Zagadnienia związane z genezą fosforytów

(1)

.

MAAIA

1ufł..N'AUłddtłA.WSXA

. . . .

ZA<łAJ>:NIENlA·.

:

zwL\ŹANBZ

GENEZJ\FÓSFOBYTOW

":

·'.,SFOŁCZESNE poglądy. ~oty.czą~e poc~a.-;:

skiCh

i.

kal~dońskich. Jednakże Catozżi:

·prZYj..; -:.y;y dzeiJia fosforytow,. wyrazone nuędzy m- . .' riluje; rże żawartość fosfOru". iw

wod:zie

inorski~j .

tiynrlw.

referatach !przedstawionych na kongr~ . Wzrasta.ła" doohodżąc .do maksymalJn.ego' ~

sie'geologicznym VI Algerze.:w. r. 1.~52i·a· tak~e '

ma·

Po

' l1"aż . ~ iW·

Permie,

· po

na;.~"

;

w

Wielu· artYkułach' oraz podręcznikach-. me .

w

eOcien!ie:. W tych okresach 'WY ~womyly ... się' .

'SĄ jeszcze we .wszys~kich szczegółach. uzgod,:, . największe

i"

~~1W.e' złma fosforanowe~ .'.

mone. . . . ' . . : . '. . _. . ' . " W odnie6ieDiu do s,Posoi'bUkoncęntraCji ~ . .. żaga4n,ienia żwiążane ':z; genezą ~~, . ·.ków fosfon.t:w asadadlwyróZni.a.ją się ' teorie

··są liezne,a na, ~p1.an wyą1lWaJtl su~.na- . Jll'7lY.Piiwjące orgaruzmom rolę·

zaSadm<q.

· w

.

~:

1; Zr6dlo. ·.fosfOl'lU i spoooby lego.

~

ikonOOn~jl

oraz teorie.o

cżystOobe-

.

:kancęntracji, 2. Fli:zyczno.chemicżne

i'geogra-

.,.

micznym' spooiobie. wytrącania :bIfo.ra.nó

_w,

~ fficzne wf.lll'!Ultlki twolvJeIn.i.a. się ~ fańarytOwyoh. . .. .re mogą ' wPrawdzie . rżXlSt8ć obwilowo·

zatrZy_·.

.

, ·ZSgadmen.iate ...

~!lWJP81;qw~~

.

'

~'mane

w

;

~ch

.

·twardyCh .

im:i,ękkich orga~

.

'\V'$ŻYs1lk;im w odniesieni!u do morskicll zlóż . fos- . "illzmów;'le<:z ten··etaP. tprzejściDwy nie

ma

jStót:... :

f~wych,. ·które .. stanowdą olbl'zymiąprzewa- ' o

Z:nac7JetlJia

dkl

twarzeni4 się złai;. . '. . ,.

"g'

ę

,VI

stosunku

der

złóżtitw<>rzonych

nakonty-. ·Deg.T ' ...

-~~:

. '.:

~trae;.i fusforańów,.

··

eonę ,-,,-=uuCZlle:J . ".. . '. . . . .

'.nenci,e. , . ' , ' " ' . .pr2Jedstirw:i} rw r. -1939. K:azakóW (7)iteoria,ta

:; W odpiesieniu do .pierwszego zagadnienia n,a- .

:~.

"Wielu ,2JWolennilków.,

Jed:nakti:e

.

wśród,

sunęł_{9 się}

_pytanie

_l

_{czy twotzenie}

_{Się Wię'kBzyoh}

_.

_'

_badaczy

_fa9forjt6

w

kraJów

zachOdnich j~ ~óż fusforan6w w osadach ·iWdąże··isię ze W2IDlO- i Wl9pÓłtcrzJeśnie prmważa pogląd. () q _eadlDlC2leJ

żonymolm!sowod.opłyWem

.

zwjązJków

fosfo11l

ł'()li

org8ni2lmów' przy

tw~niu

.

si4?

~óct

.~

.2:

.,lądu

.

~d.

ze

~~

.

~onoentr~

-=

foranowycll.Wiadomo

.

miś

:wptaWdzi.e, ze

.

t.aki

_e

w wodzie morskieJ. czy teti

~

.

złoża

fosforanów, w lk:tOrych organizmy

w:iąłą-:

traCJa

była

'

~ej :więCej

~

·s1ala

.

wciągudzi~

00 fO$for

:

ulegają

niewie1:k.iemU.

PfŻeIJlle$1ZlC'JJeniu.

~

Ziemi,a

tworZenie

się złÓŻ

umlemione

ł?ylo

'

od· .

i

,~...r..lv.o

. _ ..

odgrywają ;

wprofi18ch

~l().o

.

":t t. 7 ·,~,~":";_l·"('·W .1:.-...:1:.. •• ..: ... ~~:tacJ·.;i? . :t'~ ... ~ ~_ ...

. nćU'WJLl\IU ;:rJ.vuuw~ -=u.J .... ~u ~ych rolę~~"'ł.· Należą' ~.~~

.~

;

Nie ulega

wąt.pliwQŚci.· że

.

głÓWI1ym'

pierwot-·· dzen.ja·

kcJści kręgowoow, szczątków

'

.

ramJ.enio-. .

'nym .źródłemfasforu dla .złóż osa,dowych tego. · nogó'W,

odchodów

zwierząt .lądDWydl: i

.mar-

.

~~

j,M

apa:tyt.

~

Podr1Jędne

.. Jecz

także

. skich

'

itP..

Ważnie~

.

zbJ:afosf0ryt6wzawie:- .'

zasługujące

na

uwagę

maczenie

mają ~f(&o

.

rają

na

ogół

niewiele

taki

ch

B2i;'Zątków

<>rga_

.'

forany

,~

,

kIl'~ycl1,

.

jak:,

mo~

--":ndcznych,.VI

iktórycilSkladwchod:lĄ pierwotn.~·

i-kseOOtym.

~'

.

:te Stanow.iąQkcesoryczne.

. . "biochemic2arle .

wy:trąoone

.

fosfomo.y~

· Jednakże'

sk:ladmki.

wielu skał budująeyeh trzonyikrysta... . wedhig ,włęksmści petrogIr,"aifów baj6wzacl;tod- .

liczne

łańCuchówg6rskiCh.· U~ędn!iającten

. nich

etap'

przejścia

fa;foranów·. poprzez

o~~:

fakt

.pi'ZypIlS'lJCm

L. Cayeux

(4),że główne

.

1llizm

abeortbu:iący

.

fOsfor i

oddający.

go·.,po

~'lfosfaranóW tworzyły się

·Wskutek

~-

'.

.

śmiercli·

-toz:kladzie do w<Xiy .uiorskiej . - ma.

j

SWri.ego

dOpływu

.

dowód· 9Qeailic2lnych' fosforu Znaczenie

żasadil.icred1atego; że.

wydziela ..

się

'.

·:

z1ądu, d7;ialosię

to.po glóW'liycfi

więlkszyoh.fa-.

przy tych procesaoh: fosfOran anionowy;:

który

'Zach'· górotwórcZych;, gdy trzp.ny

~""c72le

.

reagując

z

węg1anetn

wapnia.

powOO~

:

'

WJ"

.

. '

gór' :fah3owych

uIegąły

mtepsywnej

deh~cjj"

,

trącanie Się

z roztWoru ..

fosfm:an

_u

.~

~~~osiły

:

dO

.

m.lrZ

duri.Q.

ma~

(12j{ . . ' .' . . ' .. ' . . ' . -' . .

~.~ . . ~; . ... .. .. . . . ... . . . L. Cayeuxpódkreśla' ~ę ;glonówprzyikon~

:'H

P~

.tennde zyslW zwoleriników.·

U~

centracji

:fosifOru

w csadacb,

łl1Itiejs:i4 ~1ę

jego

:

ń1k kongres~

w Algerze

G~

CharlEs '(5) przeciw-

?Jd.andem

OdgrYwają

.. organi7my.

~erzęce'

.

staw~jąc się

:

temu;

poglądowi

.

jpOdkreś1a,. ·

.

że

.

TweDhafe1' (16) . p.rzyjr:OOje,

uaii.ał r6Znych

'or-::

wi.iasie,

po

zą.!k:óńezJen~ufazy

.gór01lwóromj iher'" '. ganizrnów

pi-zy

.

twOrzeniu

.

się

.·

fQ!dorytów,

mi~-.

cy-ńsitiej,

. nie. ma

~h

zł6żfosforytów.

. dzy fnnyril.it.aik2e i bakterii;

iktóry~tkanik:iZfll"

:Jego

o

mamem

sldad

~y

wody mo.rskiej wiera;SII fastat.

Jed~

za.zn.acza" ze

pn:y'

,

two,..

:me.·' . ···t..r.al ... n."'''' .,,-ym. . ·waha.niom IW ciągu dzie- oM 6_ . tiOO_cc

... ~ " . . , .. UUI.& .w.eniu. słę .. peIiinskiej ,~oSphoria .. '.IAJ'rma .'.

:.

j6w·Żieln1,

· a ~.

zawartość

.tlenku fO$f()rU.GórSk.aJis:tYCh USA

'

CżęBć

:

fosforanów

mogla

81ę

;ri.ieznaC2JIl!ie

a9cylowała WŻględem średniej

7bli-

.·

wytrącić

na

drodZe czysto

ch~j.

,

żonE.f

do lic7Jby

ok:reś,lajqoejdzisiejszą

zawar": .. .

n~tiJ'

.-1.._ .. w·

~~.

.' .' ... z t.1949. ,(11) .

tość!ósforu w ocieanach(O,13 - 0,18010 P~Ii). Ir"~" 'U.u:u ___ ,, __ ~...-_ ...

. ~ A. Clirozzi (3) ruwaZa pogląd L .. CayeLUt wyi'ażasię' w s.pos6b 'iuistępujący: ,;Wea:yscy.,

:

ia

ń:ietiz8sadniony wskmJując, że osady.star~ badacze zg8dmją· się na pizyjęcie . .zasadnk:zego

:szego paleozoiku. zawie~ją·. złoża f(E.forariowe . ud.zialu· org~i2;mów ."

przy

.

kDnoentrac;ii. f~01"lL .

o . małeJ'. koncentrac;i fosforu. " mJmO.· że IW tych. Fosfor jest .ab9artbawany. z· wody,~ przez,

" .' .;.Vj~ ~.d" ... ~~, y' li. WChodzi

w

9k.ład iditwar- .

okresach doPłYwał do :ri1órz ~bfi.ty; ma~ł

po-.

.

-"

,,-r--

~.~~...,

.

chodZąCY i

'

:Difl'1X"lArii8. łańcuchów .prekambryj..; dycll ~'. Po śmierci li !l'02'kładzie tych

(2)

(3)