"Kreative Lehrer – kreative Schuler : was ist Kreativität? : Kreativitäterziehung beginnt im Vorschulalter : wie die Schule Kreativität fördern kann", Gottfried Heinelt, Freiburg im Breisgau 1974 : [recenzja]

Jan Tomczak

"Kreative Lehrer – kreative Schuler :

was ist Kreativität? :

Kreativitäterziehung beginnt im

Vorschulalter : wie die Schule

Kreativität fördern kann", Gottfried

Heinelt, Freiburg im Breisgau 1974 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 46/1, 241-242

R E C E N Z J E

₂₄₁

teg o zja w isk a oraz sp o łeczn e r o zw a rstw ien ie w RFN . W p u n k cie o so cjo lo g ii r e lig ii jest m o w a n ie ty lk o o r elig ii jako zja w isk u sp ołeczn ym , ale ta k że zo­ sta ły podane c ie k a w e w y n ik i badań, ja k to z ja w is k o fu n k cjo n u je szczeg ó ln ie w N iem czech zachodnich.

K siążk a je s t n ap isan a w sposób zw ięzły, p rzejrzy sty i zrozum iały. W k r ó t­ k im czasie m oże w p ro w a d zić w p oru szan e za gad n ien ia. S p ełn ia w ięc cel, jaki p o sta w ił sob ie autor.

k s. J a n T o m c za k SJ, W a r sza w a

G ottfried H EIN ELT, K r e a tiv e L e h re r — k r e a tiv e S c h ü le r. W a s is t K r e a tiv ita t?

K r e a ti m tä ts e r z ie h u n g b e g in n t im V o rsc h u la lte r. W ie d ie S ch u le K r e a ti v it ä t fö r d e rn k an n , F reib u rg im B reisg a u 1974, V erla g H erder, s. 160.

U czen ie i w y c h o w a n ie m a p rzygotow ać m ięd zy in n y m i d o pod ejm ow an ia w sposób o d p o w ied zia ln y zadań, k tó re sta w ia p rzed czło w ie k iem ży cie i do ro zw ią zy w a n ia o w o cn ie oraz w y d a jn ie p ro b lem ó w z ty m zw iązan ych . A b y w sp ó łczesn y czło w ie k m ógł tem u podołać, m u si rozw in ąć i w p e łn i w y k o ­ rzystać w sz y stk ie m o ż liw e u zd oln ien ia, ja k ie są w n im złożone. D zisiejsze zadania oprócz p iln o ści i in te lig e n c ji w y m a g a ją tw órczej in w en cji. S tąd z a ­ n iedbanie, o g ra n iczen ie czy n ied o cen ia n ie r o zw ija n ia tw ó rczy ch u zd oln ień u d zieci i m łod zieży n a leży do w ie lk ic h b łęd ó w p ed agogiczn ych i d yd ak ­ tyczn ych . A u tor p rzez om aw ian ą k sią żk ę p ra g n ie p o m ó c w zap ob ieżen iu tym n ied om agan iom . Z d aje sob ie sp raw ę, że to p rob lem w a żn y i trudny ze w zględ u na sw ą is to tę i brak o d p ow ied n ich op racow ań teo rety czn y ch i p rak tyczn ych .

W p rzed sta w ia n ej k sią żce autor rozw aża, co m ożn a zrobić w szk o le dla rozw ijan ia tw ó rczy ch m o żliw o ści u czn iów . P rzed sta w ia h isto rię tw órczego w y ch o w a n ia i u c z e n ia o ra z stan ob ecn y. Z a sta n a w ia się nad sam ym p o ję ­ ciem tw órczości, c o p rzez n ie rozu m iem y D ociek a czy jest w ogóle m o żliw e do p rzep ro w a d zen ia ta k ie w y c h o w a n ie w szk o le i jak ich ono w y m a g a w a ­ runków . U k azu je, jak n a u c z y c ie le p o w in n i b yć tw órczy, aby m o g li budzić i rozw ijać tw ó rcze u zd o ln ien ia sw o ic h u czn iów . C zy w y sta r c z y ty lk o ch cieć być tw órczym , ab y już tw órczo w y c h o w y w a ć i nauczać? A utor jest zdania, że trzeb a m ieć tw ó rczą osobow ość, k tóra się k sz ta łtu je p rzez ro z w ija n ie m o ­ żliw o ści czło w ie k a w tra k cie w sp om n ian ej w y żej m etod y w y ch o w a w czej. D opiero tw órczy n a u czy ciele i stw a rza ją cy w a ru n k i do rozw oju tak iej osob o­ w o ści m ogą w y c h o w y w a ć jak n ajbardziej w y d a jn y c h i p rod u k tyw n ych ludzi. T acy b ow iem ty lk o m ogą podołać zad an iom , jak ie sta w ia o b ecn ie życie. W om aw ian ej k sią żce m ożna zn aleźć ró w n ież p ra k ty czn e w sk a za n ia , np. jak ie zach ów an ie n a u czy ciela w tok u le k c ji h am u je tw ó rczy rozw ój u czn iów , a jak ie m u sprzyja. N ie ty lk o bow iem od p ow ied n io fo rm u ło w a n e p ytan ia, le c z tak że i hum or w y ch o w a w czy budzi tw órczy rozw ój u czniów .

O czy w iście n ie pom ija autor u k azan ia o sob ow ości u czn ió w i w p ły w u d o­ m u rodzinnego już od n ajm łod szych la t, na ich tw ó rczy rozw ój. R ozw aża ta k że rolę w ty m p ro cesie grupy, szk oły oraz p o szczeg ó ln y ch k o leg ó w i k o le ­ żanek. T ak ie w y c h o w a n ie dotyczy zarów no k sz ta łc e n ia u m y sło w eg o jak i m o­ ralnego. G ottfried H e i n e l t utrzym u je, że ty lk o te n c zło w ie k m oże p o d ch o ­ dzić w sposób tw ó rczy do w y p ełn ia n ia sw o ich zadań, k tó ry jest w o ln y od egoizm ów , k o n flik tó w , stresów , kto n ie p od d aje się n ad m iarow i in form acji, ży je w grupie, gd zie p a n u je dialog i n ie gon i za rad ościam i czy różnego ro- rodżaju p rzy jem n o ścia m i. S ło w em , w y c h o w a n ie tw ó rcze w y m a g a w p ro w a d za ­ n ia w d y scy p lin ę i a scezę, b ez kaórej n ie m oże ono w ogóle istn ieć i roz­ w ija ć się.

A u tor opiera sw o je rozw ażan ia i w n io sk i n a w y n ik a ch badań p rzep ro­ w ad zon ych p rzez in n ych . P o słu g u je się języ k iem p la sty czn y m . P rzytacza w ie le przyk ład ów . D zięk i te m u jego k sią żk a s ta n o w i w k ła d n ie ty lk o do teo rii, lecz ta k że do p rak tyk i. W p raw d zie n ie w y ja śn ia w szy stk ich tru d n ości zw iązan ych z w y ch o w a n iem tw órczym , b o do teg o p otrzeba w ie le badań i rozw ażań,

242

u m o żliw ia jed n ak próby w p row ad zan ia w ż y c ie p rzy n a jm n iej n iek tó ry ch w y ­ su n ięty ch p o stu la tó w i w sk azań . N ie ty lk o w ię c tłu m a czy i poucza, a le m oże p rzy czy n ić się do d a lszy ch badań i ro zw a ża ń tw ó rczeg o w y ch o w a n ia . .

k s. J a n T o m c za k S J, W a r sza w a

S te fa n BLA SK O V IC , U n te r w e g s z u r F re ih e it. A r b e its h ilfe n , W ien 1974, V erlag H erder, s. 136.

K siążk a je s t p o d ręczn ik iem d la n a u czy ciela , p rzezn aczon ym do n a u k i re - lig ii w jed en a sty m ro k u n au czan ia. O dnosi s ię w ię c do pod ręczn ik a O; tym sam ym ty tu le n a p isa n eg o d la u czn ia. P rzed sta w ia m ty lk o k sią żk ę dla k a te ­ ch ety. U w a ża m za w sk a za n e zacząć od u k a za n ia jej zagad n ień i układu. T o p o zw o li szybko zo rien to w a ć się w treści, która m a k sz ta łto w a ć przek on an ia i su m ien ia jed en a sto k la sistó w .

W drodze do w o ln o ści (U n te r w e g s z u r F r e ih e it) n ie ch ce p od aw ać g o to ­ w y ch ju ż rozw iązań i w sk a za ń m oraln ych . A u to r b o w iem u w aża zg o d n ie z w y ty c z n y m i p rogram u, że zasad n iczym c e le m pod ręczn ik a i n au czan ia m o ­ ra ln o ści n ie m o że być d o sta rczen ie z e sta w u n o rm m o ra ln y ch , czy li coś w r o ­ dzaju „ k om p letn ej e ty k i”, le c z ty lk o w sk a za n ie drogi do k sz ta łto w a n ia o so ­ b ow ości ucznia. O sobow ość ta k szta łto w a n a w w o ln o śc i i od p ow ied zialn ości ro zw ija i b ogaci jego życie, c o w d a lszej k o n se k w e n c ji w p ły w a na tw o rzen ie się ch rześcija ń sk ieg o obrazu sp o łeczeń stw a . D o te g o c elu m a słu żyć n a stę ­ p u jąca treść i u k ład p odręcznika:

a) n a tu ra ln e p o d sta w y i za ło że n ia św ia d o m eg o i w o ln eg o d zia ła n ia czło w ie k a (sied em je d n o stek lek cy jn y ch ),

b) n a d p rzyrod zon a p o d sta w a m oraln ego d zia ła n ia c zło w ie k a i jeg o p ełn i w C h ry stu sie (trzy jed n o stk i lek cy jn e).

c) u r z eczy w istn ien ie p ełn eg o c z ło w ie k a w k o n fr o n ta c ji z sam ym sobą (siedem jed n o stek lek cy jn y ch ),

d) u rzeczy w istn ia n ie p ełn eg o c z ło w ie k a w sp o łeczeń stw ie (trzyn aście o sta tn ich jed n o stek lek cy jn y ch ).

A u tor sądzi, że jeg o k sią żk a jest p ierw szą próbą d aw an ia w podręczniku do n au k i r e lig ii p ie r w sz e ń stw a m o ra ln o ści z p rzek on an ia i r e fle k sji przed m oraln ością k o d ek su i sy ste m u . A w ię c n a cisk zo sta ł p ołożn oy na u rab ian ie su m ien ia, k tóre w sposób św ia d o m y i w o ln y p ow in n o w y b iera ć dobro, a o d ­ rzucać zło.

O m aw ian a k siążk a d la n a u czy ciela p rzed sta w ia tem a ty , p o d a je sposoby przep row ad zan ia jed n o stek le k c y jn y c h , fo rm u łu je różne p y ta n ia i w sk a zu je od p ow ied n ie p o m o ce p o trzeb n e n a lek cja ch . S ta ra się p rzed e w szy stk im o słu szn e i w ła śc iw e u sta w ie n ie k ażd ego p ro b lem u w ży ciu człow ieka. .Tem u m ają słu ży ć szczeg ó ln ie te k sty p o d a w a n e z lite r a tu r y . N ie są u w a ża n e za z w y k łe w p ro w a d zen ie c z y n a w ią za n ie. W yk azu ją p rz e w a ż n ie p unkt w id zen ia, ja k i m a d zisiejszy c z ło w ie k o d n o śn ie d o p ro b lem u za w a rteg o w d anym t e ­ m acie. T e k sty ra czej n ie p sych ologizu ją, le c z b ezp ośred n io prow ad zą d o h is ­ to ry czn o -sp o łeczn eg o r o zw ija n ia p rob lem u . R ó w n o cześn ie sta n o w ią p rzejście do in fo rm a cji, to zn aczy do o b iek ty w n eg o tra k to w a n ia tem a tu . Z apobiega się p rzez to su b ie k ty w n e m u rozgadaniu. In fo rm a cja m a słu ży ć ta k ż e n au k ow em u , filo zo ficzn em u , ety czn em u i teo lo g iczn em u tr a k to w a n iu tem a tu . Ta in d u k cyjn a m etod a p o k a zu je m łod zieży, że an i te m a ty , a n i rozw iązan ia n ie m ogą rościć p reten sji, że są jed y n e i n ie m a in n y ch m o żliw o ści poza n im i. Z d ru giej stron y m ają w y c h o w a ć św iad om ość, że d zisiejszy c zło w ie k ty lk o w jed n ości z ca łą r z eczy w isto ścią m o ż e u sta w ia ć sw o je p ro b lem y i ro zw ią zy w a ć je.

U m o żliw ien ie b ogatego k o rzy sta n ia z te k s tó w lite r a tu r y ok reśla już. sp o ­ sób p rzep row ad zan ia le k c ji i w o g ó le p racy u c z n ió w w k la s ie i w dom u. Jak o p om oce, k tó r e słu żą p o g łęb ia n iu i u trw a la n iu p rzerob ion ego m ateriału podaje podręcznik p y ta n ia u m ieszczo n e p od k o n iec jed n ostk i, te k s ty z litera tu r y fa