Korzystanie przez studentów z usług gastronomicznych w kontekście stylów życia w świetle wybranych wyników badań ankietowych

(1)

NAUKI

O ZARZĄDZANIU

MANAGEMENT SCIENCES

2(15)•2013

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Wrocław 2013

(2)

Redaktor Wydawnictwa: Joanna Świrska-Korłub Redaktor techniczny: Barbara Łopusiewicz Korektor: K. Halina Kocur

Łamanie: Małgorzata Czupryńska Projekt okładki: Beata Dębska

Publikacja jest dostępna w Internecie na stronach: www.ibuk.pl, www.ebscohost.com,

The Central European Journal of Social Sciences and Humanities http://cejsh.icm.edu.pl, The Central and Eastern European Online Library www.ceeol.com,

a także w adnotowanej bibliografii zagadnień ekonomicznych BazEkon http://kangur.uek.krakow.pl/ bazy_ae/bazekon/nowy/index.php

Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronie internetowej Wydawnictwa

www.wydawnictwo.ue.wroc.pl

Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawnictwa

ISSN 2080-6000

Wersja pierwotna: publikacja drukowana Druk: Drukarnia TOTEM

(3)

Spis treści

Wstęp ... 7

Zbigniew Antczak, Proces uczenia w organizacji (rozważania

eksploracyjno--semantyczne) ... 9

Renata Brajer-Marczak, Procesy jako składnik potencjału organizacyjnego

w doskonaleniu systemu zarządzania jakością ... 22

Dorota Buchnowska, Wykorzystanie mediów społecznościowych przez

uczelnie wyższe i studentów w świetle badań własnych ... 36

Magdalena Daszkiewicz, Wizerunek wewnętrzny w tworzeniu silnej marki

kraju ... 51

Marcin Haberla, Aleksandra Kuźmińska-Haberla, Wiedza jako kluczowy

czynnik rozwoju innowacyjności przedsiębiorstw ... 62

Gabriela Majchrowska, Kamil Tomkiewicz, Wycena kapitału ludzkiego – na przykładzie Grupy Kapitałowej Comarch S.A. ... 73

Krystyna Mazurek-Łopacińska, Magdalena Sobocińska, Korzystanie

przez studentów z usług gastronomicznych w kontekście stylów życia w świetle wybranych wyników badań ankietowych ... 86

Alicja Anna Poślednik, Warunki wdrożenia CRM w przedsiębiorstwach ... 99 Sylwia Przytuła, Etnocentryzm indywidualny i organizacyjny w filiach

za-granicznych korporacji w Polsce − wyniki badań ... 115

Marta Wincewicz-Bosy, Organizacja przepływów produktów roślinnych

go-spodarstw końskich ... 134

Ryszard Żabiński, Źródła przewagi konkurencyjnej na rynku medialnym .... 151

Summaries

Zbigniew Antczak, Problems of organizational learning

(semantic-explorato-ry reflections) ... 21

Renata Brajer-Marczak, Processes as an element of organisational potential

in the improvement of the quality management system ... 35

Dorota Buchnowska, Use of social media by higher education institutions

and students in the light of empirical studies ... 50

Magdalena Daszkiewicz, Role of internal image in creating strong nation

brand ... 61

Marcin Haberla, Aleksandra Kuźmińska-Haberla, Knowledge as a key

(4)

6

Spis treści

Gabriela Majchrowska, Kamil Tomkiewicz, Valuation of human capital on the example of Capital Group of Comarch Joint Stock Company ... 85

Krystyna Mazurek-Łopacińska, Magdalena Sobocińska, Using

foodser-vices by students in the context of accomplished lifestyles in the light of chosen survey results ... 98

Alicja Anna Poślednik, The terms of CRM implementation in enterprises .... 114 Sylwia Przytuła, Individual and organizational ethnocentrism in subsidiaries

of foreign corporations in Poland – research results ... 133

Marta Wincewicz-Bosy, Organization of plant products flow for horse

farms ... 150

(5)

NAUKI O ZARZĄDZANIU MANAGEMENT SCIENCES 2(15)

·

2013

ISSN 2080-6000

Krystyna Mazurek-Łopacińska, Magdalena Sobocińska

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

KORZYSTANIE PRZEZ STUDENTÓW

Z USŁUG GASTRONOMICZNYCH

W KONTEKŚCIE STYLÓW ŻYCIA

W ŚWIETLE WYBRANYCH WYNIKÓW

BADAŃ ANKIETOWYCH

Streszczenie: Studenci stanowią ważną grupę docelową działań marketingowych

prowadzo-nych przez różnego typu podmioty rynku, w tym przedsiębiorstwa usługowe. Jest to grupa, której zachowania są zróżnicowane m.in. ze względu na preferowane wartości i przyjmo-wane style życia. Zmiany w postawach i zachowaniach studentów należy postrzegać także w kontekście przemian zachodzących w obszarze szkolnictwa wyższego. W artykule zapre-zentowano wybrane wyniki badania ankietowego zrealizowanego, w roku 2012 na próbie 382 studentów, na temat usług świadczonych przez punkty gastronomiczne zlokalizowane na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Szczególna uwaga poświęcona została motywacjom oraz kryteriom wyboru punktów świadczących usługi gastronomiczne, gdyż ich identyfikacja jest szczególnie interesująca z punktu widzenia rozpoznawania stylów życia.

Słowa kluczowe: student, szkolnictwo wyższe, style życia, usługi gastronomiczne.

1. Wstęp

Wśród przesłanek podjęcia badań należy wymienić rosnące znaczenie edukacji i wy-kształcenia z punktu widzenia zarówno rozwoju jednostki oraz osiągania przez nią zakładanych celów na rynku pracy, jak i rozwoju społeczno-gospodarczego i roz-wijania gospodarki opartej na wiedzy. Ponadto studenci stanowią ważną grupę do-celową działań marketingowych prowadzonych przez różnego typu podmioty ryn-ku. Grupa ta jest dość zróżnicowana ze względu na aspiracje, preferowane wartości i style życia, a także ze względu na stosunek do zdobywania wiedzy i wykształcenia, które może być traktowane jako wartość autoteliczna lub wartość instrumentalna, służąca osiąganiu innych celów. Postawy i zachowania studentów uwarunkowane są wielowymiarowo, ponieważ kształtowane są przez czynniki o charakterze psycho-logicznym, społeczno-kulturowym, a także przez sytuację ekonomiczną. Znaczny wpływ na postawy, zachowania studentów i ich style życia mają również przemiany zachodzące w obszarze szkolnictwa wyższego, proces globalizacji oraz rozwój tech-nologii informatycznej.

(6)

Korzystanie przez studentów z usług gastronomicznych w kontekście stylów życia...

87

Rozważania podjęte w artykule prowadzone są w kontekście wybranych wy-ników badań ankietowych, zrealizowanych w 2012 r. na próbie 382 studentów, na temat jednego z przejawów stylów życia, jakim są dokonywane wybory usług świadczonych przez punkty gastronomiczne zlokalizowane na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Wybór jednego z obszarów konsumpcji, w którym przejawiają się style życia, wiąże się ze zmianami, jakie dokonują się na rynku usług gastronomicznych i stwarzają nowe możliwości korzystania z oferty podmiotów działających na tym rynku.

Spożycie żywności jest szczególną dziedziną konsumpcji, gdyż oprócz podsta-wowego charakteru wyraża najnowsze tendencje w zachowaniach konsumpcyjnych, wynikające z rozwoju cywilizacyjnego, w tym także związane z serwicyzacją kon-sumpcji. Mimo istnienia narodowych kultur spożycia żywności można wyodrębnić wyraźnie określone style żywienia, które są odmienne w różnych krajach i które mogą być podstawą typologii konsumentów. Wyrażają one najważniejsze tendencje obserwowane na rynku żywnościowym. Należą do nich trzy modelowe style odży-wiania się, tj. orientacja na wygodę, orientacja na wyszukany smak, orientacja na zdrowotność.

Gastronomia jako ogniwo sfery usług pełni ważne funkcje gospodarcze i spo-łeczne. Dostarczając wartościowe produkty żywnościowe, może korzystnie oddzia-ływać na poziom życia ludności, przyczyniając się do unowocześnienia konsumpcji1_.

Prowadzenie badań empirycznych dotyczących punktów gastronomicznych zlokalizowanych na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu wynikało z dążenia do aplikacji wyników badań ankietowych w praktyce gospodarczej.

Jednakowa duża dostępność tych punktów gastronomicznych dla studentów sprawia, że możliwe jest osłabienie czynnika lokalizacyjnego i ujawnienie oddzia-ływania innych czynników kształtujących decyzje studentów na rynku usług gastro-nomicznych, w tym tych, które wyrażają ich motywacje.

2. Istota i funkcje stylu życia

Styl życia określany jest w kontekście kulturowo uwarunkowanych sposobów za-spokajania potrzeb, nawyków oraz norm2_{. Jest on regulowany także przez}

hierar-chię wartości i może stanowić kryterium dokonywania typologii oraz segmentacji odbiorców.

Należy podkreślić, że styl życia wyraża się:

• w obszarze światopoglądów, celów oraz dążeń życiowych, potrzeb i aspiracji jednostek,

1_{J. Sala, Marketing w gastronomii, PWE, Warszawa 2011, s. 7.}

2_{B. Fatyga, Pan Jourdain i styl życia, [w:] A. Jawłowska, W. Pawlik, B. Fatyga (red.), Style życia –}

wartości – obyczaje. Stare tematy, nowe spojrzenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

(7)

88

Krystyna Mazurek-Łopacińska, Magdalena Sobocińska

• na płaszczyźnie obserwowalnych zachowań i podejmowanych działań, • w sferze przedmiotów, którymi jednostka się otacza3_.

W rozpoznawaniu stylów życia jednostek oraz grup społecznych istotną rolę odgrywa analiza elementów składowych stylów życia, do których zalicza się budżet czasu, pracę, konsumpcję, zdrowie, potrzeby intelektualne i estetyczne, uczestnic-two w kulturze i edukacji, zachowania rekreacyjne, uczestnicuczestnic-two w życiu społeczno--politycznym oraz systemy wartości i samoidentyfikację4_{. Oznacza to, że styl życia}

jest kategorią złożoną, pełniącą wiele funkcji.

O różnicowaniu się w dobie globalizacji stylów życia świadczy wielość sposo-bów funkcjonowania jednostek w życiu codziennym oraz systemów wartości. Okre-ślając funkcje stylu życia, warto się odnieść do definicji, zgodnie z którą kategoria ta ujmowana jest jako zintegrowany zespół praktyk podejmowanych przez jednostkę nie tylko dlatego, że są użyteczne, ale również w celu nadania materialnego kształ-tu poszczególnym narracjom tożsamościowym. Jedną z cech kategorii stylu życia jest możliwość jego projektowania przez jednostkę, gdyż styl życia „przyjmuje się”, a nie „przejmuje” czy dziedziczy5_.

Wśród funkcji stylu życia należy wskazać na tworzenie poczucia więzi z innymi ludźmi i zapewnianie jednostkom samoidentyfikacji społecznej. Przekłada się to na poczucie bezpieczeństwa kulturowego, które jest szczególnie ważne w dobie zmien-ności otoczenia. Jeżeli bowiem określony repertuar zachowań jest znany i rozumiany przez członków danej grupy, to w konsekwencji prowadzi to do sytuacji, w której jed-nostka nie czuje się obco i ma poczucie, że odnalazła swoje miejsce w świecie6_.

Wią-że się to ze zwiększaniem trwałości relacji przez osoby realizujące ten sam styl życia. Jednocześnie styl życia pełni funkcję wyróżniającą, ponieważ służy wyodrębnieniu danej grupy z większej zbiorowości. Kolejną funkcję stylów życia jest ułatwianie jednostce wyrażania własnej osobowości, a także dochodzenie do stanu, w którym będzie posiadała poczucie sensu własnych zachowań w życiu codziennym7_{. W}

kon-sekwencji powinno to sprzyjać osiąganiu przez jednostkę zadowolenia i satysfakcji.

3. Kierunki rozwoju szkolnictwa wyższego jako źródło przemian

w stylach życia studentów

Zmiany dążeń życiowych i aspiracji studentów oraz podejmowanych przez nich działań, także w zakresie codziennych praktyk konsumpcyjnych, uwarunkowane są m.in. przemianami zachodzącymi w obszarze szkolnictwa wyższego.

3_{A. Jawłowska, Styl życia a wartości, [w:] A. Siciński (red.), Styl życia. Koncepcje i propozycje,} PWN, Warszawa 1976, s. 207.

4_{A. Siciński (red.), Styl życia. Przemiany we współczesnej Polsce, PWN, Warszawa 1978, s. 16.}

5_{A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności,}

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 112-113.

6_{Por. M. Bogunia-Borowska, M. Śleboda, Globalizacja i konsumpcja. Dwa dylematy}

współcze-sności, Universitas, Kraków 2003, s. 210-211.

(8)

89

W ostatnich kilkunastu latach w polskim szkolnictwie wyższym zaszły zmiany wyrażające się m.in. wzrostem liczby osób podejmujących naukę na studiach wyż-szych. Liczba studentów w okresie 1990-2005 zwiększyła się prawie pięciokrotnie – z poziomu 404 tys. w roku 1990 do 1939 tys. studiujących w roku 2005. Następ-nie liczba studiujących utrzymywała się na względNastęp-nie stałym poziomie, a od roku 2011 zaczęła spadać. W roku 2011 liczba studiujących wyniosła 1737 tys.8_.

Wzro-stowi liczby studentów towarzyszył rozwój szkolnictwa niepaństwowego. Wśród wielu konsekwencji tych zmian należy wskazać z jednej strony zwiększającą się dostępność kształcenia i zmniejszanie dysproporcji w rozwoju psychospołecznym jednostek pochodzących z rodzin o różnym statusie, a z drugiej − wynikające z ma-sowości kształcenia problemy związane z zapewnianiem wysokiej jakości edukacji. W kontekście trendów demograficznych i zmniejszającej się obecnie liczby studen-tów należy zwrócić uwagę na rosnącą rolę różnych form uczenia się przez całe życie.

Przemiany w stylach życia studentów należy postrzegać także w kontekście kie-runków rozwoju systemów kształcenia, które wynikają z tendencji przedstawionych w Białej Księdze Komisji Europejskiej. Wiążą się one z dążeniem do integracji na-uki, technologii i treści kształcenia oraz zwiększenia zakresu humanizacji, przeja-wiającej się we wszechstronnym rozwoju osobowości, przygotowaniu do uczestni- ctwa w kulturze i udziału w społeczeństwie opartym na wiedzy. Zmiany w syste-mach kształcenia wyrażają się także w internacjonalizacji i zwiększającej się mobil-ności studentów9_.

Konsekwencje coraz większej mobilności studentów oraz zwiększającego się zakresu internacjonalizacji szkół wyższych należy rozpatrywać m.in. przez pryzmat przemian wyrażających się dyfuzją wartości oraz synkretyzmem i relatywizmem kulturowym. Studenci mający styczność ze studentami z innych krajów, należą-cych do różnych kręgów kulturowych, niejednokrotnie odczuwają, że ich porządek świata jest jednym z wielu, a nie jedynym i trwałym wariantem organizacji życia społecznego10_{. Siła i charakter wpływu innej kultury na style życia i zachowania}

konsumpcyjne studentów zależą od stopnia postfiguratywności kultury, w której zo-stali wychowani, czyli od tego, w jakim stopniu tradycje przekazywane są do bez-względnego stosowania.

Z tego punktu widzenia interesująca jest zaproponowana przez M. Mead kon-cepcja dotycząca dystansu międzypokoleniowego i procesów transformacji kultury w kontekście zmieniających się form relacji między pokoleniem starszym a poko-leniem młodszym. Istotą tej koncepcji jest wyodrębnienie, ze względu na sposoby i kierunki transmisji wartości kulturowych i wzorów zachowań, trzech typów kultur: • kultury postfiguratywnej,

8_{www.stat.gov.pl (10.01.2013).}

9_{Biała Księga Nauczania i Uczenia się. Na drodze do uczącego się społeczeństwa, Komisja} Eu-ropejska, Warszawa 1997.

10_{E. Wnuk-Lipiński, Świat międzyepoki. Globalizacja – demokracja – państwo narodowe,}

(9)

90

• kultury kofiguratywnej, • kultury prefiguratywnej11_.

Kultury postfiguratywne charakteryzują się tradycyjnym sposobem i kierunkiem transmisji kultury, zgodnie z którym osoby z pokolenia starszego przekazują warto-ści kultury i normy zachowań jednostkom z pokolenia młodszego. Z kolei sytuacja, w której głównym źródłem wiedzy dotyczącej sposobów postępowania stają się rówieśnicy, znamienna jest dla kultur typu kofiguratywnego. Natomiast w kulturze prefiguratywnej osoby z pokolenia starszego uczą się nowych wzorów zachowań od przedstawicieli pokolenia młodszego.

transmisja wartości – typ kofiguratywny transmisja wartości – typ postfiguratywny Przedstawiciele pokolenia młodszego reprezentującego

te same lub odmienne wartości kultury i style życia transmisja wartości – typ prefiguratywny Przedstawiciele pokolenia młodszego reprezentującego

te same lub odmienne wartości kultury i style życia transmisja wartości – typ postfiguratywny transmisja wartości – typ prefiguratywny Przedstawiciele pokolenia starszego

Rys. 1. Kierunki transmisji wartości kultury i stylów życia

Źródło: opracowanie własne.

Mając na uwadze zdolności adaptacyjne studentów do nowych warunków i ich zwiększającą się poziomą i pionową mobilność oraz umiędzynarodowienie ście-żek kształcenia, należy podkreślić, że studenci mający kontakty z obcokrajowcami nabywają wiedzę i umiejętności od swoich rówieśników, którzy reprezentują nie-jednokrotnie odmienne style życia, a następnie przekazują je starszemu pokoleniu. W przypadku mobilności poziomej student realizuje część programów studiów I lub II stopnia w innej uczelni, zwłaszcza w uczelni zagranicznej. Natomiast w przypad-ku mobilności pionowej zmiana uczelni następuje po ukończeniu I stopnia studiów. Zmianie tej towarzyszyć może także zmiana kierunku studiów. W tym przypadku

11_{M. Mead, Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, Wydawnictwo}

(10)

91

student, który np. odbywał semestr w innej uczelni zagranicznej, po zakończeniu studiów I stopnia może podjąć naukę w uczelni zagranicznej na studiach II stopnia12_.

Należy równocześnie dodać, że wymienione trzy typy kultur nie występują w czystej postaci, a transmisja wartości kultury oraz norm zachowań ma niejedno-krotnie wielokierunkowy charakter. Kierunki transmisji wartości kultury i stylów życia między przedstawicielami młodszego i starszego pokolenia zostały ukazane na rys. 1.

Jednocześnie należy podkreślić, że związana z dynamiką zmian kulturowych dyfuzja, jako rozprzestrzenianie się m.in. wzorców kulturowych, stylów życia, w większym stopniu dotyczy jednak kultury materialnej, a w mniejszym stopniu zachodzi w obszarze kultury symbolicznej i duchowej13_.

4. Motywacje i kryteria wyboru usług świadczonych

przez punkty gastronomiczne zlokalizowane

na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Identyfikowanie stylów życia studentów może się wiązać z przyjmowaniem wielu perspektyw, w tym m.in. z poznawaniem ich codziennych praktyk i wyborów doko-nywanych w zakresie usług gastronomicznych.

W tym celu w roku 2012 przeprowadzono badania na próbie 382 studentów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Dotyczyły one zakresu korzystania i stosowanych przez studentów kryteriów wyboru usług świadczonych przez punkty gastronomiczne zlokalizowane na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocła-wiu. Badania empiryczne, mające charakter ilościowy, przeprowadzono z wykorzy-staniem zestandaryzowanego kwestionariusza ankietowego. Z punktu widzenia grup respondentów w badaniach rozpoznaniem objęci zostali studenci trzech wydziałów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Studenci Wydziału Nauk Ekonomicz-nych stanowili 41% badaEkonomicz-nych, studenci Wydziału Zarządzania, Informatyki i Finan-sów – 33%, a Wydziału Inżynieryjno-Ekonomicznego – 26% badanych. W badaniu udział wzięli studenci różnych form studiów. Ponad 57% badanych osób studiuje w trybie stacjonarnym, a ponad 42% badanych studentów − w systemie niestacjo-narnym lub podyplomowym. Mając na uwadze dwustopniowość kształcenia, należy dodać, że studenci studiów I stopnia stanowili 67% badanych, a studenci studiów II stopnia − 33% badanych. Udział kobiet w próbie wyniósł 63%, a mężczyzn − 37%.

Wśród przesłanek podjęcia badań należy z jednej strony wymienić potrzebę roz-poznawania dokonywanych przez studentów wyborów w zakresie usług

gastrono-12_{A. Kardasz, Mobilność studentów w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego, [w:] K.}

Ma-zurek-Łopacińska (red.), Proces boloński w kształtowaniu systemu zapewniania jakości kształcenia, UE, Wrocław 2009, s. 26.

13_{J. Nikitorowicz, Edukacja regionalna i międzykulturowa, Wydawnictwa Akademickie i}

(11)

92

micznych jako jednego z elementów stylu życia, a z drugiej − fakt, że infrastruktura uczelni, a w tym poziom zaplecza gastronomicznego, stanowi jeden z czynników wpływających na wizerunek szkoły wyższej. W tabeli 1 ukazano zestaw kryteriów oceny szkoły wyższej dokonywanej przez studentów. Mimo wielości kryteriów wpływających na ocenę szkoły wyższej można je pogrupować i wyodrębnić na-stępujące kategorie: ofertę dydaktyczną, prestiż i atmosferę uczelni, infrastrukturę szkoły wyższej i jej relacje z otoczeniem.

Tabela 1. Czynniki wpływające na wizerunek szkoły wyższej – wybrane kryteria oceny uczelni

Oferta dydaktyczna Prestiż uczelni Atmosfera uczelni Infrastruktura _uczelni Relacje uczelni _{z otoczeniem} • Jakość kształcenia • Różnorodność oferowanych kierunków studiów i specjalności • Dopasowanie treści kształcenia do potrzeb rynku pracy • Kwalifikacje pracowników naukowo- -dydaktycznych • Stopień dostosowania programów nauczania do aktualnego, światowego dorobku poszczególnych dziedzin • Wymagany wysoki poziom kwalifikacji kandydatów na studia • Wysoki stopień trudności ukończenia studiów na uczelni • Duża wartość dyplomu uczelni w kraju i za granicą • Wysoka pozycja uczelni wśród innych szkół wyższych • Wysoki poziom intelektualny studentów uczelni • Posiadanie wśród pracowników i absolwentów znanych postaci • Szacunek dla wiedzy i umiejętności • Zakres i stopień partnerstwa w podejściu pracowników do studentów • Relacje między studentami • Stopień rywalizacji między studentami • Wygląd i zabudowa kampusu • Funkcjonowanie organizacji studenckich, kół naukowych itp. • Stan pomieszczeń dydaktycznych • Posiadane przez uczelnię zaplecze techniczne wykorzystywane w procesie dydaktycznym (sprzęt, Internet) • Dostęp do literatury przedmiotu (m.in. biblioteki) • Poziom zaplecza socjalno- -bytowego (punkty gastronomiczne, domy studenckie) • Poziom zaplecza sportowo- -rekreacyjnego • Współpraca z ośrodkami naukowymi w kraju i za granicą • Umożliwianie studentom kontaktów i wyjazdów zagranicznych (wymiana studentów) • Zapewnienie studentom kontaktów z praktyką gospodarczą • Zaangażowanie uczelni w lokalne i ogólnokrajowe wydarzenia

Źródło: opracowano w ramach projektu: „Badanie wizerunku Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”; kierownik projektu: prof. zw. dr hab. Krystyna Mazurek-Łopacińska.

Z punktu widzenia rozpoznawania stylów życia studentów w aspekcie wyborów podejmowanych na rynku usług gastronomicznych istotne jest ukazanie motywacji towarzyszących konsumpcji tego typu usług. Ich hierarchię ukazano na rys. 2.

Na podstawie zrealizowanego badania można stwierdzić, że wśród motywów duże znaczenie ma nie tylko chęć zaspokojenia głodu czy pragnienia, ale również brak czasu na przygotowywanie posiłków w domu. Świadczy to o traktowaniu przez studentów serwicyzacji konsumpcji w kategoriach poszukiwania źródeł oszczędno-ści czasu. Chociaż badani studenci nie pełnią jeszcze wielu ról społecznych,

(12)

od-Korzystanie przez studentów z usług gastronomicznych w kontekście stylów życia...

93

czuwają jednak swego rodzaju presję czasu i przyspieszenie tempa życia. Warto również dodać, że potrzeby zaspokajane w procesie konsumpcji mają także postma-terialistyczny charakter. Świadczy o tym relatywnie duże znaczenie przypisywane przez studentów chęci spędzenia czasu w miły sposób ze znajomymi jako motywu zakupu usług gastronomicznych świadczonych przez punkty zlokalizowane na tere-nie kampusu. 0 1 2 3 4 5 6 7 ni ec hę ć do p rz yg ot ow yw an ia p os iłk ów ch ęć z ag os po da ro w an ia c za su w ol ne go m ię dz y za ję ci am i ch ęć sp ęd ze ni a w m iły sp os ób cz as u ze zn aj om ym i br ak c za su n a pr zy go to w yw an ie po sił kó w w d om u ch ęć z as po ko je ni a gł od u, pr ag ni en ia 2,19 4,30 4,38 5,77 6,03

Rys. 2. Motywacje korzystania z usług świadczonych przez punkty gastronomiczne zlokalizowane na

terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu (znaczenie poszczególnych czynników w skali 1-7)

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych (N = 382).

Procesy indywidualizacji stylów życia i zachowań nie prowadzą do zaniku wię-zi wspólnotowych i zatomizowania badanej społeczności studenckiej. Wyrazem wspólnotowości może być bowiem wspólne spędzanie czasu wolnego w punktach gastronomicznych. Poszerzającej się sferze niezależności, autonomii jednostki, któ-ra jest znamienna dla współczesnego społeczeństwa, towarzyszy dążenie do tworze-nia i pogłębiatworze-nia więzi między studentami. Należy jednak dodać, że spędzanie czasu

(13)

94

wolnego między zajęciami w punktach gastronomicznych odbywa się w małych, kilkuosobowych grupach.

Kolejną kategorią związaną ze stylami życia są postawy. Jedną z socjologicz-nych koncepcji pomiaru postaw zaproponował M. Fishbein. W wieloaspektowym modelu postawa jednostki jest wynikiem jej przekonań o tym, że dany obiekt po-siada określone cechy, oraz ocen ważności tych cech. Formalnie formuła Fishbeina wyrażona jest wzorem14_:

1 , N jk ik ij i P W A = =

∑

×

gdzie: P_jk – postawa konsumenta k wobec punktu gastronomicznego j, przy czym 0 ≤ P_jk≤ 1,

W_ik – waga (relatywne znaczenie) elementu i oferty punktu gastronomiczne- go, według subiektywnego odczucia konsumenta k, przy czym 0 ≤ W_ik ≤ 1,

A_ij – przekonanie konsumenta o istnieniu elementu i w ofercie punktu ga- stronomicznego j, przy czym 0 ≤ A_ij ≤ 1,

N – liczba elementów oferty branych pod uwagę przez konsumentów przy ocenie poszczególnych punktu gastronomicznego.

Z punktu widzenia rozpoznawania stylów życia studentów istotne jest, że zasto-sowanie tego modelu pozwala określić także ważność kryteriów wyboru punktów świadczących usługi gastronomiczne. Zgodnie z przedstawionym modelem przyj-muje się, że zachodzi największe prawdopodobieństwo ponownego wyboru tej ofer-ty, która cechuje się najbardziej pozytywną postawą konsumenta.

W zrealizowanym badaniu zachowań studentów za kryteria wyboru punktu ga-stronomicznego przyjęto poszczególne elementy oferty, tj.:

• odpowiednie godziny otwarcia, • atrakcyjne ceny,

• zakres menu, duży wybór oferowanych dań,

• jakość podawanych posiłków (świeżość, smak, zapach), • sposób podawania posiłków, napojów,

• miłą obsługę klienta,

• szybką realizację zamówienia, • wystrój lokalu,

• klimat/atmosferę panującą w lokalu, • czystość lokalu,

• dostępność dla osób niepełnosprawnych, • oferowane promocje,

14_{E. Duliniec, Badania marketingowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Naukowe}

(14)

95

• rekomendacje znajomych,

• możliwość korzystania z Internetu w punkcie gastronomicznym, • dobrą relację między ceną a jakością posiłków.

W celu pomiaru postaw przy zastosowaniu formuły Fishbeina poproszono re-spondentów o określenie tego, jakie znaczenie przypisują poszczególnym elemen-tom oferty punktów gastronomicznych. Dla grupy badanych studentów

najważniej-Tabela 2. Postawy studentów wobec usług świadczonych przez punkty gastronomiczne zlokalizowane

na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Kryteria wyboru punktu gastronomicznego Istotność poszczególnych elementów oferty punktów gastronomicznych w opinii studentów (Wik)

Przekonanie o istnieniu poszczególnych elementów w ofertach kreowanych przez

punkty gastronomiczne (Aij) punkt gastrono-miczny A punkt gastrono-miczny B punkt gastrono-miczny C punkt gastrono-miczny C Jakość podawanych posiłków

(świeżość, smak, zapach) 0,077 0,680 0,636 0,645 0,653

Czystość lokalu 0,076 0,710 0,670 0,696 0,694

Dobra relacja między ceną

a jakością posiłków 0,075 0,511 0,504 0,519 0,600

Atrakcyjne ceny 0,071 0,481 0,481 0,546 0,634

Szybka realizacja zamówienia 0,070 0,743 0,672 0,677 0,677

Zakres menu, duży wybór

oferowanych dań 0,067 0,682 0,591 0,556 0,581

Stosunek obsługi do klienta 0,064 0,663 0,632 0,686 0,629

Inne powody 0,064 0,388 0,321 0,286 0,449

Sposób podawania posiłków,

napojów 0,061 0,669 0,631 0,647 0,601 Klimat/atmosfera panujące w lokalu 0,060 0,637 0,610 0,677 0,668 Oferowane promocje 0,058 0,433 0,410 0,429 0,507 Możliwość korzystania z Internetu w punkcie gastronomicznym 0,056 0,550 0,459 0,426 0,483 Wystrój lokalu 0,055 0,639 0,630 0,682 0,629 Rekomendacje znajomych 0,055 0,515 0,471 0,459 0,550

Odpowiednie godziny otwarcia 0,054 0,683 0,661 0,644 0,706

Dostępność dla osób

niepełnosprawnych 0,035 0,370 0,444 0,374 0,403

Łączne oceny 1 0,593 0,557 0,567 0,600

(15)

96

sze okazały się: jakość podawanych posiłków, ich świeżość, smak, zapach, czystość lokalu oraz dobra relacja między ceną a jakością posiłków. Dowodzi to, że wśród wartości wpływających na przyjmowane przez studentów style życia relatywnie duże znaczenie mają takie wartości, jak: dbałość o zdrowie, dobre samopoczucie, czerpanie przyjemności z konsumpcji. Należy jednocześnie dodać, że wśród kry-teriów wyboru usług gastronomicznych ważne są także atrakcyjna cena oraz dobra relacja między ceną a jakością posiłków.

W konsekwencji przyjętego postępowania określono względne poziomy postaw badanych studentów wobec czterech punktów gastronomicznych zlokalizowanych na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Uzyskane wyniki zesta-wiono w tab. 2.

Postawy studentów wobec poszczególnych punktów gastronomicznych zloka-lizowanych na terenie uczelni kształtują się na relatywnie zbliżonym do siebie po-ziomie i nie osiągają najwyższych wartości. Świadczy o tym to, że postawy wobec wszystkich czterech punktów gastronomicznych przyjmują wartości z przedziału od 0,557 do 0,6. Należy również podkreślić, że oceny studentów pod względem stopnia spełniania przez punkty gastronomiczne poszczególnych kryteriów ich wyboru rów-nież nie osiągają najwyższych wartości. W opinii studentów oferty poszczególnych punktów gastronomicznych mało się różnią od siebie. Występuje jednak w tej kwe-stii pewne zróżnicowanie, które w szczególności dotyczy stopnia spełnienia przez punkty gastronomiczne zlokalizowane na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wro-cławiu takich kryteriów, jak:

• atrakcyjne ceny,

• zakres menu, duży wybór oferowanych dań,

• możliwość korzystania z Internetu w punkcie gastronomicznym, • dobra relacja między ceną a jakością posiłków.

W świetle zrealizowanych badań należy podkreślić, że oczekiwania studentów wobec oferty punktów gastronomicznych zlokalizowanych na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nie są w pełni spełnione, szczególnie pod względem wysokości cen i oferowanych promocji.

5. Podsumowanie

Ukazywanie uwarunkowań zachowań rynkowych studentów, w tym także dotyczą-cych korzystania z usług gastronomicznych, wymaga zwrócenia uwagi na funkcje szkół wyższych wyrażające się w rozwoju zaawansowanej wiedzy, pobudzaniu przedsiębiorczości i pasji zdobywania wiedzy przez całe życie, a także w kształto-waniu w procesie edukacji orientacji innowacyjnej, umożliwiającej wykorzystanie szans cywilizacyjnych związanych m.in. z unowocześnianiem konsumpcji. Wiąże się to z przekształceniem edukacyjnej misji nauczania w misję wyposażania w

(16)

meto-Korzystanie przez studentów z usług gastronomicznych w kontekście stylów życia...

97

dy indywidualnego uczenia się15_{oraz z dochodzeniem do sytuacji, w której edukacja}

będzie traktowana jako jeden z elementów koncepcji stylu życia16_.

Na dokonujące się na przestrzeni lat przemiany stylów życia studentów mia-ły wpmia-ływ z jednej strony procesy związane z transformacją systemową i integracją europejską, a z drugiej − tradycje i normy kulturowe, które wzbogacane były przez przyjmowanie zasad demokracji, społeczeństwa obywatelskiego oraz reguł gospo-darki rynkowej. Tym procesom towarzyszył rozwój oferty rynkowej stwarzający lepsze możliwości zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych, w tym także tych związa-nych z odżywianiem się.

Przeprowadzone badanie ujawniło, że wśród wartości kształtujących style życia studentów istotne znaczenie mają takie kategorie, jak dbałość o dobre samopoczu-cie i zdrowie oraz czerpanie przyjemności z konsumpcji. Świadczy to o tym, że w badanej grupie studentów ujawniło się występowanie wartości typowych dla osób dążących do wysokiej jakości życia.

Literatura

Biała Księga Nauczania i Uczenia się. Na drodze do uczącego się społeczeństwa, Komisja Europejska,

Warszawa 1997.

Bielecki P., Uznawanie, regulacja oraz zapewnienie jakości nieoficjalnego sektora studiów wyższych

w krajach UE, [w:] J. Dietl, Z. Sapijaszka (red.), Podniesienie jakości studiów warunkiem prze-trwania i rozwoju na rynkach usług edukacji wyższej, Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości,

Łódź 2001.

Bogunia-Borowska M., Śleboda M., Globalizacja i konsumpcja. Dwa dylematy współczesności, Uni-versitas, Kraków 2003.

Duliniec E., Badania marketingowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

Fatyga B., Pan Jourdain i styl życia, [w:] A. Jawłowska, W. Pawlik, B. Fatyga (red.), Style życia –

wartości – obyczaje. Stare tematy, nowe spojrzenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego,

Warszawa 2012.

Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Wydaw-nictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Jankowski D., Przyszczypkowski K., Skrzypczak J., Podstawy edukacji dorosłych: zarys problematyki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2003. Jawłowska A., Styl życia a wartości, [w:] A. Siciński (red.), Styl życia. Koncepcje i propozycje, PWN,

Warszawa 1976.

15_{P. Bielecki, Uznawanie, regulacja oraz zapewnienie jakości nieoficjalnego sektora studiów}

wyż-szych w krajach UE, [w:] J. Dietl, Z. Sapijaszka (red.), Podniesienie jakości studiów warunkiem prze-trwania i rozwoju na rynkach usług edukacji wyższej, Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości, Łódź

2001, s. 26-34.

16_{D. Jankowski, K. Przyszczypkowski, J. Skrzypczak, Podstawy edukacji dorosłych: zarys}

(17)

98

Krystyna Mazurek-Łopacińska, Magdalena Sobocińska Kardasz A., Mobilność studentów w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego, [w:] K. Mazurek-

-Łopacińska (red.), Proces boloński w kształtowaniu systemu zapewniania jakości kształcenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2009.

Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

Nikitorowicz J., Edukacja regionalna i międzykulturowa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.

Sala J., Marketing w gastronomii, PWE, Warszawa 2011.

Siciński A. (red.), Styl życia. Przemiany we współczesnej Polsce, PWN, Warszawa 1978.

Wnuk-Lipiński E., Świat międzyepoki. Globalizacja – demokracja – państwo narodowe, Wydawnictwo ZNAK, Instytut Studiów Politycznych PAN, Kraków 2004.

www.stat.gov.pl (10.01.2013).

USING FOODSERVICES BY STUDENTS IN THE CONTEXT OF ACCOMPLISHED LIFESTYLES IN THE LIGHT OF CHOSEN SURVEY RESULTS

Summary: Students are an important target group for marketing activities conducted by

var-ious market entities, including service businesses. This is a group the behaviours of which are varied because of e.g. preferred accepted values and lifestyles. Changes in attitudes and behaviours of students must be seen also in the context of changes taking place in the field of higher education. The article presents some results of a survey conducted in 2012 on a sample of 382 students on the services provided by the dining options that are located at the Univer-sity of Economics in Wroclaw. Special attention was devoted to the motivations and selection criteria foodservice points, because their identification is particularly interesting from the standpoint of recognition lifestyles.