8. Uniwersyteckie Spotkania Geologów Karpackich — Zázrivá 2005
Marek Koprianiuk*, Miros³aw Ludwiniak*, Micha³ Œmigielski*
W dniach 26–28.05.2005 r. w Zázrivej na S³owacji odby³y siê kolejne, ósme ju¿ Uniwersyteckie Spotkania Geologów Karpackich, bêd¹ce kontynuacj¹ wspó³pracy geologów z Wydzia³u Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Komenského w Bratys³awie i Wydzia³u Geologii Uni-wersytetu Warszawskiego. W spotkaniu ze strony s³owac-kiej udzia³ wziêli: Dušan Plašienka, František Markó, Milan Sýkora, Roman Aubrecht, Ján Schlögl, a ze strony polskiej Leonard Mastella, Andrzej Konon, Jacek Rubin-kiewicz, Marek Koprianiuk, Miros³aw Ludwiniak i Micha³ Œmigielski.
Wybór miejsca spotkania u podnó¿a Ma³ej Fatry nie by³ przypadkowy (ryc. 2). W bezpoœrednim s¹siedztwie Zázrivej, le¿¹cej na pograniczu Karpat wewnêtrznych i zewnêtrznych mo¿na obserwowaæ utwory kilku g³ównych jednostek tektonicznych: p³aszczowin choczañskiej i kri¿-niañskiej, pieniñskiego pasa ska³kowego, paleogenu cen-tralnokarpackiego i jednostki magurskiej (ryc. 1A, B). W³aœnie tutaj zdobywaj¹ swoje pierwsze doœwiadczenia podczas kursu kartowania geologicznego s³owaccy studenci, a w najbli¿szej przysz³oœci prawdopodobnie grupy stu-dentów Wydzia³u Geologii Uniwersytetu Warszawskiego.
W trakcie sesji terenowej jej uczestnicy mogli porównaæ wykszta³cenie wydzieleñ litostratygraficznych wy¿ej wymienionych jednostek tektonicznych w Karpa-tach wewnêtrznych i porównaæ je z wydzieleniami znany-mi z obszaru Polski, a tak¿e zapoznaæ siê z tektonik¹ tej czêœci Karpat Zachodnich. Spotkanie by³o okazj¹ do wymiany doœwiadczeñ zwi¹zanych z badaniami struktural-nymi w polskiej i s³owackiej czêœci Karpat.
Trasa wycieczki pierwszego dnia przebiega³a w rejonie du¿ej strefy dyslokacyjnej, znanej pod nazw¹ sigmoidy Zázrivej, rozsuwaj¹cej pieniñski pas ska³kowy i powo-duj¹cej jego skrêcenie. Rozbite bloki pasa ska³kowego widoczne s¹ w krajobrazie w postaci izolowanych kopców i ska³ek (ryc. 1A, p.1–2). Jedn¹ z nich, zbudowan¹ z wapie-ni neokomu, uczestwapie-nicy wycieczki mieli okazjê zobaczyæ w s¹siedztwie miejscowoœci Istebné. W kolejnym ods³oniêciu tych¿e utworów mo¿na by³o obserwowaæ drobne struktury œlizgowe oraz drobne dupleksy. Dalsza czêœæ trasy mia³a na celu zaznajomienie z profilem jednost-ki kri¿niañsjednost-kiej, ods³aniaj¹cym siê w dolinie potoku Isteb-nianka (ryc.1A, p. 3–6). W pierwszych kilku ods³oniêciach by³y widoczne szare, masywne i grubou³awicone dolomity ladynu oraz rozwiniête w nich uskoki, spêkania i drobne, towarzysz¹ce im struktury. Przechodz¹c obok ods³oniêæ dolomitów retyku uczestnicy wycieczki dotarli do wychodni wapieni i ³upków najni¿szej dolnej jury, zdefor-mowanych w postaci drobno- i œrednioskalowych, w¹sko-promiennych fa³dów. W drodze powrotnej w skarpie drogi przy wjeŸdzie do Zázrivej mo¿na by³o obejrzeæ niewielkie fa³dy o silnej po³udniowej wergencji rozwiniête we fliszo-wych utworach hrièovsko-podhradskiego paleogenu (ryc. 1A, p. 7).
Drugi dzieñ poœwiêcony by³ w ca³oœci geologii p³aszczowiny kri¿niañskiej. Trasa wycieczki mia³a swój
pocz¹tek przy wysokiej skarpie przy szosie Zázrivá–Pár-nica (ryc. 1A, p. 8). Ods³aniaj¹ce siê tam ciemnoszare wapienie neokomu (Tatricum) z wk³adkami czarnych rogowców s¹ pociête licznymi uskokami oraz zdeformo-wane w postaci wyraŸnie widocznych pasm kolankowych (kink bending). W pobli¿u tego ods³oniêcia przebiega strefa nasuniêcia p³aszczowiny kri¿niañskiej na jednostkê auto-chtoniczn¹ (ryc. 1A, p. 9). Jej przebieg mo¿na dok³adnie zobaczyæ z zachodniego zbocza doliny Zázrivki. W kolej-nych stanowiskach (ryc. 3) mo¿liwe by³o przeœledzenie profilu serii kriŸniañskiej, pocz¹wszy od szarych, masywnych dolomitów ladynu, na szarych, marglistych wapieniach typu „biancone” (tyton–berias) skoñczywszy (ryc. 1A, p.10–17) oraz szeroki wachlarz struktur tektonicznych (ryc. 4).
Trzeci dzieñ poœwiêcony by³ przejawom aktywnoœci hydrogeochemicznej zwi¹zanej z tektonik¹ nieci¹g³¹. W rejonie Bešenovej uczestnicy zapoznali siê ze sposobami wykorzystania wystêpuj¹cych tam wód termalnych. Obej-rzeli ods³oniêcia paleogeñskich martwic wapiennych (ryc.
170
Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 2, 2006
*Wydzia³ Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. ¯wirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa; m.koprianiuk@uw.edu.pl; Miroslaw.Ludwiniak@uw.edu.pl; m.smigielski@uw.edu.pl
Karpaty wewnêtrzne Karpaty zewnêtrzne pieniñski pas ska³kowy
Poprad ilina 2km 1 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 2 3 4 5 6 7
A
ZÁZRIVÁ ZakopaneB
A 25km Liptovský MikulášRyc. 1. A — Fragment mapy geologicznej Ma³ej Fatry (Haško &
Polák, 1978) z zaznaczonymi trasami wycieczek i lokalizacj¹ ods³oniêæ (punkty 1–17). B — Szkic tektoniczny fragmentu Kar-pat S³owackich (Biely i in., 1996)
5) oraz wspó³czeœnie tworz¹cych siê trawertynów. Po po³udniu odby³a siê sesja referatowa.
Kolejne spotkania maj¹ siê odbyæ w przysz³ym roku w polskich Karpatach.
Konferencja by³a finansowana ze œrodków przyznanych przez J. M. Rektora Uniwersytetu Warszawskiego i Dziekana Wydzia³u Geologii.
Literatura
BIELY A., BEZÁK V., ELEÈKO M., KALIÈIAK M., KONEÈNY V., LEXA J., MELLO J., NEMÈOK J., POTFAJ M., RAKÚS M., VASS D., VOZÁR J. & VOZÁROVA A. 1996 — Geologická mapa Slovenskej Republiky — 1: 500 000. Ministerstvo ivotného Prostredia Sloven-skej Republiky — Geologická Sluba SlovenSloven-skej Republiky. HAŠKO J. & POLÁK M. 1978 — Geologická mapa Kysuckých vrchov a krivánskej Malej Fatry — 1 : 50 000. Geologický Ústav Dionýza Štúra, Bratislava.
171
Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 2, 2006
Ryc. 2. Widok z prze³êczy Medziholie na Vel’ký Rozsutec — jeden z najpiêkniejszych szczytów Ma³ej Fatry. Fot. J.Rubinkiewicz
Ryc. 3. Milan Sýkora (drugi od lewej) omawia wykszta³cenie
lito-logiczne utworów retyku (ryc.1, p.13). Fot. A.Konon Ryc. 4. Sfa³dowane wapienie radiolariowe œrodkowej jury (ryc.1A, p.16). Fot. A.Konon
¬
Ryc. 5. Paleogeñska martwica wapienna tworz¹ca ostaniec w okolicach
