Marcin Wałdoch, Chojnicki czerwiec ’89: studium lokalne fali uderzeniowej procesu demokratyzacji, Chojnice 2017

Świat Idei i Polityki ISSN 1643-8442 DOI: 10.15804/siip201925 2019, tom 18

Paweł Malendowicz1 _{(rec.): Marcin} Wałdoch, Chojnicki czerwiec ’89: stu-dium lokalne fali uderzeniowej procesu demokratyzacji, Stowarzyszenie Arcana Historii, Chojnice 2017, ss. 182. Przełom lat 80 . i 90 . XX w . to początek okresu transformacji ustrojowej i ekono-micznej w Polsce . To czas, który przez historyków i politologów analizowany jest z różnych perspektyw . Analizy te często nie są pozbawione emocji deter-minowanych doświadczeniami uczestni-ków wydarzeń tamtego okresu . Publika-cje naukowe na temat przemian 1989 r . zwykle obejmują zakresem obszar kra-ju, a  także ich kontekst międzynaro-dowy . Dotyczą sfery polityczności, go-spodarki oraz kwestii socjalnych, mili-tarnych i kulturowych . Rzadziej bada-cze publikują wyniki analiz obejmują-cych szczebel lokalny . Ten zaś charak-teryzuje właściwa mu specyfika, która nie jest prostym odzwierciedleniem te-go, co w 1989 r . wydarzyło się na szcze-blu krajowej polityki . Temu właśnie po-święcił opracowanie monograficzne Mar-cin Wałdoch, który w 2017 r . pod auspi-cjami Stowarzyszenia Arcana Historii, którego jest założycielem, opublikował książkę pt . Chojnicki czerwiec ’89:

stu-1 _{Dr hab . Paweł Malendowicz, prof .} uczel-ni, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Byd-goszczy, e-mail: p .malendowicz@ukw .edu .pl, ORCID: 0000-0003-2325-9966 .

dium lokalne fali uderzeniowej procesu demokratyzacji .

Autor książki należy do grona aktyw-nych badaczy specjalizujących się w ana-lizach obejmujących zarówno szczebel lo-kalny polityki, jak i jej poziom krajowy i międzynarodowy . W jego dorobku znaj-duje się niespełna pięćdziesiąt publika-cji, które dotyczą polityki w Chojnicach i historii Chojnic, stosunków Polski i No-wej Zelandii, Polonii nowozelandzkiej, statofobii, demokratyzacji, ruchów spo-łecznych . Szerokie zainteresowania ba-dawcze mogą wprawdzie narazić Auto-ra na zarzut powierzchowności prowa-dzonych badań i rozproszenia ich przed-miotu, niemniej jednak publikacje Mar-cina Wałdocha, a w szczególności recen-zowana książka, świadczą o jego pasji i wręcz drobiazgowym potraktowaniu te-matu Chojnickiego czerwca ’89 . Książ-ka ta została napisana przez politolo-ga dążącego do wyjaśnienia dotąd nie-zgłębionych problemów minionego cza-su i zaangażowanego w aktywność poli-tyczną w Chojnicach, którym dzieło swe poświęcił . Marcin Wałdoch to doktor na-uk społecznych w zakresie nana-uk o poli-tyce, autor Chojnickiego Bloga Politycz-nego, kandydat na radnego i kandydat na posła .

Książka Chojnicki czerwiec ’89 liczy 182 strony . Składa się z ośmiu rozdzia-łów poprzedzonych przedmową i wstę-pem . Opracowanie wieńczy zakończe-nie, a na jego końcu zamieszczona zo-stała obszerna bibliografia, wykaz map,

 Recenzje

464

rycin, tabel i  wykresów, indeks skró-tów, aneks zawierający szczegółowe wy-niki głosowań do Sejmu PRL X kadencji w okręgu wyborczym nr 14, w obwodach głosowania w mieście Chojnice i w gmi-nie wiejskiej Chojnice . Uzupełi w gmi-niei w gmi-niem tekstu jest anglojęzyczne streszczenie .

W przedmowie do monografii Marcin Wałdoch uzasadnił opublikowanie wyni-ków swoich badań: „Ciekawiło mnie, jak środowiska lokalne organizowały się do wyborów w czerwcu 1989 r ., jak reago-wały władze komunistyczne w regionie? Jakie było rzeczywiste poparcie społecz-ne dla zmiany polityczspołecz-nej? Poważnym bodźcem do przeprowadzenia prezento-wanych badań był dosłowny brak choć-by wyników wyborów czerwcowych czy to na stronach internetowych Państwo-wej Komisji Wyborczej, czy też w publi-kacjach dotyczących tych pierwszych czę-ściowo wolnych i powszechnych wyborów po II wojnie światowej . Znikąd bowiem nie można było się dotąd dowiedzieć, jak chojniczanie i inne grupy społeczne głosowały w tym akcie wyborczym . Jak bardzo popierały kandydatów ‘Solidar-ności’, a jak bardzo nadal trwały przy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i jej satelitach?” . Na te pytania, wynika-jące ze zwykłej ciekawości młodego bada-cza, urodzonego w 1982 r . i dorastające-go w otoczeniu tamtei dorastające-go burzliwei dorastające-go cza-su, Autor starał się odpowiedzieć w ko-lejnych rozdziałach książki .

Rozdział I jest deskrypcją uwarunko-wań prawnych wyborów w 1989 r ., ne-gocjacji między opozycją i stroną rzą-dową, dotyczących ordynacji wyborczej i sporów w obozie władzy w tej kwe-stii . W rozdziale II Autor przeanalizo-wał nastroje społeczne oraz sytuację po-lityczną i gospodarczą w okresie wybor-czym w Chojnicach . Rozdział III to

ana-liza stosunku aktywu partyjnego PZPR w  Chojnicach do demokratyzacji ży-cia politycznego . W rozdziale IV Autor przedstawił proces wyłaniania liderów wyborczych w ugrupowaniach związa-nych z władzą i opozycją . Rozdział V to analiza życiorysów, osobowości i poglą-dów wybranych kandydatów na parla-mentarzystów . W rozdziale VI Marcin Wałdoch zobrazował wysiłki, które po-dejmowały ugrupowania polityczne bio-rące udział w wyborach czerwcowych . Autor przeanalizował przede wszystkim kampanie wyborcze wybranych kandy-datów . W rozdziale VII przedstawił wy-niki głosowania na kandydatów do Sej-mu i Senatu, które odbyło się 4 i 18 czerwca 1989 r . W rozdziale VIII prze-analizował wyniki wyborów . Do anali-zy wykoranali-zystał wprowadzoną przez sie-bie zmienną, którą nazwał „stopniem legitymizacji” . W analizie uwzględnił wpływ czynników kulturowych i histo-rycznych na postawy niektórych grup społecznych, starał się ukazać wielo-wymiarowość podziałów socjopolitycz-nych i konfliktów społeczsocjopolitycz-nych na róż-nych polach .

Książka została zilustrowana liczny-mi tabelaliczny-mi, rycinaliczny-mi, mapaliczny-mi i wykre-sami, co ułatwia Czytelnikowi porusza-nie się w skomplikowanej materii wybo-rów z czerwca 1989 r . Nie bez znaczenia pozostaje zamieszczenie przez Autora licznych fotografii, które mogą oddziały-wać na wyobraźnię Czytelników, którzy tamtych wydarzeń nie przeżywali bezpo-średnio, a przypominać o nich tym, któ-rzy byli ich uczestnikami .

Tekst książki może powodować od-mienne jego oceny, nie jest bowiem po-zbawiony polemicznych twierdzeń . Jest jednak opracowaniem godnym polecenia tym, których interesuje zarówno

histo-Recenzje 

465

w 1989 r ., jak i tym Czytelnikom, któ-rych interesuje geneza przemian poli-tycznych w Polsce na szczeblu lokalnym . Książkę należy polecić jednakże przede wszystkim Czytelnikom, których bada-nia mają na celu poznanie i eksplana-cję najnowszej historii Polski, a co za tym idzie – jej współczesnego oblicza po-litycznego .

„