Metody i techniki upowszechniania
informacji przez wspó
ïczesne polskie
agencje informacyjne
Renata Piasecka-Strzelec
A
nalizując wpáyw nowych mediów na prasĊ, radio i telewizjĊ, warto uwzglĊdniü rów-nieĪ agencje informacyjne, które od pierwszej poáowy XIX wieku peánią niezmiennie waĪną rolĊ w procesie komunikowania. Wraz z rozwo-jem spoáeczeĔstwa informacyjnego obserwuje-my procesy przenikania siĊ internetu, telewizji, radia i prasy. Od poáowy lat 90. XX wieku to zjawisko dotyczy takĪe polskich agencji infor-macyjnych, stanowiąc jeden z najwaĪniejszych kierunków ewolucji tych instytucji po 1989 r.1W opracowaniu chciaáabym przedstawiü: í agencje informacyjne w Polsce w obliczu
nowych technologii komunikacyjnych; í zanik tradycyjnych agencji informacyjnych
w wyniku integracji z internetem, powstanie tzw. e-agencji, a co za tym idzie – przenie-sienie tytuáowego biuletynu prasowego do cyberprzestrzeni i zastąpienie go przekazem multimedialnym;
í początek drugiego, wyĪszego etapu integra-cji agenintegra-cji informacyjnych z internetem (na poziomie Web.2.0) oraz wyzwania, jakie stwarzają dla omawianych instytucji social
media, a w szczególnoĞci Twitter.
Proces integracji polskich agencji
informacyjnych z internetem
Kierunek omawianych procesów trafnie okre-Ğliá w 2000 r. prezes PAP Ignacy Rutkiewicz, stwierdzając na przekór pesymistom, którzy prognozowali koniec agencji informacyjnych w konfrontacji z internetem: „Nie wydaje siĊ, by epoka agencji prasowych, jeĞli uĪyü tej tra-dycyjnej nazwy, nie bardzo zresztą oddającej wspóáczesną rzeczywistoĞü, miaáa wkrótce siĊ zamknąü. Internet i multimedia nie tylko nie zagraĪają ich pozycji w Ğwiecie mediów, lecz otwierają przed nimi nowe, niedawno jeszcze, zgoáa nieprzewidywalne moĪliwoĞci
1 Wspóáczesny rynek agencji prasowych w Polsce zostaá uksztaátowany w wyniku dwóch zachodzących
równo-legle procesów, które miaáy swój początek w 1989 roku. Pierwszy obejmuje transformacjĊ starych agencji prasowych funkcjonujących w okresie PRL: Polskiej Agencji Prasowej, Polskiej Agencji „Interpress” oraz Centralnej Agencji FotograÞ cznej. Na drugi, równie istotny proces záoĪyáo siĊ powstanie oraz dynamiczny rozwój nowych podmiotów na rynku informacji agencyjnej w Polsce. Geneza tego zjawiska byáa ĞciĞle związana z upadkiem monopolu infor-macyjnego PAP oraz rosnącym zapotrzebowaniem na róĪne typy informacji. Zob. R. Piasecka-Strzelec, Kierunki
rozwoju agencji informacyjnych w Polsce po 1989 roku, „Rocznik Bibliologiczno-Prasoznawczy” 2012, nr 4/15,
z. 2, s. 59–70.
Metody i techniki
upowszech-niania informacji...
przyspieszenia obiegu i wzbogacenia infor-macji”2.
Zjawisko integracji omawianych instytucji z internetem to ostatni etap opisanej przez Paula Levinsona rewolucji informacyjnej, która w tym przypadku zaczĊáa siĊ od telegrafu – pierwsze-go elektronicznepierwsze-go Ğrodka przekazu.3 Nosi ono
zarówno typowe cechy internetyzacji, jak rów-nieĪ mediatyzacji internetu. Wedáug Karola Ja-kubowicza, jedną z form internetyzacji mediów stanowi „udostĊpnienie bieĪącej zawartoĞci lub materiaáów archiwalnych w internecie (m.in. w formie podcastów) bądĨ tworzenie ofert na Īądanie […]. Mediatyzacja internetu to z kolei proces wzbogacania tradycyjnych witryn i por-tali internetowych o treĞci i formy dziennikar-skie bądĨ formy audiowizualne wzorowane na linearnych programach radiowych lub telewi-zyjnych czy teĪ o usáugi audiowizualne na Īą-danie”4.
W rezultacie powyĪszych procesów, zapo-czątkowanych w pierwszej poáowie lat 90. XX w., doszáo do stopniowego zaniku tradycyjnych agencji prasowych oraz wyksztaácenia elektro-nicznych agencji informacyjnych (e-agencji), które najogólniej moĪna zdeÞ niowaü jako nowoczesną postaü agencji informacyjnych wykorzystującą internet do dystrybucji swo-ich produktów i usáug, a takĪe – jako sposób
na dotarcie do nowych odbiorców, zdolną do przekazywania wszystkich elementów usáug multimedialnych (tekst, obraz, wideo, d ĨwiĊ-k)5. WiĊkszoĞü e-agencji to agencje
interaktyw-ne, stwarzające swoim odbiorcom moĪliwoĞü coraz wiĊkszego zaangaĪowania w odczytywa-nie i tworzeodczytywa-nie serwisów i tekstów medialnych. Otwartą kwestiĊ stanowi wpáyw komodyÞ kacji i tabloidyzacji mediów na zawartoĞü serwisów agencji informacyjnych6. WyraĨnie jednak
za-rysowuje siĊ tendencja do tworzenia informacji z myĞlą o ich sprzedawalnoĞci7.
Biuletyn prasowy
w cyberprzestrzeni
Do analizy omawianego zjawiska, oprócz czo-áówki polskich agencji informacyjnych w po-staci Polskiej Agencji Prasowej, Informacyjnej Agencji Radiowej oraz Katolickiej Agencji In-formacyjnej, wybraáam takĪe mniejsze agencje, wyspecjalizowane w róĪnych rodzajach infor-macji, m.in. AKPA Polska Press, Val Press, me-gafon.pl, Microway Media.
Polska Agencja Prasowa funkcjonuje w cy-berprzestrzeni juĪ blisko 20 lat (od 1994 r.), Īywo reagując na nowe procesy zachodzące w Ğwiecie mediów. Proces migracji PAP do internetu od-bywaá siĊ równolegle z wkraczaniem profesjo-nalnych polskich mediów do cyberprzestrzeni
2 I. Rutkiewicz, Czterej potentaci i CNN, „Rzeczpospolita” z 28 X 2000 r., http:demopol.pl/w88,html [dostĊp:
4.05.2013].
3 P. Levinson, MiĊkkie ostrze. Naturalna historia i przyszáoĞü rewolucji informacyjnej, Warszawa 1999, s. 68. 4 K. Jakubowicz, Polityka medialna a media elektroniczne, Warszawa 2008, s. 78–79.
5 Tradycyjne agencje prasowe rozpowszechniaáy zgromadzone i opracowane przez siebie materiaáy na zasadzie
prenumeraty lub umowy o wymianie w formie serwisów przekazywanych dalekopisem, linią radiową lub pocztą w formie powielanego biuletynu prasowego. Por. Encyklopedia wiedzy o prasie, red. J. MaĞlanka, Wrocáaw 1976, s. 15; A. Ostrowska, Nowe media – przykáad Polski [w:] Media a wyzwania XXI wieku, red. M. Bonikowska, War-szawa 2009, s. 144–145.
6 K. Jakubowicz, Media a demokracja w XXI wieku. Poszukiwanie nowych modeli, Warszawa 2013,
s. 124–132.
7 Zdaniem Jakubowicza „wczesną (i w tym przypadku korzystną formĊ) komodyÞ kacji moĪna […] dostrzec
w dziaáalnoĞci pierwszych agencji prasowych. Chcąc sprzedaü swoje serwisy moĪliwie najwiĊkszej liczbie bardzo wówczas upolitycznionych i stronniczych gazet, agencje te w celach handlowych przyjĊáy zasadĊ obiektywizmu i bezstronnoĞci swoich informacji, by serwisy te byáy do przyjĊcia dla wszystkich redakcji. Inaczej mówiąc, zamie-niaáy informacjĊ w towar”. TamĪe, s. 124.
i byá ĞciĞle związany z komputeryzacją agencji wdraĪaną w latach 1991–19948. JuĪ w 1997 r.
agencja rozpoczĊáa wydawanie „Dziennika In-ternetowego PAP” – pierwszej w Polsce inter-netowej gazety codziennej bez wersji papiero-wej. W dobie internetu zaznaczyá siĊ wyraĨny wzrost znaczenia PAP jako kanaáu informacji speániającego wszelkie wymogi tradycyjnych odbiorców oraz rozwijających siĊ coraz szyb-ciej mediów elektronicznych dziaáających na platformie internetowej. PAP obsáuguje prasĊ, radio i telewizjĊ, operatorów telefonii komór-kowej, duĪe i maáe portale internetowe (mate-riaáy sygnowane skrótem PAP moĪna odnaleĨü m.in. na portalu Interia.pl, Onet Biznes, rmf.24. pl), urzĊdy i instytucje paĔstwowe9. Biuletyn
papierowy to zjawisko historyczne, gdyĪ dys-trybucja informacji PAP odbywa siĊ za poĞred-nictwem satelity, internetu (kodowany dostĊp do strony WWW; mail), sms-ów; w formatach: WWW, News ML, .jpg, wideo, .txt. PAP dys-ponuje takĪe kanaáem RSS, który stanowi spo-sób dostĊpu do zasobów internetu alternatywny w stosunku do standardowych stron WWW.
Za poĞrednictwem kanaáu RSS PAP podaje kilkadziesiąt wiadomoĞci dziennie (podstawo-wy RSS zawiera wiadomoĞci z kategorii: kraj, Ğwiat, sport). W tradycyjnej wersji papierowej ukazują siĊ wyáącznie „Informator Politycz-ny” i „Informator Terminowy”, dostĊpne takĪe w wersji elektronicznej.
Znak Þ rmowy PAP to „skondensowana informacja i przyciągające uwagĊ zdjĊcia”10.
Gáówne Ĩródáo informacji mediów ogólnopol-skich i regionalnych to Codzienny Serwis In-formacyjny (CSI), który stanowi nowoczesny odpowiednik dawnego „Biuletynu Informa-cyjnego” wydawanego przez blisko póá wieku, zarówno w formie powielanej, jak i przekazy-wanego do odbiorców dalekopisem11. Uzupe
á-nienie CSI to Codzienny Serwis FotograÞ czny (w formacie .jpg), adresowany zarówno do me-diów drukowanych, jak i elektronicznych12.
PAP, wzorem najwiĊkszych agencji informa-cyjnych na Ğwiecie, oferuje swoim odbiorcom serwisy multimedialne w postaci pakietów infor-macyjnych – gotowych do automatycznego wsta-wienia na stronĊ internetową. W skáad pakietów
8 PAP uruchomiáa serwis internetowy dwa lata wczeĞniej niĪ najwiĊksza na Ğwiecie amerykaĔska agencja
praso-wa Associated Press. Zob. T. Mielczarek, MiĊdzy monopolem a pluralizmem. Zarys dziejów Ğrodków komunikowania
masowego w Polsce 1988–1997, Kielce 1998, s. 77; I. Rutkiewicz, Agencje prasowe – stare i nowe [w:] Media i dziennikarstwo w Polsce 1989–1995, red. G. Kopper i in., Kraków 1995, s. 80; L. OlszaĔski, Media i dziennikar-stwo internetowe, Warszawa 2012, s. 12–13; J. OlĊdzki, Komunikowanie w Ğwiecie. NarzĊdzia, teorie, unormowania,
Warszawa 2001, s. 58.
9 Leszek OlszaĔski podkreĞla, Īe „portale w swoich serwisach z reguáy wykorzystują zewnĊtrznych
dostarczy-cieli informacji. NajwaĪniejszą rolĊ wĞród nich odgrywają zwyczajowo agencje informacyjne. Dla Yahoo!, MSN i innych portali anglojĊzycznych są to gáównie Associated Press (AP) i Reuters, dla krajowych: PAP (Polska Agencja Prasowa), IAR (Informacyjna Agencja Radiowa) czy KAI (Katolicka Agencja Informacyjna)”. Zdaniem tego au-tora, „serwisy agencyjne mają wiele wad, lecz od kilkudziesiĊciu lat przygotowywane są z myĞlą o mediach elek-tronicznych, zatem doskonale sprawdzają siĊ w internecie. Suchy jĊzyk, powierzchownoĞü relacji i ograniczony udziaá autorskich tematów interesujących przede wszystkim dziennikarzy gazetowych – jak siĊ okazuje – nie stanowi powaĪnego problemu dla internautów oczekujących przede wszystkim szybkiego dostarczenia ogólnodostĊpnych wiadomoĞci dnia. Uznanie wirtualnej rzeszy czytelników zyskuje teĪ bezosobowy styl redagowania agencyjnych no-tatek, pozbawiony dydaktycznego tonu, komentarza, na który czĊsto pozwalają sobie przywiązani do opiniotwórczej roli dziennikarze i publicyĞci”. Zob. L. OlszaĔski, Dziennikarstwo internetowe, Warszawa 2006, s. 25–29.
10 Cytat zaczerpniĊty z witryny internetowej PAP: www.pap.pl.
11 Zob. R. Piasecka-Strzelec, Polskie agencje prasowe w latach 1944–1972. Upowszechnianie i reglamentacja
informacji. DziaáalnoĞü propagandowa, Kielce 2012, s. 108–110, 183.
12
informacyjnych wchodzą wybrane informacje z CSI PAP. Wszystkie depesze są ilustrowane zdjĊciami lub graÞ ką w rozdzielczoĞci umoĪli-wiającej publikacjĊ w internecie i nie wymagają pracy redakcyjnej ze strony odbiorcy. Pakiety informacyjne są dostĊpne równieĪ w formacie ß ash, jako automatycznie aktualizowane apli-kacje, gotowe do publikacji na stronach inter-netowych lub do wyĞwietlania na ciekáokrysta-licznych ekranach w obiektach pubciekáokrysta-licznych13.
W skáad oferty multimedialnej PAP wcho-dzą ponadto:
í infogalerie (tematyczne galerie zdjĊciowe), czyli gotowe do publikacji zestawy fotogra-Þ i opatrzonych podpisem;
í materiaáy wideo – ciekawostki, wywiady, relacje z wydarzeĔ kulturalnych itp. prze-znaczone do publikacji na stronach interne-towych oraz w audycjach telewizyjnych; í aplikacje – przeznaczone dla portali
interne-towych, platform telewizyjnych oraz wszel-kiego rodzaju wyĞwietlaczy elektronicz-nych;
í mobile – ogólnodostĊpne aplikacje na smart-fony bądĨ pakiety wiadomoĞci agencyjnych i zdjĊü, áączące informacjĊ i rozrywkĊ, skie-rowane do mediów lub operatorów komór-kowych do wykorzystania na platformach mobilnych14.
Na uwagĊ medioznawców zasáuguje oferta dostĊpna na specjalnej stronie net.pap.pl, która zawiera rozbudowane serwisy komercyjne i te-matyczne (tekstowe, fotograÞ czne oraz wideo) tworzone na specjalne zamówienie. Są one prze-znaczone na strony internetowe, dla operatorów telefonii komórkowych, telewizji interneto-wych, a takĪe na inne noĞniki, np. ekrany LCD.
W skáad serwisów dedykowanych wchodzą proÞ lowane pakiety informacyjne przygotowa-ne na zamówienie klienta, który ustala równieĪ przeznaczenie oraz sposób i czas przekazywania danych. PAP udostĊpnia równieĪ panel klienta przeznaczony nie tylko do samodzielnej edy-cji graÞ ki, ale takĪe publikaedy-cji wáasnych treĞci w postaci reklam czy komentarzy15. Omawiana
oferta stanowi szczególny przypadek interak-tywnoĞci w mediach, oznaczającej zdolnoĞci uĪytkowania do bezpoĞredniego wpáywania na przeglądane obrazy i teksty oraz moĪliwoĞü ich zmiany16.
W serwisie net.pap.pl moĪna odnaleĨü ty-powe cechy wspomnianego wczeĞniej zjawiska komodyÞ kacji oraz tabloidyzacji wewnątrzga-tunkowej, która polega na przeniesieniu akcen-tu w obrĊbie gatunków informacyjnych z infor-macji twardych na miĊkkie17. Jako przykáady
moĪna wskazaü: pakiet informacyjny Kraj (Light), pakiet informacyjny RozmaitoĞci (Light) czy pakiet informacyjny Lifestyle, któ-ry zawiera plotki z kraju i ze Ğwiata na temat gwiazd; wywiady z gwiazdami muzyki, kina oraz celebrytami; newsy dotyczące drogich ga-dĪetów i samochodów18.
Oprócz tego PAP jest wydawcą kilku por-tali internetowych promujących profesjonalną wiedzĊ oraz bĊdących páaszczyzną wymiany informacji i opinii:
í samorząd.pap.pl (540 tys. odsáon w mie-siącu) – najwiĊkszy w Polsce portal o cha-rakterze informacyjnym i poradniczym dla samorządowców;
í biznes.pap.pl (ogólnodostĊpny) – zawiera bieĪące informacje ekonomiczne z kraju i ze Ğwiata;
13 http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_www.pap.pl [dostĊp: 14.05.2013]. 14 TamĪe.
15 http://net.pap.pl/index [dostĊp: 7.03.2014]; http://net.pap.pl/PNP/pl/staticPage/oferta/ [dostĊp: 7.03.2014]. 16 M. Lister i in., Nowe media. Wprowadzenie, Kraków 2009, s. 33.
17 K. Jakubowicz, Media a demokracja…, dz. cyt., s. 131–132. 18 http://net.pap.pl/PNP/pl/category/92/ [dostĊp: 7.03.2014].
í GPW Infosfera (ogólnodostĊpny);
í Nauka w Polsce (aktualne osiągniĊcia pol-skich naukowców; informuje o badaniach prowadzonych przez czoáowe oĞrodki na-ukowe w kraju);
í dzieje.pl (portal historyczny; format i dys-trybucja: WWW).
W wymienionej grupie warto wyróĪniü interak-tywne portale Nauka w Polsce i dzieje.pl. Ogól-nodostĊpny serwis Nauka w Polsce, Þ nanso-wany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa WyĪszego, stanowi przydatne i wartoĞciowe Ĩródáo informacji popularnonaukowych, które odnotowuje równieĪ osiągniĊcia nauki Ğwiato-wej. Ukazuje siĊ teĪ w wersji anglojĊzycznej. Nauka w Polsce zawiera 40 nowych, aktual-nych informacji kaĪdego dnia, ze wszystkich dziedzin nauki. Są one ilustrowane zdjĊciami, prezentacjami, Þ lmami. Portal udostĊpnia fo-togalerie, kalendarium wydarzeĔ, aplikacje mobilne oraz linki do przydatnych stron inter-netowych. Dystrybuowany jest takĪe w formie newslettera i kanaáu RSS. Budowaniu spoáecz-noĞci sprzyjają forum, blogi, sondy, konkursy dla czytelników19.
Ostatni z wymienionych portali to imponu-jący projekt edukacyjny realizowany przez PAP we wspóápracy z Muzeum Historii Polski pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzic-twa Narodowego. Serwis dokumentuje najwa Ī-niejsze wydarzenia z najnowszej historii Polski oraz przemiany polityczne od chwili odzyska-nia niepodlegáoĞci w 1918 r. do koĔca PRL-u.
Zawiera infograÞ ki, interaktywne mapy, multi-media: Þ lmy wideo, nagrania dĨwiĊkowe oraz kilka tysiĊcy oryginalnych fotograÞ i. Przyciąga uĪytkowników prowadzonymi sondami, kwiza-mi i konkursakwiza-mi20. Stwarza równieĪ moĪliwoĞü
oceniania artykuáów i dodawania komentarzy21.
PAP oferuje równieĪ:
í serwisy tematyczne (wyselekcjonowany pa-kiet depesz dotyczących takich kategorii, jak: kraj, Ğwiat, gospodarka, energetyka, prawo, sport, kultura, repertuary, PAP life, nauka i zdrowie) dostosowane formą, zawartoĞcią i przekazem do wymagaĔ klientów; aktuali-zacja przez caáą dobĊ, w trybie online; í serwisy informacji zleconych (usáuga
infor-macji zleconych bazuje na unikalnym i ma-sowym kanale dystrybucji informacji oraz materiaáów prasowych do mediów Press
re-laeses; informacje są dystrybuowane takĪe
w targetowanej wysyáce mailowej, publiko-wane w newsletterze oraz traÞ ają na ogól-nodostĊpny portal zlecone.pap.pl);
í reklamĊ online (sprzedaĪ powierzchni re-klamowych na stronach: pap.pl, biznes.pap. pl, samorząd.pap.pl);
í emintment (dystrybucja oÞ cjalnych infor-macji od spóáek gieádowych, a takĪe po-wszechnych towarzystw i otwartych fundu-szy emerytalnych; gwarantuje bezpoĞrednie i natychmiastowe dotarcie do dziennikarzy i inwestorów – przez kodowane serwisy informacyjne oraz ogólnodostĊpne portale internetowe PAP)22.
19 http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_www.pap.pl&_PageID=1&s=ofertaPAPszczegoly [dostĊp:
22.02.2014].
20 http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms=www.pap.pl&_PageID=ofertaPAPlista&dz=ofertaPAP
[do-stĊp: 15.04.2013].
21 Istnienie forum przynosi redakcji portalu wymierne korzyĞci, stanowiąc zarówno cenne Ĩródáo inspiracji, jak
i waĪny element korekty 2.0. Jak podkreĞla Lech OlszaĔski „forum to nieustające badanie opinii publicznej […] pozwalające poznaü sympatie i antypatie internautów wobec wystĊpujących w tekĞcie postaci, stopieĔ aprobaty bądĨ dezaprobaty dla opisywanych faktów”. Zob. L. OlszaĔski, Dziennikarstwo…, dz. cyt., s. 228–229; tenĪe, Media
i dziennikarstwo…, dz. cyt., s. 207.
22 http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_www.pap.pl&_PageID=1&s=ofertaPAPszczegoly&
Swoisty znak czasu stanowi obecnoĞü PAP na takich portalach, jak Twitter czy Facebook, gdzie udostĊpnia linki ze swojej strony www. pap.pl, czy YouTube (na YouTube od 11 wrze-Ğnia 2005 r.; wg danych na dzieĔ 5 maja 2013 r. liczba subskrypcji wyniosáa 1974, liczba wy-ĞwietleĔ Þ lmów – 4541641)23. Informacje PAP
są dostĊpne równieĪ przez popularną witrynĊ Google News. Newsy PAP traÞ áy do wyszuki-warki okreĞlanej czĊsto mianem postrachu pra-sy, dziĊki umowie z 8 kwietnia 2009 r., która wzbudziáa wiele kontrowersji, wywoáując z re-guáy negatywne komentarze prasowe24.
Powo-áywano siĊ m.in. na przypadek Agence France Presse, która na drodze sądowej wyegzekwo-waáa od Google News rezygnacjĊ z subskrypcji swoich serwisów25.
Witryna internetowa PAP jest adekwatna do prestiĪu najwiĊkszej agencji informacyjnej w Polsce. StronĊ oĪywiają elementy multi-medialne oraz interaktywne. Oprócz najwa Ī-niejszych informacji o Agencji i jej ofercie, zawiera aktualnoĞci z kraju i ze Ğwiata, galeriĊ foto, reklamy usáug i produktów (np. „Szyb-ko, Bezstronnie, Profesjonalnie”; „PrzejdĨ na rzetelną stronĊ informacji”; „WyjdĨ z chaosu informacyjnego”), ogáoszenia PAP, prognozĊ pogody dla Warszawy i wiĊkszych miast w Pol-sce, odnoĞnik do PAP na YouTube, notowania GWP, tabelĊ kursów walut NBP, kalendarium, wtyczkĊ spoáecznoĞciową z Facebooka (6192 osoby lubią obiekt Polska Agencja Prasowa)
oraz infoskrzynkĊ zachĊcającą uĪytkowników do powiadamiania agencji o waĪnych wydarze-niach („JeĞli jesteĞ Ğwiadkiem waĪnego wyda-rzenia, wiesz o ciekawej konferencji, chcesz, aby PAP zajĊáa siĊ jakimĞ istotnym tematem – poinformuj nas. Czekamy!”)26.
Jednak to nie PAP, a Informacyjna Agencja Radiowa jest uznawana za najwiĊkszą elektro-niczną agencjĊ informacyjną na polskim ryn-ku mediów. IAR zostaáa zaáoĪona w 1992 r. przy Polskim Radiu. W latach 1993–1994 dziaáaáa jako Radio-Info, pierwsze w Polsce radio informacyjne, caákowicie na Īywo, bez muzyki. W 1994 r. Naczelna Redakcja Infor-macji Polskiego Radia zostaáa przeksztaácona w IAR. Gáównym produktem tej agencji jest serwis internetowy zawierający materiaáy tek-stowe i dĨwiĊkowe (450 informacji na dobĊ, 200 w wersji audio, oferuje takĪe dzienniki in-formacyjne gotowe do emisji)27.
Dystrybucja serwisów IAR zawierających materiaáy tekstowe i dĨwiĊkowe odbywa siĊ za poĞrednictwem satelity oraz internetu. Z jej serwisów informacyjnych korzysta sieü radia publicznego w Polsce, telewizja, prasa, roz-gáoĞnie niekomercyjne i portale internetowe (wiadomoĞci IAR są dostĊpne m.in. na portalu Onet.wiadomoĞci). Omawiana instytucja jest obecna na Twitterze i Facebooku; na jej stro-nie internetowej znajduje siĊ równieĪ galeria zdjĊü oraz informacja o prowadzonych tam blogach.
23 http://www.youtube.com/user/PAP [dostĊp: 5.05.2013].
24 Google News to internetowa usáuga agregująca informacje prasowe i dostarczająca je w postaci
uporządko-wanych tematycznie bloków, np. polityka, sport, technologia itp. Informacje są skrócone do leadu (po klikniĊciu w niego czytelnik jest odsyáany na stronĊ Ĩródáową, gdzie moĪe zapoznaü siĊ z treĞcią informacji, które są opa-trzone nazwiskiem autora i Ĩródáem pochodzenia). Serwis Google News uruchomiono we wrzeĞniu 2002 r. Zob. http://www.polityka.pl/kraj/analizy/292558, konß ikt-miĊdzy-wydawcami-prasowymi-a-mediami-internetowymi. read [dostĊp:5.05.2013]; http://www.intrenetstandard.pl/news/168235/Google.News. Postrach.prasy.zawitaá.do.Pol-ski.html [dostĊp:5.05.2013]; http://media2.pl/media/49654-Wydawcy-prasy-VS-Internet-zaczyna-siĊ-wojna!html [dostĊp:5.05.2013].
25 Zob. L. OlszaĔski, Media i dziennikarstwo…, dz. cyt., s. 25.
26 http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_www.pap.pl&_PageID=1&s=informuj_nas&_CheckSum
=1279287610 [dostĊp: 11.10.2013].
W grudniu 2010 r. IAR uruchomiáa wáasną antenĊ, czyli radio internetowe Polskie Radio 24. W ofercie programowej Radia24 znajdu-ją siĊ serwisy informacyjne IAR, rozmowy na Īywo z ekspertami i znanymi osobami Īycia pu-blicznego, materiaáy przygotowane specjalnie przez pracowników IAR oraz korespondentów zagranicznych Polskiego Radia28.
Internetową agencją informacyjną w peá-nym tego sáowa znaczeniu jest równieĪ Katolic-ka Agencja Informacyjna utworzona w Warsza-wie w 1993 r. jako pierwsza w Europie ĝrodko-wo-Wschodniej agencja wyznaniowa29. Serwis
agencyjny KAI od 1995 r. jest rozpowszechnia-ny za poĞrednictwem internetu30. Obecnie
do-stĊpny jest takĪe na Facebooku i Twitterze. Po podpisaniu umowy z agencją odbiorca otrzymuje kody dostĊpu do serwisu na stro-nie internetowej lub teĪ zostaje wprowadzony do bazy odbiorców otrzymujących informacje pocztą elektroniczną. KAI stworzyáa kilka po-ziomów dostĊpu do serwisu, w tym:
í biuletyn prasowy, czyli wysyáany pocz-tą elektroniczną dwa razy w tygodniu zbiór depesz z serwisu w formacie .txt lub MAIL-ISO;
í serwis e-mailowy – kaĪda depesza publi-kowana w serwisie KAI jest dostarczana w czasie rzeczywistym na podane konto e-mailowe;
í przekaz satelitarny, adresowany wyáącz-nie do odbiorców serwisu PAP; umoĪliwia otrzymywanie serwisu za poĞrednictwem áączy satelitarnych PAP31.
Od 2000 r. omawiana agencja wydaje rów-nieĪ ogólnodostĊpny magazyn internetowy ekai.pl, który zawiera zestaw najwaĪniejszych wiadomoĞci o KoĞciele, aktualizowany przez 7 dni w tygodniu32. Oprócz wyĪej
wymienio-nych serwisów KAI przygotowuje cotygodnio-wy biuletyn informacyjny „WiadomoĞci KAI” dla 4,5 tys. paraÞ i w Polsce. Biuletyn ten wystĊ-puje w trzech wersjach, co w przypadku agencji informacyjnych stanowi jedyny przypadek ko-egzystencji „starego” z „nowym”:
1. Tradycyjna wersja drukowana – liczące okoáo 30 stron formatu A-4 pismo w kolo-rowej okáadce, wysyáane tradycyjną pocztą, przeznaczone dla bibliotek i osób, które nie preferują czytania z ekranu komputera. 2. Wersja PDF – przeznaczona do
drukowa-nia lub czytadrukowa-nia z ekranu (ok. 800 kB); jest to wierna kopia wersji drukowanej, rozsy-áana raz w tygodniu pocztą elektroniczną (e-mail).
3. Wersja HTML – (ok. 200 kB) umoĪliwia wygodną nawigacjĊ po tekĞcie na ekranie; zalety: plik HTML ma 4 razy mniejszą ob-jĊtoĞü niĪ PDF, dziĊki czemu w mniejszym stopniu obciąĪa skrzynkĊ pocztową i szyb-ciej siĊ áaduje, zawiera wszystkie teksty z „WiadomoĞci KAI” poáączone odnoĞni-kami ze spisem treĞci tak, by moĪna byáo wygodnie poruszaü siĊ po tekĞcie w prze-glądarce internetowej33.
Do serwisów elektronicznych naleĪy równieĪ zaliczyü serwis dĨwiĊkowy audioKAI i ser-wis fotograÞ czny fotoKAI. Agencja wydaje
28 TamĪe.
29 Szerzej na temat KAI: R. Piasecka, Katolicka Agencja Informacyjna – pomost miĊdzy mediami
wyznaniowy-mi a Ğwieckiwyznaniowy-mi [w:] Media wyznaniowe w Polsce 1988–2004, red. E. Kossewska, J. Adamowski, Warszawa 2004,
s. 123–129.
30 T. Mielczarek, Monopol. Pluralizm. Koncentracja. ĝrodki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989–
2006, Warszawa 2007, s. 66.
31 http://system.ekai.pl/kair?screen=serwis_agencyjny [dostĊp: 11.10.2013]. 32 TamĪe.
równieĪ internetowy „Dziennik Katolicki” – wirtualny dziennik, który moĪna otrzymywaü dwa razy dziennie (edycja poranna i wieczor-na). W tradycyjnej formie drukowanej ukazuje siĊ cotygodniowa gazeta-plakat „Z Īycia Ko-Ğcioáa”34. Na witrynie internetowej KAI,
podob-nie jak w przypadku IAR, moĪna odnaleĨü listĊ blogów.
E-agencją informacyjną jest takĪe Eku-meniczna Agencja Informacyjna zaáoĪona w 2004 r. Agencja wydaje internetowy meniczny serwis informacyjny o nazwie eku-menizm.pl, który powstaá w wyniku podziaáu w redakcji serwisu informacyjnego koĞcioá.pl. CzĊĞü zespoáu zdecydowaáa siĊ powoáaü Eku-meniczną AgencjĊ Informacyjną i prowadziü jej dziaáalnoĞü na osobnej witrynie internetowej. Stroną związaną z ekumenizm.pl jest Magazyn Teologiczny Semper Reformanda. Obecnie ser-wis ekumenizm.pl jest dostĊpny na Facebooku. Odwiedzający stronĊ ekumenizm.pl mają moĪ-liwoĞü wspóátworzenia serwisu przez uczest-nictwo w sondach, przesáanie artykuáu (notki informacyjne, publicystyka), zadawanie pytaĔ, dodawanie wydarzeĔ35.
O peánej integracji z internetem moĪna mó-wiü takĪe w przypadku agencji AKPA Polska Press reprezentującej liczną grupĊ niewiel-kich, ale bardzo dynamicznie rozwijających siĊ prywatnych agencji informacyjno-fotogra-Þ cznych nastawionych na obsáugĊ kolorowych
magazynów, prasy kobiecej, portali i wortali internetowych36. Agencja reklamuje swoją
ofer-tĊ na stronie internetowej www.akpa.pl jako „najwyĪszej jakoĞci serwis telewizyjny, profe-sjonalne fotograÞ e celebrities, obszerne teksty oraz unikatowe wideoklipy”. Serwis agencyj-ny AKPA Polska Press jest dostĊpny w postaci klasycznej przeznaczonej dla wydawnictw (aby obejrzeü materiaáy wideo, korzystaü z bazy zdjĊciowej, tekstowej i programowej, zinte-growanej wyszukiwarki oraz funkcji koszyka, trzeba siĊ zalogowaü) oraz bazodanowej – dla systemów EPG oraz portali internetowych wy-magających peánego zautomatyzowania pro-cesu aktualizacji danych. AKPA Polska Press funkcjonuje równieĪ na Facebooku37.
Do tej samej kategorii naleĪy zaliczyü agen-cjĊ Val Press, megafon.pl (posiada oryginalną witrynĊ internetową stylizowaną na tradycyjny biuletyn prasowy, dostarcza widomoĞci i plotki ze Ğwiata muzyki oraz Þ lmu wraz z fotograÞ a-mi, a takĪe recenzje muzyczne i Þ lmowe; serwis na potrzeby mediów elektronicznych i trady-cyjnych) oraz AgencjĊ Prasową i FotograÞ czną Microway Media, która powstaáa w Warszawie w 1994 r. jako pierwsza w Polsce agencja inter-netowa38.
Z internetem w peáni zintegrowaáa siĊ równieĪ liczna grupa agencji informacyjnych o proÞ lu ekonomiczno-gospodarczym. Wzór do naĞladowania stanowią polskie oddziaáy
34 http://system.ekai.pl/kair?screen=serwis_agencyjny [dostĊp: 11.10.2013]. 35 Zob. www.ekumenizm.pl.
36 Odbiorcami serwisu tej agencji są m.in. dzienniki („Fakt”, „Super Express”, „Dziennik Gazeta Prawna”),
tygodniki i dwutygodniki telewizyjne, dodatki telewizyjne (np. „Fakt TV”), luksusowe miesiĊczniki (np. „Twój Styl”, „Pani”, „InStyle”), magazyny z segmentu people (np. „Party”), magazyny z segmentu yellow (np. „Twoje im-perium”), tygodniki poradnikowe (np. „Tina”), wydawnictwa krzyĪówkowe, satelitarne platformy cyfrowe (cyfrowy Polsat, ncf, Orange), sieci kablowe (upc, TOYA, INEA), portale internetowe (onet, wp.pl, Interia.pl, SE.pl, dziennik. pl, stopklatka.pl). Zob. http://www.akpa.pl/oÞ rmie.php?typ=3 [dostĊp: 3.05.2013].
37
http://www.akp.pl/oÞ rmie.php[dostĊp:3.05.2013]; https://pl-pl.facebook.com/AKPApolskapress [dostĊp: 3.05. 2013].
38
Agencja Prasowa i FotograÞ czna Microway Media oferuje materiaáy prasowe, zdjĊcia i fotoreportaĪe o róĪ-norodnej tematyce, w tym m.in. wywiady, relacje z imprez i wydarzeĔ kulturalnych, planów Þ lmowych, cieka-wostki, plotki z Īycia gwiazd, materiaáy poradnikowe itp. Zob. http://Press.mwmedia.pl/press4/?cwd=101 [dostĊp: 3.05.2013].
Ğwiatowych agencji informacyjnych, m.in. Thomson Reuters Polska.
Jak wynika z przeprowadzonej analizy, pol-skie agencje informacyjne wkroczyáy na drugi poziom integracji z internetem. Internauci coraz czĊĞciej mają moĪliwoĞü nie tylko komentowa-nia wiadomoĞci dostĊpnych na witrynach in-ternetowych polskich agencji informacyjnych, ale teĪ ich wspóátworzenia dziĊki doáączaniu do stron informacyjnych moĪliwoĞci powiadomie-nia o wydarzepowiadomie-niach (infoskrzynki), pisapowiadomie-nia blo-gów (KAI, IAR) i artykuáów korespondujących z treĞcią wiadomoĞci.
Nowe wyzwanie dla agencji informacyjnych, ĞciĞle związane z migracją do cyberprzestrzeni, stwarza dynamiczny rozwój mediów spo áeczno-Ğciowych. W badaniach naukowych podkreĞla siĊ zwáaszcza rosnącą rolĊ Twittera w strumie-niach informacji39. To zjawisko jest równieĪ
szeroko komentowane na áamach prasy polskiej i w internecie40. Wedáug danych Instytutu
Mo-nitorowania Mediów (prowadzącego od wrze-Ğnia 2003 r. badania „Najbardziej opiniotwórcze media w Polsce”, z wyáączeniem agencji infor-macyjnych) „media spoáecznoĞciowe stają siĊ peánoprawnym kanaáem informacyjnym. […] media czerpią newsy i informacje bezpoĞrednio
z platform spoáecznoĞciowych, co przypomina pozyskiwanie informacji z agencji informacyj-nych”. Na tej podstawie padają Ğmiaáe stwierdze-nia: „Facebook i Twitter bardziej opiniotwórcze niĪ telewizja. Kiedy zrównają siĊ z agencjami informacyjnymi?”41 Przykáadowo, wpisy
papie-Īa Franciszka na Twitterze są postrzegane przez media jako bardziej atrakcyjne niĪ serwis KAI. Oblicza siĊ, Īe proÞ l papieĪa na Twitterze, reda-gowany w 9 wersjach jĊzykowych, obserwuje ponad 6 mln ludzi. Kwestią dyskusyjną w tym przypadku moĪe byü wiarygodnoĞü mediów spoáecznoĞciowych, o czym Ğwiadczy gáoĞny in-cydent z 23 kwietnia 2013 r., tzn. wáamania siĊ hakerów na konto amerykaĔskiej agencji Asso-ciated Press na Twitterze i rozesáania faászywych informacji dotyczących rzekomo ataku terrory-stycznego na Biaáy Dom oraz prezydenta Stanów Zjednoczonych42. Wymieniony incydent to wrĊcz
modelowy przykáad zjawiska chaosu informa-cyjnego stanowiącego ciemną stronĊ swobody komunikacji, którą dają media spoáecznoĞciowe. Jak trafnie zauwaĪyá Leszek OlszaĔski, „mając tą ĞwiadomoĞü, nikt nie wątpi w to, Īe profesjo-nalne media w dalszym ciągu są potrzebne”43.
Zdaniem Roberta BogdaĔskiego, „nic nie wskazuje na to, aby agencje informacyjne zeszáy
39 Na szczególną uwagĊ zasáugują badania przeprowadzone przez Milesa Osborne’a z Uniwersytetu
Edynbur-skiego, który porównaá szybkoĞü publikowania informacji na Twitterze i w serwisach agencyjnych. Zob. http://www. wirtualnemedia.pl/artykul/twitter-czy-agencje-prasowe-kto-jest-szybszy [dostĊp:10.03. 2014].
40 Twitter czasami zastĊpuje agencje informacyjne, stąd niejako na wyrost pojawiáo siĊ nawet okreĞlenie
„Agen-cja informacyjna Twitter”. ZauwaĪa siĊ jednak, Īe w USA Twitter sáuĪy wymianie informacji, w Polsce – opinii. Zob. http:natemat.pl/39369,dla-kogo-jest-twitter-w-polsce-w-usa-sáuĪy-wymienianiu-informacji-u-nas-opinii [do-stĊp: 26.04.2013]. Zwraca siĊ równieĪ uwagĊ na niebagatelny problem zagroĪenia bezpieczeĔstwa publicznego, podkreĞlając Īe „przeprowadzono wiele eksperymentów, które ukazaáy áatwoĞü implementacji káamstw w miejscu prawdy, káamstw, które są póĨniej powtarzane nawet i przez najwiĊksze i najbardziej szanowane agencje informa-cyjne”. http://www.nowinki.be/pl/content/niebezpieczne-związki jakie-zagroĪenia-niosą-portale-spoáecznoĞciowe [dostĊp: 26.04.2013].
41 Facebook i Twitter bardziej opiniotwórcze niĪ telewizja. Kiedy zrównają siĊ z agencjami informacyjnymi,
http:biuro.medicacontact.pl/imm/b67fbf26e8348403969736b9486927a/ [dostĊp:24.04.2013]. W badaniach IMM nie są uwzglĊdniane przekazy, których Ĩródáem są agencje informacyjne. Zjawisko imponującej cytowalnoĞci mediów spoáecznoĞciowych pozostaje w Ğcisáym związku z procesem tabloidyzacji wewnątrzmedialnej i związaną z tym rosnącą trywializacją i personalizacją informacji. Por. K. Jakubowicz, Media a demokracja…, dz. cyt., s. 130–132.
42 http://blog.gdata.pl/2013/05/szeĞü-dáugich-minut-na-twitterze-czyli.html [dostĊp:9.05.2013];
http://www.wir-tualnemedia.pl/artykul/twitter-ostrzega-media-bĊdą-kolejne-ataki [dostĊp: 2.05.2013].
ze sceny medialnej przed pozostaáymi mediami, skoro są dla nich bardzo przydatne, oszczĊdza-ją im czas i pieniądze. A media zmieniają tyl-ko swoją formĊ, a nie znikają. WiĊc i agencje pewnie pozostaną w naszym Ğwiecie. Maáo wi-doczne dla przeciĊtnego konsumenta mediów, ale bardzo potrzebne dla systemu mediów”44.
Z drugiej strony „Michael Wolff – amerykaĔski pisarz, publicysta i eseista, komentując opubli-kowanie oferty Twittera w sprawie zatrudnienia szefa dziaáu medialnego, zauwaĪyá na inter-netowych stronach »Guardiana«, Īe mamy do czynienia z pierwszym w historii przypadkiem, kiedy portal spoáecznoĞciowy uznaá dostarcza-nie newsów za jedną ze swych podstawowych funkcji. Wedáug niego opublikowanie oferty Twittera jest jednym z najwaĪniejszych wyda-rzeĔ branĪy medialnej ostatnich lat. ĝwiadczy bowiem o tym, Īe serwis spoáecznoĞciowy chce w peáni wykorzystaü swój potencjaá, by staü siĊ narzĊdziem powszechnie wykorzystywanym zarówno przez odbiorców wiadomoĞci, jak i dziennikarzy tworzących materiaáy informa-cyjne. PoĞrednikiem, który byü moĪe w duĪym stopniu zastąpi agencje informacyjne”45.
Podsumowując, naleĪy zauwaĪyü, Īe mi-gracja polskich agencji informacyjnych do cy-berprzestrzeni byáa jedynym moĪliwym kierun-kiem rozwoju tych instytucji po 1989 r. Agencje utworzone na początku lat 90. XX w. od począt-ku swej dziaáalnoĞci funkcjonują jako interne-towe agencje informacyjne, inne – mające tak jak PAP znacznie dáuĪszą historiĊ – musiaáy stopniowo przeksztaáciü siĊ w e-agencje. We-dáug modelu zaproponowanego przez Martcha Löffelholza i Thorstena Quanda, najpierw byáo to wchodzenie „nowego” w „stare”, a nastĊpnie zastĊpowanie „starego” przez „nowe”46. W
od-róĪnieniu od prasy, radia i telewizji dynamika rozwoju omawianych instytucji zaowocowaáa brakiem komplementarnoĞci, czyli podziaáu na „stare” (tradycyjne) i „nowe” (elektroniczne) agencje informacyjne47.
Media spoáecznoĞciowe, podobnie jak inter-net, staáy siĊ dla polskich agencji informacyj-nych kolejną szansą oraz impulsem do dalszego rozwoju. Dowodzi tego coraz powszechniejsze wykorzystywanie Facebooka i Twittera jako nowego sposobu rozpowszechniania serwisów agencyjnych.
44 Robert BogdaĔski w czasie stanu wojennego byá redaktorem podziemnego kwartalnika „Obóz” zajmującego
siĊ sprawami byáego bloku wschodniego. Byá jednym z zaáoĪycieli agencji prasowej o nazwie Serwis Informacyj-ny SolidarnoĞci (SIS); nastĊpnie prezesem i redaktorem naczelInformacyj-nym Agencji Informacyjnej SIS-Serwis (prywatnej agencji prasowej powstaáej w 1993 z przeksztaácenia agencji Serwis Informacyjny SolidarnoĞci), dziennikarz BBC i agencji Reutera. W latach 1997–2002 prezes PAP. W 2006 r. zostaá dyrektorem Interfax Centralnaja Jewropa – nowej agencji informacyjnej rosyjskiego Interfaxu. Zob. http://elekcyi.org/mam-wolno Ğü/co-to-jest-agencja-pra-sowa-i-jaka-jest-jej-pozycja-w-swiecie-mediowhtml [dostĊp: 15.05.2013]; http:/www.press.pl/newsy/prasa/poka-z/4131Bogdanski-dyrektorem-rosyjskiej-agencji-prasowej [dostĊp: 25.02. 2014]; http:/www.pl.wikipedia.org.wiki/ Agencja-Informacyjna SIS-Serwis/ [dostĊp: 25.02.2014].
45 Zob. http://natemat.pl/60743, rewolucja-w-dziennikarstwie-twitter-szuka-szefa-dziaáu-medialego [dostĊp:
15.05.2013].
46 Por. S. Michalczyk, SpoáeczeĔstwo medialne. Studia z teorii komunikowania masowego, Katowice 2008,
s. 102.
