Południowo-zachodni brzeg platformy wschodnioeuropejskiej w Polsce w świetle wyników badań magnetycznych

I

I

Tabela II ILOSC ZDYSKREDYTOWANYCH

DA WNYCH NAZW MINERAL6W,

NOWYCH DEFINICJI I UZGODNIEN NAZEWNICTW A MALYCH GRUP

No we nose

Zdyskredyto- definicje uzgodnien

Rok wane mineral6w nazewnictwa

dawne nazwy dawniej malych wyr6znionych grup 1959-1968 140 ~ 18 -1969 5 - -1970 15 1

-1971 5 5

-1972 1 3 -I• 1973 5 3 -1974 3 4 -1975 0+29 6 -1976 3 4 4 1977 10+ 193 3

-1978 6 1

-1979 1 - 1 1959-1979 194 + 222 = 416 48 5

W 1975 r. zdyskredytowano 29 z~dnych nazw mineral6w grupy pirochloru, a w 1977 - 193 nazwy amfiboli.

A oto sumaryczne zestawienie zmian dokonanych na liscie mineral6w w okresie 1962-19.77:

ilosc zaproponowanych nowych mineral6w i nowych ich nazw.

ilosc wniosk6w zatwierdzonych przez komisj~ IMA ilosc mineral6w nowo ro~poznanych, dla kt6rych

nie zaproponowano jeszcze nowych nazw . ilosc dawnych mineral6w redefiniowanych. ilosc dawnych nazw mineral6w zdyskredytowanych og6lem rozpoznano nowych mineral6w tub

udoklad-niono dawniejsze definicje

w latach 1962- 1977 powi~kszono list~ mineral6w o ilosc zmian dokonywanych rocznie .

Contribution to IGCP Project 1013 740 218 47 409 1005 596 88 Tab e l a III ILOSC NOWYCH MINERALOW

ROZPOZNANYCH W LATACH 1962-1977, KT6RYM NIE NADANO NAZW

Rok nose 1962-1967 61 1968 7 1969 231 1970 16 _' 1971 15 1972 20 1973 10 ·. 1974 241 1975 13 1976 3 1977 26 · Og6lem 1962-1977 218 \

H. Strunz4 _{okreslil, ze ilosc mineral6w i ich odmian}

uwzgl~dniona w jego tabe1ach w dniu 1.1.1970 (mniej wi~cej polowa omawianego okresu) wynosila:

ilosc mineral6w uwzgl~dniona z dokladnymi

danymi 1745

ilosc minera16w wzmiankowana (niedokladnie

poznane) 55

ilosc mineral6w zle zdefiniowanych 300

razem 2100

Ponadto wykazal okolo 400 nazw odmian mineral6w. Z zestawienia tych danych wynika, ze w 1atach 60-i 70-tych l60-ista m60-ineral6w wydluzyla si~ o okolo 3 %/ro'k, mimo jednoczesnego dyskredytowania wielu nazw mine-ral6w mylnie zdefiniowanych. W rezultacie lista minemine-ral6w w tym okresie zmienila si~ o 1414 pozycji, tj. o 67% (okolo 4,2 %/rok). Zjawiska te s~ interesuj~ce dla naszego kraju, w kt6rym dotychczas nie mamy instytutu mineralogicznego PAN czy wyzszej uczelni ani nawet Komitetu Mineralogii PAN. Nasuwa si~ pytanie: jak mo~na racjonalnie rozwi~­ zywac problematyk~ surowc6w mineralnych bez rozwijania nauk_ mineralogicznych?

I

4 _{H. Strunz - Mineralogische Tabellen. 5 Aufl. Leipzig 1970.}

No. 86 - East-European Platform (SW Border)

·

tu

UNES

•

s

0

ADAM Di\BROWSKI, KONSTANTY KARACZUN, MARIA KARACZUN

Instytut Geologiczny

POLUDNIOWO-ZACHODNI BRZEG PLATFORMY WSCHODNIOEUROPEJSKIEJ

W POLSCE W SWIETLE WYNIKOW BADAN MAGNE1YCZNYCH

Juz A. Tornquist (12, 13) stwierdzil, na podstawie wynik6w nielicznych absolutnych pomiar6w magnetycz-nych, ze granica obszar6w zaburzonych i niezaburzonych

UKD 550.838 :551.242.5(4-11-194.2SW)(049.2/.3(438)

magnetycznie odpowiada poludniowo-zachodniej granicy tarczy baltycko-rosyjskiej i wyznaczyl jej przebieg wzdluz linii Bornholm- Koszalin- Bydgoszcz - NE obrzezenie

G6r Swi~tokrzyskich. Lini~ o zblizonym przebiegu (Prut-Berdo- Narol- Radom- Skania) postulowal znacznie wczesniej, na podstawie powierzchniowych badan geo-logicznych W. Teisseyre (11). Lini~ t~ nazwano lini~ Torn-quista b~dz, zgodnie z propozycj~ J. Znoski (14, 15),

Jini~ Teisseyre'a.

Przebieg tej linii wyznaczyl S. Pawlowski (8, 9), pocz~tko­

wo r6wniez korzystaj~c z wynik6w absolutnych pomiar6w magnetycznych, a nast~pnie bior~c taki:e pod uwag~ dane fragment6w regionalnego zdj~cia magnetycznego sklado-. wej Z. Uznal on wyznaczon~ lini~ za pol

udniowo-zachod-ni~ kraw~dz wschodnioeuropejskiej platformy krystalicz-nej.

Z kolei A. Dq,browski i K. Karaczun (1, 4), dysponujq,c kompletnymi wynikami wyzej wspomnial}ego zdj~cia regio-nalnego, przesledzili bardziej precyzyjnie przebieg tej kraw~­

dzi. Nieco inne wersje przebiegu, na podstawie tych samych material6w, podali S. Pawlowski w 19 58 r. i J. Skorupa (1 0). Szczeg6lowe om6wienie wykorzystania danych magne-tycznych do przesledzenia poludniowo-zachodniego brzegu platformy wschodnioeuropejskiej podal A. D~browski (2) w jednej ze swoich poprzednich publik'acji. K. Karaczun, po opracowani u wzoru na pole normalne skladowej pio-nowej Z ziemskiego pola magnetycznego (7) i powi~zaniu

punkt6w bazowych zdj~cia regionalnego tej skladowej

przyst~pil w 1962 r. do opracowania mapy jej anomalii w skali 1 :200 000 dla obszaru calej Polski (l~cznie z wodami przybrzeznymi Baltyku). Na podstawie tej mapy, zesp6l: K. Karaczun, M. Karaczun, M. Bilinska i A. Uhrynowski opracowal map~ magnetyczn~ Polski (anomalii sklado-wej Z), kt6ra ukazaly si~ w druku w 1978 r.

Na podstawie material6w podstawowych, uzyskanych w wyniku opracowania tych map, autorzy przeprowadzili

powt6rn~ pr6b~ bardziej precyzyjnego przesledzenia po-ludniowo-zachodniej · kraw~dzi krystalicznej prekambryj-skiej (gotyjprekambryj-skiej) platformy wschodnioeuropejprekambryj-skiej. We wszystkich poprzednich opracowaniach za odwzorowanie tej kraw~dzi, stanowi~cej wedlug J. Znoski (14, 15) stref~ wgl~bnych rozlam6w tektonicznych, na powierzchni Zie-mi przyjmowano lini~ maksymalnych wartosci poziomego gradientu skladowej Z pola magnetycznego, wyznaczaj~c

te wartosci w miejscach maksymalnego zag~szczenia iza-nomal skladowej Z na mapach magnetycznych. Spos6b taki jest niezbyt dokladny i zawiera w sobie wiele subiekty-wizmu.

W zwi~zku z tym w niniejszym opracowaniu zastoso-wano spos6b srednich bezwzgl~dnych zmian poziomych, zaproponowany przez A. D~browskiego (3) do wyznacze-nia przebiegu uskok6w w utworach osadowych na podstawie danych grawimetrycznych. Obliczeniami takimi obj~to

wyniki regionalnego zdj~cia magnetycznego w pasie o szerokosci 30- 100 km wzdluz brzegu platformy wschodnio-europejskiej.

Srednie bezwzgl~dne wartosci zmian poziomych skla-dowej Z pola magnetycznego okresla wz6r:

I

AZ"I

As sr

=

ntl I

n · As

z:-Z~I

gdzie:

z: -

wartose anomalii skladowej pionowej pol a magnetycznego w miejscu pomiaru; Z~ - wartose anomalii skladowej pionowej pola magnetycznego w punktach od-leglych o As od punktu pomiarowego; n - liczba tych punkt6w.

Poniewaz punkty pomiarowe regionalnego zdj~cia

magnetycznego byly wzajemnie odlegle o 1 - 5 km,

przy-416

j~to As r6wne 5 km. Wartosci Z~ wyznaczono w 8 punktach, rozmieszczonych w r6wnych odst~pach na okr~gu, kt6rego srodek znajdowal si~ w punkcie pomiarowym. W zwi~zku

z tym uzyty wz6r przyj~l przyblizon~ form~:

n=8

I

AZ"I

As sr

~ n~liZ~-Z~I

40

Wartosci

z:

i Z~ odczytywano w y (1 y

=

8 · IQ-4 _A/m),

I

AZ"

I

zas As w km. Co za tym idzie wartosci

As

s r uzyska-no w y/km.

Wartosciami tymi opisano punkty pomiarowe, a nast~p­

nie wyznaczono przebieg ich izarytm c& 1 y/km.

Opieraj~c si~

na wartoSciach

I

JJ~·~

.. i przebiegu iza-rytm tego parametru wykreslono linie, l~cz~ce jego war-tosci maksymalne. Linie takie odpowiadaj~ rzutowi na

powierzchni~ Ziemi kraw~dzi powierzchni nieci~glosci,

oddzielajC:l:cej utwory o r6znej podatnosci magnetycznej (jesli powierzchnia ta jest pionowa) i s~ przesuni~te ku srodkowi tej powierzchni nieci~glosci (jesli jest ona na-chylona pod k~tem =I= 90°).

.W rozpatrywanym wypadku powierzchni~ nieci~glosci,

o kt6rej mowa, moze bye tylko kontakt krystalicznych utwor6w gotyjskiej platformy wschodnioeuropejskiej o

r6zn~j (na og6l duzej) podatnosci magnetycznej i osado-wych skal platformy paleozoicznej o r6Znym wieku i stopniu konsolidacji oraz o podatnosci bliskiej zeru. Tak wi~c

I

AZ"

I

linie maksymalnych wartosci

As

s r powinny wyznaczae

rzut g6rnej kraw~dzi wgl~bnych rozlam6w, stanowi~cych

poludniowo-zachodni brzeg krystalicznej platformy wschod-nioeuropejskiej tam, gdzie powierzchnie tych rozlam6w

s~ pionowe wzgl~dnie lini~ przesuni~t~ na SW od tej

kra-w~dzi, oile kt6rys z tych rozlam6w jest nachylony ku SW. Poniewaz - jak to wynika z poprzednich prac A. D~brow­

skiego i K. Karaczuna (1, 4) oraz A. D~browskiego i J. Majorowicza (5) - r6znica gl~bokosci wyst~powania_

utwor6w czynnych magnetycznie po obu stronach brzegu platformy wschodnioeuropejskiej nie powinna przekra-czae 10 km, przesuni~cie.- o kt6rym byla mowa powyzej -nie moze bye wi~ksze nii kilka kilometr6w.

1

. A'Z"

1

Przebieg linii maksymalnych wartosci

As

s r przed-stawiono na rycinie, na kt6rej zaznaczono te~

,poludniowo--zachodni~ kraw~dz Fennosarmacji", wyznaczon~ ponad dwadzie8cia lat temu przez autor6w niniejszl e;~a ol praco-wania (1, 4). Lini~ maksymalnych wartosci

As

sr

prze-sledzono od poludniowego wybrzeza Baltyku, sk~d prze-chodzi ona przez Koszalin il ~r;~c~ina z NW na SE wynie-sienie Koszalina. Wartosci

As

s r dochodz~ tu do 8 'Y /km. Omawiana linia ulega przerwaniu i przesuni~ciu,

kon-tynuuj~c si~ wzdluz p6lnocno-wschodniego brzegu wspom-nianej struktury, aby przejse przez Chluch6w i nast~pnie,

wzdluz poludniowo-zachodniego brzegu wyniesienia

Choj-:~~:t

1

~~r:i:

₀

::.:::n:

₀

w::h:;k:~

Bydgoszczy.

Od Bydgoszczy, mi~dzy lnowroclawiem i Toruniem, zaznacza si~ linia maksymalnych wartosci badanego para-metru (do 7 yfkm) o niewielkiej dlugosci, przesuni~ta w

Poludniowo-zachodnia granica platformy wschodnioeuropejskiej.

- linia maksymalnych srednich wartosci bezwzgl~dnych zmian poziomych skladowej pionowej pola magnetycznego, 2 - polud-niowo-zachodnia kraw~dz Fennosarmacji (A. D(!browski, K.

Karaczun - 4).

stosunku do poprzedniej r6wnolegle ku SW. Nast~puje _

kolejna przerwa i nast~pny ci~g maksymalnych wartosci

I

~

Aza

I

sr zaczyna s1~

.

w T oruntu 1 tegnte przez o o tee . . b' . k 1' Ciechocinka, Dobrzynia, Gostynina, na zach6d od Lowicza, na wsch6d od Tomaszowa Mazowieckiego, przez okolice Przysuchy, Szydlowca, mi~dzy Starachowicami i Ui:~, na p6lnoc od Ostrowca i Zawichostu, przez Stalow~ Wol~

i mi~dzy Bilgorajem a Lubaczowem, gdzie wygasa.

Tak wi~c ci~g ten jest pocz~tkowo r6wnolegly, od

strony p6lnocnowschodniej do brzegu paraantyklinorium kujawskiego, nast~pnie przebiega osi~ paraantyklinorium gielniowskiego, r6wnolegle do p61nocno-wschodniego me-zozoicznego ob~zezenia G6r Swi~tokrzyskich i wreszcie r6wnolegle do antyklinorium dolnego Sanu, wzdluz p6l-nocno-wschodniej granicy wyst~powania utwor6w

staro-~WARSZAWA

\

...

,.,

_.

_,

\ i 1 \ \ \

\

\ \ \

-c-

_~

,"'"'"''"\~

_--

_i

1 j

,,.

.

...

·"·

./ ; i

South-western -margin of the East-European Platform.

1 - line of maximum mean absolute values of horizontal changes of vertical component of the magnetic field, 2 - south-western margin of the Fennosarmatia (after A. D(!browski and K.

Kara-czun - 4).

I

Azal

tosci --:;;:;-sr wahaj~ si~ w tej strefie od 4 do 12 y/km.

Mi~dzy ·Bilgorajem i Lubaczowem sytuacja ulega

kom-plikacji. Na poludniowy wsch6d - mi~dzy Lubaczowem i Tomaszowem Lubelskim - w dalszym ci~gu wzdluz p6lnocno-wschodniej granicy antyklinorium dolnego Sanu, przebiega - wygasaj~c przeldA~:~nic~ panstwa - strefa, gdzie maksymalne wartosci - -sr dochodz~ do 6 y/km.

As

W tym samym regionie zaczyna si~ takZe inna strefa o kierunku poludnikowym, kt6ra si~ konczy mi~dzy Jarosla-wiem i Lubaczowem. Na wsch6d od Jaroslawia i Przemysla widac jej przedluzenie, prl z;~n~i~te na zach6d. W obu tych wypadkach wartosci - -s r wynosz~ takZe niewiele

Przesledzono tak.Ze dwie strefy maksymalnych war-tosci, stanowi~ce odgal{:zienie gl6\vnej linii Torun- Bilgo-raj -Lubacz6w. Jedno z nich zaczyna si{: mi{:dzy Kutnem i Lowiczem, przechodzi przez Plock i konczy si{: mi{:dzy Dobrzyniem i Sierpcem. Maksymalne wartosci badanego parametru dochodz~ tu do 12 y/km. Drugie takie odga-l{:zienie biegnie na poludnie od Lowicza, przechodzi przez Skierniewice, na p6lnoc od Rawy Mazowieckiej i Nowego Miasta i na wsch6d odl ~~~o~brzeg6w, poza obszar obj{:ty obliczeniami. Wartosci

As

sr dochodz~ tu

do 9 'Y /km. W szystkie opisane strefy maj~ liczne wt6rne wygi{:cia i zalamania.

Z por6wnania przebiegu 'tych . stref z

,poludniowo--zachodni~ kraw{:d~i~ Fennosarmacji", wyznaczon~ uprzed-nio przezautor6w(1, 4)i przedstawion~narycinie, wynikaze strefy te i wspomniana kraw~dz tylko w .kilku miejscach

si~ pokrywaj~, przebiegaj~c poza tym obok. siebie w od-leglosci nie przekraczaj~cej kilkunastu kilometr6w. Tylko w dw6ch miejscach jest inaczej. W okolicy Koszalina kraw~dz, wyznaczona 25 lat temu, ma zupelnie in~~Z~~e-nek (NW-SE) niz strefa maksymalnych wartosci

As

sr

(NWW-SEE). Natomiast w regionie Niska-Lubaczowa-Przemysla zaznacza si~ duia niezgodnosc dawnych danych z uzyskanymi obecnie, polegaj~ca na tym, ze w latach 1957-1958 pol~czono w spos6b niewlasciwlyj;?nl ~ lini~ r6zne elementy stref maksy11;1alnych wartosci - -sr·

Na-- As

lezy zauwazyc, ze na mozliwosc innego - niz dotychczas zakladano - przebiegu kraw~dzi platformy wschodnio-europejskiej na obszarze Baltyku zwr6cili uwag~ A. D~brow­

ski i A. Uhrynowski w jednym ze swoich opracowan (6). Tak wi~c zastosowanie sposobu srednich bezwzgl~d­

nych wartosci zmian poziomych pozwolilo wyznaczyc bardziej precyzyjnie niz uprzednio przebieg tej kraw~dzi,

ujawniaj~c wiele - nie znanych poprzednio - jej szcze-g6l6w.

Nasuwa sit; pytanie, jaki jest stosunek wyznaczonych

stref maksymalnych wartoSci

I

~~~

..

do linii Teisseyre'a

(11) lub Tornquista (12, 13). Pierwsza z nich przebiega wzdluz Prutu, a nast~pnie przez Berdo, Narol i Radom do Skanii, druga natomiast od Bornholmu przez Koszalin i Bydgoszcz do p61nocno-wschodniego obrze~enia G6r Swi~tokrzyskich. Nalezy zaznaczyc, ze strefa Teisseyre'a--Tornquista, wyznaczona przez J. Znosk{:, ma zupelnie inny sens tektoniczny niz obie wspomniane linie.

1

;

2

~o~-r6wnania wynika, ze stref{: maksymalnych wartosci

As

s r

mozna uznac na odcinku Koszalin - poludniowo-wschod-nia granica panstw~ za rownowain~ linii Teisseyre'a--Tornquista, natonfiast na p61nocny zach6d od Koszalina wartosci te wskazuj~ nato, ze kraw~dz platformy wschodnio-europejskiej przebiega bardziej na poludniowy zach6d niz to postulowali obaj tw6rcy wspomnianej linii na prze-lomie XIX i XX wieku.

Przesledzenie tej strefy na obszarze Baltyku, co maj~

w najblizszym czasie przeprowadzic autorzy niniejszego artykulu, pozwoli bardziej szczeg6lowo rozwi~zac ten problem. Natomiast w regionie Nisko- Lubacz6w- Prze-mysl tylko p6lnocno-wschodnie odgal~zienie omawianej strefy pokrywa si{: w przyblizeniu z lini~ Teisseyre'a, jej odgal{:zienie poludnikowe zas wskazywaloby na istnienie dodatkowego systemu rozlam6w wgl{:bnych. Bye moze mi{:dzy tymi odgal{:zieniami wyst{:puje blok podloza

krysta-418

licznego, oderwany od gl6wnej masy platformy wschodnio-europejskiej i obnizony w stosunku do niej. Nie jest wy-kluczone, ze takie same bloki znajduj~ si{: mi{:dzy gl6wn~

I

Azal ..

d I . . .

lini~ maksymalnych wartosci

Js

s r a JeJ o ga {:Ztentamt (Kutno-Dobrzyn- Sierpc oraz Lowicz- Bialobrzegi). Przerwy i przesuni{:cia tej gl6wnej strefy om6wione po-pr;zednio sygnalizowalyby z kolei istnienie licznych roz-lam6w Wgl{:bnych, prostopadlych lub skosnych do jej przebiegu.

Tak Wi{:C zastosowanie sposobu sredn.ich bezwzgl{:d-nych wartosci zmian poziomych pozwolilo ujawnic wiele nowych element6w brzegu gotyjskiej krystalicznej plat-formy wschodnioeuropejskiej na obszarze Polski. Obli-czenie tych wartosci dla calego obszaru wyst{:powania tej platformy umozliwiloby wykrycie i przesledzenie wielu jeszcze rozlam6w wgl{:bnych, szw6w tektonicznych i granic

litologicznych.

LITERATURA

/1. D ~ b r o w s k i A. - Budowa gl{:bszego podloza Polski zachodniej w swietle wynik6w badan geo-fizycznych. Kwart. Geol. 1957 nr 1.

2. D ~ b r o w s k i A. - Badania magnetyczne w Polsce dla potrzeb regionalnego rozpoznania geologicznego. Rocz. Pol. Tow. Geol. 1971 z. 2.

3. D ~brows k i A. - Strefy uskokowe w p6lnocno--zachodniej Polsce

w swietle poziomych gradient6w

sily ci{:zkosci (streszczenie referatu). Kwart. Geol. 1978 nr 4.

4. D ~ b r o w ski A., K a r a c z u n K. - Mapa magne-tyczna Polski 1:2 000 000. Biul. Inst. Geo1. 1958 nr 137. 5. D~browski A., Majorowicz J.- Roz~lad

gl(:bokosciowy temperatury Curie i jego wplyw na pole magnetyczne w Polsce. Kwart. Geol. 1977 nr 4. 6. D ~brows k i A., U h r y now ski A. - Budo-wa podloza krystalicznego poludniowego Baltyku w swietle wynik6w zdj{:cia magnetycznego z lat 1971 -1972. Ibidem 1976 nr 3.

7. K a r a c z u n K. - Pole normalne skladowej pionowej Z magnetyzmu ziemskiego z obszaru Polski dla epoki 1957. 5. Ibidem 1965 nr 2.

8. P a w l o w s k i S. - Anomalie magnetyczne w Polsce. Biul. Panstw. Inst. Geol. 1947 nr 44.

9. Pawlowski

s

:

-

Ba.dania magnetyczne w latach l941 -1944. Biul. Inst. Geol. 1953.

10. S k o r u p a J. - Morfo1ogia podloza magnetycznie czynnego i podloza krystalicznego w p61nocno-wschod-niej Polsce. Biul. Inst. Geol. 1959 nr 100.

11. T e i s s e y r e W. - Calokszalt plyty paleozoicznej Podola galicyjskiego. Kosmos 1893 nr 18.

12. Tornquist A. - Die Feststellung des Siidrandes der baltischrussischer Schildes und die geotektonische Zugehorigkeit der ostpreussischen Scholle. Schr. Phys.-Okon. Ges. 1908 H. 49.

13. T o r n q ~ i s t A. - Geologie von Ostpreussen. Veri. Gebr. Borntrager 1910.

14. Z nos k o J. - Pozycja tektoniczna obszaru Polski na tie Europy. Biul. Inst. Geol. 1970 nr 251.

15. Z nos k o J. - Jednostki tektoniczne Polski na tie tektoniki Europy. Biul. Inst. Geol. 1975 nr 252. 16. Z n o s k o J. - Uber den geologischen Bau in der

Zone der Tornquist-Teisseyre'schen Linie zwischen der Ostsee und Swi{:tokrzyskie Gory. Z. Angew. Geol.

1~77 H. 9.

SUMMARY

In the years 1957-1958, the authors delineated the course of SW margin of the East-European Platform, previously drawn in a generalized way with reference to results of surface geological studies (W. Teisseyre) and innumerous magnetic measurements (A. Tornquist, S. Pawlowski), and known as the Tornquist or Teisseyre Line. In attempt made by the authors, the course of the Platform margin was delineated with reference to the places of maximum concentration of isanomals of vertical component of the Earth magnetic field in their magnetic map of Poland in. the scale 1 : 1 000 000, compiled on the basis of provisionally compiled results of regional magnetic surveys.

The results of regional magnetic surveys were sub-sequently reanalysed by K. Karaczun and his team after reduction to a common level and epoch and with the use of newly elaborated formula for normal field. This made ·

it possible to compile a new magnetic map of Poland in the scale 1 : 500 000.

With the use of basic materials from the above mentioned study, the authors calculated mean absolute values of horizontal changes of vertical component of the ma-gnetic field. The calculations were made using a method proposed by A. D~browski. Lines connecting maximum values of that parameter gave the projection of upper margins of deep crustal fractures corresponding to SW margin of the East-European Platform at the surface. Except for the areas of the Koszalin and Nisko- Luba-czow-Pr~emysl, the differences between the course of the Platform margin as delineated in the years 1957-1958 and at present (i.e. with reference to mean absolute values of horizontal changes) are not greater than about a dozen kilometers. Attention should be paid to numerous breaks, bends and shifts of deep fractures connected with the Platform margin as well as accompanying ones.

The delineated boundary may be treated as correspon-ding to the Tornquist-Teisseyre Line in the section from Koszalin in the north to SE state boundary. ln·the Baltic Sea, the course of the Platform margin seems to be turning SW of that originally assumed by W. Teisseyre and A. Tornquist and their followers.

PE31-0ME

3a neplo10A 1957-1958 aBTOpbl CTaTblil npeCTaBIIIIllil nono>KeHlo1e tOro-3anaAHoro KpaJI soCTOYHoesponeHCKOH nnanpopMbl, comacHo c MHeHIIIJIMIII B. TeHcepa, ocHo-saHHbiM 111 Ha nosepxHoCTHbiX reonor~~tYeCKiilx Ha6ntOAeH-IIIJIX l-111111 HeMHOrO"'lo1CI1eHHbiX MarHeTII!"'eCKIIIX 1113MepeHHa6ntOAeH-IIIJIX (A. TopHKBIIICT,

c.

nasnoBCKIII), Ha3biBaeMoro Illi!Hiile~

TopHKBIIICTa 11111111 Te!Acepa. AsTopbl onpeAen~~tnlil

nono->KeH~~te KpaJI soCTOYHoesponelilcKoiA nnaT<f>opMbl, BbiAenJIJI MeCTa MaKCII!ManbHoro cry1!4eHIIIJI 11130af1oMan~~t H sepT~~tKanb­

Holil COCTaBI1JitOU4eH MarHlo1THOro nOilJI Ha COCTasneHOH aBTOpaMl-1 - Ha OCHOBaHII!Iil npOBIII30pHO COCTasneHbiX pe3yi1bTaTOB perlo1oHailb'HOH MarHeTlo1"1eCKOH C'beMKIII - .

MarHeTII!"'eCKOH KapTe nonb~lil B MaCWTa6e 1:1 000 000.

Pe3ynbTaTbl noli! c'beMKl-1 6blnl-1 sTopl-1YHo pa3pa6o-TaH bl KonneKTIIIBOM COTPYAHIIIKOB K. KapaYyHa, nocne

. np~~t8eAeHIIIJI K OAHOMY ropl-130HTY 1o1 lnoxe, a TaK>Ke nocne

npii!MeHeHII!JI HOBopa3pa60TaHHOH <flopMyilbl Ha HOpMa-Tl-1BHOe none. lf1cnollb3YJI OCHOBHble MaTep~~tailbl lTOH pa6oTbl, 3aKOH"'eHOH COCTasneHlo1eM MarHeTI!t"'eCKOH KapTbl noilbWIII B MaCWTa6e 1:500 000, aBTOpbl Bbl"'lo1CI1l-1Illo1, np111 noMOU41o1 MeToAa npeAilo>KeHHoro A. AoM6poscK~~tM, cpeAH~~te a6contOTHbLe sen~~tYIIIHbl rop~~t30HTanbHbiX

lo13-MeHeH~~t Iii· sepTl-1KanbHOH cocTaBI1JitOU4elil MarHIIITHoro nonJI.

Il~~tHI!II!I coeAI!IHJltOL!.IIIIe MaKCIIIManbHble 3HaYeHI!IJl lToro na-paMeTpa oT6pa>KatOT npoeK~IIIIIt 'Ha nosepxHoCTb 3eMnlll sepXHl-1X rpaHe~ rny6111HHbiX pa3110MOB COCTaBI1JitOU41o1X tOro-3anaAHbiiA KpaiA BOCTO"'HoesponeiAcKolil nnaT<f>opMbl. 3a paHoHaMI!I Kowam1Ha H H~~tcKa-J1t06ayosa-nwe­

MbiCI1JI pa3Hiil~bl s nono>KeHio11o1 lToro KpaR, onpeAeneHHOM B 1957-1958 r. Ill BTOplo1"1HO C npiiiMeHeHII!eM MeTOAa cpeAHIItX a6contOTHbiX sen~~t"'IIIH rop~~t30HTanbHbiX lo13Me-HeHIII H - He npeBbiWatOT ABaAuaTIII KIIIIloMeTpos. obllllll 3aTo BbiJIBneHbl MHor~~te nepepb!Bbl, 3ar~~t6bllll nepeM.eU4eHIIIJI my6111HHbiX pa3110MOB onpeAei1JitOL!.Il-1X 3TOT KpaH, a TaK>Ke conyTCTBYtOU41o1X pa3nOMOB paHbwe Helo13BeCTHbiX. Me>KAY Kowanl-1HOM Ill tOro-BOCTO"'HOiil rpaH~~tUeH nonbWIII lTOT KpaH MO>KHO C"'lo1TaTb CXOAHbiM C IliiiHIIIeH TopHKBIItCTa--Te!Acepa, 3aTo Ha Teppl-1TOp111l-1 6anTHHCKoro MOpJI nono->KeHIIIe KpaJI BOCTOYHOeBponeli!CKOH nnaT<f>OpMbl Ka>KeTCJI 6b1Tb 6onee tOro-3anaAHbiM, YeM lTO npiiiH~~tManlll Telilcep, TopHKBIIICT 1o1 111x npeeMHIIIKIIt.

TERESA MARCINKIEWICZ Instytut Geologiczny

W SPRA WIE MEGASPOR Z LIPIA

SL~SKIEGO

KOLO LUBLINCA

W nawi~zaniu do komunikatu R. Fuglewicza i P. Sniei:-ka (3), uznaj~cych osady z Lipia Sl~skiego za dolnore-tyckie, autorka analizuje ponownie wiek tych osad6w oraz wartosc stratygraficzn(! dokumentuj(!cych je gatunk6w megaspor.

Wskazano, i:e dotychczasowe obserwacje dotycz(!ce

zasi~gu poznanych gatunk6w megaspor wykluczaj(!

moi:li-wosc zaliczenia osad6w z Lipia Sl(!skiego do retyku

dol-UKD 561 :581.33 :551.761.3(049.3)(438 -13 Lipie Sl<tskie k. Lubinca)

*

W komunikacie R. Fuglewicza. i P. Sniei:ka (3) przed-stawiono charakterystyk~ osad6w odslaniaj(!cych si~ w

odkrywce ciegielni w Lipiu Sl(!skim oraz wyst~puj(!ce w nich gatunki megaspor, kt6re oznaczono jako:

Rados pontes planus (Reinhardt et Fricke) Kazur, 1972;

Horstisporites imperfectus Reinhardt et Fricke, 1969;

Horstisporites bertelseni Fuglewicz, 1977;