dze). Nic nie stoi zatem na p rze szk o d z ie, aby w państw ie, które o piera się na k o n cepcji p o zy ty w isty c zn ej praw a, istniała a k c ep tac ja nurtu praw n o n atu ra ln eg o . Obie k o n c e p c je p raw a m o g ą się w za jem n ie uzupełn iać.
Na za k o ń c z e n ie konferenc ji p rz e w o d n ic z ą c y dr Otto T heisen p o d z ię k o w a ł w sz y s t kim za referaty i dyskusję. W yraził ró w n ie ż nadz ie ję na p o n o w n e spotkanie podczas m ię d z y n a r o d o w e g o s y m p o z ju m , które odbędz ie się w dniach 24-27 w rześnia 1998 r. w Lublinie. T e m a t sy m p o z ju m będzie brzmiał: „ D e m o k r a ty c z n e państw o p r a w n e a w arto ści c h rz eśc ija ń sk ie w kulturze e u rope jskie j. D o św iadczenie i p e r s p e k t y w y ” . O rg a n iz a to re m p la n o w a n e g o sp o tk a n ia będzie m.in. F undacja E u ro p e jsk iej K ultury i P ra w a z sie d zib ą w Lublinie.
P io tr Z a krze w sk i
S Y M P O Z J U M „ R E L IG IA I P R A W O K A R N E W S T A R O Ż Y T N Y M R Z Y M I E ” W K A T O L IC K IM U N IW E R S Y T E C I E L U B E L S K I M
16-17 m a ja 1997 r.
W s ta ro ż y tn y m R z y m ie religia o d g ry w a ła istotną rolę w życiu s p o łe cz n y m i p o li tyc znym . S ta n o w iła ona, co było cha ra k te ry sty c z n e dla p o lite is ty c z n y c h religii świata a n ty c z n e g o , je d n ą ze sfer ak ty w n o ś c i państw a. P rzepisy religijne, które były reg u lo w ane prze z p raw o publiczne, od d z ia ły w a ły także na system p rze stępstw i kar. S z c z e g ó ln ie w arc h a ic z n y m o k resie r ozw oju p raw a r z y m s k ie g o norm y sa kra lne miały bardz o ścisły z w ią ze k z p o s tę p o w a n ie m karnym . W p rze p isac h sa kra lnych (sa ce r e s to ; c o n s e c ra tio ca p itis et b o n o ru m ) n au k a d opatruje się p o c z ą tk ó w pa ń s tw o w e g o p r a w a karania.
N ie k tó ry m as p e k to m religijnym p r a w a k arne go w sta roż ytnym R z y m ie została p o ś w ię c o n a d w u d n io w a k o n f e r e n c ja n aukow a , k tó ra o d była się w dniach 16 i 17 m a ja 1997 r. w K atolickim U n iw ersy te cie L u b elsk im . K o n fe re n c ję zo rganizow ały K ate dra P ra w a R z y m s k ie g o K U L, Z a k ła d P ra w a R z y m s k ie g o U M C S i Z akład Historii S ta rożytnej U M C S . W konferencji wzięli udział historycy i rom aniści z Torunia (U M K ), O ls z ty n a (W S P ), R z e s z o w a (W S P ) i L u b lin a ( K U L i U M C S ). S ym pozjum to s ta n o w iło trzecię z kolei lube lską sesję n a u k o w ą z cyklu konferencji pośw ię co n y c h p raw u a n ty cz n em u . P ie rw sz a z nich, pt. „P raw o karne w s ta ro ż y tn y m R z y m ie ” 1,
1 Materiały z konferencji zostały opublikowane w specjalnym, tematycznym numerze ,,Biuletynu Lubelskiego Towarzystwa Naukowego”, 34(1993), nr 1.
została z o rg a n izo w an a w maju 1993 r„ a druga, ni. „K a ra śm ierci w sta ro ż y tn y m Rzym ie'' . w listopadzie 1994 r.
Celem konferencji, zgodnie z jej ty tu łem , było u k az an ie o d d z i a ły w a n ia c z y n n ik ó w religijnych na niektóre p rze stęp s tw a i kary w sta ro ż y tn y m p a ń s tw ie r z y m s k im , tak w odnie sie niu do okresu, kiedy w R z y m ie o b o w ią z y w a ła stara r e lig ia po lite is ty c z n a (okres królewski i republiki), ja k i w epoce, kiedy c h rz e ś c ija ń s tw o stało się religią uznaną przez p ań s tw o (okres cesarstwa).
W pierw szym dniu obrad w y g ło sz o n o nas tęp u jące referaty: prof, dr hab. L esz ek M oraw ic cki (W S P Rzeszów , U M C S ); Sądy boże w sta r o ż y tn o ś c i ks. dr hab. Anto ni Dębiński (K U L ), K ara śmierci- w św ie tle lite ra tu ry w c z e s n o c h r z e ś c ija ń s k ie j: dr D anuta M usiał (UM K), W ystcipienia w ła d z rzy m skic h p r z e c iw k o m a g o m (sc h y łe k rep u b liki i p o czą tek p ry n cy p a tu ); prof, dr hab. M a re k K u r y ł o w i c z ( U M C S , K U L), Z w a lcza n ie ku ltó w o bcych
Uf
rela cji T ytusa L iw iu sza . P o n a d to dr H e n r y k K ow alski (U M C S ) przedstaw ił referat nt. h n p ie ta s u sc h yłk u re p u b lik i rzy m skie j.Z kolei program drugiego d nia konferenc ji o b e jm o w a ł n a s tę p u ją c e w y stą p ien ia: dr Elżbieta Żak (U M C S), E le m e n ty sa k ra ln e i ka rn e vr u re g u lo w a n ia c h p ra w a rży ni skiego d o tyczą cych p o rzu c e n ia d ziecka; dr W ie sła w M o ss a k o w s k i U M K ), S a kra ln e zbrodnie W esta le k ; dr K rz y sz to f A m ie ła ń c z y k (U M C S ), P a rric id iu m i p o e n a cullei: m gr Ryszard Sujkowski (W S P O lszty n), Julia A u g u s ta a p roce sy o obraz ę m a jestatu; dr D ariusz Słapok, Igrzyska p o g rze b o w e C ezara - co n tra le g es'/ co n tra m o res?
K onfe re ncja zg ro m a d ziła ok. 60 osób, p rze d staw ic ie li r ó ż n y c h d y s c y p lin n a u k o wych. O brady odznaczały się o ż y w io n ą d yskusją, co w o ln o ocenić ja k o d o w ó d a t ra k cyjności obranego tematu. P o nadto p rze b ieg konferenc ji raz j e s z c z e potw ie rd z ił p rzydatność tego rodzaju in terdyscyplinarnej w y m ia n y p o g lą d ó w h isto ry k ó w , patrolo- gów i praw ników , p o zw a lając y ch na bardziej ca ło śc io w y opis r ó żn e g o rodzaju re lig ij nych aspektó w praw a karnego w sta ro ż y tn y m R zym ie.
W trakcie dyskusji p o d su m o w u ją c e j obrady został także sfo rm u ło w a n y te m at kolejnej konferencji („C rim ina et m o res. P ra w o karne i o b y c z a je w sta ro ż y tn y m R z y m ie ” ), która będzie stanowić ko n ty n u a cję r o z p o c z ę te g o kilk a lat te m u cyklu lubelskich sesji nau k o w y c h p o św ię co n y c h k arn e m u p raw u an ty c z n e m u .
Ks. A n to n i D ęb iń ski
' Referaty wygłoszone na konferencji zostały opublikowane w formie książkowej: Kara śmierci «' starożytnym Rzymie, red. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 1996.
