Czynniki wpływające na efektywność zespołów pracowniczych

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 647. 2004. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Daniel Gach Katedra Zachowaƒ Organizacyjnych. Czynniki wp∏ywajàce na efektywnoÊç zespo∏ów pracowniczych 1. Wprowadzenie Powstające w ramach organizacji grupy i zespoły pracownicze nie są „samotnymi wyspami” mającymi autonomię i niezależność. Zarówno na proces ich tworzenia, jak i późniejsze funkcjonowanie wpływa szereg różnorodnych czynników, których poznanie i analiza przyczyniają się do osiągania lepszych efektów i zapobiegania niepowodzeniom. Często są to oczywiste uwarunkowania, na które zwraca się uwagę w różnych podręcznikach i poradnikach, ale są wśród nich i takie, których wpływ jest niedostrzegalny lub pośredni. Ważne w takich wypadkach jest doświadczenie i intuicja osób odpowiedzialnych za tworzenie danego zespołu. 2. Klasyfikacja czynników warunkujàcych efektywnà prac´ zespołów Nie jest możliwe sporządzenie pełnej, uniwersalnej listy wszystkich czynników, które mają wpływ na funkcjonowanie zespołów pracowniczych. A. Smolbik w swojej pracy dokonuje próby klasyfikacji tych czynników, proponuje typologię, uwzględniającą różne kryteria podziału [5, s. 71–75]. Przyjmując ogólny podział dzieli ja na: 1) czynniki zewnętrzne względem przedsiębiorstwa (tzw. otoczenie zewnętrzne): – uwarunkowania społeczne i polityczne, – przepisy prawne, przede wszystkim system finansowo-podatkowy, polityka kredytowa, polityka inwestycyjna,.

(2) 88. Daniel Gach. – zasoby rzeczowe – dostępność środków produkcji, ich jakość i cena, – zasoby osobowe – rynek pracy, ilość i jakość siły roboczej, poziom kwalifikacji, – rynek produkcji – podaż i stopień nasycenia rynku, – rynek konsumenta – stopień dostosowania produkcji do struktury potrzeb odbiorców, jakość i konkurencyjność wyrobów i usług, – pozycja i prestiż przedsiębiorstwa, – ochrona środowiska naturalnego; 2) czynniki wewnętrzne: – związane z organizacją przedsiębiorstwa, – związane z właściwościami zespołów występujących w przedsiębiorstwie, – związane z cechami indywidualnymi pracowników firmy. Do czynników wewnętrznych związanych z organizacją przedsiębiorstwa możemy zaliczyć: – sposób i sprawność kierowania przedsiębiorstwem, – typ struktury organizacyjnej, – strukturę produkcyjną i istniejące stosunki produkcji, – materialne i społeczne warunki pracy, – poziom techniki i technologii, – postęp naukowo-techniczny realizowany przez przedsiębiorstwo, – sposób planowania zadań, – system motywacyjny, – organizację pracy. Wśród czynników wewnętrznych związanych z właściwościami zespołów pracowniczych wymienia się: – rodzaj zespołu, – wielkość zespołu i jego skład osobowy, – spoistość zespołu i odgrywane role, – normy zespołowe, – charakter zadań przydzielonych zespołowi, – poziom autonomii zespołów. Natomiast cechy indywidualne pracowników wpływające na efekt pracy tworzonego przez nich zespołu to: – wiedza, umiejętności, osobowość i percepcja, – poziom motywacji, – uświadomione i nieuświadomione potrzeby, – postawy wobec pracy i współpracowników, – możliwości fizyczne i umysłowe. Zwraca się uwagę, że wśród wymienionych czynników istnieją takie, które w sposób bardzo istotny oddziałują na wyniki pracy. Zalicza się do nich osobo-.

(3) Czynniki wpływające na efektywność zespołów…. 89. wość poszczególnych członków grupy oraz ich stosunek do pracy wpływający na stosowanie odpowiedniego sposobu kierowania zespołem i przyjęcie właściwego systemu motywacyjnego. Należy zaznaczyć, że czynniki te są zmienne w czasie, dlatego też ich analiza powinna być przeprowadzana okresowo. Zwraca się również uwagę na występowanie pewnych przesłanek we wdrażaniu zespołów pracowniczych, tzw. uwarunkowań wdrożenia, które mają szczególne znaczenie w fazie tworzenia zespołu [5, s. 73–78]. Są to: – uwarunkowania społeczne – znajomość i akceptacja zespołowego działania przez pracowników, zainteresowanie zmianami i nowościami, – uwarunkowania ekonomiczne – potrzeby w zakresie zwiększenia wydajności i jakości pracy, obniżenia kosztów oraz racjonalnego wykorzystania środków i przedmiotów pracy, – uwarunkowania techniczno-technologiczne – zapewnienie odpowiedniego miejsca pracy i zaplecza technicznego, wyposażenia zespołu w niezbędne środki i przedmioty pracy, – uwarunkowania organizacyjne – właściwe zorganizowanie zespołu z punktu widzenia celu jego utworzenia, tj. celu ekonomicznego i humanizacyjnego, – uwarunkowania psychofizyczne – zdolność poszczególnych osób do pracy w zespole, właściwe cechy osobowe i osobowościowe, – uwarunkowania dotyczące systemu zarządzania firmą – jego ewentualna zmiana w celu zapewnienia odpowiednich relacji między zespołami i organizacją, zapewnienie prawidłowego obiegu informacji. 3. WłaÊciwoÊci grup społecznych Poznanie czynników zewnętrznych względem zespołu nie gwarantuje osiągnięcia sukcesu. Równie ważne jest poznanie i zrozumienie charakterystycznych cech danej zbiorowości ludzkiej. R.K. Merton tworząc prowizoryczną listę właściwości grup społecznych zawarł w niej 26 pozycji, które wybrał spośród dużej liczby sporadycznych oraz systematycznych studiów socjologicznych nad grupami [1, s. 48]. Lista ta zawiera poniżej opisane właściwości grup społecznych [2, s. 67–80]. Społeczna definicja członkostwa w grupie. Przyjęcie określonych kryteriów członkostwa może być oparte m.in. na: – obiektywnie mierzalnym procencie interakcji społecznych przebiegających zgodnie z oczekiwaniami co do roli innych członków grupy, – definicji samego siebie jako członka grupy, – definicji członka grupy, sformułowanej przez inne osoby przypisujące członkostwo danym jednostkom..

(4) 90. Daniel Gach. Właściwość ta może zmieniać się w ramach kontinuum ograniczonego przez następujące punkty graniczne: – grupy o nieokreślonych granicach, które mogą zostać zidentyfikowane jedynie na drodze systematycznych analiz, kryteria członkostwa są w nich nieokreślone i trudne do zdefiniowania zarówno przez członków grupy, jak i przez osoby reprezentujące jej środowisko społeczne, ale nie należące do grupy; – grupy o wyraźnych i sformalizowanych procesach „przyjmowania” do swego grona członków, w których kryteria członkostwa są jasno zdefiniowane i łatwo rozpoznawalne. Definicja członkostwa jest powiązana z typem kontroli społecznej występującym w grupie. Przykładowo, jeżeli członkostwo nie jest jasno zdefiniowane, to mogą wystąpić problemy efektywnego kontrolowania tych, którzy sami uznają się za członków nominalnych lub marginesowych. Sprzyja bowiem temu niepewność i nieokreśloność wymogów przyjmowanych ról grupowych. Stopień identyfikacji członków z grupą. Traktowany jest jako normatywnie przypisany i rzeczywiście realizowany stopień zaangażowania w sprawy grupy. Jego zakres i intensywność może mieścić się między dwoma następującymi skrajnymi „punktami”: – na jednym końcu znajdują się grupy angażujące i regulujące intencje i zachowania członków w niemal wszystkich ich rolach i obszarach osobowości („grupy totalitarne”), – na drugim końcu są grupy angażujące i regulujące jedynie niektóre obszary osobowości i role społeczne swoich członków („grupy wycinkowe”). Zauważana jest prawidłowość, że im większy jest stopień identyfikacji z grupą, tym większe prawdopodobieństwo, że będzie ona służyć jako grupa odniesienia ze względu na różne oceny i zachowanie. Rzeczywisty czas trwania członkostwa w grupie i oczekiwany czas trwania członkostwa w grupie. Choć są to dwie różne właściwości, które zmieniają się niezależnie od siebie, to są ze sobą powiązane i mogą być rozważane łącznie. Odnoszą się one odpowiednio do rzeczywistego i oczekiwanego czasu trwania członkostwa na mocy istniejących wzorów społecznych. W pewnych grupach wartości tych właściwości mogą być wyraźnie ustalone, a w innych jedna lub obydwie mogą nie mieć określonych granic. Stwierdzono, iż oczekiwania dotyczące względnej trwałości lub nietrwałości pobytu w grupowej społeczności wpływają na zachowanie członków w sposób niezależny od rzeczywistego czasu pobytu w tej społeczności. Rzeczywisty czas trwania grupy i oczekiwany czas trwania grupy. Jak w poprzednim wypadku również te dwie właściwości mogą być rozpatrywane łącznie. Rzeczywisty „wiek” grupy wpływa na jej elastyczność, względne znaczenie, sys-.

(5) Czynniki wpływające na efektywność zespołów…. 91. tem zwierzchnictwa itp. Konieczne jest rozróżnianie rzeczywistego czasu trwania grupy od uzasadnionych określonymi wzorami społecznymi oczekiwań dotyczących prawdopodobnego okresu jej funkcjonowania. Kluczowymi są pytania, czy dana zbiorowość tworzona jest czasowo i której potrzeby wymagają od niej późniejszej samolikwidacji, czy też została ona ukonstytuowana w oczekiwaniu, że będzie trwała przez nieograniczony czas, aż do bliżej nieokreślonej przyszłości. Różnice w oczekiwanym czasie trwania grupy oddziałują na samoselekcję członków, rodzaj i stopień zaangażowania członków w sprawy grupy, jej wewnętrzną strukturę oraz jej siłę oddziaływania na otoczenie. Absolutna wielkość grupy lub wielkość jej elementów składowych. Właściwość ta odnosi się do liczby osób składających się na grupę. Jednak ten prosty sposób obliczania liczby członków pociąga za sobą konieczność sformułowania wcześniejszych założeń i decyzji dotyczących pojęcia „członkostwo w grupie”. Wynika to z faktu, iż kryteria członkostwa mogą być przyjmowane na podstawie szeregu różnorodnych przesłanek. Absolutna wielkość grupy traktowana jest nie tylko jako liczba osób wchodzących w jej skład, ale również jako liczba pozycji jej wewnętrznej organizacji. Względna wielkość grupy lub jej elementów składowych. Właściwość ta oznacza stosunek liczby osób w grupie lub określonej warstwie grupy do liczby osób w innych grupach z tej samej sfery instytucjonalnej. Obserwuje się różny sposób funkcjonowania grup o tej samej wielkości względnej w zależności od ich wielkości absolutnej. Również grupy o tej samej wielkości absolutnej będą funkcjonowały w różny sposób w zależności od ich względnej wielkości w stosunku do innych grup w obrębie tego samego środowiska społecznego. Przykładowo, grupa o tym samym względnym składzie rasowym będzie funkcjonować odmiennie w zależności od tego, czy jej wielkość absolutna wynosi pięć, dwanaście czy trzydzieści osób. Prowadzi to do wniosku, że grupy o danej wielkości bezwzględnej będą posiadać różny status i różne funkcje w społeczeństwie, w którym istnieją podobne grupy, lecz o wyraźnie mniejszej lub większej bezwzględnej wielkości niż w społeczeństwie, w którym istnieją podobne grupy o tej samej wielkości. Stopień otwartości grupy. Właściwość ta oznacza stopień ekskluzywności uczestnictwa, a odnosi się do kryteriów członkostwa w grupie, które mogą czynić ją względnie otwartą i dostępną lub względnie zamkniętą i niedostępną. Istnieją pewne grupy, które zmierzają do względnego ograniczania członkostwa, oraz takie, które dążą do osiągnięcia maksymalnej ekspansji w tej dziedzinie. Własność ta wiąże się z innymi własnościami, takimi jak: względna stałość grupy, stopień „kompletności”, autonomii, dopuszczalnej dewiacji itp. „Kompletność” grupy. Jest to stosunek członków rzeczywistych grupy do jej członków potencjalnych, tzn. do tych, którzy spełniają obowiązujące kryteria.

(6) 92. Daniel Gach. członkostwa. Może ona wpływać na względną pozycję grupy w instytucji, w ramach której funkcjonuje. Wpływ ten może być zarówno proporcjonalny, bowiem posiadanie wyższego stopnia kompletność może być powodem roszczeń do wyższej pozycji społecznej i władzy, jak i odwrotnie proporcjonalny, gdyż dla utrzymania statusu elity grupa może przyjmować jedynie pewną, ograniczoną liczbę członków spośród wszystkich osób spełniających jej kryteria członkostwa. Pomimo to wskazuje się, że związki pomiędzy wielkością absolutną, stopniem kompletności, pozycją społeczną i władzą są wyraźne. Stopień zróżnicowania społecznego. Właściwość ta oznacza liczbę statusów ról występujących w organizacji grupy. Zwraca się uwagę, że istnieje wyraźna tendencja równoległego wzrostu wielkości grupy wraz ze zwiększaniem się jej zróżnicowania. Stwierdza się również fakt empiryczny, że grupy o tej samej wielkości bezwzględnej różnią się znacznie między sobą pod względem stopnia zróżnicowania społecznego. Własność ta odnosi się nie tylko do hierarchicznego zróżnicowania statusów, ale również uwzględnia zróżnicowanie statusów na tym samym poziomie stratyfikacyjnym, np. zróżnicowane role wynikające z pełnionych funkcji. Kształt oraz wysokość stratyfikacji. Właściwość ta traktowana jest jako liczba społecznie wyróżnionych i hierarchicznie uporządkowanych warstw. Oznacza również wielkość każdej warstwy i względny dystans pomiędzy nimi. Typy i stopnie spójności społecznej. Termin „spójność społeczna” stosowany zamiennie z pojęciami spoistości i zwartości nie doczekał się jednoznacznego określenia. J. Olbrycht zajmując się tą tematyką przytacza ponad 20 różnych definicji tego pojęcia. Podsumowując swoje rozważania stwierdza, że termin „spoistość” odnosi się do kilku pojęć, których zakres obejmuje różne cechy grupy społecznej bądź wielkość tych cech [3, s. 52]. W dalszych rozważaniach wskazuje trzy zakresy obejmujące trzy odmienne własności grupy, a określane każdorazowo terminem „spoistość”, i proponuje rozróżnianie tych zakresów poprzez przypisanie im kolejnych numerów [3, s. 50, 54–55]: – spoistość I – jest to własność grupy polegająca na posiadaniu przez jej członków takich cech, jak: motyw uczestnictwa, postawa wobec grupy, stan zaspokojenia potrzeb, uczucie przynależności itp.; własność ta nie jest mierzona poprzez cechy jednostek, ale polega na posiadaniu określonych cech przez jednostki; – spoistość II – jest własnością grupy polegającą na istnieniu relacji międzyjednostkowych o określonym stopniu nasilenia, relacje te są zjawiskami, o których wnioskować można na podstawie ich przejawów, mogą to być przykładowo wzajemna atrakcyjność, „bliskość i ciepło” odczuwane wzajemnie przez członków itp.;.

(7) Czynniki wpływające na efektywność zespołów…. 93. – spoistość III – jest to własność polegająca na posiadaniu przez grupę traktowaną jako całość cechy określającej stopień „trzymania się razem”, odporność na rozrywanie itp. Dodatkowo możemy wyróżnić następujące trzy typy społecznej spójności [2, s. 74]: – społeczna spójność zdeterminowana kulturowo – wynika ze wspólnych norm i wartości, z którymi członkowie grupy się identyfikują, – społeczna spójność zdeterminowana organizacyjnie – jest efektem realizacji osobistych i grupowych celów poprzez wzajemnie się warunkujące działania w grupie, – społeczna spójność zdeterminowana poprzez kontekst kulturalny – wynika ona m.in. z kontrastu pomiędzy grupą własną i obcą, konfliktu z innymi grupami itp. Pomimo że te trzy typy można odnaleźć w każdej małej zbiorowości ludzkiej, to grupy różnią się między sobą ze względu na stopień uzależnienia społecznej spójności od czynników ją determinujących. Stopień spójności oddziałuje na różnorodne style zachowania i pełnienia ról przez członków grupy. Dodatkowo wskazuje się zależność efektywności działań grupy od stopnia jej zwartości, przy czym wpływ na kierunek tego oddziaływania ma również stopień zgodności celów grupy z celami organizacji; zależność tę przedstawia rys. 1.. ZwartoÊç du˝a. ma∏a. wysoka. znaczny wzrost efektywnoÊci. umiarkowany wzrost efektywnoÊci. niska. spadek efektywnoÊci. nie ma powa˝niejszego wp∏ywu na efektywnoÊç. Zale˝noÊç mi´dzy celami grupy a celami organizacji. Rys. 1. Zależność między efektywnością a zwartością Źródło: [4, s. 174]. Zdolność grupy do jedności lub rozpadu. Właściwość ta odnosi się do charakterystycznej zmiennej życia społecznego grup, która może przebiegać w dwóch przeciwstawnych kierunkach. Z jednej strony pewne grupy wykazują tendencję do kolejnych i często nie zaplanowanych wewnętrznych podziałów aż do momentu, w którym powstające tą drogą subgrupy rozwijają się w niezależne systemy. Z drugiej strony istnieją grupy, które wykazują tendencję do ponownego włączania.

(8) 94. Daniel Gach. powstających subgrup w obręb swej wewnętrznej organizacji, przez co w rezultacie wzmacniają swoją strukturę i funkcje. Właściwość ta jest wynikiem stopnia zróżnicowania społecznego i stopnia spójność społecznej. Zakres interakcji społecznych w grupie. Jest to zarówno oczekiwany, jak i rzeczywisty zakres interakcji społecznych pomiędzy jednostkami zajmującymi wyznaczone statusy w grupie. W pewnych grupach istotne interakcje społeczne ograniczone są jedynie do osób zajmujących „sąsiadujące” poziomy w hierarchii, np. równych rangą, bezpośrednich przełożonych i podwładnych, jak to jest w koncepcji „drogi służbowej”. Natomiast inne grupy przyczyniają się do wytworzenia większej liczby społecznie ustalonych okazji do interakcji pomiędzy osobami o istotnie odmiennych pozycjach, przykładowo sytuacja taka występuje w koncepcji zhierarchizowanej grupy składającej się z „towarzystwa równych sobie”. Charakter stosunków społecznych panujących w grupie. Właściwość ta może być opisywana przez proponowany przez Parsonsa system zmiennych, w kategoriach których można scharakteryzować stosunki panujące w strukturze grupy [2, s. 75]: – afektywne angażowanie vs afektywna neutralność, – orientacja na samego siebie vs orientacja na zbiorowość, – uniwersalizm vs partykularyzm, – osiąganie vs przypisanie, – aspektowość vs całościowość. Kombinacje wartości tych pięciu zmiennych służą do wyraźnego opisu stosunków społecznych przeważających w grupie. Stopień spodziewanego konformizmu wobec norm grupowych. Właściwość ta odnosi się do rozmiarów ustalonej, akceptowanej przez innych uczestników swobody w zachowaniu członków grupy względem przyjętych norm grupowych. Może ona zmieniać się liniowo i możliwe jest ogólne wskazanie następujących punktów granicznych: – istnienie biurokratycznych form zabezpieczających przed wystąpieniem odchyleń od przyjętych norm, grupa wymaga ścisłego stosowania się do nich, – dopuszczenie daleko idących odchyleń od norm, przykładem są grupy szczycące się tolerancją wobec indywidualności i twórczości. System kontroli normatywnej w grupie. Każda grupa tworzy procesy kontroli normatywnej regulujące zachowanie swoich członków. Przy czym grupy różnią się co do stopnia, w jakim ta kontrola jest sprawowana poprzez: – wyraźnie sformułowane reguły, – mniej wyraźnie sformułowane, lecz wyraźnie ukształtowane oczekiwania dotyczące zachowania się, które dodatkowo są wzmacniane przez uczucia oraz podtrzymującą je doktrynę moralną, – zrutynizowane, często zwyczajowe, lecz słabsze afektywnie obyczaje..

(9) Czynniki wpływające na efektywność zespołów…. 95. Podkreśla się, że ustalone i oficjalnie ogłoszone normy są wzmacniane przez osoby specjalnie wyznaczone do tej roli oraz dodatkowo ulegają one wzmocnieniu poprzez spontaniczne, a jednocześnie społecznie ukształtowane oddziaływania innych członków grupy, nawet wówczas, gdy nie odgrywają oni specyficznych, przeznaczonych do tego celu ról. Stopień dostrzegalności norm i działań w danej grupie. Właściwość ta opisuje stopień, w jakim normy i pełnienie roli w grupie są łatwe do zaobserwowania przez innych członków grupy (np. osoby o niższym statusie, osoby o różnym statusie, czy też przez osoby o wyższym statusie). Ma ona bezpośrednie znaczenie ze względu na podstawowe problemy teorii grup odniesienia. Struktura ekologiczna grupy. Właściwość ta odnosi się przede wszystkim do przestrzennego rozkładu członków grupy. Możliwe jest tu wyróżnienie dwóch przeciwstawnych przypadków, pomiędzy którymi ulokowane są „wartości” pośrednie: – członkowie grupy są przestrzennie blisko siebie i są wysoce skoncentrowani w przestrzeni grupy, – poszczególne osoby są silnie odseparowane od siebie i są rzadko rozmieszczone w przestrzeni grupy. Stopień bliskości przestrzennej i funkcjonalnej wpływa na tworzenie się stosunków społecznych, typów kontroli społecznej oraz stopnia zaangażowania członków w sprawy grupy. Jest on również powiązany z obserwowalnością pełnienia roli. Stopień autonomii grupy. Właściwość ta opisuje stopień, w jakim grupy są samowystarczalne lub uzależnione w wypełnianiu swoich funkcji i osiąganiu swoich celów od innych grup oraz organizacji. Pomimo że grupa nie wypełnia jednego lub więcej ze swoich wymogów funkcjonalnych, to może ona kontynuować swoją działalność tak długo, jak długo wymogi te będą spełniane na jej konto przez inne grupy w społeczeństwie. Podkreśla się, że występowanie pełnej autonomii jest często złudzeniem. Stopień stabilności grupy. Właściwość ta rozumiana jest jako zdolność grupy do przeciwstawiania się opozycji zewnętrznej, utrzymywania swojej struktury oraz zmiany w uporządkowanej sekwencji. Nie odnosi się ona do stopnia wymiany składu osobowego grupy oraz różni się od spójności społecznej. Choć stabilność powiązana jest ze spójnością, to się z nią nie pokrywa, jest ona bowiem uzależniona nie tylko od wewnętrznej struktury grupy, ale przede wszystkim od stopnia napięć w jej środowisku. Stopień stabilności kontekstu strukturalnego grupy. Jest to zdolność środowiska społecznego danej grupy do utrzymywania swojego charakteru. Jest ona powiązana ze stabilnością grupy. Przykładowo stabilne środowisko społeczne przyczynia się do większej empirycznej stabilność grup działających w tym środowisku..

(10) 96. Daniel Gach. Sposoby utrzymywania stabilności grupy i kontekstu kulturalnego. Zarówno grupy, jak i ich wewnętrzne środowisko społeczne mogą utrzymywać stabilność albo poprzez względną surowość swoich norm i wartości, albo poprzez względną ich elastyczność. Grupy stając w obliczu presji otoczenia mogą utrzymywać swój charakter zarówno co do struktury, jak i funkcji lub też w odpowiedzi na naciski mogą dokonywać odpowiednich zmian struktury, aby utrzymać swój funkcjonalny charakter. Grupy różnią się co do wykorzystywanych sposobów przystosowywania się do wewnętrznych i zewnętrznych presji. Względna pozycja społeczna grupy. Grupy tak jak jednostki są społecznie uszeregowane w kategoriach prestiżu i dostępu do kulturowo cennych dóbr. Względna władza grupy. Właściwość ta odnosi się do zmieniającej się zdolności grupy do narzucania siłą swoich zbiorowych decyzji zarówno swoim członkom, jak i swojemu środowisku społecznemu. Zakłada się, że względna władza grupy jest rezultatem innych właściwości grupy. 4. Podsumowanie Powoływanie zespołów pracowniczych staje się powszechne w różnych organizacjach, zarówno tych ukierunkowanych na osiąganie zysku, jak i typu non-profit. Wpływa na to potwierdzony przez badania empiryczne pogląd, że praca zespołowa przynosi korzystne rezultaty społeczne i ekonomiczne. Jednakże w pewnych warunkach można nie osiągnąć założonych efektów. Ma na to wpływ szereg różnorodnych czynników i dlatego też ważna staje się ich wszechstronna i szczegółowa analiza. Jej wyniki mogą być pomocne zarówno we wdrażaniu pracy zespołowej, jak i w konstruowaniu metod oceny efektywności działań zespołów i określaniu kierunków dalszego doskonalenia istniejących w danej organizacji form oraz postaci działań grupowych i zespołowych. Literatura [1] Elementy mikrosocjologii, wybór tekstów J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, Kraków 1979. [2] Merton R.K., Prowizoryczna lista własności grup społecznych [w:] Elementy mikrosocjologii, wybór tekstów J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, Kraków 1979. [3] Olbrycht J., Spoistość małej grupy społecznej (próba analizy metodologicznej), Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice 1987, nr 885. [4] Robbins S.P., Zachowania w organizacji, PWE, Warszawa 1998..

(11) Czynniki wpływające na efektywność zespołów…. 97. [5] Smolbik A., Czynniki efektywnego funkcjonowania zespołów roboczych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Organizacja i Zarządzanie, Wrocław 1992, nr 625. Factors Impacting on the Effectiveness of Employee Teams This article presents the basic factors determining the effectiveness of employee teams. It shows their general typology, which is divided into external and internal factors with respect to the enterprise. The article discusses in more detail the attributes of social groups that need to be considered when planning the implementation of teamwork..

(12)