Biuletyn katechetyczny

(1)

Władysław Kubik, Margarita

Sondej

Biuletyn katechetyczny

Collectanea Theologica 58/2, 89-107

(2)

58(1988) fase. I I

BIULETYN KATECHETYCZNY

Z a w a r to ś ć : I. N IE M IE C K I K O N G R E S K A T E C H E T Y C Z N Y — M o n a c h iu m 1987. 1. T e m a ty k a i u c z e s tn ic y k o n g re s u . — 2. R e f e r a ty i sp ra w o z d a n ia . — 3. P r a c a w g ru p a c h . — 4. W sp ó ln a m o d litw a . II. N O W E S P O JR Z E N IE N A L IT U R G IĘ I K A T E C H E Z Ę C H R Z C IE L N Ą . 1. E k u m e n ic z n e z n a c z e n ie li tu r g ii i k a te c h e z y c h rz c ie ln e j. — 2. P o tr z e b a o ż y w ie n ia sp o so b ó w u p a m ię tn ia n ia c h rz tu . III. E U C H A R Y S T Y C Z N A K A T E C H E Z A „ P O K O M U N IJ N A ” W O P A R C IU O P O D R Ę C Z N IK I B Ó G Z N A M I cz. I I I i IV . 1. C ele w y c h o w a n ia e u c h a  ry s ty c z n e g o w k a te c h e z ie k la s y II I . — 2. W y c h o w a n ie do u c z e s tn ic tw a w E u c h a r y s tii w k a te c h e z ie k la s y IV . — 3. K s z ta łto w a n ie p o s ta w e u c h a ry s ty c z n y c h *. I. N IE M IE C K I K O N G R E S K A T E C H E T Y C Z N Y — M O N A C H IU M 1987 S tu le c ie N ie m ie c k ie g o Z w ią z k u K a te c h e tó w M in ę ły z a le d w ie c z te ry la t a o d trz e c ie g o N ie m ie c k ie g o K o n g re s u K a te c h e ty c z n e g o , k tó r y o d b y ł się w e F r y b u r g u w r o k u 1983. In f o rm o w a liś m y o jeg o p rz e b ie g u i p r a c a c h w B iu le ty n ie k a te c h e ty c z n y m w r o k u 1984 *. T y m c z a s e m r o k 1987 s ta n o w ił c a łk ie m szczeg ó ln ą o k a z ję do p o n o w n e g o z o r g a n iz o w a n ia w M o n a c h iu m w R F N k o le jn e g o k o n g re s u k a te c h e ty c z n e g o . W ty m w ła ś n ie r o k u N ie m ie c k i Z w ią z e k K a te c h e tó w , z a ło ż o n y p rz e z k s. A n d rz e ja S e i d 1 a 4 p a ź d z ie rn ik a 1887 r o k u 2, o b c h o d z ił s tu le c ie sw e g o is tn ie n ia . Z w ią z e k n o sz ą c y p o c z ą tk o w o n a z w ę M o n a c h ijs k i Z w ią z e k K a te c h e tó w 14 lu te g o 1921 p rz e k s z ta łc ił się w N ie m ie c k i Z w ią z e k K a te c h e tó w i z a czął s k u p ia ć w sw o im g ro n ie k a te c h e tó w c a łe g o o b s z a r u ję z y k a n ie m ie c k ie go. S tu le c ie „ n a ro d z in ” p o s ta n o w ił z w ią z e k u czcić s p e c ja ln y m k o n g re s e m , n a k tó r y z a p ro s ił n ie ty lk o sw o ic h c z ło n k ó w , a le z a in te re s o w a n y c h k a te c h e zą z c a łe j E u ro p y , a ta k ż e z in n y c h części św ia ta . 1. T e m a ty k a i u c z e s tn ic y k o n g re s u N a k o n g re s ie , k tó r y o d b y ł się w ty g o d n iu po u ro c z y s to ś c i Z e s ła n ia D u c h a Ś w ię te g o (8— 11 c z e rw c a 1987) p o d ję to n a n o w o ro z w a ż a n ia n a te m a t p rz e k a z u w ia ry . Z a g a d n ie n ie w ia r y b y ło ju ż p rz e d m io te m r e f e r a tó w i p r a c y w g ru p a c h n a p o p rz e d n im k o n g re s ie . J e d n a k ż e w e F r y b u r g u ch o d ziło b a rd z ie j o u św ia d o m ie n ie so b ie w ła s n e j b io g ra fii w ia r y i o d k ry c ie p o tr z e b y d z ie le n ia się n ią z in n y m i. O b e c n ie g łó w n y a k c e n t p o ło żo n o n a k o n ie c z n o ść o k re ś le n ia is to tn y c h im p u ls ó w , m o ty w ó w , k tó r e p o w in n y czy m o g ą n a s p o b u d z a ć , a n a w e t z m u s z a ć do c ią g łe g o p rz e k a z y w a n ia w ia ry . S tą d to z a ró w n o w r e f e r a ta c h , s p r a w o z d a n ia c h , ja k i p o d c z a s d y s k u s ji w g r u p a c h p ró b o w a n o d o tr z e ć do ź ró d e ł w ia r y ż y w e j, u c z y n ić p rz e d m io te m z a in te re s o w a n ia ś r o d o w i sko, w k tó r y m ż y je się w ia r ą d y n a m ic z n ą . W je d n o ś c i K o ścio ła z g ro m a d z o n e g o n a s a m y m k o n g re s ie c h c ia n o n a n o w o w s p ó ln ie zacz ą ć uczy ć się w ia ry . N ic w ię c d z iw n eg o , że te m a t k o n g re s u w M o n a c h iu m z a w a r to

* R e d a k to re m n in ie js z e g o b iu le ty n u je s t k s. W ła d y s ła w K u b i k S J , W a rs z a w a -K ra k ó w . 1 W. K u b i k S J , N ie m ie c k i K o n g r e s K a te c h e ty c z n y — F r y b u r g 1983, C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 54(1984) z. 2, 113— 123. 2 V. H e r 1 1 e, G e s c h ic h te e in e s A u f b ru c h s. A n s ä tz e z u e in e r V e r e in s  g e s c h ic h te d e s M K V /D K V , K a te c h e tis c h e B lä t te r 112 (1987) 4 1 8 -^ 2 3 .

(3)

w h a śle : J e d n o m y ś ln i w w ie lo ś c i ję z y k ó w — u c z e n ie się w ia r y w E u ro p ie . Z n a c z e n ie t a k s fo rm u ło w a n e g o te m a tu p o d k r e ś la ła w ś ró d 2500 w s z y s tk ic h u c z e s tn ik ó w k o n g re s u o b ecn o ść a ż 600 p rz e d s ta w ic ie li 27 ró ż n y c h n a r o d o w o ści. P o ls k ę re p r e z e n to w a ło 12 o só b z K ra k o w a , L u b lin a i W a rs z a w y .

W e F r y b u r g u w r o k u 1983 b y ła ta k ż e o b e c n a n a k o n g re s ie d ość z n a c z n a lic z b a o b c o k ra jo w c ó w , a le ich u d z ia ł m ia ł c h a r a k t e r b a rd z ie j p r y w a tn y i b ie r n y . W M o n a c h iu m w s z y s tk ie n a ro d o w o ś c i w y s tę p o w a ły o fic ja ln ie i to n ie ty lk o p o p rz e z tłu m a c z e n ie n ie k tó r y c h p u n k tó w p r o g r a m u n a ję z y k a n g ie l sk i, f r a n c u s k i i w ło sk i, lecz ta k ż e p rz e z d o p u sz c z e n ie do g ło su z o b s z e rn y m i s p r a w o z d a n ia m i n a te m a t p rz e k a z u w ia r y p rz e d s ta w ic ie li w s z y s tk ic h o b e c n y c h n a k o n g re s ie n a ro d o w o śc i — ju ż to n a p o sie d z e n ia c h p le n a r n y c h , ju ż to p o d c z a s p r a c y w m n ie js z y c h z e sp o ła c h d y s k u s y jn y c h . D zięk i te m u m o ż n a b y ło n a k o n g re s ie s tw ie rd z ić z c a łą o c z y w isto śc ią , że p ro b le m y w ia r y i s z a n se w ia r y w y k r a c z a ją d a le k o p oza g ra n ic e p a ń s tw i w sz ę d z ie są b a rd z o p o d o b n e bez w z g lę d u n a u w a r u n k o w a n ia sp o łe c z n e czy p o lity c z n e . Z n a la z ła w ię c p o tw ie r d z e n ie p ie rw s z a część h a s ła k o n g re s u : J e d n o m y ś ln i w w ie lo śc i

ję z y k ó w ... J e d n o c z e ś n ie m o żn a b y ło so b ie z d a ć s p r a w ę , że n ie n a le ż y p r z e 

sa d z a ć z z a g łę b ia n ie m się w e w ła s n e tr o s k i i k ło p o ty z w ią z a n e z p rz e k a z e m w ia r y , lecz r a c z e j u św ia d o m ić so b ie, ja k b a rd z o w sz y sc y w n a s z y m e u r o p e j s k im K o śc ie le p o tr z e b u je m y n o w eg o w y la n ia D u c h a Ś w ięteg o .

2. R e f e r a ty i s p r a w o z d a n ia

N a p r o g r a m k o n g re s u s k ła d a ły się r e f e r a ty , b a rd z ie j lu b m n ie j o b sz e rn e s p r a w o z d a n ia w y g ła s z a n e n a p le n u m o ra z p r a c a w m n ie js z y c h g r u p a c h d y s k u s y jn y c h , a ta k ż e w s p ó ln a m o d litw a .

Z a p la n o w a n o ty lk o tr z y w śc is ły m te g o sło w a z n a c z e n iu r e f e r a ty .3 P ie r w s z y z n ic h w y g ło sił ks. b p d r K a r o l L e h m a n n z M o g u n cji. P r e le g e n t r o z w ija ł g łó w n ie tezę, że w ia r y m o ż n a się u czy ć ty lk o ta m , g d z ie o n a je s t ży w a , g d z ie ż y je się w ia r ą . P o d k r e ś la ł szczeg ó ln e z n a c z e n ie w s p ó l n o ty p a r a f ia l n e j ja k o „ m ie js c a ” , ś ro d o w is k a , w k tó r y m m o ż n a u c z y ć się w ia ry . S z e ro k o u z a s a d n ia ł, że p a r a f ia p o w in n a s c a la ć w so b ie i o ż y w ia ć w sz e lk ie in n e ś ro d o w is k a , w k tó r y c h z w y k le c z ło w ie k u c z y się w ia r y , a w ię c ro d z in ę , szk o łę, g ru p y m ło d zieżo w e itp . D o s trz e g a ł o czy w iście p o tr z e b ę o d n o w y ży cia p a r a f ii, a b y s ta ła się z d o ln ą do p o d ję c ia f u n k c ji p o ś r e d n ic z e n ia p o m ię d z y ro d z in ą a c a ły m sp o łe c z e ń s tw e m w tr u d n y m i o d p o w ie d z ia ln y m s p e łn ia n iu z a d a n ia p rz e k a z u w ia ry . N ie z a p o m n ia ł w y a k c e n to w a ć r o li i o so b y k a p ła n a w p a r a f ii, k tó r y w s p o s ó b n a jb a r d z ie j z a s a d n ic z y m oże w p ły w a ć n a ży cie z w ia r y w p o w ie rz o n y m jeg o tr o s c e ś ro d o w is k u .

K o le jn y r e f e r a t w trz e c im d n iu k o n g re s u w y g ło sił k s. d r W a lb e rt B ü h l m a n n . T e n w y b itn y z n a w c a ży cia m ło d y c h K o ścio łó w w p o łu d n io w e j A m e ry c e , w A z ji i A fry c e z n a c z n ie p o sz e rz y ł h o ry z o n ty ro z w a ż a ń n a te m a t •w iary i u k a z a ł p ro b le m u c z e n ia się i p rz e k a z u w ia r y w p e r s p e k ty w a c h K o

śc io ła n a c a ły m św ie c ie — n ie ty lk o w E u ro p ie . P rz e s trz e g a ł, że w ia r y n ie w o ln o tr a k to w a ć ja k o o b o w ią z k o w e g o ć w ic z e n ia . W ia r ą tr z e b a żyć. N a g r u n cie w ia r y n a le ż y d z ia ła ć . W ia rę p o w in n o się u ro c z y ś c ie ś w ię to w a ć , c e le b ro w a ć . W ia r a n ie p o le g a n a p rz y ję c iu a b s tr a k c y jn y c h fo r m u łe k , lecz n a u z n a n iu o sta te c z n e g o , e sc h a ty c z n e g o s e n s u w s z y s tk ie g o , co d z ie je się w św ie c ie , co ś w i a t s ta n o w i.

W re sz c ie tr z e c i r e f e r a t K a r la H e in z a S c h m i t t a, o b ecn eg o p rz e w o d n i cząceg o N ie m ie c k ie g o Z w ią z k u K a te c h e tó w , s ta n o w ił p o d s u m o w a n ie o b ra d k o n g re s u . P r e le g e n t w y ra ż a ł ra d o ś ć ze s p o tk a n ia się n a k o n g re s ie t a k w ie lu n a ro d o w o ś c i i z d o jś c ia do g ło s u ty lu ró ż n y c h p ro b le m ó w , a p rz e d e w s z y

3 D o k ła d n ą d o k u m e n ta c ję z k o n g re s u p rz y n ió s ł w rz e ś n io w y n u m e r „ K a - te c h e tis c h e B l ä t t e r ” z r o k u 1987. S tre s z c z e n ie g łó w n y c h r e f e r a tó w p o d a m y w k o le jn y c h n u m e r a c h B iu l e ty n u k a te c h e ty c z n e g o .

(4)

s t k im ze ś w ia d e c tw a w ia r y , k tó r e d a w a li u c z e s tn ic y k o n g re s u . W jeg o m n ie m a n iu z a s a d n ic z ą tr u d n o ś ć w s k u te c z n y m w y p e łn ia n iu z a d a n ia p r z e k a z u w ia r y s ta n o w i ja k iś b r a k w z a je m n e g o z r o z u m ie n ia się i p o ro z u m ie n ia n a g ru n c ie te g o je d y n e g o ję z y k a , k tó r y m p o s łu g u ją się w sz y sc y lu d z ie , a je s t to ję z y k B o g a, ję z y k m iło ści, ję z y k p ra k ty c z n e g o ś w ia d e c tw a w ia ry . W szy scy, jeg o z d a n ie m , m u s im y n a n o w o s ta ć się u c z n ia m i B oga i c ią g le się u czy ć p ro s te g o ję z y k a w ia r y . N ic w ię c d z iw n eg o , że p rz e d k a ż d y m k o le jn y m p u n k te m p r o g r a m u ś p ie w a liś m y m o d litw ę k o n g re s u , k tó r e j p o c z ą tk o w e s ło w a w y r a ż a ły p ro ś b ę : „ P a n ie , p o m a g a j n a m p rz e k a z y w a ć d a le j to w sz y stk o , c zeg o sa m i d o św ia d c z y liśm y , co s a m i o trz y m a liś m y ...”

S p ra w o z d a n ia u z u p e łn ia ły tr e ś ć g ło sz o n y c h r e f e ra tó w .

Po w y s tą p ie n iu k s. bp. d r. K. L e h m a n n a s t a r a n o się n iejak o i n a ró ż n y c h p ła s z c z y z n a c h czy p o z io m a c h ży cia p o d e jm o w a ć g łó w n ą te z ę r e f e r a tu . Z a g a d n ie n ie : „ w ia ry m o ż n a się u czy ć ty lk o ta m , g d zie w ia r ą się ż y je ” — ro z p a tr y w a n o z p u n k tu w id z e n ia p ro f e s o ra p e d a g o g ik i re lig ijn e j (d r G ü n te r S t a c h e l ) , n a u c z y c ie lk i sz k o ły p o d s ta w o w e j (M ic h a e la U n t e r s t a l l e r ) , o jc a ro d z in y i z a ra z e m s p e c ja lis ty w z a k re s ie w y c h o w a n ia p rz e d s z k o ln e g o (J o se f Q u a d f l i e g ) , r e f e r e n tk i p a r a f ia l n e j (C h ris ta K e m m e r - L u t z ) i w s p ó łp r a c o w n ik a d u s z p a s te r s tw a m ło d zieżo w eg o (H a n s G e o rg Z i e b e r t z). K a ż d y z m ó w c ó w s ta r a ł się sp o jrz e ć n a śro d o w is k o w ła s n e j d z ia ła ln o ś c i d y d a k ty c z n o -w y c h o w a w c z e j ja k o n a je d n o z „ m ie js c ” p rz e k a z u i u c z e n ia się w ia ry . Z a s ta n a w ia ł się n a d tr u d n o ś c ia m i i w a r u n k a m i k o n ie c z n y m i do w y p e łn ie n ia teg o tr u d n e g o z a d a n ia .

P o d r u g im r e f e r a c ie k s. d r. W. B ü h lm a n n a s p r a w o z d a n ia d o ty c z y ły s y tu a c ji k a te c h e z y ■— p rz e k a z u w ia r y w ró ż n y c h k r a j a c h E u ro p y . P r o b le m te n z a p re z e n to w a n o n a p rz y k ła d z ie W ło ch (ks. d r C e s a re В i s s o 1 i), k r a jó w s k a n d y n a w s k ic h (s. M e tte A n d r e s e n ) , J u g o s ła w ii (ks. J o s ip B a r i c e - w i ć), H o la n d ii (d r J u l e s W. C. J a n s e n ) , F r a n c j i (ks. d r S ta n is la s L a - 1 a η n e) o ra z I r la n d ii (ks. B ill M u r p h y ) . S p ra w o z d a n ia z in n y c h k r a jó w , m ię d z y in n y m i z P o ls k i (ks. W . K u b i k S J i ks. Z. M a r e k S J), b y ły p r z e d s ta w ia n e w m n ie js z y c h g r u p a c h d y s k u s y jn y c h , k tó r e u c z e stn ic y k o n g r e s u w y b ie r a li z g o d n ie ze sw o im i z a in te re s o w a n ia m i. 3. P raca w grupach W d ru g im d n iu k o n g re s u g o d zin y p o p o łu d n io w e p rz e z n a c z o n o n a p ra c ę w m n ie js z y c h z e sp o ła c h . K a ż d e j g ru p ie p rz e w o d n ic z y ły d w ie lu b je d n a o so b a — p r z e d s ta w ic ie le p e d a g o g ik i re lig ijn e j z o b s z a r u ję z y k a n ie m ie c k ie g o , a w ięc z R F N , A u s tr ii i S z w a jc a rii. P o d c z a s g d y p rz e d c z te re m a la t y w e F r y b u r g u u c z e s tn ic y k o n g re s u p o d z ie le n i n a m a łe zesp o ły re la c jo n o w a li so b ie n a w z a je m w ła s n ą b io g r a fię w ia r y i s a m i so b ie ją g łę b ie j u ś w ia d a m ia li, w M o n a c h iu m w to k u p r a c y w g r u p a c h c h o d ziło g łó w n ie o z n a le z ie n ie p r z e k o n y w a ją c e j o d p o w ie d z i n a p y ta n ie , co s k ła n ia n a s do p rz e k a z y w a n ia w ia ry , ja k i e m o ty w y n a m i k ie r u ją czy m a ją k ie ro w a ć . O k a z a ło się, że o w ie le tr u d n ie j b y ło o d k ry ć s a ty s f a k c jo n u ją c ą o d p o w ie d ź n a to p y ta n ie n iż o p o w ia d a ć so b ie n a w z a je m w ła s n ą b io g r a fię w ia r y . S tą d to p o d c z a s d a ls z y c h s p o tk a ń , w p r z e r w a c h m ię d z y r e f e r a ta m i, z w ła sz c z a w p r y w a tn y c h ro z m o w a c h c ią g le n a n o w o p o w ra c a ło p y ta n ie o g łó w n y m o ty w p rz e k a z u w ia ry . Z a s a d n ic z e s p o tk a n ia k o n g re s o w e o d b y w a ły się p od w ie lk im n a m io te m , p o d k tó r y m c a łk ie m s w o b o d n ie m ie śc ili się w s z y sc y u c z e stn ic y . P rz e b y w a n ie ra z e m s tw a r z a ło d o s k o n a łą sz a n s ę w z a je m n e j w y m ia n y ta k ż e p o d czas p o s ił k ó w , k tó r e ró w n ie ż m ia ły m ie js c e p o d n a m io te m .

P o d c z a s je d n e j z ro z m ó w d r G a b rie la M ille r, w s p ó ło r g a n iz a to rk a k o n g r e s u , p o w ie d z ia ła , że o n a d o p ie ro p o d c z a s h o m ilii, w y g ło sz o n e j w czasie E u c h a r y s tii n a z a k o ń c z e n ie k o n g re s u p rz e z b p a s u f r a g a n a w ie d e ń s k ie g o H e l m u t a K r ä tz la , d o sz ła do ja s n e g o s f o rm u ło w a n ia sw o je j o d p o w ie d z i n a te m a t is to tn e g o m o ty w u , s k ła n ia ją c e g o j ą do p rz e k a z y w a n ia w ia ry . „W p e w n y m

(5)

m o m e n c ie — m ó w iła — g d y c e le b ra n s w y ja ś n ia ł te k s ty p rz e c z y ta n e g o s ło w a B ożego p o d czas L itu r g ii S ło w a, ja k b y o tw a r ły m i się oczy i z a p a ła ło se rc e . N a g le z ro z u m ia ła m , co z re s z tą ju ż d a w n o w ie d z ia ła m , że tę u sz c z ę ś li w ia ją c ą m n ie D o b rą N o w in ę c h c ia ła b y m p rz e k a z y w a ć d a le j, a b y o n a m o g ła ta k ż e in n y c h lu d z i u sz c z ę ś liw ić ”. T a k o d k r y ła sw ó j g łó w n y m o ty w i d o d a ła , że s p r a w y p o z o rn ie s a m e p rz e z się z ro z u m ia łe , w c a le n ie są z u p e łn ie ja s n e , lecz w p e w n y m m o m e n c ie m u s z ą się w ła ś n ie s ta ć ta k im i. T o u m o ż liw ił j e j k o n g re s .

R ze c z y w iśc ie a tm o s f e r a p e łn a p o g o d y i ży czliw o ści, ja k a z a p a n o w a ła n a k o n g re s ie , p ro w a d z iła do g łę b o k ic h r e f le k s ji. M iejsce p rz e c iw s ta w n y c h zdań. i p o le m ic z n y c h d y s k u s ji z a jm o w a ła ży c z liw a ro z m o w a , sp o k o jn a w y m ia n a d o św ia d c z e ń , w s p ó ln e d z ie le n ie się p o c z y n io n y m i s p o s trz e ż e n ia m i.

N a p r a c ę w g r u p a c h p o św ię c o n o ta k ż e g o d z in y p o p o łu d n io w e w tr z e c im d n iu k o n g re s u . P o r e f e r a c ie k s. W . B ü h lm a n n a , k tó r y u m o ż liw ił s z e r s z e i g łę b sz e s p o jrz e n ie n a s y tu a c ję w ia r y w c a ły m K o ściele, i po sp ra w o z d a n ia c h . p re le g e n tó w z ró ż n y c h p a ń s tw E u ro p y , p o p o łu d n iu tr z e b a b y ło w y b ie ra ć w ś ró d m n ó s tw a m ożliw o ści. M ożna b y ło s k o r z y s ta ć z rz a d k ic h d o ś w ia d c z e ń n ie k tó r y c h k o le g ó w k a te c h e tó w , k tó r z y g o to w i b y li ro z m a w ia ć n a te m a t n o w y c h f o r m p r a c y k a te c h e ty c z n e j z z a s to s o w a n ie m śp ie w u , ta ń c a , l i t e r a t u r y itp . I n n i p ro w a d z ili in te r e s u ją c e z a ję c ia z z a k r e s u k a te c h e z y d la n ie p e łn o s p r a w n y c h i u p o ś le d z o n y c h u m y s ło w o , z d z ie d z in y k a te c h e z y d o ro s ły c h , g r u p n e o k a te c h u m e n a ln y c h , k a te c h u m e n a ln y c h i in n y c h . W ty m ta k ż e c z a sie p r z e d s ta w ic ie le ró ż n y c h n a ro d o w o śc i p re z e n to w a li p rz y g o to w a n e s p e c ja ln e p ro g r a m y , in f o r m u ją c e o s y tu a c ji p r z e k a z u w ia r y , k a te c h e z y w ic h w ła ś n i e k r a j u . W s u m ie , teg o p o p o łu d n ia z a o fe ro w a n o aż 60 ró ż n y c h m o ż liw o śc i i tr z e b a p o w ie d z ie ć , że n ie b y ło z e sp o łu , k tó r y b y się u s k a r ż a ł n a b r a k u c z e stn ik ó w . 4. W spólna m o d litw a W s p o m in a liś m y ju ż o w s p ó ln e j E u c h a r y s tii n a z a k o ń c z e n ie k o n g re s u . M ie jsc e s p r a w o w a n ia p o d je d n y m w ie lk im n a m io te m stw o rz y ło s z a n s ę ż y w e g o i z a a n g a ż o w a n e g o u c z e s tn ic tw a . N a tu r a ln ie n ie b y ła to je d y n a w s p ó l n a m o d litw a . W d r u g im d n iu k o n g re s u r a n o o g o d z in ie 7.45 w tr z e c h k o śc io ła c h , z n a j d u ją c y c h się n a jb liż e j m ie js c a k o n g re s u , c e le b ro w a n o E u c h a ry s tię . P r z e w o d n ic z y li je j b is k u p i u c z e stn ic z ą c y w k o n g re s ie , a j e j p rz y g o to w a n ie w z ię li n a sie b ie p r z e d s ta w ic ie le Z w ią z k u K a te c h e tó w z tr z e c h ró ż n y c h d iece zji.

P o d o b n ie w tr z e c im d n iu r a n o w ty c h sa m y c h k o śc io ła c h z g ro m a d z ili się u c z e s tn ic y k o n g re s u n a w s p ó ln ą m o d litw ę p o r a n n ą — ta k ż e p rz y g o to w a n ą p rz e z tr z y ró ż n e g r u p y d ie c e z ja ln e . P o n a d to trz e c ie g o d n ia w ie c z o re m z o rg a n iz o w a n o c z u w a n ie n o cn e. W y p e łn ia ły je ś p ie w y p sa lm ó w , m o d litw a w ie rn y c h , fr a g m e n ty śp ie w ó w l i t a n i j n y c h n a sp o só b ś p ie w a n y w T aize. O d m ó w io n o ta k ż e tr z y ta je m n ic e ró ż a ń c a (u k rz y ż o w a n ie , z m a r tw y c h w s ta n ie i Z e s ła n ie D u c h a Ś w ięteg o ) w p o łą c z e n iu z o d c z y ta n ie m o d p o w ie d n ic h te k s tó w P is m a św ię te g o (F lp 2, 5— 11; 1 K o r 15, 1— 6; J 14, 25— 27). R e c y ta c je p r z e p la ta n o śp ie w e m p ie ś n i i p s a lm ó w . N a z a k o ń c z e n ie w s p ó ln ie o d śp ie w a n o b re w ia r z o w ą m o d litw ę w ie c z o rn ą z w a n ą k o m p le tą .

W ie lu są d z iło , że zm ę c z e n ie p o c a ły m d n iu p r a c y i d la w ie lu b a rd z o o d le g łe od m ie js c a k o n g re s u z a k w a te r o w a n ie sp o w o d u je b r a k f r e k w e n c ji w m o d litw ie o p ó ź n e j p o rz e (godz. 21.30 — 23.30). T y m c z a s e m k o śc ió ł b y ł w y p e łn io n y p o b rz e g i. B y ło to jeszcze je d n y m ś w ia d e c tw e m w ia r y i w y r a ź n y m z n a k ie m p o tr z e b y tr w a n i a n a m o d litw ie , a b y w y je d n a ć u B o g a d a r w y la n ia D u c h a Ś w ię te g o t a k b a rd z o p o tr z e b n y , j a k w s p o m in a n o w r e f e r a ta c h , K o śc io ło w i w E u ro p ie .

(6)

1987 b y ł n a p r a w d ę w ie lk im w y d a rz e n ie m . U c z y n iło go ta k im n ie ty le s t u le c ie N ie m ie c k ie g o Z w ią z k u K a te c h e tó w i w s p a n ia ła o rg a n iz a c ja i c a ła o p r a w a z e w n ę trz n a (d o b rz e p rz e m y ś la n y p ro g r a m , z n a n i i c e n ie n i p re le g e n c i, d e k o r a c je , to w a rz y s z ą c y śp ie w o m z esp ó ł m u z y c z n y , s to is k a z l i t e r a t u r ą i p r z e ró ż n y m i p o m o c a m i k a te c h e ty c z n y m i, s p r a w n e ro z d a w a n ie p o siłk ó w p rz e z s to w a r z y s z e n ie M a lta ń c z y k ó w ), ile ra c z e j n ie z w y k le p o g o d n a , ży czliw a, p e łn a s z a c u n k u i s p o k o ju a tm o s fe r a . N a s p o tk a n ia c h k a te c h e ty c z n y c h o b s z a ru ję z y k a n ie m ie c k ie g o c h ę tn ie się g ości o b c o k ra jo w c ó w , a le je d n o c z e śn ie w z a fa s c y n o w a n iu w ła s n y m i p ro b le m a m i p r a w ie ic h się n ie d o s trz e g a — z w y ją tk ie m o fic ja ln ie z a p ro s z o n y c h p re le g e n tó w . T y m ra z e m b y ło in a c z e j. O b c o k ra jo w c y b y li z a u w a ż a n i, b r a l i c z y n n y u d z ia ł, ja k to ju ż w w ie lu m ie js c a c h teg o o m ó w ie n ia p o d k re ś la liś m y . J u ż n a sa m y m p o c z ą tk u k o n g re s u p rz e d s ta w ic ie le k a ż d e j n a ro d o w o ś c i n a p le n u m a n o n s o w a li sw ó j u d z ia ł i p rz y b a rd z o życz li w y m a p la u z ie w sw o im w ła s n y m ję z y k u w y p o w ia d a li g łó w n e h a sło k o n g r e s u . Szczegół p o z o rn ie d ro b n y . W rz e c z y w is to śc i od sa m e g o p o c z ą tk u b y ło w ia d o m o , że w sz y sc y się t u t a j liczą. N ie m n ie js z ą ro lę w w y tw o rz e n iu się w ła ś c iw e j a tm o s f e r y o d e g ra ła p r e z e n ta c ja p ie ś n i f o lk lo ry s ty c z n y c h z ró ż n y c h re g io n ó w E u ro p y p rz e z po szczeg ó ln e g r u p y n a ro d o w o ś c io w e — p o m y ś la n a ja k o u ś w ie tn ie n ie w ie c z o ru „ u ro d z in o w e g o ” . Z a ró w n o w e F r y b u r g u , ja k i w M o n a c h iu m u d e r z a ją c y m b y ł ta k ż e f a k t z re z y g n o w a n ia z su b te ln e g o te o r e ty z o w a n ia n a rz e c z sz e rsz e j w y m ia n y d o ś w ia d c z e ń , p r o s to ty d z ie le n ia się i w sp ó ln e g o p r z e ż y w a n ia w ia r y p o d c z a s c a łe g o k o n g re s u . T y m s a m y m w z n a c z n e j m ie rz e z o s ta ła z n iw e lo w a n a p r z e p a ś ć , k tó r a z w ła sz c z a n a Z a c h o d z ie do n ie d a w n a t a k b a rd z o o d d z ie la ła te o r i ę od p r a k t y k i. B y ć m o że o b a w ie lk ie k a te c h e ty c z n e k o n g re s y s ta n ą się p o c z ą tk ie m r u c h u o ż y w ie n ia w ia r y w ż y c iu o d p o w ie d z ia ln y c h za k a te c h e z ę 1 w je j p rz e k a z ie , zw ła sz c z a w p rz e k a z ie k a te c h e ty c z n y m . k s. W ła d y s ła w K u b ik S J , W a r s z a w a -K r a k ó w I I . N O W E S P O J R Z E N IE N A L IT U R G IĘ I K A T E C H E Z Ę C H R Z C IE L N Ą O d d z ia ły w a n ie św . K a ro la B o r o m e u s z a (1538— 1584), w ie lk ie g o o d n o w ic ie la K o śc io ła m e d io la ń s k ie g o w d u c h u S o b o ru T ry d e n c k ie g o , je s t i dziś je s z c z e o d c z u w a ln e 1. J e s t o n n ie ty lk o g o d n y m do n a ś la d o w a n ia w z o re m o so b o w y m , a le ta k ż e o d n o w ic ie le m w ie lu d z ie d z in " ż y c ia k o śc ie ln e g o p o p rz e z n a d a n ie im n a c a łe s tu le c ia n o w e g o k s z ta łtu , k tó r y z o s ta ł z a a k c e p to w a n y z a ró w n o w K o śc ie le m e d io la ń s k im , ja k i d a le k o p o z a n im . P o w a ż a n ie , ja k i m c ie sz y ł się w ie lk i k a r d y n a ł - r e f o r m a to r z M e d io la n u , sp o w o d o w a ło , że d y r e k ty w y p rz e w id z ia n e d la d ie c e z ji m e d io la ń s k ie j z o sta ły p r z y ję te p rz e z c a ły K ościół. N a s in t e r e s u ją p rz e d e w s z y s tk im jeg o p o s ta n o w ie n ia d o ty c z ą c e o b rz ę d u c h r z tu św ., zw ła sz c z a z a ś m ie js c a s p r a w o w a n ia teg o s a k r a m e n tu . Z a d z iw ia ją c y m je s t f a k t, ja k szczegółow o K a r o l B o ro m e u s z o k re ś la ł u r z ą d z e n ie i w y s tr ó j m ie js c a , w k tó r y m o d b y w a się c h rz e s t. W iele z ty c h p o s t a n o w i e ń w y r a s ta ło z a tm o s f e r y i p o tr z e b e p o k i i u tr a c iło z b ie g ie m cz a su s w o je p o z y ty w n e o d d z ia ły w a n ie . E g o n F ä r b e r z e b ra ł w o b s z e rn y m o p r a c o w a n iu n a te m a t m ie js c a u d z ie la n ia c h rz tu św . te w s k a z a n ia K a r o la B o ro - xneusza, k tó r e m im o u p ły w u c z a su z a c h o w a ły s w o ją w a żn o ść.

1. M iejsce u d z ie la n ia c h rz tu św . m a z a jm o w a ć w k o śc ie le p e w ie n w y r a ź n ie o k re ś lo n y o b s z a r i p o s ia d a ć w ła s n y w y s tr ó j, u k a z u ją c y sp e c y fic z n y c h a - T a k te r c h rz tu . 2. M ie jsc e to p o w in n o z a jm o w a ć p r z e s tr z e ń n a ty le d u żą, a b y m ogło p o m ie ś c ić w s z y s tk ic h u c z e s tn ik ó w c e re m o n ii i z a p e w n ić sw o b o d ę ru c h ó w s z a f a rz o w i s a k r a m e n tu . 1 T e k s t d r . A lb e r ta G e r h a r d s a , k tó r y w r. 1984 g o ścił w ś ró d s t u d e n tó w k a te c h e ty k i A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie .

(7)

3. F a k ty c z n y m o ś ro d k ie m li tu r g ii m a b y ć c h rz c ie ln ic a , a n ie a m p u łk a z w o d ą św ię c o n ą . 4. P o n a d to c h rz c ie ln ic a w in n a b y ć t a k u s y tu o w a n a , a b y m o g ła w ie r n y m z aw sze p rz y p o m in a ć s a k r a m e n t c h r z tu św .2. T e p u n k ty m e d io la ń s k ic h in s tr u k c j i z X V I w . m o ż n a w p e łn i ta k ż e o b e c n ie p r z y ją ć w p e rs p e k ty w ie n o w y c h p rz e p is ó w litu r g ic z n y c h z 1969 r. R e f o r m a litu r g ii, k tó r a n a s tą p iła po S o b o rz e W a ty k a ń s k im II, m ia ła n a c e lu p o n o w n e w łą c z e n ie s a k r a m e n tó w w ży cie w s p ó ln o ty w ie rz ą c y c h . S z c z e g ó ln ie o d n o si się to d o c h r z tu św ., k tó r y n ie s te ty s ta ł się p r a w ie p r y w a tn ą s p r a w ą z a in te r e s o w a n e j ro d z in y . D la te g o n o w e p rz e p is y z a le c a ją r a c z e j c h r z e s t k ilk o rg a o só b je d n o c z e śn ie . S p r a w u ją c c h rz e s t z b io ro w y , n a le ż y w s z y s tk im u c z e s tn ic z ą c y m w c e re m o n ii, je ż e li m a ją w n ie j św ia d o m ie i a k ty w n ie u c z e stn ic z y ć , z a p e w n ić o d p o w ie d n ie m ie js c e , g d z ie b y m o g li z e b ra ć się ra z e m . T o z a le c e n ie s p r a w iło , że w w ie lu p a r a f ia c h — z a m ia s t u d z ie la ć c h r z tu zg o d n ie z tr a d y c j ą w s p e c ja ln ie do te g o p rz e z n a c z o n y m m ie js c u — u d z ie la się g o w p o b liż u o łta rz a . Ł a tw o te ż z a u w a ż y ć , że n ie z w y k le rz a d k o się z d a rz a , b y w n o w y c h k o śc io ła c h R F N czy P o ls k i p rz e w id z ia n o o d p o w ie d n ie , w y m a g a n e p rz e z o b e c n e p rz e p is y litu rg ic z n e , m ie js c e d la u d z ie la n ia c h r z tu św . D la d ie c e z ji o b s z a ru ję z y k a n ie m ie c k ie g o w y d a n o w p ra w d z ie ta k ie p rz e p is y , a le b a rd z o o g ó ln ie o k r e ś la ją c e m ie js c e s p r a w o w a n ia c h r z tu św .: „ C h rz tu św . p o w in n o się u d z ie la ć w k o śc ie le p a r a f ia ln y m , a b y p o d k re ś lić , że je s t o n ty m s a k r a m e n te m w ia ry , k tó r y je d n o c z y z K o śc io łe m i łącz y z lu d e m B o ż y m . D la te g o te ż w k o śc ie le p a r a f ia ln y m p o w in n a z n a jd o w a ć s ię c h rz c ie ln ic a ” 3.

S k ą d b ie rz e się sp rz e c z n a z p r z e p is a m i litu r g ic z n y m i p r a k ty k a ? N a jw i d o c z n ie j p o d s ta w o w e p r a w d y d o ty c z ą c e z n a c z e n ia c h rz tu św . o ra z k o n ie c z n o śc i p rz y p o m in a n ia o n im (p rzez o b ecn o ść n a o d p o w ie d n im m ie js c u c h r z c ie l n ic y w k o śc ie le ) n ie są z b y t d o b rz e z n a n e , a c z k o lw ie k s f o rm u ło w a n o j e p rz e d 400 la ty . T y m c z a s e m o b e c n e cz a sy w w ie lu s p r a w a c h są b a rd z o p o d o b n e do e p o k i s p rz e d c z te re c h w ie k ó w . D o ty czy to szczeg ó ln ie s p a d k u z a in te re s o w a n ia d o k tr y n ą c h rz e ś c ija ń s k ą . W ów czas, p o d o b n ie ja k i d z is ia j, m o ż liw ą w y d a je się b y ć je d y n ie o d n o w a od w e w n ą trz , p o p rz e z się g n ię c ie d o k o rz e n i. W ty m k o n te k ś c ie p o d k r e ś la n ie r o li c h rz tu św . ja k o d e c y d u ją cego p o c z ą tk u ż y c ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o m a szczeg ó ln e z n a c z e n ie . W ie lk i r e f o r m a to r m e d io la ń s k i d o s trz e g ł w p e łn i te n f a k t i d a ł te m u w y ra z w o d p o - p o w ie d n ic h p o s ta n o w ie n ia c h d o ty c z ą c y c h m ie js c a u d z ie la n ia s a k r a m e n t u c h r z tu św . O w o m ie js c e je s t w a ż n e n ie ty lk o z u w a g i n a s p r a w o w a n ą ta m litu r g ię czy ze w z g lę d u n a p rz e c h o w y w a n ie w o d y c h rz c ie ln e j, lecz d la te g o , że sw o im w y s tr o je m i p o z y c ją z a jm o w a n ą w k o śc ie le m a b y ć n ie u s ta n n y m p rz y p o m n ie n ie m ta je m n ic y c h rz tu św . W s k a z a n ia K a ro la B o ro m e u s z a , j a k je p r z e d s ta w ia E. F ä r b e r , n ie u tr a c iły w ię c i dziś n ic ze sw o je j a k tu a ln o ś c i. T rz e b a je w sz a k ż e w ra m a c h d z is ie jsz y c h p rz e p is ó w litu r g ic z n y c h n a p r a w d ę z re a liz o w a ć .

1. E k u m en iczn e zn aczen ie litu r g ii i k a tech ezy ch rzcieln ej

N asze ro z w a ż a n ia n a te m a t m ie js c a u d z ie la n ia c h r z tu św . tr z e b a je d n a k ż e p o d ją ć w z n a c z n ie sz e rsz y m k o n te k ś c ie . P r o b le m b o w ie m m ie js c a , w k tó r y m u d z ie la się c h r z tu św., i jego ro li w u p a m ię tn ia n iu s a k r a m e n tu (w y d a rz e n ia ), n a b ie r a z n a c z e n ia ró w n ie ż n a p ła s z c z y ź n ie e k u m e n ic z n e j. N a d z ie s ią ty m M ię d z y n a ro d o w y m K o n g re sie S o c ie ta s L itu rg ic a , k tó r y o d b y ł się w 1985 r. w B o sto n ie (U SA ), l u t e r a n in E. B r a n d z r e f e ro w a ł tę część tr e ś c i d o k u

2 P o r. E. F ä r b e r , D er O rt d e r T a u fs p e n d u n g , A rc h iv f ü r L it u r g ie  w is s e n s c h a ft 13 (1971) 36— 114.

3 P o r. D ie F e ie r d e r K in d e r ta u fe in d e n k a th o lis c h e n B is tü m e r n d e s

(8)

m e n tu z L im y , k tó r a d o ty c z y ła in t e r p r e ta c ji i u d z ie la n ia c h rz tu . U w z g lę d n ił w sw o im r e f e r a c ie k ilk a n o w sz y c h litu r g ii, k tó r e z o s ta ły w y p ra c o w a n e w s p ó ln ie p rz e z ró ż n e w y z n a n ia . C e le m te g o w y s tą p ie n ia b y ło w y k a z a n ie , że is tn ie je w s p ó ln o ta c h rz tu , k tó r a łą c z y w s z y s tk ie o d ła m y c h rz e ś c ija ń s tw a . Je sz c z e w ię k sz e w r a ż e n ie r o b i p o d ję te n ie d a w n o p rz e z K o n fe re n c ję K o śc io łów o b sz a ru K a ra ib ó w w e z w a n ie , a b y ró ż n e k o n fe s je d o k o n y w a ły c h rz tu p rz y je d n e j c h rz c ie ln ic y . W sp ó ln y z n a k c h rz tu i p rz y w o łu ją c a go s ta le n a p a m ię ć c h rz c ie ln ic a m o g ą b o w ie m sta ć się w a ż n y m w k ła d e m w b u d o w a n ie je d n o ś c i w ś ró d ró ż n y c h w y z n a ń 4. W s p o m n ia n y w y ż e j d o k u m e n t w y p ra c o w a n y w L im ie p rz e z K o m is ję do S p ra w W ia ry i U s ta w o d a w s tw a K o śc ie ln e g o E k u m e n ic z n e j R a d y K o ścio łó w i o sta te c z n ie z a a p ro b o w a n y w 1983 r. n a p o s ie d z e n iu p le n a r n y m R a d y w V a n c o u v e rz e , s ta n o w i p o w a ż n y im p u ls d la r u c h u e k u m e n ic z n e g o i s t w a r z a m o żliw o ść p o n o w n e g o p r z e m y ś le n ia r o li s a k r a m e n t u c h rz tu . P o d s ta w ę teg o im p u ls u s ta n o w ią d w a sp rz e c z n e d o ś w ia d c z e n ia : z je d n e j s tro n y p a n u je odczu cie, że w r u c h u e k u m e n ic z n y m z a p a n o w a ł z a stó j. K o le jn e k ro k i z m ie rz a ją c e k u z b liż e n iu w y d a ją się d z is ia j z n a c z n ie tr u d n ie js z e n iż w ó w c z a s, k ie d y d o k o n y w a n o p ie r w s z y c h w ty m w z g lę d z ie in ic ja ty w . W iele K o śc io łó w z d a je się o b e c n ie m o c n ie j p o d k re ś la ć w ła s n ą o d rę b n o ś ć . Z d ru g ie j j e d n a k s tro n y is tn ie je w d a ls z y m c ią g u w o la b u d o w y w s p ó ln y c h fu n d a m e n tó w . O b o k u z n a n e j od c z a su S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I w s p ó ln o ty sło w a , o d k ry to te r a z d z ię k i d o k u m e n to w i z L im y w sp ó ln o tę c h rz tu . W R F N z n a la z ło to sw ó j w y ra z w p o d ję ty c h p rz e z ró ż n e tr a d y c je w y z n a n io w e p o s z u k iw a n ia c h w s p ó l n y c h f o r m u p a m ię tn ia n ia c h rz tu . W tr a k c ie tr w a n i a Z ja z d u E w a n g e lik ó w w D ü s s e ld o rfie w 1985 r. o d b y ło się po r a z p ie r w s z y n a b o ż e ń s tw o u o b e c n ia ją c e s a k r a m e n t c h rz tu . Z ja z d K a to lik ó w w A k w iz g ra n ie w 1986 r . p r z e w id y w a ł p o d o b n y p u n k t p ro g r a m u . C e n tr a la E k u m e n ic z n a w e F ra n k fu rc ie · n a d M e n e m p o w o ła ła n a w e t k o m is ję , k tó r e j z a d a n ie m je s t d o k u m e n to w a n ie ró ż n y c h fo r m n a b o ż e ń s tw u p a m ię tn ia ją c y c h c h rz e s t. Z a p o w ie d z ia n o o p u b li k o w a n ie je j p ra c .

Z a sy g n a liz o w a n e p ró b y p r z y p o m in a n ia c h rz tu , czy li s a k r a m e n tu , który- w ięk szo ść c h rz e ś c ija n p r z y ję ła n ie ś w ia d o m ie , m a ją w y ra ź n ie z e w n ę trz n y c h a r a k te r . S tą d sz c zeg ó ln ą ro lę w ty c h p ró b a c h o d g ry w a ją ta k ie p rz e d m io ty ja k św ieca, s u k n ia , „ p a m ią tk a c h r z tu ’', a ta k ż e m ie js c e , w k tó r y m c h rz e s t się o d b y ł. Z p e w n o śc ią n ie m n ie j w a ż n y m p rz y c z y n k ie m do k a te c h e z y m ogą b y ć sło w a ro d z ic ó w : „T u w ła ś n ie b y łe ś o c h rz c z o n y ”. J e d n a k p ra w d z iw y m c e le m n a b o ż e ń s tw u p a m ię tn ia ją c y c h c h rz e s t je s t « zn a c z n ie b a rd z ie j i n t e n s y w n e p rz e ż y c ie i ta k ie p rz y p o m n ie n ie c h rz tu , k tó r e s ta n o w iło b y fo r m ę je g o s a k r a m e n ta ln e g o o d n o w ie n ia .

2. P otrzeb a o ży w ien ia sposobów u p a m iętn ia n ia chrztu

W k a to lic y z m ie is tn ie je z a le d w ie k ilk a u tr w a lo n y c h sp o so b ó w p rz y p o m i n a n ia c h rz tu , n p . c o n ie d z ie ln e w s p o m n ie n ie c h r z tu w w y z n a n iu w ia r y czy te ż o d n o w ie n ie p rz y rz e c z e ń c h rz c ie ln y c h p o d c z a s li tu r g ii w W ig ilię P a s c h a ln ą . I n n e f o r m y a lb o z a n ik ły , a lb o m a ją z n a c z e n ie r e g io n a ln e , ja k n p. odnow ienie- c h rz tu po u p ły w ie r o k u ·(P a sch a a n n o tin u m ) czy te ż p rz y p o m in a n ie c h rz tu p o d czas n ie s z p o ró w . O b o k ty c h w s p ó ln o to w y c h f o r m u p a m ię tn ia n ia s a k r a m e n tu is tn ie je s z e re g sp o so b ó w in d y w id u a ln e g o p rz y p o m in a n ia sobie· c h rz tu . M ogą o n e m ie ć c h a r a k te r cz y sto sło w n y , a le łą c z ą się ta k ż e ze z n a k a m i z e w n ę trz n y m i. D o czy sto sło w n y c h n a le ż y o d m ó w ie n ie w y z n a n ia w ia r y i O jc ze n a sz , n p . n a p o c z ą tk u k a ż d e g o ró ż a ń c a . M ało k to je d n a k d z iś so b ie u ś w ia d a m ia , że je s t to po p r o s tu p r a s ta r a fo r m a u p a m ię tn ia n ia c h rz tu św . T y m c z a s e m w d a w n y m K o śc ie le — z r a c j i k a te c h e ty c z n y c h i czy sto d u

4 P o r. T a g u n g s b e r ic h t v o n T. B e rg e r, L itu rg is c h e s J a h r b u c h 35 (1985) 225—246.

(9)

c h o w y c h — c o d z ie n n e p o w ta rz a n ie fo r m u ł, k tó r e z o s ta ły w ie rz ą c e m u w s p o s ó b u ro c z y s ty p o w ie rz o n e , było czy m ś z u p e łn ie n a tu r a ln y m . W n o w y c h p r z e p is a c h litu r g ic z n y c h p rz e k a z a n ie C red o i O jc ze n a s z je s t n a d a l w a ż n y m e le m e n te m p rz y jm o w a n ia d o ro s ły c h do K o śc io ła w r a m a c h b o g a to ro z b u d o w a n e j in ic ja c ji. D o z n a k ó w u p a m ię tn ia ją c y c h c h rz e s t, w sz e rsz y m teg o sło w a z n a c z e n iu , n a le ż y (d u ży i m ały ) z n a k k rz y ż a w r a z z w y p o w ie d z e n ie m f o r m u ły t r y n it a r n e j („W im ię O jca i S y n a ...”) o ra z p o d o b n ie ro z u m ia n e u ż y w a n ie w o d y św ię c o n e j.

W K o śc io ła c h e w a n g e lic k ic h p r z e w a ż a ją k a te c h e ty c z n e i k e ry g m a ty c z n e fo r m y u p a m ię tn ia n ia c h rz tu . O c zy w iście p o d k r e ś la n ie ro li sło w a n a le ż y do t r a d y c ji ty c h K o ścio łó w . I s tn ie je p o n a d to w ie le m o d litw i p ie ś n i, k tó r e n ie f y lk o p rz y w o łu ją n a p a m ię ć c h rz e s t, a le p o m a g a ją w d o g łę b n y m je g o p r z e

ży ciu . M a rc in L u te r n a w e t c a łu n o w i n a d a ł sy m b o l c h rz tu . W sw o im liśc ie z 1530 r. p is a ł: „ P o n a d to n a k ła d a m y z m a r ły m n a p a m ią tk ę c h r z tu ta k ą s u k n ię , w ja k ie j b y liś m y c h rz c z e n i n a ś m ie rć C h r y s tu s a , a b y z a ró w n o p rz e z c h r z e s t j a k i p rz e z śm ie rć w s k a z a ć n a z m a r tw y c h w s ta n ie u m a r ły c h ; p o n ie w a ż c h rz e s t n ie je s t czy m ś in n y m n iż śm ie rć , k tó r a n a s w ie d z ie do ży cia w ie c z n e g o ...”

W ła ś n ie p o p rz e z p o z a sło w n e e le m e n ty u p a m ię tn ia n ia c h rz tu , z n a c z n ie s iln ie j ro z w in ię te w k a to lic y z m ie , u s iłu je się p rz e n ie ś ć s ło w n y c h a r a k t e r te g o s a k r a m e n t u w życie co d zie n n e. W d z ia ła n iu s a k r a m e n ta ln y m w y s tę p u j ą b o w ie m sło w a i g e sty . P rz e z n ie w y r a ż a się o d n ie s ie n ie do rz e c z y w is to śc i, n a d a je s a k r a m e n to w i c h a r a k t e r z d a rz e n ia . W e fe k to w n y sp o só b c z y n i to K o śc ió ł b iz a n ty js k i w sw y m „ w ie lk im ” w s p o m n ie n iu c h r z tu p o p rz e z p o ś w ię c e n ie w o d y w n o c p rz e d ś w ię te m E p ifa n ii (O b ja w ie n ia P a ń sk ie g o ): p r o c e s j a w ie r n y c h u d a je się n a d p o b lis k ą rz e k ę lu b je z io ro , g d zie d o k o n u je się b ło g o s ła w ie ń s tw a ; w a k c ie ty m d o c h o d z i do g ło s u k o sm ic z n y w y m ia r c h r z tu — z n a c z n ie s iln ie j p rz e ż y w a n y n iż w tr a d y c y jn y m a k c ie s a k r a m e n ta ln y m , w k tó r y m je s t o n m o cn o z re d u k o w a n y i w y s ty liz o w a n y .

A k tu a liz o w a n ie tr a d y c y jn y c h i p o s z u k iw a n ie n o w y c h f o r m e k u m e n ic z n e g o o b c h o d z e n ia p a m ią tk i c h rz tu je s t z p e w n o śc ią czy m ś w ię c e j n iż ro z w ią z a n ie m p o d y k to w a n y m k o n ie c z n o śc ią . W s p o łe c z e ń stw a c h , d la k tó r y c h c h r z e ś c ija ń s k ie w y z n a n ie w ia r y n ie s ta n o w i o czy w isto ści, d u żeg o z n a c z e n ia n a b ie r a to w s z y stk o , co p o tw ie r d z a i w z m a c n ia w s p ó ln y fu n d a m e n t. C h rz e ś c ija n ie ró ż n y c h w y z n a ń d o ch o d zą do p o d o b n e g o w n io s k u : są d z ą , że m o g ą s p r o s ta ć w y z w a n iu e p o k i ty lk o w ó w c z a s, je ż e li b ę d ą p o s z u k iw a li d ró g k u w sp ó ln o c ie . W g ru n c ie rz e c z y je s t to p r o s ta k o n s e k w e n c ja w sp ó ln e g o C redo: „W y z n a ję j e d e n c h rz e s t n a o d p u sz c z e n ie g rz e c h ó w ...” 5 U z n a n ie w s p ó ln o ty w s z y s tk ic h o c h rz c z o n y c h n a p ła s z c z y ź n ie e k u m e n ic z n e j z m u s z a do o d p o w ie d z i n a p y ta n ie , ja k ie m ie js c e w d a n e j k o n fe s ji z a jm u je ■chrzest w k a te c h e z ie i litu r g ii. W y d a je się, że w y p o w ie d z i S o b o ru W a ty k a ń

sk ie g o II o ra z z a le c e n ia p o so b o ro w y c h d o k u m e n tó w , d o ty c z ą c y c h te g o te m a tu , p r a k ty c z n ie n ie z o s ta ły w c ie lo n e w życie. W p ra w d z ie p o w s ta ł n o w y r y t,

o b o w ią z u ją c y p rz y u d z ie la n iu c h r z tu d o ro s ły m , do n ie g o te ż d o sto so w a n o c z y ta n ia (p e ry k o p y ). N ie w y w a rło to je d n a k w p ły w u n a h o m ile ty c z n ą i k a t e c h e ty c z n ą p r a k ty k ę , p r z y n a jm n ie j w E u ro p ie (w y ją w sz y F ra n c ję ). O p ró cz m o ż liw o śc i k e ry g m a ty c z n e g o u o b e c n ia n ia te g o s a k r a m e n tu w c ią g u całe g o r o k u k o śc ie ln e g o n a le ż y do te g o c e lu w y k o rz y s ta ć k a ż d ą u ro c z y s to ść c h r z tu -w p a r a f ii. Z b y t rz a d k o w R F N u d z ie la się c h rz tu św . w r a m a c h M szy św . Z w y k le u d z ie la się go w n ie d z ie ln e p o p o łu d n ie , co c z y n i tę u ro c z y s to ść p r y w a tn ą s p r a w ą ro d z in y . R za d k o u d z ie la się s a k r a m e n t u c h rz tu ta k , a b y ze ń u c z y n ić z o rg a n iz o w a n ą u ro c z y sto ść p a r a f ia ln ą , co o d p o w ia d a ło b y w ła ś n ie o b o w ią z u ją c y m w te j m ie rz e p rz e p iso m . K a te c h e z a p o z a sz k o ln a , n p . p o p rz e d z a ją c a u d z ie le n ie p o szczeg ó ln y ch s a k r a m e n tó w , s tw a r z a d o sk o n a łe m o ż liw o śc i 5 P o r . A . G e r h a r d s , W ir b e k e n n e n d ie e in e T a u fe , ö k u m e n is c h e r G o tte s d ie n s t a ls g e m e in s c h a ftlic h e s T a u fg e d ä c h tn is , G o tte s d ie n s t 19 (1985) 169.

(10)

p rz y g o to w a n ia do w s p ó ln o to w e g o lu b in d y w id u a ln e g o p rz e ż y c ia c h rz tu . C z y n io n e p ró b y .w sk a z u ją , że z d u ż y m z a in te re s o w a n ie m s p o ty k a ją się d z is ia j p rz e d e w s z y s tk im p o z a slo w n e fo r m y u p a m ię tn ia n ia c h rz tu . D la te g o g o d n e w y s iłk u b y ło b y o ż y w ie n ie z a p o m n ia n y c h o s ta tn io , a t a k b o g a ty c h tr a d y c ji, i to n ie w y łą c z n ie w r a m a c h je d n e g o w y z n a n ia , a le ta k ż e n a p ła s z c z y ź n ie e k u m e n ic z n e j. p r z y g o to w a ł k s. W ła d y s ła w K u b ik S J , W a r s z a w a -K r a k ó w II I. E U C H A R Y S T Y C Z N A K A T E C H E Z A „ P O K O M U N IJ N A ” W O P A R C IU O P O D R Ę C Z N IK I „B Ó G Z N A M I” C Z. I I I I IV W ś w ia d o m o śc i w ie lu k a te c h e tó w w y c h o w a n ie do u c z e s tn ic tw a w E u c h a r y s tii k o ja r z y się z p rz y g o to w a n ie m do p e łn e g o u c z e s tn ic tw a w e M szy św . p rz e w id z ia n e g o n a k la s ę d ru g ą sz k o ły p o d s ta w o w e j. T y m c z a s e m k la s a d ru g a , o p ró cz z a sa d n ic z e g o c e lu , ja k im je s t p rz y g o to w a n ie do p rz y ję c ie po r a z p ie r w szy K o m u n ii ś w ię te j, m a za z a d a n ie w p ro w a d z ić k a te c h iz o w a n y c h w życie w ia ry . Z te g o w z g lę d u w k la s ie d ru g ie j m o ż n a p rz y b liż y ć d z ie c io m je d y n ie n ie k tó re e le m e n ty E u c h a ry s tii. G ro zi w ię c n ie b e z p ie c z e ń stw o , że d z ie c i k la s y tr z e c ie j p o z o s ta w io n e s a m y m so b ie n ie b ę d ą p r z y g o to w a n e do E u c h a ry s tii. P o p r o s tu z p rz y z w y c z a je n ia , czy z ro z k a z u b ę d ą u częszczać w k a ż d ą n ie d z ie lę n a M szę św . M ogą n a w e t p rz y s tę p o w a ć do K o m u n ii św ., a le n ie p o s ią d ą w ła ściw eg o z ro z u m ie n ia ta je m n ic y E u c h a r y s tii i n ie z d o b ę d ą u m ie ję tn o ś c i u c z e stn ic tw a w E u c h a ry s tii. S tą d p rz e d k a te c h e z ą n a s tę p n y c h l a t sto i w a ż n e z a d a n ie sto p n io w e g o w p ro w a d z a n ia w św ia d o m e i o w o cn e u c z e stn ic tw o w E u c h a ry s tii. 1. C e le w y c h o w a n ia e u c h a ry s ty c z n e g o w k a te c h e z ie k la s y III G łó w n y m c e le m k a te c h e z y k la s y tr z e c ie j re a liz o w a n e j w o p a rc iu o p o d rę c z n ik B óg z n a m i i je s t p rz y g o to w a n ie dziec i do ow o cn eg o u c z e s tn ic tw a w E u c h a ry s tii w p o szcz e g ó ln y c h o k re s a c h r o k u litu rg ic z n e g o . T a k i c e l je s t zg o d n y z tr e ś c ią E u c h a r is tic u m M y s t e r i u m 2. I n s tr u k c j a o k u lc ie ta je m n ic y E u c h a ry s tii, m ó w ią c , n a ja k im m a te r ia le n a le ż y o p ie r a ć n a u k ę o E u c h a ry s tii, z w ra c a u w a g ę n a r o k litu rg ic z n y . W r o k u litu r g ic z n y m b o w ie m w g łó w n y c h jeg o o k re s a c h i ś w ię ta c h d o c h o d z ą do g ło su ró ż n e a s p e k ty E u c h a ry s tii, k tó r e m o g ły by ć za tr u d n e do z ro z u m ie n ia w p o p rz e d n ie j k la s ie , czy li w k la s ie d ru g ie j. I t a k n p . w o k re s ie A d w e n tu a u to r z y p o d rę c z n ik a B ó g z n a m i u s iłu ją u k a z a ć k a te c h iz o w a n y m e s c h a ty c z n y w y m ia r E u c h a ry s tii. U ś w ia d a m ia ją im m ia n o w ic ie , że E u c h a r y s tia je s t c h le b e m w n a s z e j p ie lg rz y m c e do O jc a , a r ó w n o cześn ie s p o tk a n ie m z C h ry s tu s e m z m a r tw y c h w s ta ły m , z k tó r y m s p o tk a m y się k ie d y ś w c h w a le . J u ż w p ie r w s z e j je d n o s tc e g r u p y te m a ty c z n e j, p r z e r a b ia n e j w o k re s ie A d w e n tu a z a ty tu ło w a n e j B ó g p r z y c h o d z i i z b a w ia , p o d k re ś la się, że z a p o w ie  d z i i o b ie tn ic e B oże o d n o szą się n ie ty lk o do h is to ry c z n e j O so b y J e z u s a C h ry s tu s a , a le ró w n ie ż do J e g o d z ie ła re a liz o w a n e g o u s ta w ic z n ie w K o ściele. P o d s ta w ą ra d o s n e g o o c z e k iw a n ia w s z y s tk ic h c h rz e ś c ija n n a o s ta te c z n e o b ja w ie n ie się C h r y s tu s a z m a r tw y c h w s ta łe g o je s t w ia r a w J e g o rz e c z y w is tą o b ecn o ść w ś ró d lu d u , zw ła sz c z a w s a k r a m e n c ie E u c h a r y s t i i3.

1 B ó g z n a m i. P o d r ę c z n ik d la k a te c h e ty , p r a c a z b io ro w a p o d re d . J . С h a - r y t a ń s k i e g o S J , W a rs z a w a , cz. I I I — 1972; cz. IV — 1974. O d tą d n a o z n a c z e n ie te g o p o d rę c z n ik a b ę d z ie sto s o w a n y s k r ó t B zn.

2 In s tr u c tio de c u lt u M y s te r ii E u c h a ris tic i, A A S 59 (1967) 573; tłu m a c z e n ie p o lsk ie : I n s tr u k c j a „ E u c h a r is tic u m M y s te r iu m o k u lc ie ta je m n ic y E u c h a r y 

s t i i ”, P o so b o ro w e P r a w o d a w s tw o K o śc ie ln e , W a rs z a w a 1968, z e sz y t 3, s. 27—

105, n r 15. O d tą d b ę d z ie sto s o w a n y s k r ó t EM .

3 B zn II I , K a te c h e z a 15. N a o zn a c z e n ie k a te c h e z y b ę d z ie s to s o w a n y s k r ó t k. 7 — C ollectanea Theologica

(11)

P r a w ie w e w s z y s tk ic h je d n o s tk a c h te m a ty c z n y c h o m a w ia n e j g ru p y n a w i ą z u ją a u to r z y d o E u c h a ry s tii. N a jw y r a ź n ie j je d n a k w y s tę p u je t e n a s p e k t w k a te c h e z ie u k a z u ją c e j N a jśw . M a r y ję P a n n ę N ie p o k a la n ie P o c z ę tą ja k o w z ó r K o ś c io ła 4. K a te c h e z a ta m a n a c e lu p rz y g o to w a ć dzieci d o K o m u n ii ś w ię te j w ś w ię to N ie p o k a la n e g o P o częcia o ra z u ś w ia d o m ić im o c z y sz c z a ją c ą m o c E u c h a ry s tii, a je d n o c z e śn ie tk w ią c e w n ie j w e z w a n ie do w a lk i ze z łem . W o s ta tn ie j k a te c h e z ie o m a w ia n e j g ru p y , p r z y g o to w u ją c e j dziec i do w ła ś c i w e g o p r z e ż y w a n ia ś w ią t B ożego N a ro d z e n ia ta k ż e p rz y b liż a się ta je m n ic ę E u c h a ry s tii. Z b ie ra się ra z e m e le m e n ty tr e ś c io w e c z y ta ń a d w e n to w y c h i u k a z u je re a liz a c ję p ro r o c tw w J e z u s ie C h ry s tu s ie n a ro d z o n y m w B e tle je m , a d la n a s o b e c n y m i d z ia ła ją c y m w s a k r a m e n ta c h , g łó w n ie w E u c h a r y s t i i 5.

W k a te c h e z ie o k re s u B ożego N a ro d z e n ia z w ra c a się u w a g ę n a b a rd z o tr u d n y te m a t, k tó r y w y s tę p u je w p r e f a c ji i m o d litw a c h . U ś w ia d a m ia się u c z n io m , że w E u c h a ry s tii d o k o n u je się p rz e d z iw n a w y m ia n a , t a k a sa m a j a k w e w c ie le n iu . S y n B oży s ta ł się c z ło w ie k ie m , a b y k a ż d y z n a s m ó g ł się sta ć d z ie c k ie m B ożym . I w ła ś n ie w E u c h a r y s tii d o k o n u je się ta d o s k o n a ła w y m ia n a . P r z y jm u ją c C h ry s tu s a w K o m u n ii ś w ię te j n a jd o s k o n a le j z N im s ię je d n o c z y m y , a O n p r z y jm u je n a s z e d a r y , n a sz e w sp ó ło fia ro w a n ie , d o k o n u je się o so b o w a w y m ia n a m ięd zy C h r y s tu s e m a c z ło w ie k ie m , m ię d z y B o g iem a c z ło w ie k iem .

P ie r w s z ą je d n o s tk ę g ru p y te m a ty c z n e j p rz e z n a c z o n e j n a o k re s B ożego N a ro d z e n ia , z a p ro g r a m o w a n ą w fo r m ie m is te r iu m B o ż o n a ro d z e n io w e g o * m o ż n a p rz e p ro w a d z ić jeszcze w c zasie t r w a n i a fe rii. C e le m ow ego m is te r iu m je s t g łę b sz e w p ro w a d z e n ie k a te c h iz o w a n y c h w ta je m n ic ę ś w ię ta B ożego N a ro d z e n ia , a b y u c h ro n ić ic h p rz e d z b y tn im z a tr z y m y w a n ie m się n a z w y c z a ja c h z e w n ę trz n y c h z w ią z a n y c h z ty m ś w ię te m . D la te g o p o d k re ś la się w ty m m is te r iu m p rz e d e w s z y s tk im „ p rz e d z iw n ą w y m ia n ę ” i je j s ta łą r e a liz a c ję w E u c h a ry s tii.

N a w ią z u ją c do ś w ię ta Ś w ię te j R o d z in y 7, w k a te c h e z ie p o d k re ś la się w e w n ę tr z n ą łą c z n o ść s a k r a m e n tu m a łż e ń s tw a z E u c h a ry s tią . Z o k a z ji u ro c z y s to ści B o żej R o d z ic ie lk i8 u k a z u je się M szę św . ja k o ź ró d ło łącz n o ści k a te c h iz o w a n y c h z M a tk ą B ożą, k tó r ą K o śc ió ł ze czcią w s p o m in a w ró ż n y c h m o d li tw a c h e u c h a ry s ty c z n y c h .

O m a w ia ją c u ro c z y s to śc i O b ja w ie n ia 9 i C h rz tu C h r y s tu s a w J o r d a n i e 10 a u to r z y p o d rę c z n ik a B óg z n a m i p r a g n ą u ś w ia d o m ić u czn io m , że łą c z n o ść z C h ry s tu s e m „ Ś w ia tłe m ” z o b o w ią z u je ic h do d a w a n ia św ia d e c tw a sło w e m i ży ciem . Z w r a c a ją c u w a g ę n a u c z e s tn ic tw o w E u c h a r y s tii w te ś w ię ta , p r a g n ą o b u d z ić w u c z n ia c h św ia d o m o ść , że k a ż d a M sza św . w in n a b y ć p rz e ż y w a n a w d u c h u m is y jn y m . U c z e stn ik E u c h a r y s tii p r z y jm u je d a r y B o g a p o to , b y je p r z e k a z y w a ć ś w ia tu .

O k re s W ie lk ie g o P o s tu n a jb a r d z ie j u m o ż liw ia u p rz y to m n ie n ie d ziec io m , że E u c h a r y s tia , ja k o u o b e c n ie n ie O fia r y J e z u s a C h ry s tu s a , je s t s a k r a m e n te m p o je d n a n ia . W o m a w ia n y m p o d rę c z n ik u p rz y b liż a się w ięc k a te c h iz o w a n y m te n w y m ia r , k tó r e g o się n a ogół w E u c h a r y s tii n ie d o s trz e g a i n ie p o d k re ś la . U k a z u ją c E u c h a r y s tię ja k o s a k r a m e n t p o je d n a n ia , n a le ż y ró w n o c z e śn ie p rz y g o to w y w a ć d z ie c i do w ła śc iw e g o p rz e ż y w a n ia a k tu p o k u ty s p r a w o w a n e g o n a p o c z ą tk u M szy ś w ię te j, a b y n ie s t a ł się o n d la d zieci czczą f o r m a ln o ś c ią , a le b y ł p ra w d z iw y m a k te m p o k u ty i p o je d n a n ia . 4 B zn I I I , k . 24. 5 B z n I I I , k. 26. » B z n I I I , k. 27. 7 B zn I I I , k. 28. 8 B z n I I I , k. 29. 9 B z n I I I , k. 30. 70 B zn I I I , k. 31.

(12)

W p o d rę c z n ik u n a k la s ę I I I z n a jd u je się jesz c z e je d n a fo r m a , k tó r a m o że pom ó c do k s z ta łto w a n ia d u c h a p o k u ty i p o je d n a n ia , a s ta n o w ią j ą n a b o ż e ń s tw a p o k u tn e . U czy się w n ic h d zieck o r a c h u n k u su m ie n ia czy b a d a n ia sw eg o su m ie n ia n ie ty lk o w św ie tle D e k a lo g u , a le ró w n ie ż w św ie tle sło w a Bożego.

J a k k o lw ie k w k a te c h e z ie W ielk ieg o P o s tu s k u p ia ją się a u to r z y g łó w n ie n a w y c h o w y w a n iu k a te c h iz o w a n y c h do p o k u ty , n ie b r a k je d n a k w p o sz c z e g ó ln y c h je d n o s tk a c h a s p e k tu e u c h a ry s ty c z n e g o . P r z y o m a w ia n iu li tu r g ii Ś ro d y P o p ie lc o w e j o ra z p e ry k o p I i II N ie d z ie li W ie lk ie g o P o s tu , E u c h a r y s tia z o s ta je u k a z a n a ja k o ź ró d ło u m o c n ie n ia do c z y n ie n ia d o b ra i do w a lk i ze z łe m 41. T re ść k a te c h e z c h r z c i e ln y c h 12 u m ie sz c z o n y c h w o m a w ia n y m p o d rę c z n ik u , łą c z y się zaw sz e z E u c h a r y s tią , k tó r a s ta n o w i p o g łę b ie n ie i d o s k o n a le n ie ow oców c h rz tu . N a w e t w k a te c h e z a c h o w ie rz e 13 z w ra c a się u w a g ę n a l i tu r g ię sło w a i m o c E u c h a r y s tii ja k o is to tn e e le m e n ty n a sz e g o ży cia w ia ry . B a rd z o m o c n y a k c e n t p o ło ż y li a u to r z y n a u d z ia ł w li tu r g ii W ig ilii P a s c h a ln e j, z a c h ę c a ją c k a te c h iz o w a n y c h do p e łn e g o u c z e s tn ic tw a , czy li do p rz y ję c ia K o m u n ii św . p o d c z a s M szy ś w i ę t e j 44.

S a m e ś w ię ta w ie lk a n o c n e i o k re s P ię ć d z ie s ią tn ic y p o p rz e z te k s ty z m ie n n e i m o d litw y , k tó r e w y s tę p u ją w ty m o k re s ie , p o z w a la ją u k a z a ć k a te c h iz o w a - n y m , że E u c h a r y s tia je s t ra d o s n y m s p r a w o w a n ie m śm ie rc i i z m a r tw y c h w s ta n ia J e z u s a C h r y s tu s a , że je s t to ra d o s n a p a m ią tk a , a z a ra z e m d z ię k c z y n ie n ie za d zieło z b a w ie n ia i u w ie lb ie n ie B oga za J e g o w ie lk i d a r.

W k a te c h e z ie z a ty tu ło w a n e j J e z u s Z m a r tw y c h w s ta ł y je s t ź r ó d łe m ra d o ści

p a s c h a ln e j K o śc io ła z w ra c a się u w a g ę k a te c h iz o w a n y c h n a f a k t , że i oni

m o g ą d o św ia d c z y ć p o d o b n e j ra d o ś c i w E u c h a ry s tii, ja k ie j d o św ia d c z y li A p o sto ło w ie p rz y s p o tk a n iu z C h ry s tu s e m Z m a r tw y c h w s ta ły m o ra z że są w e z w a n i do d a w a n ia ś w ia d e c tw a te j ra d o ś c i w s w o im o to c z e n iu 15. W k a te c h e z ie n o sz ą c e j t y t u ł C h r y s tu s Z m a r tw y c h w s ta ł y p r z y g o to w u je s w ó j K o śc ió ł do w s p ó łp r a c y w z b a w ia n iu l u d z i 16 u k a z u je się z w ią z e k E u c h a r y s tii z p o s ła n 

n ic tw e m K o ścio ła. W ła ś n ie z E u c h a r y s tii w y p ły w a ow o p o s ła n n ic tw o . W k a te c h e z ie w y ja ś n ie ją c e j z n a c z e n ie u ro c z y s to śc i P ię ć d z ie s ią tn ic y P a s c h a l n e j 17 z w ra c a się u w a g ę u c z n ió w n a ro lę D u c h a Ś w ię te g o w k a ż d e j E u c h a ry s tii, k tó r y p o p rz e z sw e d z ia ła n ie u ś w ię c a u s ta w ic z n ie K ościół.

J e d n y m z e le m e n tó w , k tó r e z o s ta ły z u p e łn ie z a n ie d b a n e w k a te c h e z ie e u c h a ry s ty c z n e j, je s t litu r g ia sło w a. P ie r w s z e w z m ia n k i o litu r g ii sło w a p o ja w ia ją się w p o ls k ic h k a te c h iz m a c h d o p ie ro o k o ło 1968 r. P o p rz e d n ie k a t e c h iz m y z n a ją ty lk o tz w . m szę k a te c h u m e n ó w , a lb o w ogóle o n ie j n ie w s p o m in a ją . W a rto w ię c z w ró c ić u w a g ę , że n ie m a p e łn e g o u c z e s tn ic tw a w E u c h a r y s tii b ez w ia r y . L itu r g ia sło w a je s t ty m m o m e n te m w e M szy św ., k tó r y słu ż y o ż y w ie n iu w ia ry . L itu r g ia sło w a p rz y g o to w u je do u c z e s tn ic tw a w li tu r g ii E u c h a ry s tii. S ło w o B oże w y m a g a czy n n e g o p rz y ję c ia p rz e z cz ło w ie k a . T rz e b a je u jm o w a ć i ro z u m ie ć ja k o d ia lo g ic z n e s p o tk a n ie C h r y s tu s a o b ecn eg o w S ło w ie i c z ło w ie k a u d z ie la ją c e g o B o g u o d p o w ie d z i p rz e z w ia r ę z łą c z o n ą z m iłością.

W ła ś c iw ą p o s ta w ą c z ło w ie k a w o b e c B ożego sło w a je s t p o s ta w a o d d a n ia się B ogu p r z e m a w ia ją c e m u do cz ło w ie k a . O zn acza to z a ra z e m d o s k o n a łe p o s łu s z e ń s tw o sło w u , jeg o w e w n ę tr z n e j tr e ś c i, p o s łu s z e ń s tw o te m u , czego sło w o

» B zn I I I , k. 33, 34, 35. 12 B zn II I, k. 36, 37. 43 B zn I I I , k. 38, 39. 14 B zn I I I , k. 43. 45 B zn I I I , k. 46. 13 B zn I I I , k . 48. 47 B zn II I, k . 50.

(13)

B oże u czy i do czego w z y w a 18. T rz e b a w ię c u czy ć d z ie c i k o rz y s ta n ia z t e k s tó w b ib lijn y c h i p r z e tw a r z a n ia ic h n a d ia lo g . T re ś ć k a te c h e z k la s y tr z e c ie j s p r z y ja te m u , g d y ż z w ią z a n e są z c z y ta n ia m i p rz e z n a c z o n y m i n a p o szczeg ó ln e ś w ię ta i o k re s y litu rg ic z n e . P r z y b liż a ją c u c z n io m tr e ś ć ty c h c z y ta ń g łó w n y a k c e n t n a le ż y p o ło ży ć n ie ty le n a o p o w ie d z e n ie h is to rii, ile n a w s k a z a n ie is to tn e g o te m a tu , is to tn e g o s e n s u p e ry k o p y i je j a k tu a liz a c ję , to z n a c z y n a z w ią z e k z ży ciem . N a le ż y pom óc o d k ry ć d z ie c k u w e z w a n ie z a w a r te w d a n e j p e ry k o p ie i w s k a z a ć , w ja k i sp o só b m oże o n o n a to w e z w a n ie o d p o w ie d z ie ć . T a k w ię c w k la s ie trz e c ie j m o ż n a p o g łę b ić w d z ie c ia c h z ro z u m ie n ie E u c h a r y s tii, p o n ie w a ż w z a p ro p o n o w a n e j k a te c h e z ie w y s tę p u ją n o w e a s p e k ty , n o w e w y m ia r y , k tó r y c h n ie p o z n a ły dziec i w k la s ie d ru g ie j. W y m ie n io n e w y ż e j c e le są t a k w a ż n e , że tr z e b a b y ło o d e jś ć od c h r o n o lo g ic z n e j h is to r ii b ib lijn e j S ta re g o T e s ta m e n tu i p r z y ją ć ja k o k a n w ę ro k l i tu r g ic z n y , a b y z a p o z n a w a ć k a te c h iz o w a n y c h n ie ty le z h is to rią , ile ze sło w e m B o ż y m a k tu a ln y m . S ło w o B oże c z y ta n e p o d c z a s litu r g ii je s t a k tu a l n y m w e z w a n ie m B oga s k ie ro w a n y m do c z ło w ie k a , k tó r e n a le ż y o d czy ta ć i n a n ie o d p o w ied zie ć. T e k s ty b ib lijn e z w ią z a n e z p o sz c z e g ó ln y m i o k re s a m i litu r g ic z n y m i czy u ro c z y s to ś c ia m i z a m ieszczo n e w p o d rę c z n ik u k la s y trz e c ie j m o g ą u ła tw ić k a te c h iz o w a n y m o w o cn e u c z e s tn ic tw o w E u c h a ry s tii, a ty m sa m y m o ży w ić ic h k o n ta k t z B ogiem .

2. W y c h o w a n ie do u c z e s tn ic tw a w E u c h a ry s tii w k a te c h e z ie k la s y IV

J a k o d ru g ie ź ró d ło w y c h o w a n ia e u c h a ry s ty c z n e g o , o b o k r o k u litu r g ic z n ego, E u c h a r is tic u m M y s te r iu m w y m ie n ia o b rz ę d y . Z ro z u m ie n ie E u c h a r y s tii w in n o się o p ie ra ć n ie ty le n a d e fin ic ja c h te o lo g ic z n y c h , k tó r e są w a ż n e i k tó r e k a te c h iz o w a n i m u s z ą sto p n io w o p o z n a w a ć , a le w y c h o w a n ie do z ro z u m ie n ia i u c z e s tn ic tw a w o b rz ę d a c h s ta n o w i w e d łu g E u c h a r is tic u m M y s te r iu m z a  sa d n ic z y c e l 19.

Ś w ia d o m e u c z e s tn ic tw o w E u c h a r y s tii z a k ła d a z ro z u m ie n ie s e n s u p o sz c z e g ó ln y c h części M szy ś w ię te j i o b rz ę d ó w . D zieck o n ie m o g ło z d o b y ć te g o z r o z u m ie n ia w k la s ie d r u g ie j, p o n ie w a ż p r z e w id u je się w n ie j ty lk o k ilk a je d n o s te k o E u c h a ry s tii, n ie m ogło ró w n ie ż z d o b y ć go w k la s ie tr z e c ie j, w k tó r e j k a te c h e z a s k u p ia się g łó w n ie n a w y m ia r a c h te o lo g ic z n y c h E u c h a r y s tii z w ią z a n y c h z ro k ie m litu r g ic z n y m . T rz e b a w ię c , a b y d zieci, p ó k i jesz c z e są w r a ż liw e n a sy m b o le i z n a k i, w e sz ły g łę b ie j w ś w ia t sy m b o li i z n a k ó w w y s tę p u j ą cy c h w E u c h a ry s tii. I d la te g o w ła ś n ie w k la s ie c z w a rte j w y c h o w a n ie e u c h a ry s ty c z n e p la n u j e się p rz e d e w s z y s tk im p o p rz e z p rz y b liż a n ie d z ie c io m p o szcz e g ó ln y c h części i p o szc z e g ó ln y c h o b rz ę d ó w M szy św ., a b y d ziec k o o b s e r w u ją c e a k c je , d z ie ją c e się w cza sie E u c h a ry s tii, i u c z e stn ic z ą c e w n ic h , z ro z u m ia ło w y m o w ę p o szczeg ó ln y ch sy m b o li, z n a k ó w i o b rzęd ó w .

O m a w ia ją c z a g a d n ie n ie w y c h o w a n ia do u c z e s tn ic tw a w E u c h a r y s tii w a r to z w ró c ić u w a g ę n a f a k t , że d ziec k o w k la s ie d ru g ie j je s t jeszcze b a rd z o n a sta w io n e n a w ła s n ą osobę. S tą d p rz y g o to w a n ie do p rz y ję c ia K o m u n ii św . n o s i p ię tn o in d y w id u a lis ty c z n e , d ziec k o m im o w o li m y śli: „T o j a b ę d ę po r a z p ie rw s z y d o p u sz c z o n y do u c z ty P a ń s k i e j” . O czy w iście w y m ia r te n z o s t a je tr o c h ę o sła b io n y w k la s ie tr z e c ie j d z ię k i u k a z y w a n iu s z e rsz y c h w y m ia ró w E u c h a ry s tii. N a to m ia s t z a d a n ie m k la s y c z w a rte j je s t z w ró c e n ie u w a g i n a t e n w y m ia r E u c h a ry s tii, k tó r y ró w n ie ż z u p e łn ie z n ik n ą ł z k a te c h iz m ó w k la s y c z n y c h , a m ia n o w ic ie n a z w ią z e k E u c h a r y s tii z K o ścio łem . W p o d rę c z

18 J . G r z e ś k o w i a k , W e w n ę tr z n e u c z e s tn ic tw o w e M s z y ś w ię te j, w :

E u c h a r y s tia w d u s z p a s te r s tw ie , p r a c a z b io ro w a p od re d . A. S z a f r a ń s k i e -

g o, L u b lin 1977, 32—34; 49—50. 19 E M 14.