Streszczenie
W niniejszej pracy poruszono problem wyboru systemu do zarzdzania doku-mentami elektronicznymi na przykładzie zadania realizowanego w projekcie Bal-ticMuseums 2.0 Plus. Omówiono zagadnienia zwizane z procesem podejmowania decyzji, a take klasyfikacj systemów zarzdzania treci. Przedstawiono skrócon specyfikacj wymaga i kryteriów wyboru oraz dwie metody wyboru systemów CMS/DMS: opart o porównywark CMSmatrix.org oraz diagram Hassego.
Słowa kluczowe: wspomaganie decyzji, systemy zarzdzania dokumentami, diagram Hassego 1. Wprowadzenie
Problem wyboru odpowiedniego narzdzia wspomagajcego organizacj w zarzdzaniu do-kumentami cyfrowymi jest niezwykle złoonym zagadnieniem. Oferta ponad dwóch tysicy goto-wych rozwiza komercyjnych lub open source'ogoto-wych systemów CMS (ang. Content Manage-ment System) nie jest moliwa do szybkiego zweryfikowania, a rónorodno funkcji, rozszerze i modułów nie ułatwia ich porównania. Literuatura powicona zagadnieniom wspomagania decy-zji [8, 9] wskazuje szereg metod o rónym stopiu złoonoci, mogcych mie zastosowanie w rozwizywaniu podobnych problemów. Wiele z nich opiera si na agregacji ocen ekspertów, o których czasem trudno z uwagi na ilo implementacji danego rozwizania lub ograniczone rodki finansowe zabudetowane na zadania wyboru systemu.
Systemy zarzdzania treci i dokumentami elektronicznymi przez lata ewaluowały, wzboga-cane o nowe cechy i funkcjonalnoci. W niektórych przypadkach trudno zaklasyfikowa dane rozwizanie i jednoznacznie wskaza przeznaczenie systemu. Wiele z nich aspiruje do rozwiza kompleksowych wspomagajcych (poprzez liczne moduły i rozszerzenia) niemal kady aspekt zarzdzania tzw. kontentem.
W niniejszym artykule uwag skupiono na elementach procesu wspomagania decyzji w za-kresie wyboru alternatywy decyzyjnej (systemu CMS/DMS). Ze wzgldów ekonomicznych wy-korzystano do tego celu proste metody lub ogólnodostpne narzdzia.
• 2. Proces podejmowania decyzji • Problem decyzyjny i alternatywy
Decyzja to "wiadomy wybór jednego sporód rozpatrywanych i uznanych za moliwe wariantów przyszłego działania" [3, s. 101]. Procesem podejmowania decyzji mona nazwa zatem cykl działa zmierzajcych do rozwizania problemu wyboru wariantu (alternatywy). Koncentracja aspekcie decyzyjnym, złoono problemów oraz warunki podejmowania decyzji determinuj zastosowanie jednej lub kilku sporód kilkuset metod, których wybór sam w sobie jest skompli-kowanym zagadnieniem wielokryterialnym. Podejmowanie decyzji implikuje wybór jednej ze
zbioru alternatyw. Słowo "alternatywa" i "wariant" s w tym przypadku bardzo czsto stosowane zamiennie. Ich znaczenie nie jest jednak dokładnie takie samo. Słownik jzyka polskiego definiuje "wariant" jako: "inne opracowanie tego samego tekstu lub inne rozwizanie jakiego problemu"1. "Alternatywa" z kolei koncentruje si na aspekcie wyboru, co w tym samym ródle opisane jest jako: "dwie wykluczajce si moliwoci; lub te: "konieczno wyboru midzy dwiema wyklu-czajcymi si moliwociami". Z logicznego punktu widzenia istniej dwa rodzaje alternatyw. Alternatywy zwykłe i alternatywy wykluczajce [1, 2]:
• Alternatywa zwykła (nierozłczna, niewykluczajca) – zachodzi wówczas, kiedy mamy do czynienia z co najmniej dwoma wariantami, których wybór jest prawdopodobny i ist-nieje moliwo wyboru jednego (lub wicej ni jednego wariantu) – stosowany spójnik "lub". Mona j przedstawi za pomoc wzoru: pʳq, która jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy co najmniej jeden z elementów jest prawdziwy: pʳq= (p ¬q) (¬p q)ʲ ʳ ʲ ʳ (pʲq).
• Alternatywa wykluczajca (ekskluzja, kontrawalencja, alternatywa rozłczna, rónica symetryczna, suma poprzeczna, suma modulo 2, XOR, exclusive or, EOR) – kiedy wybór jednego wariantu wyklucza wybór innego wariantu (ze zbioru wariantów naley wybra tylko jeden) – stosowany spójnik "albo"; Alternatyw wykluczajc mona przedstawi w postaci rónicy symetrycznej p࿙q, która jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy p࿙q=(pʲ¬q) (¬p q), czyli tylko jeden z elementów jest prawdziwy.ʳ ʲ
Podejmowanie decyzji najczciej sprowadza si do wyboru alternatywy wykluczajcej. Wybór wicej ni jednego wariantu bardzo czsto ze wzgldów ekonomicznych nie moe by optymalny. W tym artykule skoncentrowano si na ocenie alternatyw wykluczajcych, bdcych jednym z niezbdnych etapów podejmowania decyzji.
2. Etapy podejmowania decyzji
Proces podejmowania decyzji jest złoon procedur, któr mona podzieli na nastpujce, cy-klicznie wystpujce, etapy: zdefiniowanie celu, zbieranie informacji, rozpoznanie dostpnych opcji, ocena i podjcie decyzji, wprowadzenie decyzji w ycie, monitorowanie i predykcja skut-ków decyzji. Realizacja kadego z tych etapów wymaga zastosowania właciwych technik, metod i narzdzi, a take odpowiedniej wiedzy i dowiadczenia. Dobór wymienionych składników musi by adekwatny do rodzaju i skali problemu decyzyjnego, a take wielkoci zasobów moliwych do zaangaowania w procesie decyzyjnym bdcych w dyspozycji decydenta [7, 8, 9]. Decyzja bd-ca wynikiem procesu opiniujcego realizowanego przez zespół ekspertów jest efektem wielu opi-nii czstkowych. Wg Formana i Peniwatiego [6, s. 165–169] sposób agregacji eksperckich ocen rozpatrywanych kryteriów jest zaleny od sposobu nadawania przez nich ocen. Wyróniaj oni dwa zasadnicze modele organizacji prac zespołu ekspertów. Jednym z nich jest współpraca przy ocenie relacji midzy atrybutami rozpatrywanej grupy, a drugim autonomiczne dokonywanie ocen poszczególnych ekspertów [5, s. 387–396].
W dalszej czci pracy, powiconej zagadnieniom wyboru systemu CMS/DMS, przedstawiono załoenia i metody wykorzystane podczas realizacji czterech pierwszych etapów procesu podej-mowania decyzji. Kolejne etapy: wprowadzenie decyzji w ycie, monitorowanie i predykcja
ków decyzji, w momencie pisania artykułu nie zostały zakoczone. Wszystkie oceny eksperckie zostały dokonywane w sposób autonomiczny, tzn. eksperci ne współpracowali ze sob w trakcie oceniania. Z powodu ogranicze edytorskich nie przedstawiono mechanizmu doboru ekspertów, ani sposobu agregacji ocen i weryfikacji ich zgodnoci. Analiza w tym zakresie bdzie przedmio-tem osobnego opracowania.
3. Klasyfikacja systemów CMS
Systemy zarzdzania zawartoci (ang. Content Management Systems – CMS) s rozwizaniami, które maj wspiera uytkowników w zarzdzaniu wszelkiego rodzaju dokumentami elektronicz-nymi i/lub ich zawartoci. Dokument elektroniczny (zawarto – content) w tym wypadku naley rozumie jako wszelka forma danych przyjmujca posta zarówno dokumentu okrelonego typu: obraz, dokument tekstowy, plik audio czy wideo, strona internetowa, jak i wpis na blogu, komuni-kat, czy strona wiki. W zalenoci od przeznaczenia systemu CMS, rodzaju zarzdzanej zawarto-ci oraz wbudowanych narzdzi i funkcji systemu CMSy mona podzieli na nastpujce podkla-sy:
• WCMS – Web Content Management System (Systemy Zarzdzania Zawartoci Stron Internetowych),
• DMS – Document Management System (Systemy Zarzdzania Dokumentami),
• DAMS – Digital Asset Management System (Systemy Zarzdzania Cyfrowymi Zasoba-mi),
• KMS – Knowledge Management System (Systemy Zarzdzania Wiedz),
• ECMS – Enterprise Content Management System (Systemy Zarzdzania Kontentem Przedsibiorstwa)..
Podział na podklasy systemów CMS został dokonany ze wzgldu na rodzaj zarzdzanej zawartoci (contentu) i narzdzia oraz funkcje, w jakie te systemy zostały wyposaone.
WCMS jest systemem wykorzystywanym najczciej do tworzenia i zarzdzania serwisami stron internetowych. Ich przeznaczenie i wbudowane narzdzia s dedykowane tworzeniu dokumentów HTML (stron WWW) i wszelkich elementów osadzonych na tych stronach (galerie zdj, kalenda-rze, galerie filmów lub innych zasobów multimedialnych, fora dyskusyjne itp.). Głównym celem stosowania tego typu systemów jest umoliwienie uytkownikom nieposiadajcym umiejtnoci programistycznych na wspólne tworzenie i publikowanie stron internetowych oraz zarzdzanie zasobami serwisu.
DMS'ami nazywane s systemy komputerowe (lub zbiory programów komputerowych) uywane do składowania i "ledzenie losów" dowolnego typu dokumentu elektronicznego. DMS charakte-ryzuj si midzy innymi nastpujcymi funkcjami: składowanie plików, wysyłanie, ciganie (ang. storing, upload, download), kontrola dostpu (ang. access controll), ledzenie losów pilku (ang. tracking), wersjonowanie (ang. versioning), współpraca pomidzy uytkownikami serwisu (ang. collaborating), zarzdzanie przepływami pracy (ang. workflow management). DMS w prze-ciwiestwie do WCMS nie traktuje kontentu jako zasób publikowalny, którego zawarto (tre) powinna by dostpna dla uytkowników. Z tego punktu widzenia w DMS'ach kady plik trakto-wany jest jak zarzdzalny obiekt, a nie jak np. element strony internetowej.
DAMS jest systemem wyposaonym w mechanizmy i narzdzia dedykowane dla zasobów multi-medialnych. Głównym zadaniem tej grupy systemów jest składowanie, katalogowanie,
dystrybu-cja (kontrolowane udostpnianie), opisywanie i przeszukiwanie wszelkich cyfrowych multime-diów takich jak: obrazy, filmy, muzyka oraz dokumenty tekstowe. Funkcjami wyróniajcymi systemy DAMS s: sczytywanie metatagów (informacji) z uploadowanych zasobów multimedial-nych, silnik wyszukiwania zoptymalizowany pod ktem przeszukiwania cyfrowych multimediów, atrybuty zasobów adekwatne dla cyfrowych multimediów (np. prawa autorskie), narzdzia pod-gldu multimediów, narzdzia edycji multimediów, zadania i przepływy pracy ukierunkowane na zarzdzanie cyfrowymi multimediami. Dla uproszczenia mona załoy, e DAMS s systemami DMS wyposaonymi w narzdzia dedykowanymi dla multimediów.
KMS to systemy zoptymalizowane pod ktem dzielenia si wiedz w organizacji. W tego rodzaju systemach główny nacisk połoony jest na zawarto przetwarzanych dokumentów i informacji. Poniszy rysunek prezentuje ramy procesu, w oparciu o które budowane s systemy informatyczne majce wspiera zarzdzanie wiedz.
Rysunek 1. Proces zarzdzania wiedz – famework
ródło: Opracowanie własne na podstawie: http://en.wikipedia.org/wiki/File:KM_Framework.png. ECMS – to systemy przeznaczone do organizowania i składowania dokumentów danej organizacji (firmy) lub innych "treci" zwizanych z procesami danej organizacji. Systemy takie s wyposa-one w funkcje charakterystyczne dla biznesowego ujcia obiegu informacji/dokumentów, do których nalee mog: informacje o klientach i relacjach z klientami (Customer Relationship Ma-nagement), informacje o transakcjach, raporty, zestawienia generowane dynamicznie, dodatkowe moduły typu: zarzdzanie dokumentami projektów, zarzdzanie dokumentami kadrowymi itp.
Baza Wiedzy Przechwytywa-nie Wiedzy Dostp do Wiedzy Tworzenie Wiedzy Aplikacja Wiedzy Nabycie Wiedzy Dzielenie si Wiedz Transfer Wiedzy Sieci Wiedzy
4. Wybór systemu CMS/DMS Definicja celu i wymaga
Analiza i wybór systemu informatycznego klasy CMS/DMS do celów midzynarodowego projek-tu BalticMuseums 2.0 Plus podporzdkowane były głównemu celowi. Tym celem było umoli-wienie zdalnej współpracy nad cyfrowymi materiałami multimedialnymi grupie osób zaangao-wanych w realizacj tego projektu. W przedsiwziciu udział bierze szeciu partnerów: dwie insty-tucje naukowe – Uniwersytet Nauk Stosowanych w Stralsundzie i Uniwersytet Szczeciski oraz cztery muzea oceanograficzne – Niemieckie Muzeum Oceanograficzne w Stralsundzie, Akwarium Gdyskie, Litewskie Muzeum Morskie w Kłajpedzie i Muzeum Oceanu wiatowego w Kalinin-gradzie. Projekt Baltic Museums 2.0 realizowany jest w ramach South Baltic Cross-border Co-operation Programme 2007–2013 i współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regio-nalnego, w ramach Europejskiej Polityki Spójnoci. Głównym celem projektu BalticMuseums 2.0 jest promocja i efektywne wykorzystanie dziedzictwa zgromadzonego w muzeach oceanograficz-nych poprzez ponadgraniczne orodki informacji turystycznej, tak by zwikszy ich atrakcyjno i konkurencyjno, szczególnie dla turystów zagranicznych [11]. Cyfrowe materiały multimedial-ne gromadzomultimedial-ne i przetwarzamultimedial-ne w systemie CMS/DMS maj by wykorzystamultimedial-ne do tworzenia e-przewodników (ang. e-guide).
Wymagania dotyczce wybieranego systemu były determinowane przez:
• cel nadrzdny: budowa kolekcji materiałów przeznaczonych do e-przewodników,
• udział w projekcie kilkudziesiciu osób z 4 pastw nadbałtyckich i konieczno zdalnej współ-pracy przez Internet;
• specyfika prac nad cyfrowymi multimediami.
Specyfikacja opracowana podczas spotka zespołów projektowych zakładała podział wymaga na cztery kategorie:
• Podstawowa funkcjonalno systemu (ang. basic system features), • Edycja zawartoci (ang. content editing),
• Interfejs uytkownika (ang. user-interface related),
• Wymagania niefunkcjonalne (Non-functional requirements).
Opracowano równie szereg wymaga szczegółowych dot. systemu CMS/DMS, które zostały ujte w czterech kategoriach: podstawowe funkcjonalnoci systemu (ang. basic system features), edycja zawartoci (ang. content editing), dotyczce interfejsu uytkownika (ang. user-interface related) oraz wymagania niefunkcjonalne (ang. Non-functional requirements). Łcznie wyspecyfi-kowano 24 kryteria.
Podczas weryfikacji systemów CMS stwierdzono, i zdefiniowane kryteria s zbyt ogólne i nie daj moliwoci porównania systemów (kryteria były nieporównywalne), dlatego zdecydo-wano o rozszerzeniu kryteriów na podkryteria i kryteria uzupełniajce. Z 24 pierwotnych kryte-riów i 4 kategorii (wymienionych w powyszej tabeli, po rozszerzeniu powstało 6 kategorii (dwie dodatkowe: Hosting technologies & requirements oraz pominity we wczeniejszych wymaga-niach Workflow) i łcznie 56 kryteriów i subkryteriów. Pozwoliło to na bardziej rzeteln ocen analizowanych systemów.
Wybór systemu CMS przy uyciu cmsmatrix.org
Obecnie ilo systemów klasy CMS szacuje si na ponad dwa tysice. Wybór odpowiedniego rozwizania sporód tak duej iloci propozycji nie jest spraw łatw. Od kilku lat pojawiaj si narzdzia, które maj wspomóc decydenta w podjciu tej decyzji. Jedn z najbardziej popularnych porównywarek (ang. compare tool) systemów CMS jest www.CMSmatrix.org [4].
CMSmatrix pozwala na wyszukanie i porównanie ponad 1200 systemów do zarzdzania zawarto-ci (contentem) według kryteriów z nastpujcych dziesiciu kategorii:
1. Wymagania systemowe (ang. System Requirements), 2. Bezpieczestwo (Security),
3. Wsparcie (ang. Support),
4. Prostota uytkowania (ang. Easy of use), 5. Wydajno (ang. Performance),
6. Zarzdzanie (ang. Management), 7. Interoperacyjno (ang. Interoperability), 8. Elastyczno (ang. Flexibility),
9. Aplikacje wbudowane (ang. Built-in Applications), 10. Handel (ang. Commerce).
Łcznie w 10 kategoriach znajduje si 145 kryteriów. Dla wikszoci z kategorii mona wybra jedn z piciu opcji:
• No (Nie – dana funkcja/cecha nie jest dostpna), • Limited (Wystpuje w ograniczonej formie), • Costs extra (Funkcja dostpna za dodatkow opłat), • Free Add On (Funkcja dostpna jako bezpłatny dodatek), • Yes (Tak – funkcja wystpuje).
Poniewa specyfikacja wymaga systemu CMS dla projektu BalticMuseums nie była przygo-towana zgodnie z kryteriami porównywarki www.CMSmatrix.org, niezbdne było dokonanie odpowiedniego ich odwzorowania. Kryteria specyfikacji odwzorowano na kryteria ujte w narz-dziu dostpnym w CMSmatrix.org. Wyniki takiego odwzorowania przedstawia ponisza tabela 1. Z uwagi na anglojzyczno obu specyfikacji kryteriów pozostawiono oryginalny zapis wszyst-kich pozycji.
Tabela 1. Odwzorowanie kryteriów specyfikacji wymaga na kryteria wyboru CMSmatrix.org
No. BalticMuseums Criterion CMSmatrix.org Criterion (Category | Criterion = Value)
1 Basic system features
1.1 Content preview no equivalent
1.2 Searching (any) Built-in Applications | Search Engine = Yes 1.3 Uploading content (any) Easy of Use | Mass Upload = Yes
1.4 Downloading content no equivalent
1.5 Grouping/ungrouping content Management | Asset Management = Yes 1.6 Deleting content Management | Asset Management = Yes;
No. BalticMuseums Criterion CMSmatrix.org Criterion (Category | Criterion = Value)
1.7 Preserving content state from before
ed-it/delete operation Management | Asset Management = Yes 1.8 Viewing and setting content metadata,
including descriptive labels Easy of Use | Prototyping = Yes 1.9 Viewing and setting content access rights Easy of Use | Prototyping = Yes 2 Content editing
2.1 Editing plain text Easy of Use | WYSIWYG Editor = Yes 2.2 Editing rich formatted text Easy of Use | WYSIWYG Editor = Yes 2.3 Resizing images Easy of Use | Image resizing = Yes
2.4 Cropping images no equivalent
3 User-interface related
3.1 Support for drag&drop operations Easy of Use | Drag-N-Drop Content = Yes 4 Non-functional requirements
4.1 Based on a license-free, open-source
software System requirements | License = Open
4.2 Capable of handling required amount of
content and user activity no equivalent 4.3 User-friendly and simple to use by
non-specialists no equivalent
4.4 Compliant with W3C requirements and
Google recommendations Interoperability | XHTML Compliant = Yes 4.5 Respecting web coding standards no equivalent
4.6 Scalable (increasing amount of content
and user activity) no equivalent
4.7 Extensible (possible inclusion of other
museums in the system) no equivalent
Other functions (not given in the speci-fication)
Easy of Use | Zip Archives = Yes
Management | On-line administration = Yes Management | Trash = Yes
Management | Workflow Engine = Yes Interoperability | FTP Support = Yes Interoperability | UTF-8 Support = Yes ródło: Opracowanie własne.
Wyniki wyboru systemu CMS za pomoc CMSmatrix.org
Zastosowany filtr zawierajcy kryteria z powyszej tabeli zaprezentował list nastpujcych systemów:
1. Contao (TYPOlight),
2. DotNetNuke Community Edition, 3. DotNetNuke Enterprise Edition, 4. DotNetNuke Professional Edition,
5. EnterMedia Digital Asset Management and CMS, 6. FarCry Open Source CMS,
7. Mura CMS, 8. MySource Matrix, 9. Nuts CMS for enterprise, 10. Spearhead CMS.
Kady z wyej wymienionych systemów został sprawdzony przez ekspertów i oceniony pod ktem przydatnoci do realizacji celów projektu. Niestety, pomimo wysokiej oceny funkcjonalnej niektórych rozwiza, aden z nich nie był odpowiedni. Głównych przyczyn takiego stanu nalea-ło upatrywa w nastpujcych czynnikach:
• brak wielu czołowych rozwiza klasy CMS wród zbioru porównywanych systemów w CMSmatrix.org (pomimo zarejestrowanych ponad 1200 systemów),
• brak klasyfikacji systemów (WCMS, DMS, DAMS, KMS, ECMS) wskazujcej na prze-znaczenie systemu jako kryterium wyszukiwania,
• rona interpretacja kryteriów – to samo kryterium (np. multimedia management ma inne znaczenie w kontekcie systemów WCMS i inne dla DAMS),
• brak mechanizmów weryfikujcych autentyczno i przydatno wpisów w bazie danych narzdzia CMSmatrix.org – rejestracji systemów dokonuj producenci,
• brak moliwoci doprecyzowania kryteriów wyszukiwania – skoczona lista 145 kryte-riów nie zawiera wszystkich moliwych i podanych opcji.
Ocena alternatyw za pomoc diagramu Hassego
Do oceny alternatyw wykorzystuje si metody porzdkowania zbiorów kryteriów. Przy ocenie wielokryterialnej najczciej stosowane s diagram Hassego, metody progowe (np. metoda ELECTRE), hierarchizacja kryteriów i inne [10]. Celem stosowania tych metod jest uporzdkowa-nie zbioru elementów według przyjtej reguły klasyfikacyjnej oraz wyróuporzdkowa-nieuporzdkowa-nie moliwie naj-mniejszego podzbioru stanowicego podstaw przy dokonywaniu wyborów.
Diagramem Hassego nazywa si graf zorientowany G=(W,R), gdzie W oznacza zbiór porównywa-nych elementów, natomiast R jest relacj czciowego porzdku, R W ×W co mona zapisa jako [10, s. 16]:
(x, y) R ɟy "jest lepsze od" x,
W naszym przypadku "lepsze" oznacza, e suma wartoci wszystkich kryteriów dla elementu y jest wiksza ni dla elementu x, co mona przedstawi wzorem:
lub z uyciem sumy waonej:
gdzie wi – waga przypisana i-temu kryterium, .
Takie sumowanie kryteriów powoduje utworzenie jednego metakryterium z wielu kryteriów czstkowych.
Do oceny wybrano 7 systemów CMS/DMS rónej klasy, które (według opisów producen-tów i dowiadcze eksperproducen-tów wspomagajcych wybór) miały najwiksze moliwoci funkcjonalne i cechy zblione do tych, które zostały zdefiniowane w wymaganiach. Ponisza tabela prezentuje wybrane systemy oraz ich wersje i klasyfikacj. aden z tych systemów nie wystpował w CMSmatrix.org.
Tabela 2. Oceniane systemy CMS/DMS
Oznaczenie Nazwa Wersja Typ systemu
N1 ResourceSpace 4.3.2 DAMS N2 Cynapse/Plone 3.1.3 CMS/DAMS N3 TYPO3 4.6 CMS N4 OpenKM 5.0.3 DAMS N5 Alfresco CE 4.0 DMS N6 NotreDAM 1.08 DAM N7 EnterMedia 7.5 DAM
ródło: Opracowanie własne.
Kady system został oceniony zgodnie z procedur diagramu Hassego wykorzystujc zarówno sum wyników oceny poszczególnych kryteriów jak i sum waon. Wszystkie kryteria zagrego-wano do 6 głównych kryteriów nadrzdnych i wskazano wagi, gdzie najwyej oceniono przydat-no funkcji systemu, a najmniejsz wag przypisano wymaganiom niefunkcjonalnym (tabela 3).
Tabela 3. Zagregowane kryteria oceny systemów CMS/DMS
Kryterium Nazwa Skrót Kierunek
preferencji Wagi
K1 Podstawowe funkcje systemu (Basic System
Features) BSF max 0,3
K2 Edycja zawartoci (Content Editing) CE max 0,2
K3 Funkcje powizane z interfejsem uytkownika
(User-Interface Related) UIR max 0,1
K4 Niefunkcjonalne wymagania (Non-Functional
Requirements) NFR max 0,05
K5 Technologia i wymagania hostingu (Hosting
Technologies & Requirements) HTR min 0,1
K6 Przepływy pracy (Workflow) W max 0,25
Wyniki oblicze zaprezentowane s w postaci rankingów w poniszych tabelach 4, 5 i 6. Tabela 4. Ranking systemów wg sumy ocen czstkowych
Kryterium Ocena Ocena
Waona Znormalizowana Ocena Waona N1 32,00 9,55 0,55 N3 32,00 8,45 0,72 N4 29,50 9,95 0,83 N7 26,50 9,20 0,80 N5 23,50 8,00 0,81 N2 8,00 5,40 0,49 N6 2,00 4,60 0,24
ródło: Opracowanie własne.
Tabela 5. Ranking systemów wg sumy waonych ocen czstkowych
Kryterium Ocena Ocena
Waona Znormalizowana Ocena Waona N4 29,50 9,95 0,83 N1 32,00 9,55 0,55 N7 26,50 9,20 0,80 N3 32,00 8,45 0,72 N5 23,50 8,00 0,81 N2 8,00 5,40 0,49 N6 2,00 4,60 0,24
ródło: Opracowanie własne.
Wyniki dwóch powyszych rankingów nie dawały jednoznacznej odpowiedzi, który system naley wybra. Równie kryteria oceny systemów miały zrónicowane skale punktowe dla kadego z nich, std konieczne było obliczenie znormalizowanych ocen waonych (zaprezentowanych take w tabeli 5 i 6). Normalizacji dokonano wg wzorów:
Tabela 6. Ranking systemów wg znormalizowanych sum waonych ocen czstkowych
Kryterium Ocena Ocena
Waona Znormalizowana Ocena Waona N4 29,50 9,95 0,83 N5 23,50 8,00 0,81 N7 26,50 9,20 0,80 N3 32,00 8,45 0,72 N1 32,00 9,55 0,55 N2 8,00 5,40 0,49 N6 2,00 4,60 0,24
ródło: Opracowanie własne.
W tym przypadku uzyskalimy wynik wskazujcy na rozwizanie nr 4, czyli system OpenKM (Open Knowledge Management) w wersji 5.0.3. Znormalizowana ocena waona jest w tym przy-padku najodpowiedniejsz metod pomiaru. Diagram Hassego dla znormalizowanych kryteriów przedstawiono na poniszym rysunku.
Rysunek 2. Diagram Hassego dla znormalizowanych kryteriów ródło: Opracowanie własne.
5. Podsumowanie
Zgodnie z interpretacj diagramu Hassego najlepsz alternatyw jest N4, poniewa nie ma al-ternatywy lepszej. W tym ujciu alternatywa N3 jest najgorsza, natomiast N6 i N2 s wariantami gorszymi (bo wskazuje na to suma waona kryteriów znormalizowanych), a w poszczególnych kryteriach zdarza si, e wystpuje ocena wysza (nie jest spełniona relacja przewyszania). Wy-bór systemu CMS/DMS jest zagadnieniem bardzo złoonym, a jego wynik uzaleniony bezpo-rednio od sprecyzowanych wymaga i zebranych informacji (danych) o dostpnych alternaty-wach. Bardzo due znaczenie ma take dobór ekspertów oceniajcych systemy wg okrelonych kryteriów. Sporód metod wielokryterialnych powszechnie stosowanych do wyboru alternatyw decyzyjnych najczciej wybierane s róne warianty metody AHP (ang. Analytic Hierarchy Pro-cess). Ta metoda moe mie zastosowanie zarówno do wyboru wariantów decyzyjnych, jak i ewa-luacji oraz badania istotnoci ocen dokonywanych przez ekspertów. Zastosowanie metody AHP do ww. problemu wyboru systemu CMS/DMS bdzie tematem osobnego opracowania.
Bibliografia
[1] Adair J.: Anatomia biznesu. Podejmowanie decyzji. Wydawnictwo Studio Emka. Warszawa 2001.
[2] Badania Operacyjne, pod red. W. Sikory, PWE, Warszawa 2008. [3] Bolesta-Kukułka K.: Decyzje menederskie, PWE, Warszawa 2003. [4] CMSmatrix Compare Tool: www.CMSmatrix.org.
[5] Dytczak M., Ginda G., Kwiesielewicz M.: Wybrane narzdzia grupowego wspomagania decyzji w zarzdzaniu miastem, [w:] Knosala R. (red.) Komputerowo zintegrowane zarzdzanie, t. I. http://www.ptzp.org.pl/files/konferencje/kzz/artyk_pdf_2010/44 _Dytczak_ M.pdf.
[6] Forman E., Peniwati K.: Aggregating individual judgments and priorities with the Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 108, 1999.
[7] Griffin R.: Podstawy zarzdzania organizacjami, PWN, 2001. [8] Miller D.W., Starr M.K.: Praktyka i Teoria decyzji, PWN, 1971. [9] Robbins S.: Skuteczne podejmowanie decyzji, PWE,2005.
[10] Tarapata Z.: Optymalizacja decyzji inwestycyjnych, cz.I, ródło: http://tarapata.strefa.pl/p_efektywnosc_systemow_informatycznych/download/optymalizacj a_decyzji_inwestycyjnych_czI.pdf.
[11] Tourism Information Products For Oceanographic Museums, http://www.balticmuseums.org/project-aims.html.
DECISION SUPPROT FOR CHOOSING DOCUMENT MANAGEMENT SYSTEM (CMS/DMS)
This paper discussed problem of choosing a system for electronic document management on the example of an activity carried out in the BalticMuseums 2.0 Plus project. Also presented issues related to decision-making process, and the clas-sification of content management systems. The author summarizes the specification of requirements and selection criteria, and presents two simple methods to choose the Content Management System (CMS/DMS) based on the comparison CMSma-trix.org and Hasse diagram.
Keywords: decision support, document management systems, Hasse diagram
Tomasz Komorowski
Instytut Informatyki w Zarzdzaniu
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarzdzania Uniwersytet Szczeciski
ul. Mickiewicza 64, Szczecin
