Hieronim Chojnacki
"Potęga żywiołowa prawie",
Kazimierz Wyka, "Pamiętnik
Literacki" z.4 (1975) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 19/2 (60), 195
/11/ W AŁECKI W acław: O Kochanów skini i K rasick im . K ilk a uwag z dziejów literack ich pow iązań. "Ruch L ite ra c k i" 1975 n r 5 s . 327 -3 3 3 .
Podstaw ę rozw ażań stanowi te z a o konieczności w zbogacenia badań genetycznych i analitycznych utworu lite rac k ie g o o u stalen ia jego wpływu n a p ó źn ie jsze pokolenia. P rze śled ze n ie p a ra le li pomiędzy Kochanowskim
a K rasickim wydaje się szczególn ie płodne z powodu podobieństw a ogól nej sy tu acji w lite ratu rze obu epok (program u, wzorów, ideałów ) i we wnętrznych predy spo zycji obu tw órców. W d a lsz e j c z ę śc i artykułu dowo dzi autor w ysokiej oceny poety z C zarn o lasu p rz e z K ra sic k ie g o , a także bada widoczne w jego tw ó rczo ści ślad y pow iązań z dzięłam i Kochanow sk ie g o . W zakończeniu szk icu stw ierd za, że pochlebne sąd y K ra sic k ie g o przyczyn iły się niewątpliwie do u stalen ia p o zy c ji, jaką zajm uje Jan Kocha nowski w dziejach n a sz e j lite ra tu ry .
B P /6 0 /6 3 , r
/11/ WYKA K azim ierz: "P o tę g a żywiołowa p ra w ie ". "Pam iętnik L ite ra c k i" 1975 z . 4 s . 71-96.
Rozpraw ka, jeden z rozdziałów niedokończonej m onografii o Reymoncie, z aw iera nową in terp re tację "Z iem i o b ie can e j". Polem izując z in te rp re ta cjam i, które koncentrują się na zestaw ieniu panoramy społeczn ej p ow ieści z układem klasowym Łodzi lat 1890-1900, odnalazł badacz sw oiste z a sa d y , wedle których skomponowany zo sta ł ob raz społeczeństw a w ielkiej m etropo lii kapitalisty czn o-przem y słow ej. Dowiódł, że p rz y c a łe j in fo rm acy jn o-re je stra c y jn e j szczegółow ości i realizm ie p rzedstaw ien ia "Z iem ia o b iecan a" je s t jednak lite ra c k ą w izją, um ieszczoną w specjaln ie p rz e z je j tw órcę akcentowanym "b e z c z a sie h istorycznym ". O ch arak terze tej w izji św iad c z ą pow tarzające s ię , choć niejednakowo zrealizow an e, motywy - "ob ro ty sp o łe c z n e ", "tan iec wokół p ien iąd za" o raz "przechodzenie chłopa w p ro le ta r iu sz a fab ry czn eg o ".
