"Suchen was droben ist", Joseph Ratzinger, Freiburg im Br. 1985 : [recenzja]

Stanisław Mędala

"Suchen was droben ist", Joseph

Ratzinger, Freiburg im Br. 1985 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 56/1, 183-184

(13,10). T o c z y n ie n ie d o b r a n ie w y k lu c z a n a p o m n ie ń , k o r e k t i sp rz e c iw u , lecz r a c z e j je w łą c z a do c a ło k s z ta łtu sw o je g o s to s u n k u . A je ś li p a ń s tw o sa m o p rz e z się s p r z e c iw i się złu , m u s i m u to w y r a ź n ie p rz y z n a w a ć . N ie d z ie je się to je d n a k w w y r a ź n y c h .fo rm a c h p r y n c y p ia ln e j k r y t y k i, k tó r a cią g le s ta w ia d r u g ie j s tr o n ie p r z e d oczy zło, le c z w fo r m ie k r y t y k i k o n s tr u k ty w n e j, u w z g lę d n ia ją c e j c a ło ść i n ie le k c e w a ż ą c e j z n a c z e n ia p a ń s tw o w o ś c i. I m p lik u ­ je o n a , a b s t r a h u ją c o d e k s tr e m a ln y c h p r z e ja w ó w (A p 13), m o m e n t zgody.

Z teg o p o b ie ż n e g o i s iłą rz e c z y u p ro s z c z o n e g o p r z e g lą d u z a g a d n ie ń m o ż n a się z o rie n to w a ć , że r o z p r a w a L . P o h le g o w y k r a c z a p o z a r a m y tr a d y c y jn e j eg zeg ezy te k s tu b ib lijn e g o . A u to r s t a r a się n ie ty lk o o d c z y ta ć m y ś l św . P a ­ w ła, le c z ta k ż e z ro z u m ie ć z a ło ż e n ia ró ż n y c h in t e r p r e t a c j i R z 13,1—7 o ra z d a ć k o n s tr u k ty w n ą s y n te z ę e g z e g e ty c z n ą i te o lo g ic z n ą . D zieło c e c h u je p re c y z y jn a , m a k s y m a ln ie z n iu a n s o w a n a a r g u m e n ta c j a i z d a n ie m re c e n z e n ta , w cało ści do p rz y ję c ia n ie ty lk o ja k o w ła ś c iw e o d c z y ta n ie tr e ś c i b ib lijn y c h Ł le c z ró w n ie ż ja k o s o lid n e w y ty c z n e , n a k tó r y c h m a ją się o p ie r a ć z d ro w e r e la c je m ię d z y K o śc io łe m a w sp ó łc z e s n y m , d e m o k r a ty c z n o - p lu r a lis ty c z n y m p a ń s tw e m . k s . S ta n is ła w M ę d a la C M , W a r s z a w a J o s e p h K a r d in a l R A T Z IN G E R , S a c h e n w a s d r o b e n is t, F r e ib u r g im B r. 1985, V e rla g H e rd e r, s. 120 + 4 ilu s tr a c je . K a rd . R a tz in g e r (u r. w 1927 r., h a b ilita c ja n a u n iw e rs y te c ie w M o n a ­ c h iu m w 1957 r., s a k r a b is k u p ia w 1977 r.), a k tu a l n ie p r e f e k t K o n g re g a c ji do S p r a w N a u k i W ia ry , je s t z n a n y ja k o b a d a c z s p e c y fic z n ie c h rz e ś c ija ń s k ic h e le ­ m e n tó w w p a tr y s ty c e i s c h o la s ty c e . S w o im i p rz e m y ś le n ia m i te o lo g ic z n y m i c h ę tn ie d z ie li się w p u b lik a c ja c h p rz e z n a c z o n y c h d la szerszeg o o g ó łu w ie r ­ n y c h . P r z y k ła d e m t a k i e j p u b lik a c ji je s t k s ią ż k a p t. W p r o w a d z e n ie w c h r z e ­

ś c ija ń s tw o (w tłu m . p o ls k im w y d . w K ra k o w ie w 1970 r.), k tó r a s ta n o w i p e w n e g o r o d z a ju k o m e n ta r z do c h rz e ś c ija ń s k ie g o w y z n a n ia w ia r y , o ra z S ł u ­ ż y ć P r a w d z ie (w tłu m . p o ls k im w y d . w P o z n a n iu w 1983 r.), k tó r a je s t p r z e ­ z n a c z o n a do c o d z ie n n e j le k t u r y w c ią g u r o k u litu rg ic z n e g o . T y tu ł n in ie js z e j p u b lik a c ji S z u k a jc ie te g o , co w g ó rze p o c h o d z i z K ol 3 ,1 , g d z ie św . P a w e ł z a c h ę c a w ie rn y c h , ż e b y c ią g le o d n a w ia li się d u c h e m w ia r y w C h r y s tu s a z m a r tw y c h w s ta łe g o . K a r d . R a tz in g e r z e b r a ł t u 23 k a z a n ia i r o z w a ż a n ia z o k r e s u s w e j p o słu g i sło w a w M o n a c h iu m , k tó r e d o ty k a ją n a j ­ is to tn ie js z y c h s p r a w w ia r y k a to lic k ie j, w s k a z u ją c C h r y s tu s a Z m a r tw y c h w s ta ­ łego ja k o f u n d a m e n t w ia ry , n a d z ie i i m iło ś c i c h rz e ś c ija ń s k ie j.

N ie sp o só b w k r ó t k ie j r e c e n z ji u k a z a ć w a r to ś c i tr e ś c io w e i fo r m a ln e p o ­ szc z e g ó ln y c h ro z w a ż a ń , d la te g o d la o r ie n ta c ji c z y te ln ik a s y g n a liz u je m y t e m a ­ ty , p o d a ją c ty t u ły ty c h ro z w a ż a ń u ło ż o n y c h z g o d n ie z r y tm e m r o k u l i t u r ­ g icznego. N a jp ie r w id ą c z te ry m e d y ta c je a d w e n to w e : W s p o m n ie n ie b u d z i n a d z ie ję , O d w a ż m y się w y jś ć n a p r z e c iw ta j e m n i c y B o ż e j o b e c n o śc i, W y jś ć z n o c y , Ś w ia tło n o w e j lu d z k o ś c i. N a s tę p n e r o z w a ż a n ie je s t p rz e z n a c z o n e n a ś w ię to M a tk i B o sk ie j G ro m n ic z n e j (S p o tk a n ie c h a o s u i ś w ia tła ) i k a r n a w a ł (P o d sta ­ w a n a s z e j w o ln o śc i). C e n tr a l n ą część p u b li k a c ji s ta n o w i sześć ro z w a ż a ń d o ­ ty c z ą c y c h ta je m n ic y p a s c h a ln e j: S z u k a jc ie te g o , co w g ó rze je s t, N ie s p r a w a J e z u s a — s a m J e z u s ż y j e , S ą d i r a tu n e k , „ O tw ó rzc ie się p r a s ta r e p o d w o je " , S ło w a ś w ia d k a , W ie c z o r e m łz y , r a n k ie m ra d o ść. D w a ro z w a ż a n ia s ą p r z e z n a ­

czo n e n a u ro c z y s to ś ć Z e s ła n ia D u c h a Ś w ię te g o : U c zu lić się n a m o c z c is z y ,

P o s ta w a d u c h o w a . O z n a c z e n iu B ożego C ia ła t r a k t u j ą tr z y ro z w a ż a n ia : S ta ć p r z y P a n u , Iś ć z P a n e m , K lę c z e ć z P a n e m . E m o c jo n a ln e w a r to ś c i n a b o ż e ń ­ s tw a m a jo w e g o o ra z n ie b e z p ie c z e ń s tw o s p ły c a n ia p o b o ż n o śc i m a r y jn e j p r z e d ­ s ta w ia a u t o r w d w ó c h ro z w a ż a n ia c h : P o b o ż n o ść b a r w n a i k rz y k liw a . C z u w a ­ n ia m a p y jn e , k tó r e w io d ą d o is to ty . P o te m id ą tr z y ro z w a ż a n ia w a k a c y jn e : O d d a ć się p o s z u k iw a n iu , P o s z u k iw a ć a u te n t y z m u ż y c ia , M ó c w y p o c z y w a ć . N a H E C E N Z J E l g 3

k o n ie c m a m y c z te ry ro z w a ż a n ia n a ró ż n e te m a ty : G ra i ż y c ie , K o śc ió ł o tw a r ­

t y i z a m k n ię t y , P o k ó j, T r o s k a o s tw o r z e n ie B o że .

W y m ie n io n e r o z w a ż a n ia o d z n a c z a ją się św ie ż o śc ią m y śli, g łę b ią r e f le k s ji filo z o fic z n e j i te o lo g ic z e j n a d is to tn y m i p ro b le m a m i K o śc io ła o ra z r e lig ijn y m i te o lo g ic z n y m u s ta w ia n ie m s p r a w ż y c ia c o d z ie n n e g o w ie rn y c h .

E s te ty c z n ą s z a tę g ra f ic z n ą w z b o g a c a ją r e p r o d u k c je d z ie ł s z tu k i: G e n tile d a F a b r ia n o , M a r y ja z D z ie c ią tk ie m (X V w.), J e z u s i n ie w i e r n y T o m a s z (niello n a k ie lic h u z o p a c tw a W ilte n z k o ń c a X I I w .; W ie d e ń , K u n s th is to r is c h e s M u ­ seu m ), Z e s ła n ie D u c h a Ś w ię te g o (z e w a n g e lia rz a z ok. 1230 r. z K o lo n ii; B ru k s e la , B ib lio th è q u e r o y a le A lb e r t I er, M s 466/9222) i O s ta tn ia W ie c ze rz a (z e w a n g e lia rz a , jw .). O k ła d k ę z d o b i r e p r o d u k c ja ilu m in a c ji p rz e d s ta w ia ją c e j a n io ła i d w ie n ie w ia s ty p r z y p u s ty m g ro b ie C h r y s tu s a ( K a te d r a w K o lo n ii, C od. 218 z X I w .).

k s . S ta n is ła w M ę d a la C M , W a r sza w a

A lfo n s K E M M E R , D as G la u b e n s b e k e n n tn is in d e n E v a n g e lie n . E in e E in ­

f ü h r u n g in d ie b ib lis c h e n U r s p r ü n g e d es C red o , F r e i b u r g im B r. 1985, V e rla g

H e rd e r, s. 157 (H e r d e r b ü c h e r e i, t. 1166).

P o d s ta w o w e p r a w d y w ia r y c h rz e ś c ija ń s k ie j są u ję t e w S k ła d z ie A p o s to l­ s k im . O. A . .K e m m e r O S B (u r. w 1911 r . w B azy lei, s tu d ia u w ie ń c z o n e d o k to ­ r a t e m z te o lo g ii w E in s ie d e ln i R z y m ie , w la t a c h 1952— 1966 p ro f e s o r te o lo g ii a s c e ty c z n o -m is ty c z n e j i h is to r ii d u c h o w o śc i w „ A n s e lm ia n u m ” w R zym ie, a k tu a l n ie w y k ła d o w c a N o w eg o T e s ta m e n tu w o p a c tw ie E in sie d e ln ) s t a r a się u k a z a ć is to tn e tr e ś c i S k ła d u A p o sto lsk ie g o , s ię g a ją c d o je g o p o c z ą tk u w N o ­ w y m T e s ta m e n c ie . Z e s ło w a w s tę p n e g o d o w ia d u je m y się, ż e n ie c h o d z i tu o w y c z e rp u ją c e s tu d iu m tr e ś c i p o sz c z e g ó ln y c h a r t y k u łó w w y z n a n ia w ia ry , lecz o w s k a z a n ie n a jw a ż n ie js z y c h te k s tó w w E w a n g e lia c h , k tó r e s ta ły się p u n k te m o p a rc ia do s f o rm u ło w a n ia S k ła d u A p o sto lsk ie g o . T e k s ty b ib lijn e w y ja ś n ia a u to r m e to d ą e g z e g e ty c z n ą , r o z w a ż a ją c je w e w ła s n y m k o n te k ś c ie lite r a c k im , h is to ­ ry c z n y m i te o lo g ic z n y m . S k ła d a lb o S y m b o l A p o s to ls k i z o sta ł s f o rm u ło w a n y p o d k o n ie c IV w . w K o śc ie le rz y m s k im . J e g o p o w s ta n ie śc iśle s ię w ią ż e z litu r g ią c h rz c ie ln ą i z p rz y g o to w a n ie m k a n d y d a tó w d o c h rz tu . P o c z ą tk o w o is tn ia ły d w ie f o r m y s y m b o lu w ia r y : je d n a z a w ie r a ła ta je m n ic e C h ry s tu s a , a d r u g a ta je m n ic ę T r ó jc y P r z e n a jś w ię ts z e j. F o r m a c h ry s to lo g ic z n a je s t s t a r ­ sza. /W edług D z 8,37 (w ie rsz p ó ź n ie js z e j d a ty , b ę d ą c y ś w ia d e c tw e m p r a k t y k i c h r z e ś c ija ń s k ie j z ok. 95 r . po C h r.) u r z ę d n ik k r ó lo w e j e tio p s k ie j p rz e d sw y m c h r z te m w y z n a je : „W ie rz ę , że J e z u s C h r y s tu s je s t S y n e m B o ż y m ”. T o w y z n a ­ n ie w ia r v s ta n o w i d a ls z y e ta p w s t o s u n k u do w y z n a n ia , k tó r e św . P a w e ł o tr z y m a ł o d a p o s to łó w (1 K o r 15,3— 5). T r y n i t a r n a f o r m a w y z n a n ia z n a jd u je s ię u M t 28,19 w tzw . m a n d a c ie m is y jn y m , k tó r ą e w a n g e lis ta p r z e ją ł p o d k o n ie c I w . z li tu r g ii c h rz c ie ln e j s w e j w s p ó ln o ty k o ś c ie ln e j. Z p o łą c z e n ia fo r m u ły t r y n i t a r n e j z f o r m u łą c h r y ­ sto lo g ic z n ą p o w s ta ła a k t u a l n a f o r m a S k ła d u A p o sto lsk ie g o . T e n sy m b o l w ia r y ro z p o w s z e c h n io n y w K o śc ie le z a c h o d n im , c h o c ia ż n ie z o s ta ł u ło ż o n y p rz e z a p o sto łó w , j a k g ło si ś r e d n io w ie c z n a le g e n d a , p r z e k a z u je je d n a k w ia r ę a p o ­ s to ls k ą , o c z y m m o ż n a się p rz e k o n a ć p o r ó w n u ją c go z in n y m i s y m b o la m i w ia r y , a z w ła sz c z a s ię g a ją c do te k s tó w N o w eg o T e s ta m e n tu .

N a tę n ie w ie lk ą o b ję to śc io w o p u b lik a c ję s k ła d a s ię w s tę p (s. 7— 11) i d w a ­ n a ś c ie k r ó tk ic h ro z d z ia łó w p o św ię c o n y c h p o sz c z e g ó ln y m a r ty k u ło m S k ła d u A p o sto lsk ie g o (s. 13— 154). N a k o n ie c a u to r p o d a je w s k a z ó w k i b ib lio g ra fic z n e (s. 155— 158) i w y k a z te k s tó w b ib lijn y c h , k tó r e z o s ta ły s z e rz e j o m ó w io n e ., P r z y o m a w ia n iu p ie rw s z e g o a r t y k u ł u S k ła d u A p o sto lsk ie g o (W ie r z ę w B o g a O jc a w s z e c h m o g ą c e g o , S tw o r z y c ie la n ie b a i z i e m i) w s k a z u je a u to r n a w ia r ę w je d y n e g o B o g a, n a w ią z u ją c d o S ta r e g o T e s ta m e n tu , w n a u c z a n iu J e ­ z u s a (M k 12,28—30; 10,17 n.), n a k o rz e n ie w y z n a n ia w ia r y w B oga ja k o O jc a 1 3 4 R E C E N Z J E