Streszczenie
Problem pomiaru efektywnoĞci w systemie opieki zdrowotnej jest zagadnieniem niezwykle złoĪonym. Wynika to z koniecznoĞci uwzglĊdnienia postulatów ekono-micznych oraz postulatów społecznych. W opracowanym przez autorkĊ mikroeko-nomicznym modelu pomiaru efektywnoĞci, zwanym „trójfilarowym systemem pomia-ru efektywnoĞci zakładów opieki zdrowotnej, podejmuje siĊ próbĊ pogodzenia dwóch antagonistycznych pojĊü, jakimi są efektywnoĞü ekonomiczna oraz efektywnoĞü spo-łeczna. Konceptualizacja wspomnianego modelu przedstawiona jest w niniejszym artykule.
Słowa kluczowe: istota efektywnoci, specyfika efektywnoci w opiece zdrowotnej, efektywno ekonomiczna a efektywno społeczna w systemie opieki zdrowotnej, model pomiaru efektywnoci w opiece zdrowotnej
1. Wprowadzenie
Problematyka efektywnoci w opiece zdrowotnej charakteryzuje si wysokim stopniem zło-onoci. W powszechnym przekonaniu efektywno ekonomiczna i społeczna stoj w stosunku do siebie w wyra nej sprzecznoci. I tak, realizacja postulatów ekonomicznych wyklucza spełnianie postulatów społecznych i odwrotnie. Niemniej jednak, charakterystyka dóbr i usług sektora opieki zdrowotnej jak i ich znaczenie, nie pozwalaj na odizolowanie efektywnoci ekonomicznej od społecznej. Naley zauway , e efektywno ekonomiczna i społeczna nie tylko mog ale i mu-sz by kompatybilne. Ich wzajemna współzaleno , wpływa na ogóln efektywno systemu ocenian przez pacjenta. Przekłada si to na pewnego rodzaju schizofreni istniejcych systemów opieki zdrowotnej, gdzie dobru jakim jest opieka zdrowotna nadaje si cech dobra publicznego.
Pomimo wiadomoci złoonoci problemu, intencj autorki jest znalezienie modelu efektyw-noci, bdcego prób uzyskania kompromisu midzy efektywnoci ekonomiczn a społeczn w opiece zdrowotnej.
2. Efektywno ekonomiczna
Rozwaania dotyczce efektywnoci ekonomicznej rozpocz naleałoby od problemu współ-istnienia ograniczonoci zasobów oraz nieograniczonoci rozmiaru potrzeb ludzkich. Wszelkie potrzeby ludzkie, mog by zaspokojone, tylko wtedy kiedy pozwalaj na to dostpne rodki. Wynikiem czego jest powstanie konkurencji pomidzy rozmaitymi potrzebami osób jak równie pomidzy potrzebami poszczególnych grup osób. W wietle powyszego, ludzie zmuszeni s do podejmowania decyzji, w których ustala si jakie potrzeby i w jakim czasie zostan zaspokojone. Kada podjta decyzja o alokacji zasobów, pociga za sob tzw. koszt alternatywny, czyli koszt utraconych korzyci. Tak wic korzystno dostpnych alternatyw, rozpatrywana musi by z
punk-tu widzenia osignitych korzyci jak i z punkpunk-tu widzenia korzyci utraconych.
Efektywno ekonomiczna, słuy ocenie procesów gospodarowania podmiotów funkcjonuj-cych na rynku. Pojcie to wyraa si relacj wartoci uzyskanych efektów do nakładu czynników uytych do ich uzyskania. Wzrost wartoci efektywnoci odbywa si w wyniku, zwikszenia uzy-skiwanych efektów, przy uyciu dostpnych nakładów (podejcie wydajnociowe), bd te mi-nimalizacji nakładów przy utrzymaniu danego poziomu efektu (podejcie oszczdnociowe).
W literaturze przedmiotu podkrela si jednak niekompletno tak zdefiniowanego pojcia efektywnoci. Podejcie to pomija bowiem aspekt stawianego przez kade przedsibiorstwo celu działania. Dlatego te, ocenie efektywnoci przedsibiorstwa, oprócz stopnia zrealizowania zasady gospodarnoci (relacji efektów do nakładów), towarzyszy powinna ocena uzyskanych efektów do nakładów od strony celowoci działania1. Tak wic na efektywno przedsibiorstwa składaj si dwa komponenty2:
1. skuteczno , odnoszca si do poziomu zrealizowania załoonego celu działania przedsi-biorstwa;
2. ekonomiczno /korzystno odzwierciedlajc relacje/rónic pomidzy osignitymi efektami a poniesionymi nakładami.
Efektywno ekonomiczn, rozpatrywa mona w skali mikro oraz skali makro. W ujciu mi-kroekonomicznym efektywno w obszarze opieki zdrowotnej odnosi si do poszczególnych podmiotów, wiadczcych usługi medyczne. W tym wypadku ocenie podlega zdolno poszcze-gólnych wiadczeniodawców do wytworzenia w okrelonym czasie i z wykorzystaniem danych nakładów, okrelonej liczby usług zaspakajajcych potrzeby pacjentów. Wartym podkrelenia jest aspekt oceny celowoci podejmowanych działa charakterystyczny dla obszaru opieki zdrowotnej, gdzie wartoci najwysz jest ludzkie zdrowie i ycie3. Osignicie załoonych celów, odbywa si musi jednak przy racjonalnym, uzasadnionym ekonomicznie poziomie nakładów.
W ujciu makroekonomicznym, efektywno w obszarze opieki zdrowotnej, rozwaa si jako relacj nakładów do efektów w odniesieniu do sektora opieki zdrowotnej jako czci gospodarki narodowej. W rzeczywistoci oznacza to utrzymanie, zaplanowanej wielkoci wydatków na zdro-wie, okrelonej jako procent PKB. Analiza danych krajów OECD pozwala wnioskowa , e im wyszy poziom rozwoju gospodarczego danego kraju, tym wyszy udział wydatków zdrowotnych w PKB, jak i wysoko wydatków zdrowotnych w przeliczaniu na jednego mieszkaca4. Oznacza to, e wielko dystrybuowanych rodków zdrowotnych w systemie jest determinowana pozio-mem rozwoju gospodarczego kraju5.
1
Matwiejczuk R., EfektywnoĞü – próba interpretacji. „Przegląd Organizacji”,2000, nr.11, s. 27.
2 Grzesiak S., EfektywnoĞü funkcjonowania przedsiĊbiorstwa – aspekty prakseologiczne i ekonomiczne. W: PrzedsiĊbiorstwo na rynku. Gospodarka Polska w procesie transformacji systemowej, materiały konferencyjne Uni-wersytetu SzczeciĔskiego, nr 17, Szczecin 1996: s. 62.
3 Rudawska I., Opieka zdrowotna, aspekty rynkowe i marketingowe. PWN, Warszawa 2007: s. 25. 4 Frequently Requested Health Data 2009.
5 Culyer A.J., Cost containment in Europe, Health Care Financing, Annual Supplement, 1989:21–32,s.24.W: Włodarczyk W.C., Polityka zdrowotna w społeczeĔstwie demokratycznym. ŁódĨ, Kraków, Warszawa, Vesalius, 1996: s. 297
3. Efektywno społeczna
Cho ograniczenia ekonomiczne determinuj zachowania podmiotów gospodarki kapitali-stycznej w tym podmiotów rynku opieki zdrowotnej, naley mie na uwadze charakter dobra spo-łecznego jakim jest opieka zdrowotna. Efektywno w aspekcie społecznym, analizowana w sze-rokiej perspektywie, odnosi si do stopnia realizacji celów społecznych w stosunku do poniesio-nych nakładów. W odrónieniu od efektywnoci ekonomicznej efekty osigane przy danym po-ziomie nakładów s trudno mierzalne. Najczciej jako nadrzdny cel społeczny wymienia si sprawiedliwo społeczn.
Ze wzgldu na charakter wiadczonych w sektorze opieki zdrowotnej dóbr, sprawiedliwo społeczna nabiera jeszcze wikszego znaczenia ni w przypadku pozostałych sektorów gospodar-ki. Aspekt sprawiedliwoci społecznej w sektorze opieki zdrowotnej analizowany jest najczciej w trzech obszarach: stanu zdrowia, alokacji rodków i korzystania.
Oprócz ogólnie zdefiniowanego celu sprawiedliwoci w sektorze opieki zdrowotnej, którego realizacja przełoy ma si na efektywno społeczn tego sektora, wyodrbnia si równie dwa kolejne – dostpno i wzrost jakoci wiadcze zdrowotnych6. Osignicie wymienionych celów przełoy si ma na wzrost zdrowotnoci społeczestwa.
Jak pisze W.C. Włodarczyk, dostpno do wiadcze opieki zdrowotnej, jest najwaniejszym problemem do rozstrzygnicia przez kad polityk zdrowotn. Według wymienionego autora dostpno do ochrony zdrowia ma dwojaki charakter: polityczny i techniczny. W sensie politycz-nym, odnosi si do sposobu zdefiniowania uprawnie do korzystania ze wiadcze zdrowotnych w jednej z nastpujcych form7:
• jako obywatelskie prawo;
• jako uprawnienie wynikajce z umowy ubezpieczeniowej;
• jako zrónicowane uprawnienie uzalenione od sytuacji majtkowej osoby.
Okrelenie jednej z danych form dostpu decyduje o charakterze modelu systemu opieki zdrowotnej w danym kraju.
Dostpno w ujciu technicznym odnosi si do nastpujcych kategorii8: • osigalnoci,
• dostpnoci przestrzennej, • dostpnoci organizacyjnej, • dostpnoci kosztowej, • czy akceptowalnoci.
Kolejnym, cho nie mniej wanym, stawianym przez polityk zdrowotn celem społecznym jest poprawa jakoci opieki medycznej. Ogólnie przyjta definicja jakoci w opiece zdrowotnej, opracowana przez Amerykaski Instytut Medyczny podaje, i „ jako opieki to zakres, w jakim wiadczenia zdrowotne udzielane jednostkom i populacjom zwikszaj prawdopodobiestwo
6 Golinowska S., Polityka społeczna paĔstwa w gospodarce rynkowej: studium ekonomiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997, s. 101.
7 Włodarczyk W.C., Polityka zdrowotna w społeczeĔstwie demokratycznym. ŁódĨ, Kraków, Warszawa, Vesalius, 1996, s. 300.
uzyskania pozytywnego efektu zdrowotnego i s zgodne z aktualn wiedz profesjonaln”9. W modelu pomiaru jakoci A. Donabebediana, ocenie podlegaj trzy elementy procesu wiadcze-nia usług medycznych10:
1. Struktura: zasoby uywane do produkcji wiadcze tj. ludzie, ich kwalifikacje, wiek, in-frastruktura materialna, rozmieszczenie, wielko , własno , obcienie wynikajce z liczby korzystajcych.
2. Proces: cig czynnoci i działa podejmowanych w czasie udzielania wiadcze, zasady ich udzielania, wzorce korzystania.
3. Wyniki: rzeczywicie uzyskany rezultat wiadczonych usług, oceniany w kategoriach stanu zdrowia.
Wród kryteriów oceny jakoci opieki zdrowotnej wymienia si najczciej, wspomniane ju efekty zdrowotne, jak i jako ycia, satysfakcj pacjentów czy realno wydatków. Zasadno stosowania tych kryteriów w procesach decyzyjnych oraz wykonawczych podkrelana jest w stra-tegii wiatowej Organizacji Zdrowia – Zdrowie dla Wszystkich w XXI wieku.
4. Efektywno ekonomiczna a efektywno społeczna
Pogodzenie postulatów ekonomicznych oraz postulatów społecznych w systemie opieki zdro-wotnej przysparza wielu trudnoci. Rozbieno pomidzy równoci a efektywnoci w demo-kratycznych gospodarkach kapitalistycznych jest nieunikniona. Niemniej jednak jak stwierdza Arthur Okun, oba systemy potrzebuj si nawzajem, aby wprowadzi troch racjonalnoci do wymogu równoci i troch humanitaryzmu do wymogu efektywnoci11.Dlatego te nie naley porzuca stara majcych na celu znalezienie kompromisu pomidzy dwoma antagonistycznymi pojciami jakimi s efektywno ekonomiczna i efektywno społeczna.
Ekonomiczne cele działania zakładów opieki zdrowotnej powinny by kompatybilne z celami społecznymi tyche jednostek. Charakterystyka efektywnoci w ujciu celowociowym w odnie-sieniu do obszaru opieki zdrowotnej prezentowana jest w tabeli poniej.
9 Friedman M.A., Issues in measuring and Improving Health Care Quality, Health Care Financing Review, Vol.16, No 4, Summer1995:1–14. W: Włodarczyk W.C., Polityka zdrowotna w społeczeĔstwie...op.cit., s. 307.
10 Donabedian A., Evaluating the Anality of Medical Care. Health Services Research, 1992: s.345–365.
11 Okun A., Egalite vs efficacite: comment trouver l’equilibre? Economica, Paris, 1982, s. 4. W: Pyka R., Globalizacja – sprawiedliwoĞü społeczne, efektywnoĞü ekonomiczna. Francuskie dylematy, Wydawnictwo Uniwersytetu ĝląskiego, Ka-towice, 2008: s. 27.
Tabela 1. Charakterystyka efektywnoĞci w obszarze ochrony zdrowia EFEKTYWNO
Elementy charakterystyki Podejcie celowociowe
Podstawowe załoenia • realizacja społecznych i ekonomicznych celów zdrowotnych jest przesłank powoływania instytucji medycznych
• w procesie tworzenia i funkcjonowania instytucji medycznych ludzie postpuj racjonalnie, tzn. w procesie decyzyjnym kieruj si przyjtymi celami i zmierzaj do ich realizacji przy moliwie naj-mniejszych nakładach tj. zuyciu osobogodzin pracy personelu me-dycznego, iloci rodków farmaceutycznych, sprztu medycznego etc.
Istota efektywnoci • efektywno mierzona jest stopniem realizacji załoonych ce-lów instytucji medycznych przy racjonalnoci gospodarowania (kształtowania optymalnych relacji efektów do nakładów, np. po-prawa zdrowotnoci pacjenta w stosunku do czasu leczenia) • interpretacja istoty efektywnoci w obrbie „triady”: cele insty-tucji medycznych – efekty ekonomiczne/społeczne – nakłady (finan-sowe/rzeczowe)
Etapowo oceny efektywnoci Etap I – okrelenie stopnia realizacji zamierzonych celów (skuteczno ), np. skuteczno diagnoz medycznych
Etap II – okrelenie stopnia wykorzystania posiadanych zasobów (wydaj-no ), np. zuycie materiałów medycznych w procesie leczenia
Kryteria oceny efektywnoci • skuteczno – maksymalizacja zgodnoci uzyskiwanych efek-tów w odniesieniu do załoonych celów instytucji medycznych. • racjonalno gospodarowania:
9 korzystno – maksymalizacja rónicy pomidzy uzy-skiwanymi efektami a ponoszonymi nakładami tj. wielko uzyskanych rodków na pacjenta a koszt leczenia
9 ekonomiczno – optymalizacja relacji pomidzy uzy-skiwanymi efektami a ponoszonymi nakładami tj. stan zdrowia pacjenta a koszt pobytu w placówce medycznej
Przykładowe miary efektyw-noci
• stopie osignicia realizowanego celu (społeczne-go/ekonomicznego)
• zysk w przypadku prywatnych instytucji medycznych • wydajno , produktywno rentowno
ródło: Opracowanie własne na podstawie: R.Matwiejczuk: Efektywno – próba interpretacji. „Przegld Organizacji”,2000, nr. 11, s. 28.
Podobnie jak w przypadku przedsibiorstw zasadnym wydaje si by mierzenie efektywnoci w systemie opieki zdrowotnej według dwóch kryteriów – skutecznoci oraz racjonalnoci. Przy-kłady wska ników efektywnoci w obszarze wymienionych kryteriów przedstawia tabela poniej.
Tabela 2. Kryteria pomiaru efektywnoĞci w opiece zdrowotnej Kryteria efektywnoci ekonomicznej Kryteria efektywnoci społecznej Skuteczno (stosunek uzy-skanych efektów w odniesieniu do załoonych celów ekono-micznych i społecznych sektora opieki zdrowotnej)
Racjonalno gospodarowania Skuteczno
(stosunek uzy-skanych efek-tów w odniesie-niu do załoo-nych celów ekonomicznych i społecznych sektora opieki zdrowotnej) Racjonalno gospodarowania Ekonomiczno = efekty/nakłady Korzystno = efekty – nakłady Ekonomiczno = efek-ty/nakłady Korzystno = efekty – nakłady
Przykłady w skali makro
zmniejszenie tempa wzrostu wydatków zdrowotnych systemu podniesienie zdrowotnoci społeczestwa w stosunku do wielkoci wy-datków zdro-wotnych nadwyka rodków finansowych w budecie płatnika objcie opiek zdrowotn wikszej czci populacji poniesienie jakoci usług w stosunku do wielkoci wy-datków zdro-wotnych poziom zwikszenia si zdrowot-noci społe-czestwa
Przykłady w skali mikro
zmniejszenie tempa wzrostu kosztów funk-cjonowania instytucji me-dycznej wzrost produk-tywnoci jed-nostki medycz-nej tj. zwiksze-nie liczby porad zdrowotnych przy stałym poziomie za-trudnienia per-sonelu medycz-nego nadwyka rodków finansowych w budecie placówki publicznej lub zysk jednostki prywatnej zapewnienie dostpnoci do wiadcze jednostki me-dycznej szerszej grupie miesz-kaców regionu wzrost jakoci wiadcze zdrowotnych przy niezmie-nionym pozio-mie rodków finansowych jednostki poziom zwikszenia si dostpno-ci do wiad-cze placówki
ródło: Opracowanie własne.
Pogodzenie efektywnoci ekonomicznej z efektywnoci społeczn nastpuje poprzez minima-lizacj nakładów systemu przy realizacji kluczowych priorytetów (celów systemu). W sektorze opieki zdrowotnej, przekłada si to na realizacj celu dostpnoci, jakoci, oraz sprawiedliwoci społecznej prowadzcych do zwikszenia zdrowotnoci społeczestwa przy jednoczesnym ograni-czaniu całociowych nakładów wyraanych jako odsetek PKB.
5. Model pomiaru efektywnoci w opiece zdrowotnej
Charakterystyka rynku opieki zdrowotnej nie pozwala na wprowadzenie gotowych rozwiza w zakresie pomiaru efektywnoci ekonomicznej czy społecznej, stosowanych w przedsibiorstwach. Istnieje zatem konieczno opracowania systemu oceny efektywnoci zakładów opieki zdrowotnej, z uwzgldnieniem charakteru prowadzonej przez te instytucje działalnoci. Problem efektywnoci zakładów opieki zdrowotnej jako podstawowych pomiotów sektora determinujcych jego ogóln efektywno , naley rozpatrywa kompleksowo. Podejcie to, winno łczy analiz porównawcz stopnia absorpcji zasobów systemu przez poszczególne jednostki, sposób ich wykorzystania czy poziom zaspokojenia potrzeb pacjentów.
Proponowany przez autork mikroekonomiczny model „trójfilarowego systemu pomiaru efektywnoci zakładów opieki zdrowotnej”, opiera si na trzech nastpujcych filarach:
I. filar zasobowy II. filar kosztowy III. filar społeczny Filar I ZASOBOWY
Analiz efektywnoci rozpocz naley od badania stopnia absorpcji zasobów systemu przez poszczególne podmioty rynku usług medycznych. Wielko absorpcji rodków mierzona by powinna za pomoc zestawu wska ników. Wielko uzyskiwanych rodków wyraona moe by jako stosunek wartoci udzielanych wiadcze do wielkoci danego podmiotu (mierzon liczb pacjentów, wartoci aktywów etc.) W obszarze filara ogólnego, naley oczekiwa odpowiedzi na pytanie „jakimi zasobami dysponuje dany zakładu opieki zdrowotnej”. Informacja ta, sama w sobie nie stanowi jeszcze o efektywnoci funkcjonowania danego zakładu. Istotne znaczenie ma sposób wykorzystania uzyskiwanych rodków, przy uwzgldnieniu poziomu realizacji celu do jakiego zakład opieki zdrowotnej został powołany. Tak wic dopiero zestawienie informacji z filara zasobowego z danymi dwóch kolejnych filarów – kosztowego i społecznego, pozwala na ocen efektywnoci działania omawianych podmiotów.
Filar II KOSZTOWY
Analiza alokacji rodków systemu pomidzy poszczególne podmioty uzupełniona powinna by badaniem sposobu ich wykorzystania. Gospodarno danego podmiotu, przejawia si powinna w niskim koszcie jednostkowym wykonywanej usługi medycznej. Wikszo zakładów opieki zdrowotnej w Polsce, mimo istniejcych regulacji prawnych nie prowadzi jednak rachunku kosztów. Nie pozwala to na ocen efektywnoci działania poszczególnych podmiotów a za czym idzie, na zweryfikowanie pogldu o niedofinansowaniu rynku opieki zdrowotnej. Wycena procedur medycznych jest punktem wyjcia do oceny sposobu wykorzystania publicznych rodków przez publiczne jak i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej oraz adekwatnoci wielkoci tych rodków w systemie. W obrbie filara specjalistycznego stawiane jest pytanie „ile kosztuje wyleczenie pacjenta w danej jednostce?”
Filar III SPOŁECZNY
Pomiar efektywnoci w sektorze opieki zdrowotnej nie jest kompletny bez uwzgldnienia aspektu społecznego. Stopie zaspokojenia potrzeb zdrowotnych pacjentów przez dany podmiot
wpływa na satysfakcje pacjenta. W sektorze opieki zdrowotnej efektywno społeczna powinna by silnie skorelowana z efektywnoci ekonomiczn. Zakłady opieki zdrowotnej uzyskujce wysoki poziom efektywnoci ekonomicznej nie mog zosta uznane za efektywne w przypadku, gdy nie realizuj stawianego przed nimi celu społecznego, przejawiajcego si w wyraanej satysfakcji. Zatem filar społeczny dostarcza odpowiedzi na pytanie „ jaka jest satysfakcja pacjenta z usług danego zakładu opieki zdrowotnej”.
Model „trójfilarowego systemu pomiaru efektywnoci” przedstawiony został w poniszej tabeli.
Tabela 3. Model pomiaru efektywnoĞci
TRÓJFILAROWY SYSTEM POMIARU EFEKTYWNO I
Filar I: Zasobowy Filar II: Kosztowy Filar III: Społeczny
Obszar analizy:
– poziom absorpcji rodków systemu
Obszar analizy:
– koszt wiadczonych usług
Obszar analizy: – zadowolenie pacjentów
ródło: Opracowanie własne.
Współzaleno filarów przedstawionego modelu, pozwala na przeprowadzenie kompleksowej analizy efektywnoci działania zakładów opieki zdrowotnej. Potencjalne interakcje zachodzce pomidzy trzema filarami efektywnoci przedstawione zostały w postaci „siatki efektywnoci”.
Optymalna kombinacja w obszarze trzech zdefiniowanych filarów efektywnoci sprowadza si powinna do wystpowania równolegle trzech zjawisk:
• niskiej absorpcji rodków systemu przez zakład opieki zdrowotnej, • niskiego kosztu wiadczonych usług w zakładzie opieki zdrowotnej,
• wysokiego poziomu zadowolenia pacjentów z usług zakładu opieki zdrowotnej.
Naley uzna , e przy powyszej kombinacji zjawisk wystpuje efektywno ekonomiczno – społeczna zakładu, która to przekłada si bdzie na efektywno całego systemu.
Najmniej korzystny wariant zakłada współistnienie trzech nastpujcych zjawisk przekładajcych si na negatywn ocen efektywnoci działania zakładu opieki zdrowotnej:
• wysokiej absorpcji zasobów systemu przez zakład opieki zdrowotnej, • wysokiego kosztu wiadczonych usług,
• niskiego poziomu zadowolenia pacjentów z usług zakładu opieki zdrowotnej.
Grupa pozostałych moliwych interakcji pomidzy trzema filarami efektywnoci modelu przedstawiona została w tabeli poniej.
Tabela 4. Siatka efektywnoĞci zakładu opieki zdrowotnej Filar I Absorpcja zasobów systemu Filar II Koszt wiadczonych usług Filar III
Zadowolenie pacjentów Wariant
efektywny efektywny efektywny społecznie i nieefektywny ekonomicznie nierealistyczny nierealistyczny nie efektywny nie efektywny nie efektywny nie efektywny
„wysoka warto dla zdefiniowanego filaru” „niska warto dla zdefiniowanego filaru”
ródło: Opracowanie własne.
W przypadku kiedy zjawisku wysokiej absorpcji zasobów systemu towarzyszy wysoki koszt wiadczonych usług oraz due zadowolenie pacjentów, naley uzna , i przy braku efektywnoci ekonomicznej wystpuje efektywno społeczna. Efektywno społeczn w tym wypadku naley uzna za krótkookresow. W dłuszym okresie brak racjonalnej gospodarki zasobami musi negatywnie przełoy si na efektywno społeczn.
6. Uwagi kocowe
Problemem systemu opieki zdrowotnej w Polsce jest jego rosnca niewydolno , przejawiaj-ca si w ograniczonym dostpie obywateli do usług medycznych. Limitowane rodki finansowe systemu oraz rosnce potrzeby zdrowotne społeczestwa wymuszaj wiksz racjonalizacj dzia-ła podmiotów wiadczcych usługi na rynku. Koniecznym jest dokonywanie pomiaru efektyw-noci funkcjonowania tych podmiotów. Pomimo e, od momentu powołania instytucji zakładu opieki zdrowotnej, minło prawie 20 lat, do tej pory nie wypracowano systemu pomiaru efektyw-noci działania tych jednostek. Wprowadzenie systemu pomiaru efektywefektyw-noci działania zakładów opieki zdrowotnej - instytucji majcych prawo do dysponowania publicznymi rodkami finanso-wymi, jest wanym zadaniem stojcym przed decydentami systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Opracowanie systemu pomiaru efektywnoci funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej jest jednak zadaniem złoonym. W tym wypadku nie istnieje moliwo wdraania gotowych rozwi-za pomiaru efektywnoci charakterystycznych dla przedsibiorstw. Efektywno w systemie opieki zdrowotnej rozpatrywana powinna by równorzdnie w dwóch obszarach – ekonomicznym oraz społecznym. W powszechnym przekonaniu pogodzenie postulatów ekonomicznych oraz społecznych nie jest moliwe. W opinii autorki nie tylko mona ale i trzeba poszukiwa sposobów godzenia efektywnoci ekonomicznej oraz społecznej w systemie opieki zdrowotnej. Charaktery-styka sektora nie pozwala bowiem na zaniechanie spełniania postulatów zarówno ekonomicznych jak i społecznych. Przedstawiona przez autork konceptualizacja modelu, nazwanego „
trójfilaro-wym systemem pomiaru efektywnoci zakładów opieki zdrowotnej” jest prób rozwizania przed-stawionego dylematu.
Przedstawiony model jest czci pracy badawczej autorki, prowadzonej w ramach rozprawy doktorskiej – „Efektywno funkcjonowania publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdro-wotnej w Polsce”.
%LEOLRJUDILD
1. Donabedian A., Evaluating the Anality of Medical Care. Health Services Research, 1992. 2. Frequently Requested Health Data 2009.
3. Golinowska S., Polityka społeczna pastwa w gospodarce rynkowej : studium ekonomiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997.
4. Grzesiak S., Efektywno funkcjonowania przedsibiorstwa – aspekty prakseologiczne i eko-nomiczne. W: Przedsibiorstwo na rynku. Gospodarka Polska w procesie transformacji syste-mowej, materiały konferencyjne Uniwersytetu Szczeciskiego, nr 17, Szczecin 1996.
5. Matwiejczuk R., Efektywno – próba interpretacji. „Przegld Organizacji”,2000, nr.11. 6. Pyka R., Globalizacja – sprawiedliwoĞü społeczna, efektywnoĞü ekonomiczna. Francuskie
dylematy, Wydawnictwo Uniwersytetu lskiego, Katowice, 2008.
7. Rudawska I., Opieka zdrowotna, aspekty rynkowe i marketingowe. PWN, Warszawa 2007. 8. Włodarczyk W.C., Polityka zdrowotna w społeczestwie demokratycznym. Łód , Kraków,
EFFICIENCY IN HEALTHCARE SYSTEM Summary
Efficiency assessment in the healthcare system is highly complicated issue. It stems from the necessity of taking into consideration economical as well social as-pects. Elaborated by the author microeconomic model of efficiency assessment, called: tri-pillar system of health care institutions efficiency assessment, is attempt to reconcile two antagonistic issues economic efficiency with social efficiency. Ar-ticle reveals mentioned model.
Keywords: essence of efficiency, characteristic of efficiency in healthcare system, economical efficiency versus social efficiency in healthcare system, model of efficiency assess-ment in healthcare
Anna Lachowska
Katedra Ekonomiki Przedsibiorstw Wydział Zarzdzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciski
ul. Cukrowa 8, Szczecin e-mail: fiedo5@tlen.pl
