Streszczenie
Faktoring jest nowoczesnym zewnĊtrznym Ĩródłem finansowania, odgrywającym coraz waĪniejszą rolĊ w finansowaniu rodzimych przedsiĊbiorstw, zwłaszcza w okre-sie kryzysu. W artykule podjĊto próbĊ usystematyzowania wiedzy o tym, czym jest faktoring i jakie pełni funkcje. Wskazano na szereg korzyĞci wiąĪących siĊ z wyko-rzystaniem faktoringu przez współczesne firmy a takĪe zwrócono uwagĊ na strukturĊ rozwijającego siĊ w Polsce rynku faktoringowego. Zaprezentowane w opracowaniu dane Polskiego Związku Faktorów wskazują na dynamiczny rozwój instytucji fakto-ringowych w naszym kraju, co moĪe byü wynikiem rosnącej ĞwiadomoĞci przedsiĊbiorców o dostĊpnych moĪliwoĞciach finansowania biznesu, wzrostem wie-dzy na temat faktoringu i jego zalet.
Słowa kluczowe: faktoring, zarządzanie naleĪnoĞciami, finansowanie przedsiĊbiorstwa 1. Wprowadzenie
Zarządzanie finansami współczesnych przedsiĊbiorstw w obliczu kryzysu gospodarczego staje siĊ kluczowym zadaniem kadry zarządzającej kaĪdego podmiotu. Decyzje inwestycyjne są nieco pomijane i odsuwane na dalszy plan a priorytetem staje siĊ podejmowanie skutecznych decyzji finansowych (związanych z pozyskiwaniem Ĩródeł finansowania). W trudnych i burzliwych warunkach okresu kryzysu jedynie osoba doskonale wykształcona i posiadająca olbrzymie do-Ğwiadczenie bĊdzie w stanie racjonalnie przeprowadziü proces podejmowania decyzji finansowych. Rozwiązaniem problemów finansowych dla przedsiĊbiorstw moĪe byü faktoring – nowoczesny sposób pozyskiwania Ğrodków finansowych. Na podstawie literatury, licznych artyku-łów ekonomiczno – finansowych oraz innych opracowaĔ moĪna uznaü, Īe wymienione Ĩródło finansowania nabiera coraz wiĊkszego znaczenia, zwłaszcza w sytuacji osłabienia koniunktury gospodarczej. Niejednokrotnie jednak autorzy wskazują, iĪ omawiana forma finansowania jest nadal mało zanana wĞród przedsiĊbiorców. Stąd uzasadnione wydaje siĊ podjĊcie w niniejszym artykule tematu faktoringu.
Celem artykułu jest zaprezentowanie istoty faktoringu, jako nowoczesnej formy finansowania przedsiĊbiorstwa oraz usystematyzowanie i przybliĪenie wiedzy o tym, czym jest faktoring, jakie są jego rodzaje i funkcje. W artykule podjĊto próbĊ ukazania korzyĞci, jakie płyną z pozyskania Ğrodków finansowych w drodze faktoringu oraz zobrazowano obecną sytuacjĊ branĪy faktoringo-wej w Polsce.
2. Finansowanie przedsiĊbiorstwa – kluczowy problem w zarządzaniu finansami
Posiadanie niezbĊdnej iloĞci kapitału jest konieczne dla bieĪącego funkcjonowania i rozwoju kaĪdej działalnoĞci gospodarczej. Odpowiedni dobór Ĩródeł finansowania dla sfinansowania aktywów przedsiĊbiorstwa a takĪe właĞciwy sposób zarządzania kapitałem pozwala realizowaü cele firmy tak w krótkim, jak i w długim okresie. Dokonanie najkorzystniejszego wyboru uzaleĪ-nione jest w wysokim stopniu od liczby alternatyw wyboru, róĪnorodnoĞci Ĩródeł finansowania dostĊpnych na rynku. WieloĞü wariantów wyboru daje bowiem moĪliwoĞü pozyskania i uzyskania kombinacji najkorzystniejszych sposobów finansowania z punktu widzenia kosztów, dostĊpnoĞci i innych kryteriów uwzglĊdnianych przy podejmowaniu decyzji finansowych.
Katalog moĪliwych do pozyskania Ĩródeł finansowania przedsiĊbiorstwa jest obecnie doĞü obszerny. Posługując siĊ najczĊĞciej dokonywanymi klasyfikacjami kapitał moĪna podzieliü uwzglĊdniając Ĩródło jego pochodzenia bądĨ prawo własnoĞci. Ze wzglĊdu na pierwsze kryterium kapitał dzieli siĊ na zewnĊtrzny i wewnĊtrzny. UwzglĊdniając z kolei kryterium pozycji prawnej dawcy kapitału – na własny oraz obcy1 (por. Tab. 1).
Tabela 1. ħródła finansowania przedsiĊbiorstwa ħródła finansowania przedsiĊbiorstwa
ZewnĊtrzne WewnĊtrzne Obce: - kredyt bankowy - kredyt kupiecki - poĪyczki - obligacje - leasing - franchising
- porĊczenia kredytowe - forfaiting - faktoring Własne: - akcje - udziały - dopłaty wspólników - nowi wspólnicy - zysk netto - amortyzacja - przekształcenia w aktywach - przekształcenia w pasywach
ħródło: Opracowanie własne.
Rynek finansowania wewnĊtrznego charakteryzuje siĊ pozyskiwaniem Ğrodków z własnych zasobów. Obejmuje wiĊc samofinansowanie, polegające na przeznaczaniu nadwyĪek finansowych (zysku netto i amortyzacji) na finansowanie rozwoju przedsiĊbiorstwa. Finansowanie wewnĊtrzne to takĪe pozyskiwanie Ğrodków finansowych ze sprzedaĪy zbĊdnych składników majątku (np. maszyn, urządzeĔ, gruntów). Takie działania powodują zmiany w strukturze majątkowej i pozwa-lają na racjonalne wykorzystywanie posiadanych zasobów. WewnĊtrzne Ĩródła własne to takĪe przyspieszenie rotacji aktywów obrotowych: sprzedaĪ zapasów, polityka zarządzania naleĪno-Ğciami ukierunkowana na skracanie terminów płatnoĞci, minimalizacja kosztów magazynowania i transportu. Działania te uwalniają kapitał, który moĪe byü przeznaczony na finansowanie bieĪą-cego funkcjonowania i rozwoju firmy2.
Kapitały własne, ale mające swoje Ĩródło na zewnątrz podmiotu tworzone są przez wkłady 1
Por. Z. LeszczyĔski., A. Skowronek-Mielczarek, Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, Difin, Warszawa 2001, s. 147.
2
Por. A. Skowronek-Mielczarek, Małe i Ğrednie przedsiĊbiorstwa. ħródła finansowania, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2003, s. 27.
wnoszone przez właĞcicieli i wspólników w fazie powstawania firmy oraz dopłaty dotychczaso-wych właĞcicieli. Kapitał własny zewnĊtrzny moĪe takĪe dotrzeü do podmiotu dziĊki rozszerzaniu grona właĞcicieli (wspólników, współudziałowców, akcjonariuszy) – ta forma pozyskiwania kapitału powoduje zmniejszenie niezaleĪnoĞci finansowej i decyzyjnej dotychczasowych właĞci-cieli.
Alternatywą dla finansowania własnego są obce Ĩródła pochodzenia kapitału. ħródła te cha-rakteryzują siĊ tym, Īe kapitał jest postawiony do dyspozycji kapitałobiorcy tylko na okreĞlony czas, po upływie którego musi nastąpiü zwrot wraz z odsetkami. Kapitały obce nie mogą byü wykorzystane przez przedsiĊbiorstwo do finansowania dowolnego celu, a wierzyciel ma prawo kontrolowania zgodnoĞci sposobu wydatkowania Ğrodków z wczeĞniejszymi ustaleniami3
.
Głównym Ĩródłem kapitału obcego o charakterze tradycyjnym jest kredyt bankowy. Zgodnie z Prawem bankowym „przez umowĊ kredytu bank zobowiązuje siĊ oddaü do dyspozycji kredyto-biorcy na czas oznaczony w umowie kwotĊ Ğrodków pieniĊĪnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje siĊ do korzystania z niej na warunkach okreĞlonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu”4. Banki oferują swoim klientom róĪnego rodzaju kredy-ty: krótko-, Ğrednio-, długoterminowe, obrotowe, inwestycyjne, złotówkowe lub dewizowe, lombardowe, hipoteczne, w rachunku kredytowym bądĨ w rachunku bieĪącym i inne5
.
Poza tradycyjnymi Ĩródłami kapitału obcego (kredytem bankowym, kupieckim, poĪyczkami czy obligacjami) na rynku pojawiły siĊ takĪe nowoczesne Ĩródła finansowania. WĞród nich znaj-dują siĊ: leasing, franchising, forfaiting i faktoring. Są to Ĩródła finansowania, posiadające obcobrzmiące nazwy, które dopiero zdobywają polski rynek.
Leasing – alternatywa wobec kredytu, jest zgodnie z Kodeksem cywilnym umową, w której „finansujący zobowiązuje siĊ w zakresie działalnoĞci swojego przedsiĊbiorstwa, nabyü rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach okreĞlonych w tej umowie, oddaü tĊ rzecz korzystającemu do uĪywania i pobierania poĪytków przez czas okreĞlony, a korzystający zobowiązuje siĊ zapłaciü finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniĊĪne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego”6. Leasing jest stosunkowo łatwo dostĊpną, a przede wszystkim elastyczną formą finansowania.
Inną nowoczesną formą finansowania długoterminowego jest franchising. Zgodnie z umową franchisingu jedna ze stron przyznaje drugiej, w zamian za bezpoĞrednie i poĞrednie wynagrodze-nie pieniĊĪne, prawo do wykorzystywania własnoĞci intelektualnej lub przemysłowej dla celów rynkowych7. Ta forma finansowania jest szansą dla wielu firm ze wzglĊdu na moĪliwoĞü wyko-rzystania wypracowanych przez franchisodawcĊ reputacji, zaufania, koncepcji, wiedzy, 3
Por. T. Łuczka, Kapitał jako przedmiot gospodarki finansowej małego i Ğredniego przedsiĊbiorstwa prywatnego. Wprowadzenie do finansów przedsiĊbiorstwa, wyd. Politechniki PoznaĔskiej, PoznaĔ 1997, s. 48.
4
Prawo bankowe z 29 sierpnia 1997 roku, art. 69.1.
5
Szerzej w: A. Skowronek – Mielczarek, Małe Ğrednie przedsiĊbiorstwa. ħródła finansowania, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2005, s. 67; J. Iwin, Z. Niedzielski, Amortyzacja w finansach przedsiĊbiorstw, Uniwersytet SzczeciĔski, Szczecin 2002, s. 25–26.
6
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (z póĨniejszymi zmianami), art. 709.
7
doĞwiadczenia, organizacji i procedur oraz okreĞlonego rodzaju praw (znaków towarowych, patentów). UmoĪliwia to osiągniĊcie powodzenia przedsiĊwziĊcia w znacznie wiĊkszym stopniu, niĪ w przypadku rozpoczynania niezaleĪnej działalnoĞci.
Przedmiotem tego opracowania bĊdzie jednak inne obce Ĩródło finansowania, które wydaje siĊ byü mniej znane rodzimym przedsiĊbiorcom, a mianowicie faktoring.
3. Istota usług faktoringowych
Faktoring to sposób na bieĪące finansowanie przedsiĊbiorstwa, ale w literaturze nie ma jednej i ogólnie obowiązującej definicji tego pojĊcia. Generalnie, moĪna przyjąü, Īe faktoring jest umową zawieraną pomiĊdzy faktorantem (dostawcą towarów lub usług) a faktorem (instytucją faktorin-gową) polegającą na przeniesieniu przez dostawcĊ krótkoterminowych wierzytelnoĞci (powstałych na skutek sprzedaĪy dóbr bądĨ usług) na rzecz faktora. Bardzo trafna jest wiĊc definicja zapropo-nowana przez I. HeropolitaĔską, zgodnie z którą „faktoring to nabycie przez faktora krótkoterminowej pieniĊĪnej wierzytelnoĞci handlowej przed terminem jej płatnoĞci z potrąceniem opłaty na rzecz faktora, bez przejĊcia ryzyka wypłacalnoĞci dłuĪnika lub z przejĊciem takiego ryzyka”8. Zasadnicze znaczenie dla ujednolicenia podstaw formalno – prawnych funkcjonowania faktoringu miało uchwalenie w roku 1988 w Ottawie Konwencji w sprawie faktoringu miĊdzyna-rodowego. Na Konwencji ustalono definicjĊ faktoringu i wskazano, Īe instytucja faktoringowa wykonuje co najmniej dwie z czterech czynnoĞci: finansuje bezsporne i niewymagalne naleĪnoĞci, prowadzi sprawozdawczoĞü i konta dłuĪników, egzekwuje naleĪnoĞci, przejmuje ryzyko niewy-płacalnoĞci dłuĪnika.
W Polsce instytucja faktoringu ma krótką historiĊ i do dziĞ nie jest uregulowana w Īadnym akcie prawnym. Umowa faktoringu naleĪy do umów nienazwanych, ale jej zawieranie nie budzi wątpliwoĞci. Charakterystyczne dla tej umowy jest to, Īe łączy ona przepisy kodeksu cywilnego w czĊĞci dotyczącej cesji wierzytelnoĞci i umowy sprzedaĪy. CzĊsto takĪe porównywana jest do umowy poĪyczki, kredytu, o dzieło, ubezpieczeniowej, gwarancji9. Ze wzglĊdu na wystĊpujące kombinacje faktoring jest uznawany w naszym kraju w koncepcji umowy mieszanej, w której dominują jednak elementy umowy o cesjĊ wierzytelnoĞci10. Brak regulacji prawnych powoduje jednak, Īe faktoring funkcjonuje w praktyce gospodarczej na podstawie dowolnie formułowanych uzgodnieĔ, co do treĞci, formy i stron umowy faktoringowej. Zawsze ma ona jednak charakter dwustronny i jest zawierana pomiĊdzy faktorem (instytucją faktoringową) a przedsiĊbiorstwem. W praktyce w faktoringu uczestniczą trzy podmioty.
Pierwszym z nich jest faktor, czyli wyspecjalizowany podmiot nabywający wierzytelnoĞci oraz Ğwiadczący dodatkowe usługi (związane z zarządzaniem naleĪnoĞciami) na rzecz faktoranta. Podmiotem tym są z reguły instytucje utworzone przez grupĊ finansową. Usługi faktoringowe coraz czĊĞciej są Ğwiadczone przez banki, na co wskazują chociaĪby dane Polskiego Związku Faktorów (o czym mowa bĊdzie w dalszej czĊĞci artykułu). Wszystkie liczące siĊ na polskim 8
I. HeropolitaĔska w: Skup i sprzedaĪ wierzytelnoĞci przez banki, I. HeropolitaĔska, P. Kawaler, A. Kozioł, wyd. drugie, Biblioteka Bankowca, Twigger S.A, Warszawa 2000, s. 91.
9
Szerzej w: J. Grzywacz., Faktoring, Difin, Warszawa 2005, s. 37; I. HeropolitaĔska. w: Skup i sprzedaĪ wierzytelnoĞci przez banki, I. HeropolitaĔska, P. Kawaler, A. Kozioł, wyd. drugie, Biblioteka Bankowca, Twigger S.A, Warszawa 2000, s. 92.
10
rynku instytucje faktoringowe są spółkami zaleĪnymi od banków, które zapewniają im finansowa-nie, udostĊpniają bazĊ techniczną, organizacyjną, personalną i wnoszą swoje doĞwiadczenie oraz wiedzĊ z zakresu metod badania zdolnoĞci kredytowej uczestników faktoringu11. Generalnie, faktorów moĪna podzieliü na trzy grupy, a mianowicie: banki, instytucje faktoringowe afiliowane przy bankach oraz niezaleĪne instytucje faktoringowe12
.
Drugim podmiotem umowy faktoringowej jest faktorant, czyli dostawca, klient faktora, wie-rzyciel, podmiot zbywający swoją wierzytelnoĞü. Faktorantem moĪe byü dowolny podmiot (posiadający zdolnoĞü do czynnoĞci prawnych) bĊdący dostawcą towarów lub usług, który udzielił swojemu kontrahentowi kredytu kupieckiego i z tego tytułu przysługuje mu prawo do otrzymania oraz Īądania zapłaty13. W praktyce jednak instytucje faktoringowe dokładnie okreĞlają, jakie podmioty mogą skorzystaü z umowy faktoringu. NajczĊĞciej wymagane jest, by rozliczanie z odbiorcami odbywało siĊ w oparciu o kredyt kupiecki nie krótszy niĪ dwa tygodnie i nie dłuĪszy niĪ trzy miesiące, by posiadał stałych kontrahentów. Preferowani są faktoranci z co najmniej rocznym staĪem rynkowym, posiadający chociaĪby kilku stałych odbiorców. Instytucje faktorin-gowe chĊtniej Ğwiadczą usługi przedsiĊbiorcom z okreĞlonych branĪ (przy czym wymagania te są indywidualnie okreĞlane przez poszczególnych faktorów)14.
Ostatnim, trzecim podmiotem faktoringu jest dłuĪnik, którym jest odbiorca towarów lub usług. Jest to podmiot zobowiązany do Ğwiadczenia pieniĊĪnego na rzecz faktoranta (dostawcy towarów lub usług), a po zawarciu umowy faktoringowej na rzecz faktora. DłuĪnik nie jest stroną umowy faktoringu i w zasadzie nie ma wpływu na jej zawarcie.
4. Funkcje faktoringu
Opisana powyĪej istota faktoringu wskazuje, Īe pełni on nie jedną, a co najmniej kilka funk-cji. W literaturze przedmiotu wyróĪniane są najczĊĞciej funkcje: finansowa, gwarancyjna i administracyjna15.
NiezbĊdnym i podstawowym wyróĪnikiem faktoringu jest funkcja finansowa. Polega ona na skupowaniu przez faktorów przed terminem płatnoĞci wierzytelnoĞci faktorantów. Nabywając te wierzytelnoĞci faktorzy wypłacają swoim klientom 75–80% lub nawet 90% wartoĞci naleĪnoĞci zaliczkowo. Kwota naleĪnoĞci pomniejszana jest o prowizjĊ, odsetki, marĪĊ z tytułu realizowa-nych usług dodatkowych oraz pokrycie dodatkowych kosztów do momentu wykupienia wierzytelnoĞci przez dłuĪnika. Finansowa funkcja faktoringu moĪe siĊ przejawiaü za pomocą dwóch metod finansowania: metody dyskontowej (stąd czĊsta nazwa – faktoring dyskontowy) oraz metody awansowej bądĨ zaliczkowej (faktoring zaliczkowy)16
.
Funkcja gwarancyjna czĊsto nazywana jest funkcją przejĊcia ryzyka lub del credere. Polega na 11
Por. Bankowa obsługa firmy, pr. zb. pod red. R. Szewczyk, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s. 119.
12
Por. I. Sobol, Faktoring miĊdzynarodowy, Oficyna ekonomiczna, Kraków 2005, s. 58.
13
Por. M. Tokarski M., Faktoring …, op. cit., s. 55.
14
Por. J. Grzywacz, Faktoring…, op. cit., s. 39–42.
15
Por. A. Dahmen, P. Jacobi, Bankowa obsługa przedsiĊbiorstw, Wyd. CeDeWu, Warszawa 2002, s. 142.
16
Szerzej w: M. Gryczka., w: Handel zagraniczny. Wybrane problemy, pr. zb. pod red. J. DudziĔski, Wyd. Zachodniopo-morskiej Szkoły Biznesu w Szczecinie, Szczecin 2006, s. 41.
zakupie wierzytelnoĞci firmy przez instytucjĊ faktoringową bez prawa regresu wobec sprzedające-go. Pełniąc tĊ funkcjĊ faktor udziela klientowi gwarancjĊ otrzymania przez niego zapłaty za sprzedany towar czy usługĊ i przyjmuje za to na siebie odpowiedzialnoĞü. Funkcja ta jest właĞciwa tylko dla faktoringu pełnego17.
Funkcja administracyjna (usługowa) wynika ze Ğwiadczenia przez faktora dodatkowych usług, najczĊĞciej ksiĊgowania, rozliczania transakcji bezgotówkowych, sporządzania wyciągów z kont, dokonywania zestawieĔ obrotów 18. Usługi te mogą siĊ teĪ wiązaü z przesyłaniem dłuĪnikowi upomnieĔ i wezwaĔ do zapłaty oraz kontrolowaniem stanu jego wypłacalnoĞci. Obecnie, ze wzglĊdu na rosnącą konkurencjĊ na rynku usług faktoringowych, faktorzy coraz czĊĞciej oferują swoim klientom dodatkowe usługi niezwiązane bezpoĞrednio z obsługą przejĊtych naleĪnoĞci (np. marketingowe, konsultingowe, doradztwa prawnego i ekonomicznego oraz inne)19.
5. Rodzaje faktoringu
NajczĊĞciej przytaczanym w literaturze kryterium podziału faktoringu jest stosunek do ryzyka wypłacalnoĞci dłuĪnika. Według tego kryterium wyodrĊbniany jest faktoring właĞciwy (pełny) i faktoring niewłaĞciwy (niepełny).
Faktoring pełny odzwierciedla omawianą wczeĞniej funkcjĊ gwarancyjną, czyli del credere. WyróĪnikiem faktoringu pełnego jest fakt przejmowania na siebie przez faktora ryzyka niewypła-calnoĞci dłuĪnika. Wynika z tego, Īe pełna odpowiedzialnoĞü za ĞciągniĊcie zobowiązania z dłuĪnika ciąĪy na instytucji faktoringowej, a nie na faktorancie. Stąd teĪ czĊsto faktoring wła-Ğciwy nazywany jest bez regresu20
. Ta forma faktoringu jest bardzo bezpieczna dla faktoranta i pozwala na swobodne dysponowanie otrzymanymi Ğrodkami pieniĊĪnymi bez obaw o wypłacal-noĞü dłuĪnika. Poczucie bezpieczeĔstwa i komfort otrzymane od instytucji faktoringowej jest jednak obarczone stosunkowo wysokim kosztem. Omawiana forma faktoringu jest bardzo popu-larna w krajach rozwiniĊtych i ustabilizowanych gospodarczo, w których nie ma wiĊkszych problemów z gromadzeniem informacji o sytuacji dłuĪnika a system prawny pozwala na szybkie oraz efektywne dochodzenie roszczeĔ w sądach. Faktoring właĞciwy staje siĊ coraz bardziej popularny równieĪ w Polsce, na co wskazują dane Polskiego Związku Faktorów (o czym bĊdzie mowa w dalszej czĊĞci artykułu).
Faktoring niepełny (niezupełny, z regresem, bez przejĊcia ryzyka) charakteryzuje siĊ tym, Īe ryzyko niewypłacalnoĞci dłuĪnika ponosi sam faktorant. W związku z tym, Īe sprzedaĪ wierzytel-noĞci odbywa siĊ z regresem, w sytuacji wystąpienia niewypłacalwierzytel-noĞci dłuĪnika wierzytelnoĞü powraca do pierwotnego wierzyciela (czyli faktoranta). Ze wzglĊdu na moĪliwoĞü zastosowania regresu, ten rodzaj faktoringu jest taĔszy od faktoringu właĞciwego. Jest stosowany przede wszystkim przez przedsiĊbiorstwa, którym zaleĪy na wczeĞniejszym pozyskaniu Ğrodków finan-sowych i skorzystaniu z dodatkowych usług Ğwiadczonych przez faktora a które posiadają wiarygodnych i solidnych odbiorców. Z faktoringu niewłaĞciwego korzystają takĪe klienci, któ-rych dłuĪnicy nie otrzymali pozytywnej oceny w kwestii wypłacalnoĞci, co uniemoĪliwia 17
Por. I. HeropolitaĔska w: Skup …, op. cit., s. 95.
18
Por. J. Grzywacz, Faktoring…, op. cit., s. 44.
19
Por. K. Kruczalak, Factoring i jego gospodarcze zastosowanie, PWN, Warszawa 1997, s. 31.
20
skorzystanie z faktoringu pełnego. Faktoring niepełny jest stosowany przede wszystkim na ryn-kach wschodzących, w których system sądowy nie działa dostatecznie sprawnie nie dając pewnoĞci skutecznego i szybkiego egzekwowania naleĪnoĞci21.
Na rynku pojawił siĊ takĪe faktoring łączący cechy faktoringu pełnego i niepełnego, tzw. fak-toring mieszany (z czĊĞciowym regresem, poĞredni). Polega on na ustaleniu w sposób procentowy lub kwotowo granicznej kwoty wierzytelnoĞci, do wysokoĞci której ryzyko ponosi instytucja faktoringowa. Pozostała czĊĞü wierzytelnoĞci podlega zasadom faktoringu niewłaĞciwego22.
Biorąc pod uwagĊ termin płatnoĞci za sprzedaną wierzytelnoĞü wyróĪniany jest faktoring dys-kontowy, zaliczkowy i wymagalnoĞciowy. Faktoring dyskontowy (przyspieszony) przypomina dyskontowanie weksla. Charakteryzuje siĊ niemal natychmiastową wypłatą kwoty naleĪnoĞci w wysokoĞci około 90% po przedłoĪeniu dokumentów sprzedaĪy towarów lub usług. Istotą faktoringu zaliczkowego jest to, Īe faktorant otrzymuje od faktora tylko czĊĞü kwoty wierzytelno-Ğci – zaliczkĊ (50–80% kwoty wierzytelnowierzytelno-Ğci) natomiast pozostałą czĊĞü, pomniejszoną o prowizjĊ instytucji faktoringowej otrzymuje dopiero w terminie płatnoĞci bądĨ w terminie faktycznej zapłaty przez dłuĪnika. Najmniej kosztowną formą finansowania jest natomiast faktoring wyma-galnoĞciowy. Polega na przelaniu przez instytucjĊ faktoringową kwoty wierzytelnoĞci w terminie płatnoĞci – faktor wystĊpuje tu raczej w charakterze inkasenta naleĪnoĞci faktoranta. Faktorant, który nie korzysta z moĪliwoĞci wczeĞniejszego dysponowania Ğrodkami wierzytelnoĞci jest odciąĪony ze Ğciągania naleĪnoĞci i nadzorowania swoich dłuĪników. MoĪe takĪe skorzystaü z dodatkowych usług oferowanych przez instytucjĊ faktoringową i zyskuje gwarancjĊ otrzymania swojej naleĪnoĞci (przez co realizowana jest funkcja del credere)23
.
Kolejnym kryterium wyodrĊbnienia jest informowanie dłuĪnika o przeniesieniu wierzytelno-Ğci na instytucjĊ faktoringową. Zgodnie z tym kryterium wyróĪnia siĊ faktoring otwarty, półotwarty i tajny. Cechą faktoringu otwartego (jawnego) jest niezwłoczne powiadomienie dłuĪni-ka (przez faktora lub faktoranta) o zawarciu umowy faktoringowej. Faktoring półotwarty bądĨ półjawny polega na tym, Īe dłuĪnik nie jest od razu informowaniu o zaangaĪowaniu instytucji faktoringowej, a informacjĊ otrzymuje dopiero po przedstawieniu mu rachunku z numerem konta faktora. JeĪeli nie dochodzi do sytuacji, w której dłuĪnik informowany jest o zawarciu umowy faktoringowej pomiĊdzy instytucją faktoringową a przedsiĊbiorcą zbywającym wierzytelnoĞci, mamy do czynienia z faktoringiem tajnym (niejawnym, cichym lub zamkniĊtym). Faktor finansuje zawarte umowy sprzedaĪy, ale przedsiĊbiorstwo we własnym zakresie zarządza wierzytelnoĞciami i zabezpiecza siĊ przed ryzykiem braku otrzymania zapłaty od dłuĪnika24
.
Zgodnie z kryterium miejsca działalnoĞci podmiotów, które uczestniczą w umowie faktorin-gowej wyróĪnia siĊ faktoring krajowy (wewnĊtrzny) i miĊdzynarodowy (zewnĊtrzny). Pierwszy rodzaj stosowany jest w obrocie krajowym, w sytuacji, gdy strony umowy przelewające wierzytel-noĞci na instytucjĊ faktoringową posiadają siedzibĊ na terenie tego samego kraju. Natomiast faktoring miĊdzynarodowy stosowany jest w obrocie miĊdzynarodowym, gdy strony umowy posiadają siedzibĊ na terenie róĪnych paĔstw. Jest stosowany w obrotach w handlu zagranicznym 21
Por. I. Sobol, Faktoring…, op. cit., s. 25–26.
22
Por. M. Tokarski, Faktoring…, op. cit., s. 63–64.
23
Por. J. Grzywacz, Faktoring…, op. cit., s. 50–51.
24
i pozwala dodatkowo, poza zasadniczymi funkcjami, minimalizowaü ryzyko kursu walutowego, polityczne z kraju nabywcy, wpływu odmiennych kultur, ryzyko związane z systemem prawno – finansowym, ryzyko bariery jĊzykowej itp25. W ramach faktoringu miĊdzynarodowego wyróĪnia siĊ faktoring eksportowy, importowy, system dwóch faktorów oraz faktoring typu back – to – back26.
Poza wymienionymi powyĪej odmianami faktoringu I. HeropolitaĔska wskazuje na wystĊpo-wanie innych, szczególnych rodzajów: metafaktoringu, faktoringu powierniczego oraz honorarium – faktoringu27.
6. KorzyĞci ze stosowania faktoringu
Racjonalnie realizowany proces podejmowania decyzji wskazuje miĊdzy innymi na koniecz-noĞü przeanalizowania korzyĞci związanych z rozwaĪanym wariantem wyboru. Takie postĊpowanie naleĪy stosowaü równieĪ przy wyborze faktoringu jako Ĩródła finansowego wspie-rania przedsiĊbiorstwa. Stąd koniecznoĞü przybliĪenia zalet ze stosowania faktoringu. JuĪ z przytoczonej w pierwszej czĊĞci opracowania definicji oraz funkcji i rodzajów faktoringu wyni-ka, iĪ posiada on szereg zalet mogących mieü istotne znaczenie dla skuteczniejszego zarządzania podmiotem. KorzyĞci płynące z wykorzystaniem z faktoringu w przedsiĊbiorstwie mogą byü nastĊpujące: uzyskanie poprawy płynnoĞci finansowej, likwidacja skutków opóĨnieĔ płatniczych i skuteczniejszy sposób planowania przepływów gotówki – faktoring stanowi alternatywĊ dla kredytu obrotowego; oszczĊdnoĞci na kosztach transportu w wyniku jednorazowej sprzedaĪy wiĊkszych iloĞci surowców lub półproduktów; polepszenie relacji z odbiorcami poprzez moĪli-woĞü zaoferowania korzystniejszych, wydłuĪonych terminów płatnoĞci – obecnie jest to obok ceny i jakoĞci coraz czĊĞciej brany pod uwagĊ czynnik stanowiący o przewadze konkurencyjnej firmy; moĪliwoĞü skorzystania z usług dodatkowych, zmniejszenie kosztów własnych poprzez ograni-czenie personelu administracyjnego (wynika to z faktu, Īe faktor przejmuje na siebie obowiązek prowadzenia ksiĊgowoĞci dłuĪników i obsługĊ wierzytelnoĞci, sprawuje kontrolĊ nad ich ĞciągniĊ-ciem oraz informuje o stanie niespłaconych wierzytelnoĞci – ułatwienia te są waĪnym atutem zwłaszcza dla przedsiĊbiorstw nie posiadających rozbudowanych działów finansowo – ksiĊgo-wych czy prawnych; płynne finansowanie bieĪących operacji i sposobnoĞü uzyskania gwarancji eksportowych – outsourcing usług administracyjnych pozwala koncentrowaü siĊ na prioryteto-wych obszarach zarządzania firmą; moĪliwoĞü zminimalizowania ryzyka handlowego transakcji w ramach tzw. faktoringu pełnego nastĊpuje bowiem przejĊcie ryzyka opóĨnienia w spłacie lub niewypłacalnoĞci odbiorców; zwiĊkszenie elastycznoĞci i konkurencyjnoĞci firmy – dziĊki stałemu dostĊpowi do pieniĊdzy moĪna swobodnie planowaü działania i rozwijaü firmĊ (pozyskiwane Ğrodki moĪna wydaü na wiele sposobów: terminową regulacjĊ zobowiązaĔ, zakupy za gotówkĊ z rabatem, stałą współpracĊ z dostawcami umoĪliwiającą uzyskanie rabatów, zwiĊkszanie sprze-daĪy zgodnie z zapotrzebowaniem na rynku lub inwestycje w rozwój przedsiĊbiorstwa itp.). Poza tym faktoring pozwala na posiadanie pełnej kontroli nad naleĪnoĞciami dziĊki obsłudze wierzytel-noĞci, co daje moĪliwoĞü bieĪącego kontrolowania stanu wpływów a tym samym planowania 25
Por. J. Czarnecki, Faktoring…, op. cit., s. 161.
26
Szerzej w: I. Sobol, Faktoring…, op. cit., s. 31–33.
27
wydatków, kreuje korzystny wizerunek przedsiĊbiorstwa w oczach dostawców, banków oraz udziałowców dziĊki poprawie płynnoĞci i innych wskaĨników finansowych. Faktoring nie wpływa negatywnie na wskaĨniki zadłuĪenia (w przeciwieĔstwie finansowania za pomocą kredytu banko-wego). NaleĪnoĞci zamieniane są na Ğrodki pieniĊĪne na podstawie umowy cesji, co oznacza, Īe Ğrodki otrzymane od instytucji faktoringowej nie są wykazywane jako poĪyczka. Efektem jest stały udział kapitałów własnych i długoterminowych zobowiązaĔ przy faktycznej poprawie płyn-noĞci najwyĪszego stopnia, uzyskiwana jest poprawa struktury bilansu. Faktoring daje moĪliwoĞü pozyskania finansowania bez wymogu przedstawiania trwałych zabezpieczeĔ, zaostrzonych kryteriów bankowych, zbĊdnych formalnoĞci, niezaleĪnie od obciąĪenia kredytowego (charaktery-zuje siĊ wiĊc duĪą dostĊpnoĞcią). Niewątpliwą korzyĞcią faktoringu miĊdzynarodowego jest takĪe moĪliwoĞü ograniczenia zakresu ryzyka związanego z transakcjami walutowymi w obrocie zagra-nicznym w wyniku deprecjacji lub aprecjacji walut obcych w stosunku do waluty krajowej28.
OczywiĞcie poza szeregiem korzyĞci wynikających z zastosowania faktoringu naleĪy oszaco-waü równieĪ koszty z nim związane. Koszty te są doĞü zróĪnicowane, ustalane indywidualnie dla poszczególnych klientów i zazwyczaj przewyĪszają opłaty wynikające z zaciągniĊcia kredytu bankowego. Obejmują prowizjĊ przygotowawczą (za zbadanie wiarygodnoĞci kredytowej fakto-ranta i dłuĪnika oraz przygotowanie umowy), prowizjĊ faktoringową (podstawową opłatĊ), odsetki dyskontowe, prowizjĊ del credere i opłaty za pełnienie usług dodatkowych.
7. Rynek faktoringowy w Polsce
Pierwowzór faktoringu pojawił siĊ juĪ w staroĪytnoĞci, ale nazwy „faktor” zaczĊto uĪywaü dopiero w Ğredniowieczu w stosunku do agentów handlowych, którzy przyjmowali od wytwórców towary w komis, a potem sprzedawali pobierając zapłatĊ. Jednak współczesna forma faktoringu (zastąpienie faktora w funkcji agenta, poĞrednika na funkcjĊ finansującego dostawców towarów) pojawiła siĊ dopiero pod koniec XIX wieku w Stanach Zjednoczonych a dopiero w latach piĊü-dziesiątych XX wieku została przeniesiona na grunt europejski29. Od tego czasu popularnoĞü tej formy finansowania nieustannie roĞnie, nie tylko w krajach Europy Zachodniej, ale takĪe Central-nej, krajach nadbałtyckich i rynku rumuĔskim30
.
Pojawienie siĊ faktoringu na polskim rynku uwarunkowane było wieloma czynnikami. Zasad-nicze znaczenie miały zmiany systemu politycznego i gospodarczego w Polsce z koĔca lat osiemdziesiątych XX wieku. Zreformowano wówczas miĊdzy innymi sektor bankowy: zmieniono znaczenie banku centralnego w gospodarce, ułatwiono tworzenie nowych banków, dopuszczono do bankowoĞci kapitał zagraniczny, co w konsekwencji doprowadziło do wzrostu konkurencji w sektorze bankowym. Fakt ten miał znaczący wpływ na pojawianie siĊ nowych usług, w tym takĪe faktoringu. RównoczeĞnie na popyt na usługi faktoringowe wpływały zmiany w sytuacji ekono-micznej polskich przedsiĊbiorstw, wzrost konkurencji oraz spadek inflacji a co za tym idzie wydłuĪające siĊ terminy odraczania płatnoĞci i coraz czĊstsze zawieranie transakcji kredytu kupieckiego.
28
I. Sobol, Faktoring…, op. cit., s. 54.
29
Szerzej w: tamĪe, s. 21–25.
30
Pojawienie siĊ faktoringu na rynku krajowym datuje siĊ na rok 1994, kiedy powstała pierwsza instytucja faktoringowa. Była to spółka Handlowy – Heller S.A. załoĪona przez holenderskiego faktora MNB Heller, Bank Handlowy S.A. w Warszawie oraz MiĊdzynarodową KorporacjĊ Finansową. W roku 1995 rynek usług faktoringowych zdominowała Polfactor S.A. Na przełomie XX i XXI wieku powstały Pekao Faktoring, Forin, Raiffeisen Faktoring Polska, BZ WBK Faktor (spółki faktoringowe utworzone przez banki). Rynek faktoringowy zaczĊły tworzyü takĪe podmio-ty niezaleĪne od banków, takie jak Bibby Factors Polska, Eurofaktor, Arato Services Polska oraz GMAC Commercial Finance31.
Obecnie sytuacjĊ na rynku faktoringowym doĞü dobrze obrazuje Polski Związek Faktorów (PZF) zarejestrowany 28 kwietnia 2006 roku i zrzeszający najwiĊksze instytucje faktoringowe działające w Polsce. Działania Związku koncentrują siĊ na popularyzacji faktoringu w Polsce. Obecnie (według danych po dwóch kwartałach 2010 roku) PZF zrzesza 13 instytucji finansowych oferujących usługi faktoringowe. Na koniec 2009 roku liderem rynku był ING commercial Finan-ce (z udziałem w obrotach firm zrzeszonych 30,74%). Na kolejnych pozycjach uplasowały siĊ Pekao Faktoring (16,45%), Coface Poland Factoring (14,5%) oraz Polfactor (13,75%) (por. Tab.2).
Tabela 2. Udział firm PZF w rynku faktoringowym w 2009 r. Nazwa instytucji faktoringowej Udział w rynku w %
ING Commercial Finance 30,74
Pekao Faktoring 16,45
Coface Poland Factoring 14,5
Polfactor 13,75
SEB Commercial Finance 8,05
BZ WBK Faktor 5,53
Arvato Services Polska 3,54
Ifis Finance 2,88
Bibby Financial Services 2,68
Fortis Commercial Finance 1,71
Grupa Finansowa Premium 0,17
ħródło: Opracowanie własne na podstawie danych Polskiego Związku Faktorów za 2009 rok; www.faktoring.pl.
Dane udostĊpnione przez PZF wskazują na ponad 8% spadek obrotów w roku 2009 w stosun-ku do rostosun-ku 2008. Na sytuacjĊ tĊ wpłynĊło przede wszystkim spowolnienie gospodarcze, osłabienie koniunktury w branĪach, które najchĊtniej korzystają z tej formy finansowania oraz zaostrzenie polityki ubezpieczycieli w reasekuracji naleĪnoĞci obsługiwanych w faktoringu pełnym. MoĪna jednak przypuszczaü, Īe bieĪący rok bĊdzie dla branĪy faktoringowej nieco przychylniejszy, miĊdzy innymi ze wzglĊdu na istniejące trudnoĞci w dostĊpie do kredytu bankowego, alternatyw-nego sposobu finansowania. Dane zgromadzone po dwóch kwartałach 2010 wskazują na wzrost obrotów podmiotów zrzeszonych w PZF w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzed-niego (wzrost o nieco ponad 34%).
31
Interesujące dane prezentuje PZF, jeĪeli chodzi o strukturĊ faktoringu pełnego i niepełnego na przestrzeni ostatnich lat. Wskazują one na rosnący od 2007 roku udział faktoringu pełnego (2007r. – 29%, 2008 r. – 50%, 2009 r. – 51%). Jest to informacja doĞü optymistyczna, biorąc pod uwagĊ fakt, iĪ faktoring pełny jest najczĊĞciej wykorzystywany w krajach silnych gospodarczo i dobrze zorganizowanych w kwestiach sądownictwa (w kontekĞcie dochodzenia roszczeĔ). Mimo rosną-cego udziału faktoringu pełnego jego znaczenie dla rodzimych przedsiĊbiorców nadal moĪe byü niezadowalające. NiechĊü i obawy banków czy innych instytucji faktoringowych przed przejmo-waniem ryzyka niewypłacalnoĞci nie pozwala przedsiĊbiorcom na maksymalną swobodĊ w kształtowaniu płynnoĞci swojej firmy a z pewnoĞcią takĪe wiąĪe siĊ z koniecznoĞcią spełnienia wielu rygorystycznych wymagaĔ faktora oraz poniesienia znaczących kosztów.
Na podstawie udostĊpnionych danych moĪna zaobserwowaü takĪe wzrost udziału faktoringu eksportowego (z 15% w 2007 r. do 23% w roku 2009) na rzecz faktoringu krajowego. Mimo rosnącego udziału nadal zawieranie umów faktoringu miĊdzynarodowego jest nieznaczne.
Łącznie firmy zrzeszone w PZF sfinansowały w 2009 roku 1.791.888 faktur (przy czym naj-wiĊkszy udział w tej kwestii przypadł ING Commercial Finance). NajczĊĞciej z omawianej formy finansowania korzystały podmioty z branĪ: dystrybucja stali (27,22%), ĪywnoĞü i napoje (11,44%), meble i wyroby z drewna (7,17%), hutnictwo (6,51%), akcesoria i czĊĞci zamienne do samochodów (6,03%) oraz budownictwo (6%).
Dane i informacje gromadzone oraz publikowane przez PZF wskazują jednoznacznie, Īe roz-wój rynku usług faktoringowych a takĪe jego tempo zaleĪy od ogólnego stanu gospodarki. Jednak mimo kryzysu i niekorzystnej koniunktury w gospodarce PZF upatruje szereg szans dla branĪy faktoringowej w Polsce w roku 2010. Są to miĊdzy innymi: utrudniony dostĊp do kredytów bankowych oraz rosnące opóĨnienia w płatnoĞciach (bĊdące efektem pogarszającej siĊ kondycji rodzimych przedsiĊbiorstw). Surowe, zaostrzone procedury związane z pozyskiwaniem Ğrodków finansowych z kredytów powodują, Īe przedsiĊbiorcy coraz czĊĞciej poszukują alternatywnych Ĩródeł finansowania. Inne szanse wynikają bezpoĞrednio ze specyfiki faktoringu a przejawiają siĊ dodatkowymi korzyĞciami (usługami) oferowanymi w ramach finansowania. Faktoring jest sposo-bem na likwidowanie zatorów płatniczych, a kredytobiorcy daje poczucie bezpieczeĔstwa otrzymania zapłaty32. NajwiĊkszą, lecz ogólnie pojmowaną barierą rozwoju faktoringu w jest spowolnienie gospodarcze przejawiające siĊ miĊdzy innymi problemami z płynnoĞcią finansową, opóĨnieniami w płatnoĞciach, wzrostem ryzyka nieotrzymania zapłaty aĪ wreszcie upadłoĞciami wielu przedsiĊbiorstw, redukcją etatów a takĪe utrudnionym dostĊpem do finansowania zewnĊtrz-nego obcego. Problemem związanym z rozwojem faktoringu jest takĪe brak sprawzewnĊtrz-nego systemu pozyskiwania danych o niesolidnych dłuĪnikach i brak uregulowaĔ prawnych faktoringu. Powodu-je to po pierwsze błĊdne pojmowanie jego istoty (utoĪsamianie z wykupem długów, odzyskiwaniem przeterminowanych naleĪnoĞci albo dyskontem pojedynczych faktur)33 a po drugie wystĊpowanie wielu rozbieĪnoĞci w konstruowaniu umów faktoringowych (co moĪe groziü okreĞlaniem w nich warunków mniej korzystnych dla jednej ze stron). Problemy z pojmowaniem praw i obowiązków mogą doprowadziü do długotrwałych i kosztownych procesów (w razie sporów sądowych).
32
Strona internetowa Polskiego Związku Faktorów www.faktoring.pl.
33
8. Podsumowanie
W niniejszym artykule dokonano usystematyzowania wiedzy (na podstawie dostĊpnej literatu-ry) na temat miejsca faktoringu poĞród innych Ĩródeł finansowania przedsiĊbiorstwa, wyjaĞniono pojĊcie faktoringu a takĪe wskazano na jego rodzaje, cechy, funkcje i zalety. Podsumowując te rozwaĪania moĪna stwierdziü, iĪ faktoring stanowi doskonałe Ĩródło finansowania przedsiĊbior-stwa, przy czym charakteryzuje siĊ duĪą dostĊpnoĞcią. Usługa jest Ğwiadczona przez wiele wyspecjalizowanych podmiotów, które bĊdąc konkurencyjnymi w stosunku do siebie przygotowa-ły bardzo korzystne oferty. MoĪliwoĞü w zasadzie dowolnego kształtowania umów faktoringowych a takĪe wieloĞü odmian faktoringu oraz oferowanych usług dodatkowych sprawia, iĪ omawiany sposób pozyskiwania Ğrodków finansowych moĪe przynosiü szereg korzyĞci fakto-rom, dłuĪnikom, ale przede wszystkim faktorantom, w postaci przede wszystkim zapewnienia stałego dopływu kapitału obrotowego.
OczywiĞcie niewątpliwym zaletom faktoringu moĪna przeciwstawiü szereg wad. SpoĞród nich na uwagĊ i powaĪne rozwaĪenie przez menagerów zasługuje stosunkowo wysoki koszt oraz uzaleĪnienie od instytucji faktoringowej, wynikające z koniecznoĞci przekazywania cennych informacji dotyczących miĊdzy innymi kondycji finansowej faktoranta.
Szereg zalet stosowania faktoringu, jego duĪa dostĊpnoĞü a takĪe dynamiczny rozwój branĪy faktoringowej w istotny sposób wpływają na wzrost zainteresowania przedsiĊbiorstw tym Ĩródłem pozyskiwania kapitału i pozwalają uznaü faktoring za doskonały sposób finansowania biznesu. NiezbĊdne jest jednak prowadzenie na wiĊkszą skalĊ działaĔ informacyjnych i edukacyjnych promujących faktoring jako nowoczesnego narzĊdzia wspierającego bieĪące funkcjonowanie i rozwój przedsiĊbiorstw. NaleĪałoby takĪe dokonaü zmian ustawodawczych mających na celu ujednolicenie zasad Ğwiadczenia usług faktoringowych.
Bibliografia
[1] Bacławski K., Podaj dalej, Buisinessman Magazine, 2002, nr 12.
[2] Bankowa obsługa firmy, pr. zb. pod red. R. Szewczyk, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002. [3] Czarnecki J., Faktoring miĊdzynarodowy – krótkoterminowy instrument finansowania działalnoĞci, w: Finansowe wspomaganie rozwoju przedsiĊbiorstw, materiały konferencyjne, pr. zb. pod red. P. KarpuĞ, J. WĊcławski, Wyd. UMCS, Lublin 2001.
[4] Dahmen A., P. Jacobi, Bankowa obsługa przedsiĊbiorstw, Wyd. CeDeWu, Warszawa 2002, [5] Gryczka M., w: Handel zagraniczny. Wybrane problemy, pr. zb. pod red. J. DudziĔski, Wyd.
Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu w Szczecinie, Szczecin 2006. [6] Grzywacz J., Faktoring, Difin, Warszawa 2005.
[7] HeropolitaĔska I. w: Skup i sprzedaĪ wierzytelnoĞci przez banki, I. HeropolitaĔska, P. Kawa-ler, A. Kozioł, wyd. drugie, Biblioteka Bankowca, Twigger S.A, Warszawa 2000.
[8] Iwin J., Z. Niedzielski, Amortyzacja w finansach przedsiĊbiorstw, Uniwersytet SzczeciĔski, Szczecin 2002.
[9] Kruczalak K., Factoring i jego gospodarcze zastosowanie, PWN, Warszawa 1997.
[10] LesczyĔski Z., A. Skowronek – Mielczarek, Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, Difin, Warszawa 2001.
[11] Łuczka T., Kapitał jako przedmiot gospodarki finansowej małego i Ğredniego przedsiĊbior-stwa prywatnego. Wprowadzenie do finansów przedsiĊbiorprzedsiĊbior-stwa, wyd. Politechniki PoznaĔskiej, PoznaĔ 1997.
[12] Pokorska B., Umowa franchisingu, Handel wewnĊtrzny 1997, nr 6. [13] Prawo bankowe z 29 sierpnia 1997 roku.
[14] Skowronek-Mielczarek A., Małe i Ğrednie przedsiĊbiorstwa. ħródła finansowania, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2003.
[15] Skowronek – Mielczarek A., Małe Ğrednie przedsiĊbiorstwa. ħródła finansowania, wyd. C.H. Beck, warszawa 2005.
[16] Sobol I., Faktoring miĊdzynarodowy, Oficyna ekonomiczna, Kraków 2005. [17] Stecki L., Umowa factoringu, TNOiK, ToruĔ 1994.
[18] Tokarski M., Faktoring w małych i Ğrednich przedsiĊbiorstwach, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
[19] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (z póĨniejszymi zmianami). [20] Strona internetowa Polskiego Związku Faktorów www.faktoring.pl.
FACTORING AS A MODERN FINANCIAL TOOL SUPPORTING BUSINESS DEVELOPMENT
Summary
Factoring is a modern internal source of financing, paying mre and more important role in financing of local / domestic companies, especially in the period of crisis. The article tries to systemise knowledge of what factoring is and what functions has. There is an indication of several benefits from using factoring by contemporary companies. In addition to this, the attention was made on the structure of factoring market developing in Poland. Presented in that study data of Polish Assiociation of Factors point out dinamic development of factoring institutions in our country, that may be the result of rising entrepreneurs' awareness of available possibilities to finance business, greater knowledge of factoring issues and advantages that result from its using.
Keywords: factoring, liabilities management, financing of company
Izabela Borkowska Instytut Zarządzania
PaĔstwowa WyĪsza Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wlkp. ul Teatralna 25, 66-400 Gorzów Wlkp.
