„TU R Y ZM ” 1994, t. 4 , z. 2
Joanna Mesor
M O N O G R A FIA T U R Y STY C ZN A G O LU BIA -D O BR ZY N IA LA M O N O G R A PH IE TO U R ISTIQ U E DE G O LU B-D O B R ZY N TH E T O U R IS T M O N O G R A PH Y OF G O LU B-D O B R ZY N
G olub-Dobrzyń je st - jak udow odniono w pracy - ośrodkiem turystycznym o oddzia ływaniu ogólnokrajowym . Słynie z odbywających się corocznie imprez turystycznych - zw łaszcza turniejów rycerskich. S zczególn e zainteresowanie wzbudza w ięc w p ływ tego typu imprez na rozwój funkcji turystycznej miasta.
B adania m onograficzne m iast i regionów pod w zględem turystycznym są te matem stosunkow o rzadko podejm ow anym . Liczne prace z tego zakresu d otyczą pełnionej funkcji turystycznej - zarów no ogólnych zagadnień badaw czych ( F i s c h b a c h 1989, M a t c z a k 1989) ja k i konkretnych ośrodków tury s tycznych. Szereg prac o tej tem atyce pow stało w K atedrze G eografii M iast i Tu- ryzinu U niw ersytetu Łódzkiego - m. in. L i s z e w s k i e g o (1988), K o s t r z e w y (1988), O l s z e w s k i e j (1989), F e r e n c a (1992).
K rótkie opracow anie m onograficzne G olubia-D obrzynia (aczkolw iek o cha rakterze ogóbiogeograficznym ) przedstaw iła D r y I I (1957).
W badaniach funkcji turystycznej pełnionej przez G olub-D obrzyń posłużo no się m etodam i: inw entaryzacji terenow ej, rejestracji w obiektach bazy nocle gowej, frekw encji w M uzeum Zam kow ym . Szczególnej charakterystyce turnieju rycerskiego posłużyły badania ankietow e (objęto nim i 206 turystów , tj. 4,1% ogółu w idzów turnieju w lipcu 1992 r.). D obór próby był losowy - zastosow ano m etodę losow ania zależnego (bez pow tórzeń).
G olub-D obrzyń to niew ielkie m iasto (ponad 12 000 m ieszkańców ) położone na południu woj. toruńskiego, po praw ej stronie dolnej W isły i po obu stronach je j dopływ u - Drwęcy.
Teren ten w edług podziału K o n d r a c k i e g o (1980) zaliczany je s t do m akroregionu Pojezierza C hełm ińsko-D obrzyńskiego. Jest to m iejsce atrakcyjne dla turystyki ze względu na, m. in. różnorodność form pow ierzchni (liczne rzeki, jezio ra) oraz zróżnicow anie w ysokości względnych.
G olub-D obrzyń je s t dostępny głów nie poprzez połączenia drogowe. Połą czenia kolejow e odgryw ają rolę podrzędną. N ajbliższym dużym m iastem i oś rodkiem rozrządow ym połączeń je s t Toruń (41 km) - rys. 1. U zupełnienie sta nowi szlak w odny Drwęcy, łączący G olub-D obrzyń poprzez O stródę z Elblą giem (S p e r s k i 1974).
Rys. I. D ostępność komunikacyjna G olubia-Dobrzynia
D essin 1. L'accessibilité de G olub-Dobrzyń du point de vue de la communication
G olub-D obrzyń posiada charakterystyczną dw uczłonow ość. Składa się bo wiem z dw u daw niej odrębnych m iast (połączonych w 1956 r.) - G olubia i D ob rzynia położonych po obu stronach Drwęcy. S tarszą jed n o stk ą osadniczą je st G olub (praw a m iejskie nadane po raz pierw szy w 1254 r.). Dobrzyń zaczął się rozw ijać w końcu XVIII w. N ajcenniejsze zabytki m iasta znajd u ją się w Golu- biu, w tym gotycko-renesansow y zam ek (pocz. X IV -X V I w.).
C ech ą w yróżniającą Golub-D obrzyń w śród innych ośrodków turystycznych o podobnej w ielkości i charakterze są organizow ane tutaj im prezy turystyczne. R okrocznie odbyw a się w G olubiu-D obrzyniu 30 różnych im prez o randze kra jo w ej i m iędzynarodow ej (załącznik 1).
Pierw sze im prezy w G olubiu-D obrzyniu sięgają swymi początkam i końca lat sześćdziesiątych, kiedy to zaczęto organizow ać m. in. rajdy piesze. Jednak
praw dziw y rozwój m iasta ja k o ośrodka słynącego z im prez turystycznych nas^ tąpił po 1976 r., kiedy gospodarzem zamku golubskiego zostało PTTK i zaczęło w ykorzystyw ać ten atrakcyjny obiekt nie tylko jak o m uzeum , ale także m iejsce turniejów i innych przedsięw zięć turystycznych.
Przedm iotem szczegółow ych badań stał się W ielki M iędzynarodow y Turniej R ycerski. Jest to najbardziej znana i popularna im preza odbyw ająca się corocz nie w lipcu.
Turnieje rycerskie sięgają sw ą trady cją ju ż XI w. ( I w a ń c z y k 1983). Po czątkow o pełniąc funkcję ćw iczenia zręcznościow ego przygotow ującego do praw dziw ej bitw y stały się stopniow o barwnym i w idow iskam i, jednym ze skład ników kultury dw orskiej. W Polsce za czasów Stanisław a A ugusta popularny był rów nież tzw. „karuzel” - zaw ody konne dow odzące zręczności jeźdźców . Do nich też najbardziej naw iązuje program golubskich turniejów . W ram ach tu r nieju golubskiego rozgryw ane są cztery rodzaje w alk-prób, a rów nież inne kon kurencje, np. zaw ody kusznicze, hippiczne, pokazy w alk rycerskich.
Od 1987 r. d zia'a M iędzynarodow e Porozum ienie Rycerstw a (International K nights A greem ent , którego siedzibą je s t G olub. Stow arzyszenie zrzesza kluby i organizacje parające się urządzaniem turniejów , popularyzujące tego rodzaju w idow iska, koordynujące ich odbyw anie w skali europejskiej. W skład Porozu m ienia w cho dzą kluby ze Szw ecji, W ielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii, W łoch, byłej C zechosłow acji, byłego ZSRR i Polski.
Turniej rycerski został zorganizow any w Golubiu po raz pierw szy w 1977 r. W drugim turnieju, w 1978 r., brało udział 97 jeźdźców z 7 okręgowych klubów jeździeckich. Obecnie uczestniczy w nich średnio ok. 150 osób z kraju i zagranicy.
Turniej rozegrany w lipcu 1992 r. obejrzało ponad 5000 osób. Jest to liczba m niejsza niż w latach poprzednich, na co w pływ w yw arł z pew nością fakt w pro w adzenia płatnych biletów w stępu. Poprzednio udział w im prezie był bezpłatny i grom adził naw et ok. 30 000 widzów . A trakcyjność W ielkiego Turnieju R ycer skiego je s t zw iązana - ja k w ykazały badania ankietow e - z jeg o oryginalnością i niepo w tarzalnością w skali kraju. Ten w łaśnie m otyw przyjazdu na turniej po dało najw ięcej (21,9% ) turystów (rys. 2).
R ów nież częstym pow odem przyjazdu była opinia znajom ych czy inform a cje środków m asow ego przekazu. W ażnym jest, iż jed y n ie ok. 14% turystów przybyło na turniej przypadkow o, nic o nim w cześniej nie w iedząc. Zw iązane je s t to z faktem , iż turniej w ytw orzył ju ż grupę swoich stałych odbiorców , któ
rzy ogląd ają go po raz kolejny. S tanow ią oni znaczną grupę - ok. 1/3 respon dentów (rys. 2) - w tym ponad 60% przyjeżdżających po raz trzeci i kolejny.
N a podstaw ie turnieju rycerskiego m ożna zaobserw ow ać zjaw isko w ydłuże nia czasu pobytu turystów w G olubiu-D obrzyniu (rys. 3). P rzew ażają turyści za trzym ujący się w m ieście na kilka godzin - podobnie ja k w okresach m iędzy im prezam i. W yraźnie w zrasta jed n ak liczba turystów zatrzym ujących się na dzień lub dłużej, a maleje ilość osób goszczących w mieście przejazdem (ok. pół godz.).
CZĘSTOŚĆ PRZYJAZDÓW: Przyjazd po raz kolejny: MOTYWY PRZYJAZDÓW: dobre wrażenia z poprzedniego turnieju przypadek wiadomości w środkach masowego przekazu oryginalność imprezy opinia znajomych
Rys. 2. C zęstość i m otywy przyjazdu turystów na W ielki Turniej Rycerski na zamku golubskim (opracowanie w łasne na podstawie badań ankietowych)
D essin 2. La fréquence et les m otifs des arrivées des touristes au château de Golub (élaboration propre basée sur les exam ens d'enquête)
ŚREDNIO W ROKU: PODCZAS WIELKIEGO:
TURNIEJU RYCERSKIEGO:
2 1,9"
kilka dni
Rys. 3. D ługość pobytu turystów w G olubiu-Dobrzyniu (opracowanie w łasne) D essin 3. La durée du séjour des touristes à G olub-Dobrzyń (élaboration propre)
W ażnym je s t iż m imo w prow adzenia płatnego wstępu na turniej turyści nie o ceniają tej im prezy jak o zbyt kosztow nej. Poziom kosztów pobytu w m ieście, w czasie i poza turniejem o kreślają na podobnym poziom ie.
Struktura społeczno-dem ograficzna turystów przybyłych na turniej je st zbli żona do przeciętnej struktury notowanej w G olubiu-D obrzyniu. D om inują lu dzie m łodzi, zw łaszcza z grup w iekow ych 16-25 lat i 2 6 -3 5 lat. Zaznacza się jed n ak zw iększenie liczby turystów z w ykształceniem średnim , a zm niejszenie liczby tu iy stów z w ykształceniem wyższym. Podobnie - zw iększenie liczby ucz niów szkół średnich, w tym zaw odow ych oraz szkół podstaw ow ych, a zm niej szenie liczby studentów - rys. 4. Fakt ten świadczy o istniejącej tendencji w ięk szej popularności tego typu im prez w śród nie posiadających w yższego w yk ształcenia.
M IEJSC E NAUKI OSÓB PR AC U JĄ C YC H
szkoła podstawowa szkoła zawodowa szkoła średnia studium pom aturalne w yższa uczelnia
Rys. 4. Struktura wykształcenia turystów przybyłych na W ielki Turniej Rycerski na zamku golubskim w lipcu 1992 r. (opracowanie własne na podstawie badań ankietowych) Dessin 4. La structure de l'instruction des touristes arrivés au Grand Tournoi Chevaleresque au châ
teau de Golub en ju illet 1992 (élaboration propre basée sur les exam ens d'enquête)
W czasie turnieju zaznaczył się zw iększony (w stosunku do przeciętnego w roku) napływ turystów z m ałych m iast i wsi (74,4% to m ieszkańcy m iast po
wyżej 100 000 m ieszkańców , zaś średnio w skaźnik ten osiąga 81,3% ). Dom inu j ą turyści z Torunia, W arszaw y, G dańska, Łodzi, Krakowa, Poznania.
T endencja w zrostow a zaznacza się także w udziale turystów zagranicznych (19,5% badanych) - głów nie z byłej C zechosłow acji, byłego ZSRR, W łoch, W ielkiej Brytanii.
M niej znane niż turniej rycerski są inne im prezy organizow ane na zamku. O ich istnieniu w iedziało jed y n ie 32% ankietow anych. W śród nich najw iększą popularnością cieszy się K onkurs K rasom ów czy Przew odników - rys. 5. Specy ficzn ą im prezą są też bale karnaw ałow e, zaw sze uśw ietnione o becnością osobis tości ze św iata sportu, kultury czy polityki.
2% Nieznajomość
innych imprez
7%
11%
68%
Nit znajomość innych imprez konkursy krasomówcze bale karnawałowe bale sylwestrowe turnieje kusznicze wystawy intrasji
Rys. 5. Znajom ość imprez turystycznych organizowanych w G olubiu-Dobrzyniu oprócz turnieju rycerskiego (opracowanie własne na podstawie badań ankietowych) D essin 5. La connaissance des entreprises touristiques organisées à G olub-Dobrzyń (le tournoi chevaleresque m is à part) (élaboration propre basée sur les exam ens d'enquête)
Im prezy turystyczne m ają duży w pływ na sezonow ość przyjazdów turystów do G olubia-D obrzynia. Sezonow ość ruchu turystycznego (obliczona w g wzoru zaproponow anego przez K a c z m a r e k , L i s z e w s k i e g o 1989) - po dana ja k w innych ośrodkach turystycznych tego typu (dom inacja m iesięcy let nich) - przedstaw ia rys. 6.
Z aznacza się jed n ak duży w pływ im prez turystycznych na układ ruchu turys tycznego w ciągu roku (rys. 7).
Z naczenie im prez turystycznych dla rozwoju funkcji turystycznej G olubia- -D obrzynia objaw ia się w yraźnie w strukturze i w ielkości ogółu ruchu turys tycznego w mieście. W 1991 r. wielkość ruchu wyniosła 122 194 turystów (tab. I). D om inującą grupę stanow ili turyści przybyw ający tutaj na poszczególne im pre zy turystyczne - ok. 60 000 osób.
turystów
Rys. 6. S ezon ow ość ruchu turystycznego w G olubiu-D obrzyniu w 1991 r. w g m iesięcy (opracowanie w łasne)
D essin 6. Le caractère saisonnier du mouvem ent touristique à Golub-Dobrzyń en 1991, selon les m ois (élaboration propre)
ruch turystyczny , organizowane
imprezy
V I V II V III M IE S IĄ C E
Rys. 7. S ezon ow ość ruchu turystycznego zw iązanego z imprezami organizowanymi na zamku golubskim w 1991 r. (opracowanie w łasne na podstawie informacji z PTTK -Zam ek - dane
szacunkow e z wyjątkiem danych z turnieju rycerskiego)
D essin 7. Le caractère saisonnier du mouvem ent touristique lié aux entreprises organisées au châ teau de Golub en 1991 (élaboration propre basée sur les informations obtenues à PTTK - Société
T a b e l a I
W ielkość ruchu turystycznego w Golubiu-D obrzyniu w 1991 r. La grandeur du m ouvem ent touristique à Golub-Dobrzyń en 1991
W yszczególn ienie Liczba turystów
Hotel na Zamku 1 555 Hotel „Kaprys” 46 M uzeum Okręgowe 31 666' Imprezy turystyczne - uczestnicy 4 2782 - w id zow ie 61 0003 Tranzyt 23 6503 Razem 122 194
■ - wraz z widzam i turnieju rycerskiego, 2 - poza korzystającymi z noclegów , 3 - dane szacunkowe.
Ź r ó d ł o : opracowanie w łasne na podstawie danych z BO RT PT T K -Z am ek i Hotelu „Kaprys”.
Z analizy ruchu turystycznego zw iązanego z im prezam i turystycznym i w G olubiu-D obrzyniu w ynika ich znaczny w pływ na rozwój funkcji turystycz nej m iasta. O d działują one silnie na fakt atrakcyjności turystycznej m iasta, a także na w ielkość i rozkład ruchu turystycznego w m ieście. Dzięki nim m iasto stało się popularne i uzyskało specyficzny kierunek rozw oju swej funkcji turys tycznej. Z turniejam i i innymi im prezam i w iążą się szanse turystycznego roz w oju m iasta. Stąd zam ierzenia zw iększenia ilości organizow anych im prez. O sta tecznym celem je s t w ykształcenie G olubia-D obrzynia ja k o m iejsca, w którym turysta m ógłby przenieść się w czas kultury średniow iecza.
PIŚM IEN NIC TW O
D r y 1 1 A ., 1957, Stu dia geo g ra ficzn e n a d a k tyw izacją m ałych m iast, PW N, Warszawa. F i s c h b a c h J., 1989, Funkcja turystyczna je d n o ste k p rzestrzen n ych i p ro g ra m j e j badania,
„A cta U niversitatis L odziensis”, Turyzm, nr 5.
F e r e n c J., 1992, Funkcja turystyczna L idzbarka W armińskiego, praca magisterska w U niw er sytecie Łódzkim.
I w a ń c z a k W., 1983, Turniej R ycerski w K rólestw ie Czeskim - p r ó b a a n a lizy kulturowej, Przegląd Humanistyczny, z. 5.
K a c z m a r e k S„ L i s z e w s k i S., 1989, Funkcja turystyczna Kartuz, „Acta Univer- sitatis L odzien sis”, Turyzm, nr 5.
K o s t r z e w a J., 1988, Funkcja turystyczna Zamku w M alborku, praca magisterska w U n i wersytecie Łódzkim.
L i s z e w s k i S. (red.), 1989, Funkcja turystyczna Augustowa, Instytut Turystyki, Warszawa. M a t c z a k A., 1989, P roblem y badania fu n k cji turystycznej m iast Polski, „Acta Universitatis
L odziensis”, Turyzm, nr 5.
O l s z e w s k a B „ 1989, Funkcja turystyczna M rągowa, „Acta Universitatis L odziensis”, Tu ryzm, nr 5.
S p e r s k i E., 1974, D rw ęca i j e j dorzecze. P rzew odn ik, Sport i Turystyka, Warszawa.
Mgr Joanna M esor W płynęło:
ul. Drzymały 2 9 15 czerw ca 1994 r.
93 -4 7 9 Ł ódź
Z a ł ą c z n i k 1
WYKAZ IMPREZ TURYSTYCZNYCH W GOLUB1U-DOBRZYNIU w 1991 r. (wybór z PTTK-Zamek)
S t y c z e ń
W ielki Bal Karnawałowy PTFK L u t y
W ielki Karnawałowy Bal M askowy M a r z e c
XXII O gólnopolski Rajd P ieszy „Topienie Marzanny” XII O gólnopolski Z im ow y Sp ływ Kajakowy „Biała Dama” K w i e c i e ń
Rajd M otorowy „Szlakiem M iejsc Pamięci Narodow ej” M a j
Galeria Malarstwa i Broni Dawnej
K usznicze M istrzostwa Grodu „O złotego Kura Grodu” K usznicze M istrzostwa Polski „O Z łotą Basztę”
C z e r w i e c
M iędzynarodow y Turniej Historycznych Walk Pieszych - M istrzostwa Europy O gólnopolski Turniej Szermierczy
L i p i e c
M łod zieżow y O bóz Krajoznaw czo-Krasom ów czy X V M iędzynarodow y Turniej Rycerski
XVIII O gólnopolski Rajd M otorow y „W Grodzie Anny W azówny”
S i e r p i e ń
„Szkoła Rycerska” - M łod zieżow y O bóz Jeździecki, cz. II O gólnopolski B ieg Solidarności
X X IX M iędzynarodow y Spływ Kajakowy Rzeką D rw ęcą i W isłą O gólnopolski M łod zieżow y O bóz Fotograficzny
W r z e s i e ń
O gólnopolska W ystawa Intarsji Festiwal Teatralny Sztuk Historycznych P a ź d z i e r n i k
M iędzynarodow a Konferencja Rycerska W ystawa i Giełda Broni Dawnej
L i s t o p a d
X X Krajowy Konkurs K rasom ówczy - część m łodzieżow a X X M iędzynarodow y Konkurs K rasom ówczy Przewodników
G r u d z i e ń
Bal Sylw estrow y „Sylwester Slaw ”
RÉSUM É
Golub-Dobrzyń, une petite ville dans la voïvodie de Toruń, est connue en tant que lieu de nom breuses entreprises touristiques. Leur spécificité, c'est le retour aux spectacles de l'époque du M oyen-A ge, par l’organisation des tournois chevaleresques et d’arbalète, des luttes à pied, etc. Le rôle que jouent de telles initiatives, ayant pour but le développem ent touristique de la ville, incite l'intérêt. Les exam ens faits - y compris les observations m inutieuses pendant le Grand Tournois Chevaleresque - ont démontré une très grande influence de telles initiatives sur le développem ent de la fonction touristique de Golub-Dobrzyń. Le rôle des entreprises se réflète dans la grandeur du m ouvem ent touristique et de sa disposition pendant toute l'année. Les entreprises touristiques exercent aussi une influence sur l'allongement bien visib le du séjour dans la ville. Les touristes trouvent que les entreprises sont très attrayantes, et, pour les voir, on arrive à G olub-Dobrzyń volontiers, bien souvent de l'étranger. E lles soulèvent l'attraction touristique de la ville.
Cependant les tournois et autres entreprises influencent au degré minim e sur la com position socio-dém ographique et de m ilieu des participants du m ouvement touristique dans la ville.
Les entreprises en forme des tournois, jouissant d'une bonne renommée parmi les touristes, ont créé une image favorable de Golub-Dobrzyń au marché touristique et lui ont indiqué la direction du développem ent touristique.
Traduit par Lucjan Kowalski
SU M M A R Y
G olub-Dobrzyn, a small town in Toruri voievodship, is known for its numerous tourist events. Their special character consists in reference to medieval performances like knights' tournaments, cross-bow com petitions or on-foot fights, which arc organized there. That sort o f initiative is interesting because o f its importance for the tourist developm ent o f the town.
The research which has been carried out, especially observations o f the Great Knights' Tournament, proves that the events have a considerable influence on the developm ent o f the tourist function o f G olub-Dobrzyn. The importance o f the events is reflected in the intensity o f the tourist traffic and its distribution throughout the year. Tourist events also prolong the tourists' stay in town. The events are considered by tourists as very interesting and becom e a m otive to visit G olub-Dobrzyn, also for foreign tourists. The events make the w hole town more attractive.
Tournaments and other events influence, to a small extent, the social-dem ographic and envi ronmental com position o f the tourist traffic participants in the town.
Tournaments, being so popular am ong tourists, have created the image o f G olub-Dobrzyn on the tourist market and directed its tourist development.
