Z dziejów Ochotniczej Straży Pożarnej w Szadku

(1)

Iwona Pielesiak

Z dziejów Ochotniczej Straży

Pożarnej w Szadku

Biuletyn Szadkowski 7, 143-153

2007

(2)

T o m 7 2 0 0 7

Iwona Pielesiak*

Z DZIEJÓW OCHOTNICZEJ STRAŻY POŻARNEJ

W SZADKU

W t y m r o k u m i a s t o S z a d e k u r o c z y

ś

c i e

ś

w i

ę

t o w a

ć

b

ę

d z i e 1 1 0 r o c z n i c

ę

z a ł o

ż

e n i a O c h o t n i c z e j S t ^ y O g n i o w e j * 1. B e z p o

ś

r e d n i m p o w o d e m p o w o ł a n i a j e d n o s t k i b y ł y d w a k a t a s t r o f a l n e p o

ż

a r y , j a k i e n a w i e d z i ł y m i e j s c o w o

ść

w 1 8 9 0 i 1 8 9 3 r 2. W w y n i k u p i e r w s z e j p o

ż

o g i z n i s z c z e n i u u l e g ł a c a ł a z a b u d o w a u l i c y p r o w a d z

ą

c e j d o Z d u

ń

s k i e j W o l i o r a z p o ł o w a b u d y n k ó w z l o k a l i z o w a n y c h p r z y s z a d k o w s k i m r y n k u - ł

ą

c z n i e s p ł o n

ę

ł o 5 0 d o m ó w m i e s z k a l n y c h i 1 0 0 z a b u d o w a

ń

g o s p o d a r c z y c h . S z y b k i e m u r o z p r z e s t r z e n i a n i u s i

ę

o g n i a s p r z y j a ł a w z n i e s i o n a z d r e w n a i k r y t a s t r z e c h

ą

l u b g o n t e m z a b u d o w a . D z i

ę

k i p o m o c y O c h o t n i c z e j S t r a

ż

y O g n i o w e j z e Z d u

ń

s k i e j W o l i o r a z p a d a j

ą

c e m u w ó w c z a s u l e w n e m u d e s z c z o w i , m i e j s c o w o

ść

n i e z o s t a ł a n a s z c z

ęś

c i e d o s z c z

ę

t n i e s p a l o n a . D r u g i p o

ż

a r p r z y n i ó s ł , c o p r a w d a , m n i e j d o t k l i w e s t r a t y - z 2 4 d o m ó w p o z o s t a ł y z g l i s z c z a , j e d n a k t o w ł a

ś

n i e p r z e s

ą

d z i ł o o p o d j

ę

c i u i n t e n s y w n y c h s t a r a

ń

n a r z e c z z a ł o

ż

e n i a w ł a s n e j j e d n o s t k i g a

ś

n i c z e j . T y m b a r d z i e j ,

ż

e d o w a l k i z k o l e j n

ą

p o

ż

o g

ą

n i e p r z y b y ł a w e z w a n a n a p o m o c s t r ^ z e Z d u

ń

s k i e j W o l i . S t a r a n i a o z a ł o

ż

e n i e j e d n o s t k i o g n i o w e j w S z a d k u n a p o t y k a ł y w i e l e p r z e s z k ó d . N a j w ^ n i e j s z

ą

z n i c h b y ł a n i e c h

ęć

ó w c z e s n y c h w ł a d z d o w s z e l k i c h z w i

ą

z k ó w i s t o w a r z y s z e

ń

, k t ó r e s k r y c i e m o g ł y b y p r o p a g o w a

ć

p a t r i o t y c z n

ą

p o s t a w i k r z e w i

ć

p o l s k i e o b y c z a j e . N a l e

ż

y p a m i

ę

t a

ć

,

iż

ó w c z e

ś

n i e t u t e j s z e z i e m i e z n a j d o w a ł y s i

ę

w g r a n i c a c h K r ó l e s t w a P o l s k i e g o . W r a m a c h r e p r e s j i c a r s k i c h z a a k t y w n e u c z e s t n i c t w o m i e s z k a

ń

c ó w w w a l k a c h n a r o d o w o w y z w o l e

ń

c z y c h , S z a d e k , p o d o b n i e j a k w i e l e i n n y c h m i a s t i m i a s t e c z e k P o l s k i Ś r o d k o w e j , u t r a c i ł w 1 8 7 0 r . p r a w a m i e j s k i e . D o p o ł o w y l a t d z i e w i

ęć

d z i e s i

ą

t y c h

* Iwona Pielesiak, mgr, jest doktorantką w Katedrze Zagospodarowania Środowiska i Polityki

Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego.

1 Jubileusz przypadł na 2006 r., ostatecznie zadecydowano jednak o przesunięciu terminu jego

obchodów na bieżący rok.

2 W ciągu swojej długiej historii Szadek był wielokrotnie nawiedzany przez klęski pożarów.

Szczególnie dotkliwe skutki przyniosły pożogi z lat pięćdziesiątych XVI i XVII w.

(3)

X I X w . n i e b y ł o r e a l n e j s z a n s y n a u z y s k a n i e z g o d y n a u t w o r z e n i e j e d n o s t k i p r z e c i w p o ż a r o w e j - s t r a ż e o g n i o w e p o s t r z e g a n e b y ł y j a k o p o t e n c j a l n e , d o b r z e z o r g a n i z o w a n e i w y s z k o l o n e s i ł y o p o r u , g o t o w e d o w y s t ą p i e n i a p r z e c i w z a b o r c y w e w e n t u a l n y m k o n f l i k c i e z b r o j n y m . D o p i e r o z m i a n a w ł a d z a d m i n i s t r a c y j n y c h w W a r s z a w i e p o 1 8 9 4 r . p r z y n i o s ł a z ł a g o d z e n i e t e j p o s t a w y . O f i c j a l n y w n i o s e k o z e z w o l e n i e n a u t w o r z e n i e o c h o t n i c z e j j e d n o s t k i p r z e c i w p o ż a r o w e j w y s t o s o w a n y z o s t a ł w k w i e t n i u 1 8 9 5 r . P r o ś b a , z z a ł ą c z o n y m s t a t u t e m m a j ą c e g o p o w s t a ć t o w a r z y s t w a o r a z w y k a z e m j u ż p o s i a d a n e g o w S z a d k u s p r z ę t u g a ś n i c z e g o , s k i e r o w a n a z o s t a ł a d o g u b e r n a t o r a z i e m i k a l i s k i e j . W ł a d z e o d n i o s ł y s i ę d o w s p o m n i a n e g o w n i o s k u p o z y t y w n i e , j e d n a k ż e z ^ ą d a ł y d o k o n a n i a z m i a n w s t a t u c i e o r g a n i z a c j i . M i a ł y o n e n a c e l u z n a c z n e o g r a n i c z e n i e s w o b o d y d z i a ł a n i a t o w a r z y s t w a o c h o t n i c z e j s t r ^ y p o ż a r n e j . S z c z e g ó l n i e i s t o t n y b y ł z a p i s w p a r a g r a f i e 4 6 , w k t ó r y m p o j a w i ł o s i ę z d a n i e :

O p ró c z tego

g u b e r n a to r m a p r a w o za m k n ą ć to w a rzystw o n a zaw sze, k ie d y u zn a to za

ko n ieczn e, p o o trzy m a n iu w ia d o m o śc i o p a n u ją c y m w to w a rzystw ie b a ła g a n ie

lub n a s k u te k n a ru sze n ia p o s ta n o w ie ń sta tu tu 2

.

D w a l a t a p ó ź n i e j , w 1 8 9 8 r . , w p r o w a d z o n y z o s t a ł d l a s t r ^ y o g n i o w y c h n o w y s t a t u t , k t ó r y m u s i a ł b y ć p r z y j ę t y r ó w n i e ż p r z e z t o w a r z y s t w o s z a d k o w s k i e . W s k ł a d T o w a r z y s t w a O c h o t n i c z e j S t r ^ y O g n i o w e j w o s a d z i e S z a d e k w c h o d z i l i c z ł o n k o w i e c z y n n i , t j . o s o b y a k t y w n i e g a s z ą c e p o ż a r y , o r a z w s p i e r a j ą c y - f i n a n s u j ą c y t o w a r z y s t w o r o c z n y m i s k ł a d k a m i 3 4 5. D o k o ń c a p i e r w s z e g o d z i e s i ę c i o l e c i a X X w . l i c z b a c z ł o n k ó w c z y n n y c h w a h a ł a s i ę w g r a n i c a c h 6 0 - 6 5 o s ó b , n a t o m i a s t o s ó b w s p i e r a j ą c y c h - o d 2 0 d o 5 6 . D r u ż y n a ( f o t . 1 ) s k ł a d a ł a s i ę z p i ę c i u o d d z i a ł ó w : t o p o r n i k ó w ( z a p o b i e g a j ą c e g o r o z p r z e s t r z e n i a n i u s i ę o g n i a n a s ą s i e d n i e o b i e k t y ) , s i k a w k o w e g o ( g a s z ą c e g o o g i e ń ) , r a t u n k o w e g o ( w y n o s z ą c e g o z p o ż o g i m i e n i e r u c h o m e o r a z ż y w y i n w e n t a r z ) , o c h r o n n e g o ( z a b e z p i e c z a j ą c e g o u r a t o w a n e m i e n i e p r z e d k r a d z i e ż ą ) i n a j l i c z n i e j s z e g o - w o d n e g o ( d o s t a r c z a j ą c e g o w o d ę d o s i k a w e k ) . W a l k ą z p o ż a r a m i c z y n n i e z a j m o w a l i s i ę m i e j s c o w i r z e m i e ś l n i c y , k u p c y o r a z d r o b n i p r z e d s i ę b i o r c y , p o d n o s z ą c y s w o j e u m i e j ę t n o ś c i p o d c z a s s y s t e m a t y c z n y c h ć w i c z e ń , r o z p o c z y n a j ą c y c h s i ę w i o s n ą i t r w a j ą c y c h d o w c z e s n e j j e s i e n i . W o b a w i e p r z e d m i l i t a r n y m w y s z k o l e n i e m s t r a ż a k ó w w ł a d z e z a b o r c z e n a k a z a ł y , a b y z b i ó r k i ć w i c z e b n e o d b y w a ł y s i ę z a z g o d ą n a c z e l n i k a s t r a ż y z i e m s k i e j , a s a m e m a n e w r y b y ł y k o n t r o l o w a n e p r z e z ó w c z e s n ą p o l i c j ę . F u n k c j o n o w a n i e s t r ^ y o g n i o w e j w y b i t n i e p o d n i o s ł o p o z i o m b e z p i e c z e ń s t w a m i e s z k a ń c ó w S z a d k u . O d c h w i l i j e j p o w o ł a n i a n i e p o w t ó r z y ł y s i ę j u ż t r a g i c z n e i n c y d e n t y , k t ó r e m i a ł y m i e j s c e l a t a c h 1 8 9 0 i 1 8 9 3 . R ó w n i e ż o k o l i c z n e

3 T. Olejnik, Ochotnicza Stra

ż

Po

ż

arna w Szadku 1896—1996. Zarys monograficzny

,

Sieradz

1996.

4 Na ówczesne wyposażenie jednostki gaśniczej składały się: 4 drabiny, 3 ręczne pompki oraz

5 beczek.

(4)

m i e j s c o w o ś c i s k o r z y s t a ł y n a p o w o ł a n i u j e d n o s t k i g a ś n i c z e j , k t ó r e j c z ł o n k o w i e n i e j e d n o k r o t n i e b r a l i u d z i a ł w w a l k a c h z p o ż a r a m i w y b u c h a j ą c y m i n a i c h t e r e n i e .

Fot. 1. Drużyna Ochotniczej Straży Pożarnej w Szadku (ok. 1912 r.)

Źródło: Kronika OSP w Szadku

J a k w i ę k s z o ś ć o r g a n i z a c j i , u t r z y m u j ą c y c h s i ę j e d y n i e z e s k ł a d e k c z ł o n k o w s k i c h , r ó w n i e ż i s z a d k o w s k i e t o w a r z y s t w o s t r a ż y o g n i o w e j b o r y k a ł o s i ę z p r o b l e m a m i n a t u r y f i n a n s o w e j . N i e d o ś ć , ż e j e d n o s t k a m i a ł a n i s k i e p r z y c h o d y , t o j e s z c z e p o w ł ą c z e n i u w 1 8 9 8 r . w s t r u k t u r ę C e s a r s k o - R o s y j s k i e g o T o w a r z y s t w a P o ż a r n i c z e g o b y ł a z o b o w i ą z a n a d o w n o s z e n i a n a j e g o r z e c z s t o s u n k o w o w y s o k i e j s k ł a d k i r o c z n e j . A b y w s p o m ó c n i e w i e l k i b u d ż e t , s z a d k o w s c y d r u h o w i e o r g a n i z o w a l i b a l e i z a b a w y t a n e c z n e . S z c z e g ó l n y m i w y d a r z e n i a m i w l o k a l n y m ż y c i u s p o ł e c z n y m b y ł y o r g a n i z o w a n e w s z a d k o - w i c k i m l e s i e m a j ó w k i , a t a k ż e w y s t a w i o n e a m a t o r s k i e p r z e d s t a w i e n i a t e a t r a l n e . W y b u c h I w o j n y ś w i t o w e j o z n a c z a ł d l a s z a d k o w s k i e j j e d n o s t k i n o w e t r u d n o ś c i . N a j e ź d ź c y z a w ł a s z c z y l i m . i n . s z t a n d a r t o w a r z y s t w a , u f u n d o w a n y z d o b r o w o l n y c h s k ł a d e k m i e s z k a ń c ó w o s a d y . S t r a ż a c y , m i m o n i e s p r z y j a j ą c y c h o k o l i c z n o ś c i , a k t y w n i e d z i a ł a l i n i e t y l k o w r a m a c h s t a t u t o w y c h o b o w i ą z k ó w , a l e r ó w n i e ż p r o p a g o w a l i ś w i a d o m o ś ć n a r o d o w ą T o z i c h i n i c j a t y w y w p o d n i o s ł y s p o s ó b o b c h o d z o n o r o c z n i c e w y d a r z e ń w a ż n y c h d l a P o l a k ó w . W i d o c z n ą d o d n i a d z i s i e j s z e g o s p u ś c i z n ą j e d n e j z t a k i c h u r o c z y s t o ś c i , p o ś w i ę c o n e j 1 0 0 r o c z n i c y ś m i e r c i T a d e u s z a K o ś c i u s z k i , j e s t p a m i ą t k o w y d ą b , r o s n ą c y p r z y u l . G l i n i a n k i . O c h o t n i c z a S t r a ż O g n i o w a o d e g r a ł a i s t o t n ą r o l ę n a r z e c z n i e p o d l e g ł e j P o l s k i . T o p o d j e j s k r z y d ł a m i s c h r o n i e n i e z n a l e ź l i c z ł o n k o w i e

(5)

z d e l e g a l i z o w a n e j P o l s k i e j O r g a n i z a c j i W o j s k o w e j , t o j e j d r u h o w i e z a c i ą g a l i s i ę d o L e g i o n ó w J ó z e f a P i ł s u d s k i e g o , b y j e s i e n i ą 1 9 1 8 r . b r a ć u d z i a ł w w y z w o l e n i u m i e j s c o w o ś c i , k ł a d ą c k r e s f u n k c j o n o w a n i u p o s t e r u n k u n i e m i e c k i e j ż a n d a r m e r i i w S z a d k u . O k r e s m i ę d z y w o j e n n y b y ł d l a S z a d k u b a r d z o p o m y ś l n y . N a j w a ż n i e j s z y m w y d a r z e n i e m s t a ł o s i ę o c z y w i ś c i e o d z y s k a n i e w 1 9 1 9 r . p r a w m i e j s k i c h . O d t e j c h w i l i r o z p o c z ą ł s i ę p o w o l n y p r o c e s d ź w i g a n i a s i ę z u p a d k u , s p o w o d o w a n e g o r e p r e s y j n ą p o l i t y k ą z a b o r c z ą . J e s t t o t a k ż e c z a s r o z w o j u d l a s z a d k o w s k i e j j e d n o s t k i o g n i o w e j . P r i o r y t e t e m s t a ł o s i ę w z n i e s i e n i e n o w e j s t r a ż n i c y p r z e c i w p o ż a r o w e j , g d y ż d o t y c h c z a s o w e m i e j s c e s k ł a d o w a n i a s p r z ę t u g a ś n i c z e g o - s t a r a , d r e w n i a n a s z o p a , z u p e ł n i e n i e o d p o w i a d a ł o p o t r z e b o m j e d n o s t k i . R e m i z a z o s t a ł a z l o k a l i z o w a n a n a p o d a r o w a n e j p r z e z m i a s t o d z i a ł c e , z w a n e j „ G l i n i a n k i ” , t u ż p r z e d z a k r ę t e m d r o g i , p r o w a d z ą c e j d o Ł o d z i ( d z i s i e j s z a u l . G l i n i a n k i ) . W ł a d z e S z a d k u u d z i e l i ł y r ó w n i e ż s t r ^ y p o m o c y w p o s t a c i f i n a n s o w e j o r a z m a t e r i a ł o w e j ( d r e w n o n a b u d o w ę ) . P o k r y c i e k o s z t ó w i n w e s t y c j i m o ż l i w e b y ł o t a k ż e d z i ę k i s p o ł e c z n y m s k ł a d k o m , p o c h o d z ą c y m z p u b l i c z n y c h k w e s t o r a z b i l e t ó w n a o r g a n i z o w a n e p r z e z t o w a r z y s t w o i m p r e z y k u l t u r a l n e . B u d o w a s i e d z i b y s t r a ż y o g n i o w e j - d w u k o n d y g n a c y j n e g o o b i e k t u o i n t e r e s u j ą c e j f o r m i e a r c h i t e k t o n i c z n e j ( f o t . 2 ) , z o s t a ł a u k o ń c z o n a w 1 9 2 3 r .

Fot. 2. Międzywojenna strażnica OSP w Szadku (ok. 1935 r.)

Źródło: Kronika OSP w Szadku

W n o w y m o b i e k c i e s t r ^ y n a p a r t e r z e m i e ś c i ł y s i ę d w a b o k s y , w a r s z t a t o r a z m i e s z k a n i e g o s p o d a r z a , n a p i ę t r z e z a ś - s a l a w i d o w i s k o w a z e s c e n ą k u c h n i a o r a z p o m i e s z c z e n i e b u f e t o w e . W ł a d z e m i e j s k i e n a d a l w s p i e r a ł y j e d n o s t k ę ,

(6)

d z i ę k i c z e m u w y b r u k o w a n o p o d j a z d d o r e m i z y 5, a t a k ż e p o d j ę t o d e c y z j ę o z l o k a l i z o w a n i u w c e n t r u m S z a d k u z b i o r n i k a w o d n e g o d o c e l ó w g a ś n i c z y c h , g d y ż z a r ó w n o w m i e ś c i e , j a k i w j e g o n a j b l i ż s z y m s ą s i e d z t w i e n i e b y ł o m o ż l i w e p o z y s k a n i e d o s t a t e c z n e j i l o ś c i w o d y d o w a l k i z e w e n t u a l n y m i p o ż a r a m i . U r o c z y s t e g o p r z e k a z a n i a b u d y n k u s t r ^ y p o ż a r n e j d o k o n a n o n a j p r a w d o p o d o b n i e j w 1 9 2 5 r . P l a c p r z e d r e m i z ą n a z w a n y z o s t a ł i m i e n i e m T a d e u s z a K o ś c i u s z k i . I n t e r e s u j ą c y m e p i z o d e m z d z i e j ó w s z a d k o w s k i e j s t r a ż y p o ż a r n e j b y ł o f u n k c j o n o w a n i e w l a t a c h 1 9 3 2 - 1 9 3 9 d r u ż y n y s a m a r y t a n e k ( f o t . 3 ) . W j e j s k ł a d w c h o d z i ł y k o b i e t y p r z e ć w i c z o n e w o b s ł u d z e s p r z ę t u p r z e c i w p o ż a r o w e g o , j e d n a k ż e i c h g ł ó w n a r o l a p o l e g a ł a n a u d z i e l a n i u p o m o c y s a n i t a r n e j p o s z k o d o w a n y m w w y n i k u k l ę s k ż y w i o ł o w y c h o r a z o f i a r o m d z i a ł a ł w o j e n n y c h . J e d n ą z w i e l u z a s ł u g d r u ż y n y ż e ń s k i e j b y ł o p r o p a g o w a n i e k u l t u r y . S a m a r y t a n k i o ż y w i a ł y ż y c i e l o k a l n e j s p o ł e c z n o ś c i k o n t y n u u j ą c t r a d y c j ę w y s t a w i a n i a p r z e d s t a w i e ń t e a t r u a m a t o r s k i e g o .

Fot. 3. Drużyna szadkowskich samarytanek podczas ćwiczeń

ze sprzętem gaśniczym (ok. 1932 r.)

Źródło: T. Olejnik, 1996

5 Ówcześnie straż ogniowa do transportu sprzętu przeciwpożarowego wykorzystywała siłę

pociągowi koni. Jednostka w Szadku, nie będąc w posiadaniu tych zwierząt, posiłkowała się

inwentarzem wypożyczanym na czas akcji gaśniczej od okolicznych gospodarzy, którzy robili to

niechętnie. Skłoniło to strażaków do skierowania do Zarządu Miejskiego wniosku o wskazanie

osób zobowiązanych do wspierania jednostki w tej materii. Pierwszy samochód zakupiony został

dopiero w 1937 r. Jednostka ogniowa wzbogaciła się wkrótce także o autocysternę. Te dwa

nabytki, łącznie z zakupioną w 1931 r. motopompą, poprawiły bezpieczeństwo nie tylko w mie

ście, ale dzięki usprawnieniu możliwości przemieszczania się - także w okolicznych wsiach.

(7)

O k r e s I I w o j n y ś w i a t o w e j w d z i e j a c h S z a d k o w s k i e j j e d n o s t k i o g n i o w e j p o n o w n i e p r z y c z y n i ł s i ę d o j e j r e g r e s u . P o j a w i e n i e s i ę w m i e ś c i e w 1 9 3 9 r . n i e m i e c k i e g o o k u p a n t a b y ł o r ó w n o z n a c z n e z r o z w i ą z a n i e m w s z e l k i c h o f i c j a l n y c h p o l s k i c h o r g a n i z a c j i i s t o w a r z y s z e ń , w t y m i s t r a ż y p o ż a r n e j . N a j e j m i e j s c e p o w o ł a n y z o s t a ł , l i c z ą c y o d 2 0 d o 3 0 o s ó b , o d d z i a ł t z w . F e u e r w e h r , k i e r o w a n y p r z e z N i e m c ó w l u b v o l k s d e u t s c h ó w . R e a k t y w a c j a o r g a n i z a c j i n a s t ą p i ł a t u ż p o o p u s z c z e n i u p r z e z a g r e s o r a z i e m i s z a d k o w s k i e j , t j . n a p o c z ą t k u l u t e g o 1 9 4 5 r . S t r ^ a c y m u s i e l i n i e s t e t y s t a w i ć c z o ł a n i e t y l k o s p u s t o s z e n i o m p o c z y n i o n y m p r z e z N i e m c ó w , a l e t a k ż e d e w a s t a c j i s p o w o d o w a n e j p r z e z p r z e b y w a j ą c y c h w m i e ś c i e ż o ł n i e r z y A r m i i C z e r w o n e j . N a j w i ę k s z e s t r a t y z w i ą z a n e b y ł y o c z y w i ś c i e z e s p r z ę t e m g a ś n i c z y m , s z c z e g ó l n i e z p o j a z d a m i m e c h a n i c z n y m i . P o z a k o ń c z e n i u d z i a ł a ł w o j e n n y c h p o r a z k o l e j n y n a s t ą p i ł o k r e s o d b u d o w y w a n i a s t r u k t u r s t r ^ y o g n i o w e j i d o p o s a ż a n i a w s p r z ę t g a ś n i c z y , c z e m u t o w a r z y s z y ł o w z n o w i e n i e d z i a ł a l n o ś c i k u l t u r a l n e j . P o n o w n i e d a ł o o s o b i e z n a ć K o ł o D r a m a t y c z n e o r a z z a ł o ż o n a p r a w d o p o d o b n i e j u ż w 1 9 0 1 r . o r k i e s t r a . W 1 9 4 6 r . p o w o ł a n o d o ż y c i a S t r ^ a c k i K l u b S p o r t o w y . P r z e d s z a d k o w s k i m i s t r ^ a k a m i p o j a w i ł s i ę w k r ó t c e n o w y p r o b l e m - n a s k u t e k o s i a d a n i a n a p o d m o k ł y m g r u n c i e , m u r y d o t y c h c z a s o w e j s i e d z i b y j e d n o s t k i z a c z ę ł y p ę k a ć . W 1 9 5 8 r . , p r z y w s p a r c i u l o k a l n e j s p o ł e c z n o ś c i , r o z p o c z ę t o b u d o w ę n o w e j r e m i z y . O d c h w i l i r o z p o c z ę c i a i n w e s t y c j i d o u r o c z y s t e g o o d d a n i a j e j d o u ż y t k u m i n ę ł o s i e d e m l a t . D a l s z e l a t a w h i s t o r i i s t r ^ y o g n i o w e j w S z a d k u w i ą z a ł y s i ę z d o p o s ^ e n i e m i m o d e r n i z a c j ą s p r z ę t u g a ś n i c z e g o , w t y m s z c z e g ó l n i e w o z ó w b o j o w y c h . D z i ę k i w c i ą ż u n o w o c z e ś n i a n e m u w y p o s a ż e n i u o r a z d o b r e m u p r z y g o t o w a n i u s t r ^ a c y m o g l i o d n o s i ć w w a l c e z o g n i e m c o r a z w i ę k s z e s u k c e s y . N i e z w y k l e w a ż n e w y d a r z e n i e m i a ł o m i e j s c e w 1 9 9 5 r . , k i e d y o m a w i a n a j e d n o s t k a z o s t a ł a w ł ą c z o n a w s t r u k t u r ę K r a j o w e g o S y s t e m u R a t o w n i c z o - G a ś n i c z e g o . S t r a ż a c y z o s t a l i z o b o w i ą z a n i n i e t y l k o d o p r o w a d z e n i a d z i a ł a i w r a m a c h g a s z e n i a p o ż a r ó w o r a z r a t o w n i c t w a t e c h n i c z n e g o i c h e m i c z n o - e k o l o g i c z n e g o 6 n a o b s z a r z e m i a s t a , a l e t a k ż e n a o k o l i c z n y c h t e r e n a c h . D z i ę k i d o f i n a n s o w a n i u z K S R G s t r a ż a c y w S z a d k u z m o d e r n i z o w a l i i n a b y l i k o l e j n e u r z ą d z e n i a r a t u n k o w o - g a ś n i c z e 7 .

6 Początkowo ten zintegrowany system zakładał walkę z pożarami i innymi klęskami żywio

łowymi oraz ratownictwo techniczne i chemiczne. W 1997 r. włączono w ramy jego działania

także ratownictwo ekologiczne oraz medyczne. W strukturze KSRG funkcjonują jednostki

zawodowych, ochotniczych i zakładowych straży pożarnych, szpitale oraz inne, specjalistyczne

jednostki ratownicze.

7 Jednostka OSP w Szadku dysponuje obecnie trzema ciężkimi samochodami bojowymi -

dwoma jelczami ze zbiornikami na wodę o pojemności 6 m3 i autopompą o wydajności 3200 l/min

oraz starem 244 ze zbiornikiem 2,5 m3 oraz autopompą o wydajności 1600 l/min.

(8)

W m a j u 1 9 9 6 r . O S P w S z a d k u h u c z n i e o b c h o d z i ł a 1 0 0 - l e c i e i s t n i e n i a . P r z e d o f i c j a l n y m i u r o c z y s t o ś c i a m i w r e m i z i e p r z e p r o w a d z o n o s z e r e g p r a c r e m o n t o w y c h - d o k o n a n o k o n s e r w a c j i p o k r y c i a d a c h o w e g o , e l e w a c j e z e w n ę t r z n e p o k r y t o s z l a c h e t n y m t y n k i e m , p o m a l o w a n e z o s t a ł y ś c i a n y w e w n ą t r z b u d y n k u , w y m i e n i o n o p o d ł o g i w s a l i w i d o w i s k o w e j , w z n i e s i o n o z a d a s z o n e p o d i u m d l a o r k i e s t r o r a z o g r o d z o n o p l a c . W r a m a c h o b c h o d ó w j u b i l e u s z u z o r g a n i z o w a n o w y s t a w f i l a t e l i s t y c z n ą , p r e z e n t a c j ę d a w n e g o s p r z ę t u i u m u n d u r o w a n i a s t r a ż a c k i e g o , o d b y ł s i ę p r z e g l ą d 1 6 s t r a ż a c k i c h o r k i e s t r , o d z n a c z o n o t e ż z a s ł u ż o n y c h d r u h ó w o r a z s z t a n d a r j e d n o s t k i , a n a z a k o ń c z e n i e u r z ą d z o n o n a b o i s k u s p o r t o w y m f e s t y n z p o k a z e m s t r a ż a c k i e g o s p r z ę t u i w y s t ę p a m i z e s p o ł u p i e ś n i i t a ń c a z Ł o w i c z a . P a m i ą t k ą p o t y c h w y d a r z e n i a c h j e s t u m i e s z c z o n a n a b u d y n k u O S P t a b l i c a . W b i e ż ą c y m r o k u , 9 w r z e ś n i a d r u h o w i e ś w i ę t o w a l i 1 1 0 - l e c i e i s t n i e n i a j e d n o s t k i . U r o c z y s t o ś c i o f i c j a l n i e z a i n a u g u r o w a ł a m s z a ś w . w s z a d k o w s k i e j k o l e g i a c i e , p o k t ó r e j s t r a ż a c y , w t y m r e p r e z e n t a n c i o k o l i c z n y c h j e d n o s t e k , o r a z o r k i e s t r a p r z e m a s z e r o w a l i u l i c a m i m i a s t a p o d r e m i z ę ( f o t . 4 ) .

Fot. 4. Przemarsz druhów OSP podczas obchodów 110 jubileuszu jednostki

Źródło: I. Pielesiak

K o l e j n y m p u n k t e m p r o g r a m u b y ł o p o w i t a n i e g o ś c i , o k o l i c z n o ś c i o w e p r z e m ó w i e n i a , ż y c z e n i a i p o d z i ę k o w a n i a o r a z n a d a n i e o d z n a c z e ń z a z a s ł u g i d l a p o ż a r n i c t w a o r a z z a w y s ł u g ę l a t . P r z y b y l i n a u r o c z y s t o ś ć m o g l i p o d z i w i a ć d e f i l a d ę p o d o d d z i a ł ó w , a n a s t ę p n i e w p i s a ć s i ę d o p a m i ą t k o w e j k s i ę g i . N a z a k o ń c z e n i e o d b y ł y s i ę w y s t ę p y m u z y c z n e z a p r o s z o n y c h a r t y s t ó w .

(9)

O b e c n i e o m a w i a n a j e d n o s t k a l i c z y p o n a d 1 0 0 c z ł o n k ó w . S z a d k o w s c y s t r ^ a c y p r z y w r ó c i l i d o ż y c i a d r u ż y n ę m ł o d z i e ż o w ą , k t ó r e j n a s t o l e t n i d z i a ł a c z e w d r a ż a n i s ą d o z a d a i r a t o w n i c z y c h . S t r ^ a c y O S P w S z a d k u m o g ą p o c h w a l i ć s i ę l i c z n y m i t r o f e a m i z d o b y t y m i w g m i n n y c h i p o w i a t o w y c h z a w o d a c h s t r a ż a c k i c h . O p r ó c z s p e ł n i a n i a p o d s t a w o w y c h z a d a ń , s z a d k o w s k a O S P d o d n i a d z i s i e j s z e g o p e ł n i w a ż n ą r o l ę w ż y c i u s p o ł e c z n y m i k u l t u r a l n y m m i a s t a . S t r ^ a c y b i o r ą u d z i a ł w o b c h o d a c h u r o c z y s t o ś c i w a ż n y c h d l a m i a s t a i l o k a l n e j s p o ł e c z n o ś c i , h o n o r o w o o d d a j ą k r e w , o r g a n i z u j ą l o t e r i e f a n t o w e . J e d n a k p i e r w s z o p l a n o w e z n a c z e n i e w t e j d z i e d z i n i e o d g r y w a w s p o m n i a n a j u ż o r k i e s t r a d ę t a . J u ż u z a r a n i a s w y c h d z i e j ó w , m i m o t r u d n o ś c i z w i ą z a n y c h z p o l i t y k ą ó w c z e s n e g o z a b o r c y , f o r m a c j a t a o d d a n i e p i e l ę g n o w a ł a p o l s k ą k u l t u r ę , u w z g l ę d n i a j ą c w s w o i m r e p e r t u a r z e u t w o r y o p a t r i o t y c z n y m z a b a r w i e n i u . D z i a ł a l n o ś ć o r k i e s t r y z o s t a ł a d w u k r o t n i e z a w i e s z o n a n a c z a s o b u w o j e n ś w i a t o w y c h , p o d c z a s k t ó r y c h s t r ^ a c c y m u z y c y r o z p r o s z y l i s i ę , i n s t r u m e n t y z a ś z o s t a ł y z a r e k w i r o w a n e b ą d ź w i n n y s p o s ó b u t r a c o n e . O b e c n i e w s k ł a d o r k i e s t r y w c h o d z i o k . 3 0 o s ó b , w t y m m ł o d z i e ż i d z i e c i . S z a d k o w s c y m u z y c y u ś w i e t n i a j ą s w o j ą o b e c n o ś c i ą r ó ż n o r o d n e u r o c z y s t o ś c i s t r a ż a c k i e , s a m o r z ą d o w e i k o ś c i e l n e ; b i o r ą t a k ż e u d z i a ł w p r z e g l ą d a c h o r k i e s t r d ę t y c h . W m a r c u 2 0 0 5 r . d a l i k o n c e r t p r z e d s a l ą p l e n a r n ą S e n a t u R z e c z y p o s p o l i t e j P o l s k i e j . P r ó b y s t r a ż a c k i e j o r k i e s t r y o d b y w a j ą s i ę o c z y w i ś c i e w s z a d k o w s k i e j s t r a ż n i c y . N a z a k o ń c z e n i e w a r t o j e s z c z e w s p o m n i e ć o s a m e j s i e d z i b i e O S P w S z a d k u 8. W s p ó ł c z e ś n i e u ż y t k o w a n y p r z e z O S P o b i e k t z l o k a l i z o w a n y j e s t w p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i m f r a g m e n c i e z a b u d o w a n e j c z ę ś c i m i a s t a ( r y c . 1 ) . U l i c a N o w e M i a s t o , p r z y k t ó r e j z n a j d u j e s i ę s t r a ż n i c a , m a k o r z y s t n e p a r a m e t r y t e c h n i c z n e i j e s t d o b r z e p o w i ą z a n a z d r o g a m i d o j a z d o w y m i d o o k o l i c z n y c h m i e j s c o w o ś c i , u m o ż l i w i a j ą c s p r a w n e w ł ą c z e n i e s i ę d o l o k a l n e g o s y s t e m u t r a n s p o r t o w e g o . D z i a ł k a , n a k t ó r e j z l o k a l i z o w a n o s t r o n i c ę , j e s t w ł a s n o ś c i ą g m i n y S z a d e k - O S P u ż y t k u j e j ą w r a m a c h w i e c z y s t e j d z i e r ż a w y . P a r c e l a p o d r e m i z ą m a p o w i e r z c h n i ę 2 0 8 8 m 2 i k s z t a ł t z b l i ż o n y d o p r o s t o k ą t a , d ł u ż s z y m b o k i e m p r z y l e g a j ą c d o u l . N o w o m i e j s k i e j . O d w s c h o d u s ą s i a d u j e z n i ą d z i a ł k a n a l e ż ą c a d o k o n c e r n u P K N O r l e n , n a k t ó r e j o d w i e l u l a t f u n k c j o n u j e s t a c j a p a l i w . T e r e n O S P j e s t c z ę ś c i o w o o g r o d z o n y p r e f a b r y k o w a n y m , a ż u r o w y m p ł o t e m , o d g r a d z a j ą c y m o d c i ą g ó w p i e s z y c h d w a t e r e n y z i e l e n i .

8 Oprócz omawianej dru

ż

yny, na terenie gminy Szadek funkcjonuj

ą

jeszcze jednostki

ochotniczej stra

ż

y po

ż

arnej z siedzibami w: Kokocicach, Prusinowicach, Borkach Prusinowickich,

Choszczewie, Łobudzicach, Rzepiszewie, Kobyli Miejskiej, Grzybowie, Boczkach, Sikucinie,

Kotlinach, Kromolinie, Przatowie, Wilamowie, Tarnówce oraz miejscowości Szadkowice-

Ogrodzim.

(10)

B ry ła b u d y n k u O S P j e s t d o ść sk o m p lik o w a n a i d zięk i te m u b ard ziej e s te ty

c z n a n iż w p rz y p a d k u in n y ch strażn ic, w y b u d o w a n y c h w o k resie g o sp o d ark i

c e n traln ie s te ro w a n e j.

Ryc.1. Lokalizacja dawnej i obecnej strażnicy OSP w Szadku

Źródło: opracowanie autorki

Z a sa d n ic z o je s t to o b ie k t d w u k o n d y g n a c y jn y , je d n a k ż e w je g o p ó łn o c n o -

w sc h o d n im n a ro ż n ik u z n ajd u je się p ię c io k o n d y g n a c y jn a b a s z ta (fot. 5).

P ro sto k ą tn e rz u ty p o sz c z e g ó ln y c h e le w a c ji n ie s ą lin iam i p ro sty m i, co k o rz y

stnie p rz e ła m u je m o n o to n ię b u d o w li. D o d a tk o w y m u ro z m a ic e n ie m m u ro w a n e g o

b u d y n k u j e s t p rz y le g a ją c y do niej o d w sc h o d u n ie w ie lk i, z a d a sz o n y ta ra s,

d o sta w io n y do n ie g o w 1996 r. S z a d k o w sk a stra ż n ic a p rz e c iw p o ż a ro w a w p rz e

m y śla n y sp o só b z o sta ła w y p o sa ż o n a w d w a rz ę d y b ra m g a ra ż o w y c h , d zięk i

cze m u w o z y b o jo w e m o g ą o p u śc ić sta n o w isk a g a ra ż o w e w y je ż d ż a j

ą

c zaró w n o

p rz e z fro n to w ą , ja k i ty ln ą c z ęść b u d y n k u .

Isto tn y m w k ła d e m w p o p r a w fu n k c jo n a ln o śc i o ra z w y g l

ą

d u s t r o n i c y b y ły

p rz e p ro w a d zo n e w la ta c h 2 0 0 1 , 2 0 0 2 i 2 0 0 6 p race re m o n to w e , zw iązan e

z w y m ia n ą p o k ry c ia d a c h o w eg o , d rzw i w e jśc io w y c h , o k ie n o raz p o d łó g w sali

(11)

w i d o w i s k o w e j ( n a m i e j s c u s t a r y c h , z n i s z c z o n y c h d e s e k p o j a w i ł s i ę b u k o w y p a r k i e t ) , a t a k ż e u r z ą d z e n i e m p o m i e s z c z e n i a s o c j a l n e g o n a m i e j s c u d a w n e j h y d r o f o r n i . K o s z t y w s p o m n i a n y c h p r z e d s i ę w z i ę ć p o n i o s ł a g m i n a S z a d e k o r a z s a m i s t r a ż a c y . N a b i e ż ą c y r o k p r z e w i d z i a n e j e s t d o d a t k o w o p o k r y c i e z e w n ę t r z n y c h e l e w a c j i r e m i z y n o w ą p o w ł o k ą f a r b y .

Fot. 5. W spółczesna s tro n ic a OSP w Szadku

Źródło: I. Pielesiak

R e m i z a j e s t z a s i l a n a e n e r g i ą e l e k t r y c z n ą z l i n i i p o d z i e m n e j , p o s i a d a p r z y ł ą c z e d o s i e c i w o d o c i ą g o w e j , s t r a ż a c y m a j ą r ó w n i e ż b e z p o ś r e d n i d o s t ę p d o w o d y z h y d r a n t u . N i e c z y s t o ś c i p ł y n n e s ą o d p r o w a d z a n e z b u d y n k u d o s i e c i k a n a l i z a c y j n e j , c o s t a n o w i w y j ą t e k n a t l e p o z o s t a ł y c h b a z O S P w g m i n i e . O b i e k t s t r a ż y o g n i o w e j j e s t o g r z e w a n y z i n s t a l a c j i c . o . o r a z p o d ł ą c z o n y d o s i e c i t e l e f o n i c z n e j . W g a r a ż u z a i n s t a l o w a n a j e s t , w y m a g a n a d l a j e d n o s t e k n a l e ż ą c y c h d o K r a j o w e g o S y s t e m u R a t o w n i c z o - G a ś n i c z e g o , a p o ł ą c z o n a z k o m e n d ą p o w i a t o w ą P S P r a d i o s t a c j a , u r u c h a m i a j ą c a s y r e n ę a l a r m o w ą O p r ó c z p o d s t a w o w y c h f u n k c j i - b o j o w e j o r a z o r g a n i z a c y j n o - s z k o l e n i o w e j , s t r a ż n i c a j e s t m i e j s c e m o r g a n i z o w a n i a i m p r e z m a s o w y c h w o p a r c i u o p r z e s t r o n n ą s a l ę w i d o w i s k o w ą D a w n i e j k o r z y s t a n o z n i e j p o d c z a s w i ę k s z y c h u r o c z y s t o ś c i s z k o l n y c h ; d o d n i a d z i s i e j s z e g o m a j ą t u m i e j s c e o b c h o d y o r g a n i z o w a n e p r z e z D o m K u l t u r y w S z a d k u o r a z t u t e j s z e p r z e d s z k o l e . D r u h o w i e z w y c z a j o w o o r g a n i z u j ą d w a b a l e - s y l w e s t r o w y i k a r n a w a ł o w y ; w y n a j m u j ą t a k ż e p o m i e s z c z e n i a r e m i z y n a p r z y j ę c i a o k o l i c z n o ś c i o w e . U s p r a w n i e n i u o r g a n i z a c j i i m p r e z t e g o t y p u s ł u ż y o d p o w i e d n i o w y p o s a ż o n a k u c h n i a , c h ł o d n i a o r a z p o m i e s z c z e n i a s k ł a d o w e .

(12)

C i e k a w o s t k ą j e s t , ż e w s t r a ż n i c y p o j a w i ł a s i ę r ó w n i e ż f u n k c j a m i e s z k a n i o w a . C z ę ś ć p o m i e s z c z e ń z a j m o w a n a j e s t p r z e z g o s p o d a r z a r e m i z y , k t ó r e g o z a d a n i e m j e s t o p i e k a n a d b i e ż ą c y m u t r z y m a n i e m b u d y n k u o r a z s z y b k i m u d o s t ę p n i e n i u g o

d r u h o m n a w y p a d e k a l a r m u p o ż a r o w e g o .

B i b l i o g r a f i a