ed sięb io rstw a spółdzielczego. B eneficjantam i działań spółdzielni winni być tylko jej c z ło n k o w ie 10. Skutkiem działań spółdzielni powinno być p ow ięk sz en ie przy ch o d ó w lub pom niejszen ie w ydatków c z ło n k ó w 11. O siąga nie zysku nie jest p o d sta w o w y m celem sp ó łd z ie ln i12. N atom iast celem spó łek je st zasadniczo osiąganie zysku.
P o w y ższe uw agi p o z w o lą n am podkreślić znaczenie decyzji członków spółdzielni d o tyczą cej przekształcenia spółdzielni w spółkę. Zmieni się nie tylko form a p ra w n a podm iotu, ale p rz ede w szystkim jeg o istota wyrażająca się w celach, które dany p o dm iot m a realizow ać.
W arto je d n a k zaznaczyć, że p o m iędzy spółką a spółdzielnią w ystępują też podobieństw a, które w y n ik a ją z faktu, że zarów no spółka ja k i spółdzielnia są korporacją. W ich strukturach fu n k c jo n u ją członkow ie, którzy wnieśli do korporacji w płaty i poprzez prz ysługując e im upraw nienia w pły w a ją na kształt korporacji. Z aró w n o spółka z ogra n ic zo n a odpow iedzialnością, spółka akcyj na, j a k i spółdzielnia są k orporacyjnym i osobam i praw nym i. P osiadają zatem swój w łasny m ajątek, potrzebny im do p row a dzenia działalności, którym o d p o w ia d a ją ró w n ie ż za długi. Ich struktura organizacyjna opiera się na w y stępow a niu trzech organów: zarządu, rady nadzorczej, zgrom adzenia cz ło n ków. M ając na uw adze w sp o m n ian e podobieństw a, został w piśm iennictwie w y ra żony pogląd, w edług którego spółdzielnia je s t szczególna postacią spółki h a n d l o w e j 13.
9 S. W r ó b l e w s k i , U sta w a o sp ó łd z ie ln ia c h , K rak ó w 1921 s. 3; W . J e n n e r,
K o d e k s sp ó łd zie lc zy . Z b ió r u sta w i ro z p o r z ą d z e ń d o ty c zą c y c h sp ó łd zie ln i, L w ów 1926 s. 2;
K. P i e t r z y k o w s k i . P ra w o s p ó łd z ie lc z e . K o m e n ta rz d o z m ie n io n yc h p rz e p isó w , W a r sz a w a 1995, s. 15. 10 M e t z. dz. c y t., s. 61 11 T a m ż e , s. 60. 12 K. P o m i j a 1 s k i, P o ls k ie u s ta w o d a w s tw o sp ó łd zie lc ze , W a rsz a w a 1936, s. 2; Z. Ł ą c z y ń s k i , U sta w a o sp ó łd z ie ln ia c h , K ra k ó w 1939, s. 2; J e n n e r, dz. cy t. s. 2; z o b a c z też: S. J a n c z e w s k i , P ra w o h a n d lo w e w e kslo w e i c ze ko w e , 1990 W arsz aw a (re p rin t), s. 259; K. P i e t r z y k o w s k i , P ra w o sp ó łd zie lc ze . K o m e n ta rz d o zm ien io n ych
p r z e p is ó w , s. 15; t e n ż e, S p ó łd z ie ln ia a sp ó łk a h a n d lo w a , P U G 1991, n r 6, s. 104; t e n ż e . S p ó łd z ie ln ie czym są , ja k ie p o w in n y b yć, j a k j e o d zy sk a ć. W a rsz a w a 1993, s. 8.
W S Z C Z Ę C I E P R O C E S U P R Z E K S Z T A Ł C E N I A
Decyzję w przedm iocie podjęcia procesu p rz ekształce nia m oże p o djąć tylko najwyższy organ spółdzielni - w alnego zgrom a dzenia (art. 36 § 1 ust. pr. spółdzielczego) lub zebranie przedstaw icieli (art. 37 § 1 p ra w a sp ó łd z ie l czego). Żaden inny organ spółdzielczy nie je st upraw n io n y do p o d ję c ia tej decyzji. U chw ała w s zczynająca proces p rz ekształcania m usi zapaść w ię k s z o ś cią co najm niej 3/4 głosów przy obecności co najm niej połow y u p ra w n io n y c h do głosow ania (art. 4 projekt ustawy). U c hw ała ta jest w y ra zem woli z g r o m a dzenia członków spółdzielni do podjęcia procesu przekształcania. P rojekt ustawy wym aga, aby w sp o m n ian a uchw ała zaw ierała postan o w ien ie o k re ś lające rodzaj spółki (m oże to być spółka z o.o. lub spółka akcyjna), w k tó rą spółdzielnia m a zostać przekształcona, m usi ona rów nież za d e c y d o w a ć o wyborze biegłego rewidenta, którego rola p o lega na przy g o to w an iu s p ra w o z dania finansow ego (art. 5 projekt ustawy). P onadto treść w s p o m n ian ej u c h w a ły m oże rów nież zawierać postan o w ien ia o pow ołaniu kom isji p rz e k sz ta ł ceniowej (art. 6 u. 1 projekt ustawy). Skład komisji nie m oże liczyć w ięcej niż siedem osób. Przew odniczącym kom isji jest prezes zarządu spółdzielni, chyba że nie w yraża na to zgody. W takim w ypadku w alne z g ro m a d zen ie członków spółdzielni albo zebranie przedstaw icieli p ow ołuje u c h w a łą p rz e w o dniczącego komisji. P ow ołanie p rz ew odnicz ące go w inno n astąpić w uch w ale w szczynającej proces przekształcania. Ale d opuszc zalne jest ró w n ie ż d o k o n a nie w yboru w odrębnej uchw ale, szczególnie w w ypadku, gdy prezes za rządu nie wyrazi zgody na zostanie przew o d n icz ący m kom isji. N ależy raczej stanąć na stanowisku, że podjęcie takiej uchw ały w y m ag a w iększ ości trzech c z w a r tych głosów, przy obecności co najm niej połow y upra w n io n y ch do g ło s o w a nia (art. 41 par. 2 ust. praw a spółdzielczego).
Zadaniem kom isji przekształceniow ej jest przyg o to w an ie procesu p rz e kształcenia spółdzielni w spółkę praw a handlow ego. K om isja będąc organem spółdzielni jest k om petentna we w szystkich spraw ach d o ty czą cy ch p rocesu przekształcania. K om isja jest organem n iezależnym od innych o rg a n ó w sp ó ł dzielni. Należy podkreślić, iż p o w ołanie kom isji p rz ekształceniow ej nie jest niezbędnym etapem procesu przekształcenia. B ow iem zgro m a d zen ie cz łonków spółdzielni lub zebranie przedstaw icieli rrioże u c h w a lą w s z c z y n a ją c ą proces przekształcenia pow ierzyć zadania kom isji p rz ekształceniow ej za rzą dow i spółdzielni (art. 6 u. 1 proj. ust.).
Kom isja przekształceniow a m a w szczególności za zadanie prz y g o to w ać niezbędne w dalszym procesie p rz ekształcenia doku m en ty (art. 6 u. 4 projektu ustawy):
1. prz y g o to w ać dane do s p raw ozdania finansow ego na podstaw ie którego nastąpi przekształcenie;
2. sporządzić spis m ajątku spółdzielni, który nie znajdzie odzw ierciedlenia w jej bilansie;
3. prz y g o to w ać projekt u m o w y spółki z o.o. art. 162 KH (w przypadku przek ształce n ia w sp. z o.o.) lub statut spółki akcyjnej art. 309 KH (w przy padku p rz ek ształce n ia w spółkę akcyjną). P rojekt um ow y (statutu) powinien zaw ierać w szystkie postanow ienia zgodnie z przepisam i kodeksu handlowego. C zęść p ostanow ień statutu przekształconej spółdzielni pow inna się pokrywać z p o stan o w ien ia m i projektow anej um ow y (statutu) spółki. B ędzie tak w o d niesieniu do siedziby spółki, która stanowi przedm iot przedsiębiorstw a. Pewne trudności, gdy chodzi o treść p ro jektow a nej um ow y (statutu), m o g ą zaistnieć przy ustalaniu w y sokości kapitału zakładow ego art. 162 par. 2 p. 4 KH (kapi tału akc yjne go art. 309 par. 1 pkt 4) oraz przy ustalaniu wartości udziałów Art. 162 par. 2 pkt. 6 (akcji Art. 309 par. 1 pkt. 5 KH). W chwili bowiem projek to w a n ia przyszłej u m ow y (statutu) spółki, nie w iadom o na pew no, ilu członków spółdzielni będzie uczestniczyć w procesie przekształcenia;
4. P rzy g o to w a n ie projektu zasad objęcia udziałów (akcji) przez członków spółdzielni. K o m isja p rz ekształce niow a m a s w obodę przy ustalaniu zasad objęcia akcji przez członków spółdzielni. Musi jed n ak wziąć pod uwagę po stan o w ien ia art. 12 u. 1 i 2 projektu ustawy. Z godnie z nimi kapitał akcyj ny (z akładow y) o d p o w ia d a sum ie w n iesionych u d z ia łó w 14 i w kładów człon ków spółdzielni biorących udział w przekształceniu. Udziały (akcje), których łączna w artość m a o d pow iada ć wysokości kapitału udziałow ego (akcyjnego), są o b e jm o w a n e proporcjonalnie do udziałów i wkładów w funduszu udziało w ym spółdzielni (art. 12 u. 2 projektu ustawy).
P rzygotow ując projekt zasad objęcia udziałów (akcji) należy ustalić łączną w y sokość w p łat na udziały oraz w ysokość w kładów wniesionych przez człon ków spółdzielni biorących udział w przekształceniu. N astępnie należy ustalić w artość w płat na udziały i w artość w niesionych w kładów pojedynczego cz łonka oraz p r o c e n to w ą wielkość udziału członka w majątku powstałym z u działów i w k ładów w niesionych do spółdzielni przez członków spółdzielni
14 C h o d z i tu o tzw . u d z ia ł k a p ita ło w y , k tó ry p o w s ta je n a p o d sta w ie d o k o n a n ej p rzez c zło n k a w p ła ty . U d z ia ł w tym z n a c z e n iu je s t z m ie n n ą w ielk o s'cią b ila n so w ą. N a p o d staw ie u d z ia łó w k a p ita ło w y c h tw o rz o n y je s t fu n d u sz u d z ia ło w y sp ó łd z ie ln i, k tó ry je s t w bilan sie u m ie sz c z a n y po stro n ie p a sy w ó w . U d z ia ł k a p ita ło w y m u si z o stać o d ró ż n io n y od u d ziału z a d e k la ro w a n e g o , k tó ry je s t w ie lk o ś c ią s ta łą o k re ś lo n ą w sta tu c ie . W p ła ty d o k o n y w a n e nie m o g ą p rz e k ro c z y ć w y s o k o ś c i u d z ia łu z a d e k la ro w a n e g o .
biorących udział w przekształceniu. Jeżeli zatem wartość w k ład ó w i udziałów członka spółdzielni stanowi 10% udział w ogólnej sum ie udziałów i w kładów , oznacza to, że m oże on objąć 10% udziałów (akcji) spółki. Ile udziałów (akcji) i o jakiej w ysokości obejm ie członek to, j u ż tylko aspekt czysto tech niczny.
N ależy podkreślić, iż dokum enty p rz y g o to w y w a n e przez kom isję prze- kształceniową, w szczególności u m ow a (statut) spółki, d o k u m e n t regulujący zasady objęcia udziałów (akcji) przez czło n k ó w spółdzielni, m ają je d y n ie charakter projektu, który w razie potrzeby m o że być z m ieniony przez k o m i sję. W spo m n ian e dokum enty nie m ają więc charakteru w iążącego. Ich z n a czenie polega na tym, iż są one potrzebne do tego, aby proces przekształcenia mógł toczyć się dalej. Dopiero z ch w ilą p o djęcia uchw ały przez zgrom a dzenie członków spółdzielni lub zgrom adzenie przedstawiciel) o przyjęciu wyżej w ym ienionych dokum entów , nie m o g ą być one zm ienione i stają się p o d sta w ą do m ającego się dokonać przekształcenia (art. 15 proj. ust.).
W procesie przekształcenia biorą udział w szystkie organy spółdzielni. Zgrom adzenie członków spółdzielni lub zebranie przedstaw icieli p o dejm uje w formie uchw ał najistotniejsze decyzje, jak n a przykład w szc zęc ie procesu przekształcenia (art. 4, 15 i 16 proj. ust.). Z arząd spółdzielni m oże spełniać zadania kom isji przeksztalceniow ej (art. 6 u. 1 projektu ustaw y). R a d a n a d zorcza opiniuje projekt u m ow y (statutu) spółki oraz projekt objęcia akcji przez członków spółdzielni, przygotow any przez kom isję (art. 6 u. 5 proj. ust.).
Projekt przekształcenia oparty jest na zasadzie dobrow olności p rz e k sz ta ł cenia. O znacza to, że proces ten jest zależny od woli cz łonków spółdzielni. Oni d e c y d u ją o jego podjęciu i p rzeprow adzeniu, o term inie w którym m a nastąpić przekształcenie, o docelow ej form ie praw nej p rzekształcanej sp ó ł dzielni. Jednak ustaw a określa konieczność za ch o w a n ia p e w n y ch w aru n k ó w przekształcenia, bez których zm iana form y praw nej nie m oże się dokonać. Są to u staw ow e przesłanki w ażności przekształcenia.
Z godnie z art. 8 proj. ust. w a runkiem przek ształce n ia spółdzielni je st sp o rządzenie spraw ozdania finansow ego spółdzielni. S p raw ozdanie finansow e m a być dokonane w ostatnim dniu m iesiąca pop rz ed za ją ceg o m iesiąc, w którym podjęto uchw ałę w szc zy n ają cą proces przekształcania. N a sp raw ozdanie fin an sowe składa się bilans, rachunek zysków i strat oraz inform acje dodatk o w e do tych dokum entów (art. 45 ust. o ra c h u n k o w o ś c i15). S porzą dzenie w s p o m
n ianych d o k u m en tó w u m o żliw ia przedstaw ienie sytuacji m ajątkowej spółdziel ni. P ozw a la poznać w ysokość funduszu udziałow ego i zasobow ego spółdziel ni. Projekt ustaw y u s tanaw ia obo w iąz ek zatw ierdzenia w spom nianego spra w o z d an ia przez b iegłego rewidenta. C elem badania spraw ozdania finansow ego je st prz ed staw ien ie p isem nej opinii biegłego rew identa wraz z jego raportem o tym, czy s p ra w o zd an ie to je st praw idłow e, rzetelne i czy jasn o przedstaw ia sytuację m ajątkow ą, finansow ą, w y nik finansow y oraz rentow ność podm iotu (art. 65 u. 1 ust. o ra chunkow ości). Spraw ozdanie finansow e m a być p o d sta w ą do u stalenia w artości p rz ed sięb io rstw a spółdzielni (o ile spółdzielnia takie prow adzi), co je st zasadą, jeżeli chodzi o spółdzielnie pracy; (art. 181 ust. pr. spółdzielczego.) lub g eneralnie w artości m ajątku spółdzielni. Projekt ustawy stanowi, iż w artość tę ustala się ja k o wartość aktyw ów spółdzielni i po m n iejsza o jej z o b o w ią zan ia i fun d u sz e celow e oraz o wniesiony fundusz udziało w y i w kłady czło n k ó w spółdzielni. W przypadku spółdzielni posiadają cych status zakładu pracy chronionej w artość aktyw ów pom niejsza się d o d at k ow o o w ielkość Z a k ła d o w eg o F unduszu Osób N iepełnospraw nych.
Art. 7 p ro jektow anej ustaw y określa w a ż n ą zasadę, w myśl której nie m o ż n a w yłąc zy ć żadnego ze składników m ajątku spółdzielni od przejścia na spółkę w m o m e n c ie przekształcenia. Pod tym pojęciem należy, jak się w y d a je, rozum ieć przedział czasow y ro zpoczynający się od podjęcia uchwały
w szczynającej proces przek ształca n ia (art. 4 proj. ust.) do chwili wpisania spółki pow stałej z p rz ekształcenia spółdzielni do rejestru (art. 17 u. 3 proj. ust.). M ając na uw a d ze p o w y ż sz e w nioski należy stwierdzić, iż n iedopuszc zal ne je s t doko n an ie przek ształce n ia w oparciu o część m ajątku spółdzielni, w ten sposób, iż np. p o ło w a m ajątku spółdzielni zostanie podzielona między członków , zaś po w stała w w yniku przekształcenia spółka będzie fu n kc jono wać n a b azie pozostałej drugiej połow y tego majątku.
W s p o m n ia n e zasady należy rów nie ż rozum ieć w ten sposób, że zakazane są z reguły w ypłaty z m ajątku spółdzielni na rzecz jej członków , które zm n ie js z a ją jej majątek.
P ow staje pytanie, czy cz łonek biorący udział w przekształceniu może żądać w trakcie przek ształce n ia zw rotu tzw. udziałów nadobow iązkow ych, uczestnicząc w p rzekształceniu tylko udziałam i obow iązkow ym i, tzn. tymi których za d ek laro w an ia w y m a g a statut od każdego członka spółdzielni. Statut spółdzielni m o że d o puszc zać d e klarow anie przez członków spółdzielni d a l szych udziałów przek ra cza ją cy ch liczbę udziałów , k tórą każdy członek po w i nien b e z w z g lę d n ie zadeklarow ać. U staw a praw o spółdzielcze stanowi, iż cz ło n e k spółdzielni m a praw o w ypow ie d zieć udziały nadobow iązkow e, nie przestając być członkiem spółdzielni (art. 21 pr. spółdzielczego).
Odpow iadając na postaw ione w yżej pytanie należy stw ierdzić, iż cz ło n e k spółdzielni, który bierze udział w przekształceniu, m oże żądać zw rotu wpłat dokonanych na tzw. udziały n ad obow iązkow e. Przepis art. 7 projektu ustaw y nie znajdzie w tym m iejscu zastosow ania. C złonek spółdzielni m a zatem możliwość w yboru, uczestniczyć w procesie w szystkim i udziałam i, które zadeklarow ał (w tym udziałami nad o b o w ią zk o w y m i) lub brać udział w p ro c e sie przekształcania tylko udziałam i obow iązkow ym i.
S Y T U A C J A C Z Ł O N K Ó W S P Ó Ł D Z I E L N I
W M O M E N C I E P R Z E K S Z T A Ł C E N I A
P odejm ując rozw ażania nad pow yżej p rz edstaw ionym z a gadnieniem należy mieć na w zględzie trzy grupy cz łonków spółdzielni:
1. aktualni członkow ie spółdzielni biorący udział w proc esie p rz ek ształ cenia,
2. byli członkow ie spółdzielni,
3. aktualni członkow ie spółdzielni nie biorący udziału w procesie p rz e kształcenia.
Ad. 1. Projekt ustawy o p rzekształceniu spółdzielni w spółkę praw a h a n d lowego opiera się m iędzy innymi na zasadzie d o b row olnośc i przekształceń. Z asada ta oznacza, że decyzja o rozpoczęciu p rocesu p rz ekształcenia i je g o przeprow adzeniu zależy od woli najw yż szego organu spółdzielni - z g r o m a dzenia członków spółdzielni lub zebrania przedstaw icieli (art. 36 par. 1 ust. pr. spółdzielczego). Z naczenie pow y ż sz ej zasady p rzejaw ia się rów nie ż w tym, iż poszczególni cz łonkow ie spółdzielni p o d e jm u ją decyzję o u cz e stn ic z e niu w przekształceniu lub też nie (art. 14 u. 2, art. 12 u. 1). P rojekt ustaw y nie określa jak o w arunku d opuszczalności p rz ekształcenia uczestn ictw a w tym procesie określonej liczby cz łonków spółdzielni. M an k a m e n tem projektu ustawy jest, że nie określa ona, którego członka należy uznać za biorącego udział w procesie przekształcania.
W przypadku p rzekształcenia spółki akcyjne i spółki z o.o. zgodnie z przepisam i K odeksu H a n d lo w e g o 16 za przystępującego do spółki u w a ż a się akcjonariusza, który w yraźnie ośw iadczył gotow ość p rz y s tą p ie n ia 17.
16 D .U . 1934. 57. p. 502.
P rzepisy p ro jektow a nej ustaw y nie za w iera ją w tym zakresie żadnych uwag. M o żliw e są zatem dw a rozwiązania.
Z g o d n ie z p ierw szym zakłada się przystąpienie do nowo powstałej spółki w szystkich członków spółdzielni. C złonkow ie, którzy nie chcą uczestniczyć w proc esie p rzekształcania, s kładają o tym stosow ne ośw iadczenie kierowane do kom isji przekształceniow ej.
D ru g ie roz w iąza nie zakłada, że za przystępującego do spółki uważa się tego członka spółdzielni, który w yraźnie ośw iadczy kom isji przekształ ceniow ej sw o ją w olę p rzystąpienia do spółki. P oniew aż, jak zostało to wyżej zaznaczone, ustaw a nie za w iera żadnych p ostanow ień w tym względzie, m o ż liwe do p rz yję cia są oba rozw iązania. Jako bardziej praktyczne trzeba jednak uznać roz w iąza nie pierw sze, gdy w e źm ie się pod uw a g ę fakt, iż do rozpo częcia procesu przek ształce n ia w y m ag a w iększości 3A głosów członków (art. 4 p rojektu ustawy). N ależy zatem zakładać, że w iększość członków spółdziel ni będ z ie ucz estniczyła w procesie przekształcenia. Udział w procesie prze k ształc ania spółdzielni w spółkę b io rą tylko członkow ie spółdzielni. O tym, kto je s t cz ło n k ie m spółdzielni, roz strzy g ają przepisy praw a spółdzielczego (art. 17 par. 1, art. 30 ust. pr. spółdzielczego).
Ad 2. Byli czło n k o w ie spółdzielni nie m o g ą brać udziału w procesie prze k ształcania. M a ją oni n atom iast praw o do udziału w m ajątku przekształconej spółdzielni (art. 9 projektu ustawy). Z asady uczestnictw a byłych członków spółdzielni określa statut spółdzielni. P osta now ienia te m ają charakter obliga t o r y j n y 8. Stąd też niezro zu m iale brzmi zd. 2 art. 9 proj. ust., w którym stw ierdza się, iż w braku w statucie stosow nych postanow ień trzeba stosować art. 125 par. 5 ust. pr. spółdzielczego.
Z arząd spółdzielni o bow iąz any jest zaw iadom ić byłych członków o m ożli w ości zgłaszania roszczeń do m ajątku spółdzielni. Zarząd obow iązany jest um ieścić w M onitorze Spółdzielczym jed n o a w dzienniku ogólnopolskim d w a o g ło szen ia (art. 10 proj. Ust). Byli cz łonkow ie m ają praw o żądać od spółdzielni k w o t p ienięż nych w w ysokości w ynikającej ze statutu. S półdziel nia o b o w iąz an a jest zaspokoić roszczenia byłych członków w ciągu 5 lat od dnia u p ra w o m o c n ie n ia się postan o w ien ia o rejestracji spółki. K woty te p odle g a ją o p ro c en to w an iu (art. 11 u. 1 i 2 proj. Ust). R oszczenia byłych członków nie zg łoszone w term inie w y g a sa ją z m ocy praw a z ch w ilą podjęcia uchwały o p o w o łan iu spółki (art. 11 u. 3).
Ad. 3 C złonkow ie spółdzielni nie ucz estniczą cy w p rzekształceniu m a ją prawo do zw rotu wpłat w niesionych na udziały. P ow staje zagadnienie, czy tacy członkow ie m o g ą być uznani za byłych członków , a w konsekw encji, czy m ają oni praw o udziału w innym m ajątku spółdzielni, niż odpow iad a ją cy funduszowi udziałow em u. Niestety pro jek t ustaw y nie określa, kogo należy rozumieć pod pojęciem były członek. W y d a je się, że są nim i rów nie ż c z ło n kowie nie uczestniczący w procesie przekształcenia. Stąd należy uznać k o n sekwentnie prawa tych członków do m ajątku spółdzielni zgodnie z art. 9, 10,
11 proj. Ust. Zatem m ieliby oni takie praw a, j a k osoby zaliczone do grupy om ówionej w punkcie 2.
Projekt ustawy w art. 14 u. 2 stanowi, że do wypłaty członkom , którzy nie przystępują do tworzonej spółki, stosow ać należy o dpow iednio art. 26 praw a spółdzielczego. Należy uznać, kierując się treśc ią przepisu, art. 14 u. 2 proj. ust., że chodzi tu o par. 1 Art. 26 praw a spółdzielczego, który dotyczy z w ro tu udziału członkow i spółdzielni. N atom iast odesłanie nie odnosi się do par. 2 art. 26 ust. pr. spółdzielczego., który o kre śla zasadę niepodzielności m a ją t ku spółdzielni m iędzy członków w okresie jej działania. B yłoby dobrze, gdyby projekt ustawy precyzyjnie roz strzygnął p ostaw ione tu problem y.
Prawo do zwrotu wpłat w niesionych na udziały (art. 14 u. 2 proj. ust.) oraz roszczenie byłych członków do m ajątku spółdzielni (art. 9-11 proj. ust.), które stanow ią zobow iązanie p rz ekształconego podm iotu, są w yjątkiem od zasady określającej zakaz um niejszania m ajątku spółdzielni w m o m encie przekształcenia, (art. 7 proj. ust.)
P R Z E K S Z T A Ł C E N I E
K om isja przekształceniow a przed staw ia w a lne m u zg rom adzeniu cz łonków spółdzielni lub zgrom adzeniu przedstaw icieli dokum enty d o tyczące p rz y g o to w yw anego procesu przekształcenia, w szczególności chodzi tutaj o p rz y g o to wany projekt u m o w y (statutu) przyszłej spółki, projektu zasad objęcia u d z ia łów (akcji). K om isja dostarcza rów nie ż opinie rady nadzorczej dotyczącej projektu um ow y (statutu) i zasad o b e jm o w a n ia udziałów. N ależy sądzić, iż kom isja ma rów nież praw o zw ołać zgro m a d zen ie członków spółdzielni lub zgrom adzenie przedstawicieli w celu prz ed staw ien ia w spo m n ian y ch d o k u m e n tów. Z grom adzenie w spólników m oże podjąć uchw ałę o przyjęciu d o k u m e n tów stanowiących podstaw ę procesu przek ształce n ia przy g o to w an y ch przez komisję w iększością 3/4 głosów, przy o becności co najm niej połow y u p ra w
nionych do głosow ania. Jest ona akc eptacją prz ygotow anych przez kom isję prz e k sz ta łc e n io w ą w arunków , na ja k ic h odbędzie się przekształcenie.
P rzy jęc ie w s pom nianej uchw ały je st w arunkiem niezbędnym do pow ołania spółki i uc h w a le n ia jej statutu (art. 15 u. 3 proj. ust.).
O rganem u p ra w nionym do p o w o łan ia spółki jest zgrom adzenie członków spółdzielni. P ow ołanie spółki następuje w form ie uchwały, która m oże zostać po d jęta na w alnym z g rom a dzeniu członków spółdzielni, na którym podjęto uchw ałę w y ra ż a ją c ą akceptację dla z a proponow anyc h przez kom isję prz e k sz ta łc e n io w ą w a ru n k ó w p rz ekształce nia lub na zgrom adzeniu zw ołanym odrębnie. Jedna k w obu tych w ypa dkach do podjęcia uchw ały w ym aga się 3/4 głosów przy o becności co najm niej połow y upraw nionych do głosowania. P rojekt ustaw y w ym aga , aby protokół z w alnego zgrom adzenia członków spółdzielni, od m o m en tu postaw ien ia na porządku obrad punktu o podjęciu uchw ały o p o w ołaniu spółki, był sporządzony przez notariusza pod rygorem n iew a żności (art. 16 u. 2 projektu ustawy).
U c h w a ła o p o w ołaniu spółki ro z p o czy n a proces tw orzenia spółki. U chwała z g ro m a d zen ia w yraża w olę u tw orzenia spółki. Z grom adzenie członków spół dzielni p o d ejm u je rów nież uch w ałę o uchw aleniu (przyjęciu) um ow y (statutu) spółki (art. 15 u. 3 in fine proj. ust.). K o n se k w e n c ją podjęcia uchw ały p o w o łującej spółkę je st p o w ołanie o rga nów spółki. Z tą bow iem ch w ilą walne zgro m a d zen ie cz łonków spółdzielni p rzekształca się w zgrom adzenie wspól- n ik ó w - z a ł o ż y c i e li (w alne zgro m a d zen ie a k c jo n a riu s z y - założycieli). Dodać należy, iż k odeks h an d lo w y nie zna takiego organu, jak zgrom adzenie wspól- n ik ó w -z a ło ż y c ie li. D odając termin „z ało ży cie le” starano się podkreślić - jak się w y d a je - iż w tym m o m encie nie m am y jeszc ze do czynienia z ukształ t o w a n ą w pełni spółką. M im o to taki zapis należy uznać za niepotrzebny, bow iem ustan o w ien ie w ładz spółki n astępuje przed rejestracją (patrz np. art. 160 pkt. 3 KH). Z c h w ilą podjęcia uchw ały o pow ołaniu spółki zarząd spół dzielni staje się jed n o c z e śn ie zarządem spółki (art. 16. u. 5 projektu ustawy). O d rę b n ą zaś uchw ałą, p o d ję tą po pow ołaniu spółki, zgrom adzenie wspól- n ik ó w - z a ł o ż y c i e li (w alne zgro m a d zen ie w sp ó ln ik ó w -z a ło ż y c ie li) powołuje radę n a d z o rc z ą spółki (art. 16 u. 6 proj. ust.).
U c h w a ła o p o w ołaniu spółki i rady nadzorczej nie m oże być ustanowiona później niż w ciągu 6 m iesięcy od podjęcia uchw ały w szczynającej proces przekształceń. T erm in ten m oże być przedłużony o 3 m iesiące.
U tw o rz o n a w k o n sekw e ncji p rz ekształcenia spółka posiada kapitał (zakła dowy, akcyjny) w w y sokości rów nej sum ie w niesionych udziałów i wkładów cz łonków uczestn iczą cy ch w p rzekształceniu (art. 12 u. 1 proj. ust.). Jeżeli w ysokość otrzy m a n eg o w ten sposób kapitału (zakładow ego, akcyjnego) jest
niższa, niż w ym aga tego ustaw a kodeks h a n dlow y (w y so k o ść kapitału z a kładow ego musi w ynosić co najm niej 4000 zł art. 159 § 2 k.h., w y sokość kapitału akcyjnego musi w ynosić co najm niej 100 000 zł art. 311 § 1 k.h.), różnica musi zostać pokryta. Art. 12 u. 3 projektu ustaw y za kła da pokrycie w spom nianej różnicy przez członków spółdzielni. W y d a je się je d n a k , że obow iązek taki pow staje dopiero wtedy, gdy brak w spółdzielni p rz ek ształ canej innych kapitałów (np. fundusz zasobow y art. 78 § 1 p ra w a sp ółdziel czego), które m ogłyby posłużyć pokryciu tw orzonego k apitału zakładow ego, lub akcyjnego.
Projekt ustawy zakłada rów nież istnienie w pow oły w a n ej spółce kapitałów zapasow ych i innych funduszy rezerw ow ych. W a ru n k iem ich tw o rz en ia jest w cześniejsze pokrycie kapitału zakładow ego lub akcyjnego, które s ą p o d sta w ow ym i kapitałam i tych spółek, bez których nie m o g ą one istnieć. Jeżeli wspom niane warunki są spełnione, fundusz zasobow y spółdzielni przenosi się na kapitał zapasow y spółki, a pozostałe fundusze spółdzielni p rz ek ształca się w fundusze spółki określone w jej um ow ie (statucie) i w y m a g a n e przez p rz e pisy prawne (art. 13 proj. ustawy).
Przekształcenie spółdzielni w spółkę praw a h andlow ego zgła sz a ją o d powiednio do rejestru handlow ego i re jestru spółdzielni zarząd spółki oraz zarząd spółdzielni. P ostanow ienie o w pisaniu spółki do rejestru h andlow ego w ydaje się jed n o cz eśn ie z postanow ieniem o w ykreśleniu spółdzielni z re je stru spółdzielni. P o sta now ienie o w pisaniu spółki do rejestru h an d lo w e g o oraz zw iązane z tym w ykreślenie spółdzielni z rejestru spółdzielni je st skuteczne od pierw szego dnia m iesiąca przypadającego po w ydaniu p o stan o w ien ia (art. 17 proj. ust.). Z głoszenie do rejestru założonej spółki i w y kre ślenie sp ó łd ziel ni jest ostatnim etapem przekształcenia. Spółdzielnia istnieje do czasu w y kreślenia z rejestru spółdzielni, spółka pow staje od m o m en tu w pisu do re je s tru. U chw ała p o w ołująca spółkę (art. 16 u. 1 proj. ust.) traci m oc o b o w ią z u ją cą, jeżeli pow stała w w yniku przekształcenia spółdzielni s półka nie została zgłoszona do zarejestrow ania w ciągu 6 m iesięcy od dn ia podjęcia w s p o m nianej uchw ały (art. 19 proj. ust.).
A nalizow any projekt ustawy nie znalazł p oparcia w toku prac s e jm ow ych i został odrzucony w pierw szym czytaniu głosam i klu b ó w parla m en tarn y c h SLD, PSL, i „m n iejszy c h ” Partii Praw icow ych. N ależy też uznać, że w chwili obecnej nie znajduje on poparcia w środow iskach spółdzielczych.
Tym niemniej analiza treści projektu ustaw y nie traci swojej doniosłości. W prawie cyw ilnym istnieje generalnie pro b lem a ty k a dop u szc zaln o ści i sp o so bów zmiany „szaty p ra w n e j” przez podm ioty prawne. Z a g a d n ie n ia te nie są szczegółowo o pra cow ane i w yjaśnione w praw ie polskim . Jako przykład p ro
blem u należ ące g o do tej grupy zagadnień m ożna w ym ienić zgłaszany postulat n o w e liza cji p ra w a fundacyjnego idącego w kierunku dopuszczalności p ołą czenia fundacji ze stow arzyszeniem , które m a cele takie same ja k funda c j a 19. N a stępnie tytułem przykładu należy w ym ienić problem atykę sposobów i m etod przek ształce n ia spółki cyw ilnej w spółkę z o.o. A nalizow any projekt stanowić m o że niejako punkt odniesienia w om aw ianej problematyce, który za w iera roz w ią z a n ia i konstrukcje n o rm atyw ne m ogące stanowić pewien w z o rzec dla tw o rz en ia now ych rozw iązań n o rm atyw nyc h na tym polu. P rzy kładem takich rozw iązań, które pow in n y być w zorem dla innych ustaw p o ru szających p ro b le m a ty k ę p rz ekształceń jest reguła dobrow olności przekształceń, na której opiera się niniejszy projekt ustawy. Znaczenie takie m a również zasada za w arta w art. 7 projektu ustaw y w myśl której zakazuje się w yłą czenia p e w n y c h składników m ajątk o w y c h od przejścia na przekształcany podm iot.
*
A rtykuł d otyczy projektu ustaw y o przekształceniu spółdzielni w spółkę a k c y jn ą lub spółkę z ogra n ic zo n ą odpow iedzialnością. W skazano przyczyny, które u z a s a d n ia ją przyg o to w an ie projektu ustawy. S ą nim i między innymi trudności w po zy sk a n iu przez spółdzielnię now ych kapitałów. Zaznaczono, iż spółdzielnia m a inne niż spółka z o.o. lub spółka akcyjna cele, zatem p rz e k ształcenie o z n a cza nie tylko zm ianę szaty prawnej podm iotu lecz również zm ian ę celu działania. P odkreślono też, że zarów no spółka ja k i spółdzielnia są k o rp o racy jn y m i osobam i praw nym i.
P rze d sta w io n o za gadnienia prz y g o to w an ia procesu przekształcenia. Proces ten za czyna się od podjęcia stosow nej uchw ały, której treścią jest między innym i p o w o łan ie kom isji przekształceńiow ej. Zadanie jej polega na przygoto w aniu d o k u m e n tó w będ ą cy ch p o d sta w ą dla przekształcenia. Ustawow ym w a runkiem p rz ekształcenia je st o sza cow anie m ajątku spółdzielni, które p o w in no być p rz e p ro w a d z o n e w edług p rz episów ustaw y o rachunkow ości. Z a z n a czyć trzeba, iż w trakcie przek ształce n ia nie jest dopuszczalne wyłączenie j a k ie g o k o lw ie k składnika m ajątku od przejścia na tw orzoną spółkę. W y jąt
19 H . C i o c h, O p o tr z e b ie d o k o n a n ia zm ia n w p r a w ie fu n d a c y jn y m . K sięga P a m ią tko w a
D la U c zc ze n ia P ra c y N a u k o w e j P ro fe s o ra K a zim ie rza K ru c za la k a , „ G d a ń sk ie S tu d ia P ra w
kiem od w spom nianej zasady jest d opuszc zalność zw rotów tzw. udziałów nadobow iązkow ych.
Artykuł om aw ia praw a i obow iązki aktualnych i byłych członków sp ó ł dzielni w kontekście do k o n y w a n eg o przekształcenia.
Następnie przedstaw ia p roblem atykę przekształcenia. W celu dokonania przekształcenia trzeba podjąć uchw ałę o przyjęciu d o kum entów b ędących podstaw ą przekształcenia p rz ygotow anych przez kom isję przekształceniow ą. Potem konieczne jest podjęcie uchw ały o pow ołaniu spółki, która w in n a być zaprotokołow ana przez notariusza. Z c h w ilą podjęcia w spo m n ian ej uchw ały następuje przekształcenie w alnego zgro m a d zen ia cz łonków spółdzielni w zgrom adzenie w spólników , akcjonariuszy - założycieli. T w o rz o n a spółka posiada swój własny kapitał pod staw o w y (zakładow y, lub zapasow y). Projekt przew iduje rów nież tw orzenie kapitałów zapasow ych. P rzekształcenie kończy wpis do rejestru. Z tą ch w ilą przestaje istnieć spółdzielnia jak o p o d m io t p ra wa, od tego zaś m om entu istnieje spółka.
S O M E R E M A R K S O N T H E B IL L O F T R A N S F O R M IN G A C O O P E R A T IV E IN T O A C O M P A N Y O F C O M M E R C IA L L A W
S u m m a r y
T he p a p e r d e als w ith the b ill o f tra n s fo rm in g a c o o p e ra tiv e into a jo in t-s to c k c o m p a n y o r a lim ited lia b ility co m p a n y . T h e c au s es h av e b e e n g iv en w h ic h ju s tify the p re p a ra tio n o f the bill. T h ese are, am o n g o th e r th in g s , so m e d iffic u ltie s in g a in in g new c a p ita ls o n the p a rt o f the c o o p era tiv e . It has been n o ted th at if a c o o p e ra tiv e has o th e r p u rp o se s th an th o se o f a lim ited lia b ility o r jo in t-s to c k c o m p a n y , th en its tra n s fo rm a tio n d o es n o t m ean o n ly to c h an g e the leg al form o f the su b je c t b ut a lso to c h a n g e its g o a l. It has b een e m p h a siz e d th at b o th a co m p a n y and a c o o p e ra tiv e are c o rp o ra te leg al p erso n s.
T h e q u e stio n s c o n c e rn in g the p ro c e ss o f tra n s fo rm a tio n h a v e been p re se n te d . T h a t p ro c e ss starts the m o m en t an a p p ro p ria te re so lu tio n h as b e en m ad e , a re so lu tio n d e sig n e d to a p p o in t, am o n g o th er th in g s, a tra n s fo rm a tio n c o m m issio n . Its p u rp o s e c o n sists in p re p a rin g d o c u m e n ts b ein g the basis fo r tra n s fo rm a tio n . T h e sta tu to ry c o n d itio n o f tra n s fo rm a tio n is to e s tim a te the p ro p e rty o f a c o o p e ra tiv e , and th at e stim a tio n sh o u ld be c a rrie d o u t a c c o rd in g to the re g u la tio n s o f the law o f a cc o u n ta n c y . It sh o u ld be n o ted th a t d u rin g tra n s fo rm a tio n it is n o t a llo w e d to in clu d e any c o m p o n e n t o f the p ro p e rty fro m the tim e it has b e e n m ad e p a rt o f th e c o m p a n y u n d e r fo rm atio n . A n e x ce p tio n fro m th at p rin c ip le b e in g the re tu rn o f the s o -c a lle d o p tio n a l shares.
T he p a p e r d isc u sse s the rig h ts and d u tie s o f the c u rre n t an d fo rm e r m e m b e rs o f a c o o p e ra tive in the c o n te x t o f the tra n s fo rm a tio n .
T h en it g o e s no to d e p ic t th e p ro b le m s o f tran s fo rm a tio n . In o rd e r to tra n s fo rm , one has to m ak e a re so lu tio n to a c c e p t so m e d o c u m e n ts w h ich are the basis o f tra n s fo rm a tio n and are p re p are d by the tra n s fo rm a tio n c o m m issio n . T h en it is n e ce ssa ry to p a ss a re so lu tio n to e s ta b lis h a c o m p a n y w h ic h sh o u ld be m in u te d by a n o tary . A t the m o m en t o f p a ssin g the a bove re so lu tio n , the g e n era l a s s e m b ly o f the m e m b e rs o f a c o o p era tiv e is tra n s fo rm e d into an assent b ly o f p a rtn e rs, s h a re h o ld e rs -fo u n d e rs . T h u s e stab lish e d c o m p a n y p o ss e s se s its ow n basic c a p ita l (in itial o r e m e rg e n c y ). T h e p ro je c t a n tic ip a te s also the fo rm atio n o f e m e rg e n c y c ap itals. T h e tra n s fo rm a tio n c lo s e s w ith re g is tra tio n . A t the m o m en t w h en a c o o p e ra tiv e c e a se s to exit o f the s u b je c t o f law , it sta rts to e x is t as a c o o p e ra tiv e .
