Biuletyn Faunistyczny
Kręgowce
ISSN 1897-3086
Rzadkie gatunki ptaków obserwowane na
terenie Ziemi Łódzkiej w roku 2017
Obóz ornitologiczny na zbiorniku Jeziorsko w
roku 2017
Akcja liczenia zimujących ptaków
wodno-błot-nych w Regionie Łódzkim w roku 2018
Monitoring i czynna ochrona błotniaka
łąkowego w powiecie kutnowskim
Biuletyn Faunistyczny Polski Środkowej Kręgowce jest pismem o charakterze informacyjnym. Powstał on na początku 1995 roku w celu mozliwie szybkiego prezentowania informacji o aktualnie realizowanych przedsięwzięciach dotyczących fauny kręgowców Polski Środkowej. Adresujemy go do wszystkich zaintere-sowanych poznawaniem i ochroną zwierząt kręgowych tego obszaru.
REDAKCJA NAUKOWA:
dr hab. Tomasz Janiszewski
AUTORZY:
Tomasz Janiszewski
Adam Kaliński
Maciej Kamiński
Krzysztof Myśliwiec
Tomasz Przybyliński
Marcin Wężyk
PROJEKT GRAFICZNY I SKŁAD:
Artur Pędziwilk, Radosław Włodarczyk
DRUK:
Uniwersytet Łódzki
Łabędź czarnodzioby Cygnus columbianus.
Łabędź krzykliwy Cygnus cygnus.
Bernikla białolica Branta leucopsis.
Bernikla rdzawoszyja Branta rufi collis. Bernikla kanadyjska Branta canadensis. Gęś krótkodzioba Anser brachyrhynchus. Gęś mała Anser erythropus.
Świstun amerykański Anas americana.
Rzadkie gatunki ptaków obserwowane na
terenie Ziemi Łódzkiej w roku 2017
Uhla Melanitta fusca.
Markaczka Melanitta nigra. Bielaczek Mergellus albellus Szlachar Mergus serrator.
Gęsiówka egipska Alopochen aegyptiaca. Ohar Tadorna tadorna.
Kazarka rdzawa Tadorna ferruginea. Hełmiatka Netta rufi na.
Podgorzałka Aythya nyroca. Ogorzałka Aythya marila. Mandarynka Aix galericulata.
Perkoz rogaty Podiceps auritus. Siniak Columba oenas.
Ostrygojad Haematopus ostralegus. Szczudłak Himantopus himantopus.
Szablodziób Recurvirostra avosetta. Siewka złota Pluvialis apricaria.
Siewka złotawa Pluvialis fulva. Mornel Charadrius morinellus.
Sieweczka długonoga Charadrius asiaticus.
Kulik wielki Numenius arquata.
Szlamnik Limosa lapponica. Biegus rdzawy Calidris canutus.
Biegus płaskodzioby Calidris falcinellus. Piaskowiec Calidris alba.
Biegus malutki Calidris minuta. Bekasik Lymnocryptes minimus. Brodziec pławny Tringa stagnatilis. Mewa mała Hydrocoleus minutus.
Mewa żółtonoga Larus fuscus. Mewa blada Larus hyperboreus.
Rybitwa wielkodzioba Hydroprogne caspia. Rybitwa czubata Sterna sandvicensis. Rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida.
Rybitwa białoskrzydła Chlidonias leucopterus. Nur rdzawoszyi Gavia stellata.
Nur czarnoszyi Gavia arctica.
Czapla biała Ardea alba.
Czapla nadobna Egretta garzetta. Orlik krzykliwy Clanga pomarina.
Orzeł przedni Aquila chrysaetos. Błotniak stepowy Circus macrourus. Bielik Haliaeetus albicilla.
Uszatka błotna Asio fl ammeus. Dzięcioł zielonosiwy Picus canus. Kobczyk Falco vespertinus.
Drzemlik Falco columbarius. Sokół wędrowny Falco peregrinus.
Siwerniak Anthus spinoletta.
Pliszka górska Motacilla cinerea.
Pliszka cytrynowa Motacilla citreola. Rzepołuch Linaria fl avirostris.
Czeczotka tundrowa Acanthis hornemanni. Śnieguła Plectrophenax nivalis.
Zaroślówka Acrocephalus dumetorum. Wójcik Phylloscopus trochiloides. Pluszcz Cinclus cinclus.
Obóz ornitologiczny na zbiorniku Jeziorsko
w 2017 roku
Akcja liczenia zimujących ptaków
wodno--błotnych w Regionie Łódzkim w 2018 roku
GATUNEK
2014
2015
2016
2017
Łęczak
1
174
58
72
Kszyk
48
338
113
52
Piskliwiec
-
5
1
13
Batalion
-
11
11
16
Biegus zmienny
-
18
21
58
Czajka
-
-
3
11
Biegus malutki
-
8
11
5
Krwawodziób
-
4
-
1
Sieweczka rzeczna
-
7
-
3
Biegus krzywodzioby
-
1
5
11
Samotnik
-
-
1
10
Sieweczka obrożna
-
-
1
2
Kwokacz
-
-
2
2
Biegus mały
-
3
3
1
Brodziec śniady
-
1
1
2
Biegus rdzawy
-
-
1
1
Kamusznik
-
2
-
-Siewnica
-
1
-
-Kulik wielki
-
-
-
2
Siewka złota
-
-
1
-Cyraneczka
1
17
14
11
Cyranka
3
1
-
-Krzyżówka
1
-
-
-Kropiatka
2
-
1
1
Bączek
2
-
-
-Wodnik
1
-
-
-RAZEM
59
591
248
274
Tabela 1. Wyniki chwytań ptaków wodno-błotnych siewkowych na zbiorniku Jeziorsko w
latach 2014-2017.
G at un ek W ar ta Z b. Je zi or sk o N er W id aw ka Z b. p rz y K W B Be łc ha tó w Bz ur a Pi lic a Z b. S ul ej ow sk i R A Z EM K rz yż ów ka 59 81 81 95 61 95 18 1 67 5 47 60 10 03 21 59 29 14 9 G ęs i n ro zp 12 5 15 00 0 70 8 15 83 3 N ur og ęś 10 17 27 71 12 14 87 57 0 44 71 K or m or an 15 06 90 3 42 46 25 9 18 4 29 40 Ż ur aw 27 17 75 39 4 2 89 22 87 M ew a sr eb rz ys ta / bi ał 17 1 10 19 1 10 11 12 12 Śm ie sz ka 70 3 47 5 11 78 G ąg oł 16 5 14 5 2 1 26 5 28 4 86 2 Ła bę dź n ie m y 12 2 5 24 6 9 11 4 66 15 7 71 9 C yr an ec zk a 3 42 5 20 0 13 37 67 8 G ęg aw a 9 53 89 43 1 1 58 3 C za pl a si w a 96 88 35 5 3 25 6 25 8 G ło w ie nk a 3 22 1 4 4 23 2 Ły sk a 6 16 5 17 15 2 1 17 22 3 M ew a si w a 44 15 7 15 3 21 9 C ze rn ic a 27 69 1 3 1 75 17 6 C za pl a bi ał a 10 2 2 5 4 28 30 17 1 G ęś z bo żo w a 14 5 11 4 1 16 1 Bi el ac ze k 61 7 4 72 Pe rk oz ek 7 8 5 2 4 28 54 K ul ik w ie lk i 37 37 Św is tu n 19 9 28 G ęś b ia ło cz el na 27 1 28 Ła bę dź k rz yk liw y 10 4 2 6 22 Z im or od ek 6 3 1 2 3 15 U hl a 3 10 13 Pe rk oz d w uc zu by 8 4 12
be
la
1
. L
ic
ze
bn
oś
ć
pt
ak
ów
z
im
uj
ąc
yc
h
w
R
eg
io
ni
e
Łó
dz
ki
m
w
s
ty
cz
ni
u
20
18
r
ok
u.
at un ek W ar ta Z b. Je zi or sk o N er W id aw ka Z b. p rz y K W B Be łc ha tó w Bz ur a Pi lic a Z b. S ul ej ow sk i R A Z EM bę dź m ał y 11 11 oż en ie c 7 3 10 ok os zk a 1 2 2 2 2 9 go rz ał ka 3 1 1 5 on ka 2 2 an da ry nk a 1 1 ra kw a 1 1 od ni k 1 1 sz yk 1 1 A Z EM 10 30 3 31 61 1 79 84 19 8 72 2 55 00 17 56 36 00 61 67 4 T A K I A R P IE Ż N E ys zo łó w 18 49 1 30 6 10 4 el ik 5 6 9 10 6 5 41 ro gu le c 2 3 4 9 st uł ka 2 1 3 6 ys zo łó w n ro zp . 1 1 3 5 ys zo łó w w ło ch at y 2 2 1 5 ok os z 1 3 4 st rz ąb 2 2 ot ni ak z bo żo w y 1 1 2 A Z EM 31 7 70 1 0 52 12 5 17 8
be
la
1
. L
ic
ze
bn
oś
ć
pt
ak
ów
z
im
uj
ąc
yc
h
w
R
eg
io
ni
e
Łó
dz
ki
m
w
s
ty
cz
ni
u
20
18
r
ok
u.
Monitoring i czynna ochrona błotniaka
łąkowego w powiecie kutnowskim
W 2017 r. Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” rozpoczęło czteroletni, dofi nansowany przez UE, projekt pt. „Realizacja Krajowego Planu Ochrony Błotniaka Łąkowego – etap I”. Projekt ten objął swym zasięgiem obszar ponad dwudziestu powiatów, głównie w środ-kowej i środkowowschodniej Polsce, w których gatunek ten gniazduje w największych zagęszczeniach. Jednym z trzech powiatów województwa łódzkiego, w którym w minionym sezonie prowadzono działania czynnej ochrony błotniaka łąkowego był powiat kutnowski. W każdym z sezonów monitoring i ochrona błotniaków powinny przebiegać zgodnie z ustalonym schematem działania. Najpierw, w okresie 1-20 maja, dokonywana jest kontrola terenów otwartych powiatu w celu określenia liczebności gatunku oraz loka-lizacji rewirów lęgowych i wybiórczości siedlisk gniazdowych. Okres ten jest szczegól-nie ważne z perspektywy dalszych działań, gdyż późszczegól-niej, wraz z rozpoczęciem inkubacji przez samicę, drapieżniki te są mniej widoczne w terenie i trudniejsze do wykrycia. Liczebność na danym obszarze uzyskuje się sumując rewiry pewne i prawdopodobne (kategorie lęgowe B +C). Drugi etap rozpoczyna się z końcem czerwca i polega na odszu-kaniu gniazd (głównie na polach), określeniu zaawansowania lęgu i, w razie konieczności, objęciu stanowiska czynną ochroną. Szukanie gniazd oraz wszelkie działania ochronne odbywają się w porozumieniu z rolnikami – właścicielami pól. Działania ochronne polegają głównie na ogradzaniu gniazd i ich najbliższego otoczenia (2m x 2m) siatką, co zapobiega ucieczce i śmierci młodych w czasie żniw oraz ogranicza straty spowodo-wane przez czworonożne drapieżniki. W niektórych przypadkach ustalano z rolnikami późniejszy termin koszenia, co również zapobiegło zniszczeniu lęgów w czasie żniw. W sezonie 2017 na terenie powiatu kutnowskiego odnaleziono ok. 30 rewirów lęgowych błotniaków łąkowych, a całkowitą liczebność oszacowano na maksymal-nie 40 par. Ogółem znaleziono tylko 9 gniazd (3 w ozimym rzepaku, 6 w uprawach ozimych zbóż – pszenicy i pszenżyta, nie stwierdzono natomiast gniazdowania na łąkach). Różnych form czynnej ochrony wymagało 5 gniazd, a w sumie z 7 gniazd wyle-ciało 17 młodych ptaków (1 x 1 juv., 2 x 2 juv., 4 x 3 juv.). Sezon należy uznać za słaby, co koresponduje z wynikami z całej Polski. Główną przyczyną strat w lęgach i ich niskiej udatności była prawdopodobnie pogoda. Zimna wiosna i opóźniona wegetacja zbóż ozimych sprawiły, że początkowo większość par wybrała na założenie gniazda pola rze-paku, co jest niekorzystną okolicznością, gdyż udatność lęgów w tej uprawie jest niska. Wiele par szybko straciło lęgi, m.in. w wyniku intensywnych opadów deszczu i burz w czerwcu. Niektóre z ptaków prawdopodobnie przeniosły się na sąsiednie tereny i powtórzyły lęgi w zbożach. Opóźniona wegetacja zbóż sprawiła, że pary które przy-stąpiły w nich do lęgów (pierwszych lub powtarzanych) zrobiły to później niż zwykle, co z kolei spowodowało, że okres wylotu młodych zbiegł się w czasie ze żniwami. Wymusiło to konieczność podjęcie interwencji i ogrodzenie siatką 3 gniazd. Przy-czynami pozostałych strat w lęgach były: prawdopodobne zatrucie piskląt skażonym pokarmem przyniesionym do gniazda przez ich rodzica, zamarcie zarodków w jajach w wyniku wychłodzenia, a także śmierć słabo latającego młodego w czasie koszenia zboża.
