Biuletyn katechetyczny

Karl-Heinz Schmitt, Elżbieta

Kowalska, Kryspin Z. Kacprzak, Jan

Gruszka, Władysław Kubik

Biuletyn katechetyczny

Collectanea Theologica 56/2, 95-113

56(1986) fase. II Z a w a r to ś ć : I. R O D Z IN A A W S P Ó L N O T A P A R A F IA L N A . S k ró c o n y te k s t r e ­ f e r a tu w y g ło sz o n e g o w A T K p rz e z K . H . S c h m itta . 1. P ro b le m a ty c z n o ś ć n a u ­ k i o „ d o m o w y m k o ś c ie le ” . — 2. N ie m o ż n a w y m a g a ć za w ie le . — 3. I s to tn a sz a n s a d z is ie js z e j ro d z in y . — 4. P a r a f i a w s łu ż b ie ro d z in y . — 5. R o d z in a w s łu ż b ie p a r a f ii . I I . F O R M A C JA K A T E C H E T Y C Z N A W P O L S C E . D o ro czn e s p o tk a n ie w y k ła d o w c ó w k a te c h e ty k i i p e d a g o g ik i. 1. R e fe ra ty . — 2. D y s k u s ja . I I I . K A T E C H E T A I JE G O „W A R S Z T A T P R A C Y ” . S p ra w o z d a n ie z d z ia ła l­ n o śc i N a u k o w e g o K o ła K a te c h e tó w . IV . S Y M P O Z JU M K A T E C H E T Y C Z N E K U L — A T K 1985. 1. R e f e r a ty . — 2. F o r u m m łodzieży.* I. R O D Z IN A A W S P Ó L N O T A P A R A F IA L N A S k ró c o n y te k s t r e f e r a tu w y g ło sz o n e g o w A T K p rz e z K .-H . S c h m itta 1

S ie d z ą c d o k u m e n ty K o śc io ła o s ta tn ic h d ziesięcio leci, m o ż n a z a u w a ż y ć , że — p o c z ą w sz y o d S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I — p o ś w ię c a się w n ic h c o ra z w ię c e j u w a g i ro d z in ie . Z je d n e j s tr o n y p o d k r e ś la się je j szczeg ó ln e z n a c z e ­ n ie w s e n s ie „d o m o w e g o k o ś c io ła ” , z d ru g ie j z a ś z w ra c a u w a g ę n a je j d o n io ­ słe z n a c z e n ie w p r z e k a z y w a n iu w ia ry .

1. P ro b le m a ty c z n o ś ć n a u k i o „ d o m o w y m K o śc ie le ”

N a u k a o ro d z in ie ja k o o „ d o m o w y m K o ś c ie le ” p o ja w ia się o k o ło IV w ie ­ k u , p rz e d e w s z y s tk im w k a z a n iu św . J a n a C h ry z o s to m a , k tó r y n a z w a ł d z in ę „ K o śc io łe m ” 8. W sw o im k a z a n iu m ó w ił: „po p o w ro c ie do d o m u z a ­ s ta w c ie s tó ł n ie ty lk o z ie m sk i, le c z ta k ż e d u c h o w y . M ąż n ie c h o p o w ie, co tu u s ły s z a ł. Z o n a n ie c h p iln ie u w a ż a . D zieci, a ta k ż e in n i d o m o w n ic y n ie c h się teg o n a u c z ą . I w t e n s p o s ó b d o m w a s z s ta n ie się K o śc io łe m ” 3. I n n y m ra z e m św . C h ry z o s to m m ó w ił do ro d z ic ó w , a sz c z e g ó ln ie do o jc ó w : „U czy ń tw ó j d o m K o śc io łe m , g d y ż ty k ie d y ś b ę d z ie sz m u s ia ł z d a ć r a c h u n e k ze z b a w ie ­ n ia w ie c z n e g o tw y c h d ziec i i s łu g ” 4. N a s tę p n e g o d n ia p o w ró c ił ś w ię ty do

B IU L ET Y N K ATEC HETYCZNY

* R e d a k to r e m n in ie js z e g o b iu le ty n u je s t k s. W ła d y s ła w K u b i k S J, W a rs z a w a -K ra k ó w .

1 K s. K a r l- H e in z S c h m i t t je s t p ro f e s o re m k a te c h e ty k i i p e d a g o g ik i r e lig ijn e j w W y ższej S zk o le K s z ta łc e n ia N a u c z y c ie li R e lig ii w P a d e r b o r n o ra z w S e m in a r iu m D u c h o w n y m w K o lo n ii. O d c z e rw c a r o k u 1983 z a jm u je s ta n o w is k o p rz e w o d n ic z ą c e g o Z w ią z k u K a te c h e tó w N ie m ie c k ic h , m a ją c e g o sw ą c e n tr a ln ą s ie d z ib ę w M o n a c h iu m . R e f e r a t w y g ło sił 7 m a ja 1985 r o k u w o b e c p r a c o w n ik ó w n a u k i i s tu d e n tó w k a te c h e ty k i n a W y d z ia le T e o lo g ic z ­ n y m A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie . Z a jm u je s ię w n im z a ­ g a d n ie n ie m s t o s u n k u g m in y c h r z e ś c ija ń s k ie j czy w s p ó ln o ty p a r a f ia l n e j do ro d z in y , n a tle sz c z e g ó ln e j s y t u a c ji p o w s ta łe j z w ła sz c z a w R F N . P o d ję te ro z ­ w a ż a n ia m o g ą je d n a k u b o g a c ić ta k ż e n a s z ą w ła s n ą r e f le k s ję p a s t o r a ln o - k a ­ te c h e ty c z n ą n a p o r u s z a n y te m a t (P rz y p is R ed.). 8 P o r. K a r d in a l J o s e p h H ö f f n e r , D ie F a m ilie a ls H a u s k ir c h e , K ö ln e r B e iträ g e , w y d . p rz e z P r e s s e a m t d e r E rz d iö z e se K ö ln , 1977. 3 I n G e n e s im , H o m ilia 2, 4 (P G 53, 31). 4 I n G e n e s im , S e rm o 6, 2 (P G 54, 607).

9 6 B I U L E T Y N K A T E C H E T Y C Z N Y

s w e j m y ś li: „ W c z o ra j u p o m in a łe m w a s u s iln ie , b y śc ie z a c h o w y w a li to , co t u ­ t a j do w a s m ó w ię , b y śc ie w ie c z o re m z a s ta w ia li p o d w ó jn y stó ł: je d e n p o s ił­ k a m i, d r u g i k a z a n ie m . C zy to u c z y n iliś c ie ? C zy z a s ta w iliś c ie p o d w ó jn y stó ł? ... W ie m ju ż , że z a s ta w iliś c ie i te n d r u g i stó ł. W ie m o ty m n ie o d w a s z y c h s łu g i p ra c o w n ik ó w , le c z w o p a r c iu o ź ró d ło o w ie le b a r d z ie j p e w n e . S k ą d o ty m w ie m ? Z o k la s k ó w , ja k im i o b s y p a liś c ie m o je sło w a , i z p o c h w a ł, j a ­ k im i u c z c iliś c ie m o je k a z a n ie . G d y w c z o ra j p o w ie d z ia łe m , że k a ż d y w in ie n u c z y n ić sw ó j d o m K o śc io łe m , p rz y ta k n ę liś c ie m i d o n o ś n y m g ło s e m i w y r a ­ ziliśc ie w a s z ą ra d o ś ć . K to w t a k i sp o s ó b p r z y jm u j e z a le c e n ie , d a je z a ra z e m zn a k . że j e s t te ż g o tó w je z re a liz o w a ć . D la te g o dziś z ty m w ię k s z ą c h ę c ią p o d e jm u ję k a z a n ie ” 5. P r z y in n e j o k a z ji św . C h ry z o s to m m ó w ił: „ J a je s te m z a le d w ie r a z lu b k il k a r a z y w ty g o d n iu w ś r ó d w a s. T y je d n a k m a s z c ią g le u c z n ió w w tw y c h c z te re c h ś c ia n a c h : w ie c z o re m i p rz y sto le, i p rz e z c a ły d z ie ń m o ż e sz u c z y ć s w ą żonę, d z ie c i i s łu g i” ·. S o b ó r W a ty k a ń s k i I I p o d ją ł n a u k ę św . J a n a C h ry z o s to m a i n a d a ł ro d z in ie o k re ś le n ie „ d o m o w a ś w ią ty ­ n ia ” i „ d o m o w y K o śc ió ł” , w k t ó r y m ro d z ic e „ sw y m sło w e m i p r z y k ła d e m m a ją b y ć d la sw o ic h d z ie c i p ie r w s z y m i z w ia s tu n a m i w ia r y ” (K K 11).

W y d a w a ć b y się m ogło, że to g łó w n ie s y t u a c ja p o w s z e c h n e j d ziś z w ła ­ szcza w R F N d ia s p o ry ro d z in n e j (w y ra ź n e w y z n a w a n ie w ia r y n ie je s t ju ż d la w s z y s tk ic h c z ło n k ó w r o d z in y c a łk ie m o czy w iste) c z y n i p r o b le m a ty c z n ą n a u k ę o r o d z in ie ja k o o „ d o m o w y m K o ś c ie le ” . T y m c z a s e m k r y t y k ę n a te n te m a t n a le ż a ło b y k ie r o w a ć p o d a d r e s e m s a m e j te o lo g ic z n o - p a s to r a ln e j r e ­ f le k s ji i z a s ta n o w ić się, n a ile d z is ie js z a p o s ta ć ro d z in y p o d w z g lę d e m t a k te o lo g ic z n y m , ja k i k a te c h e ty c z n y m m o że o d p o w ia d a ć w y o b ra ż e n iu „ d o m o ­ w eg o k o ś c io ła ” w u ję c iu św . J a n a C h ry z o s to m a . W z w ią z k u z p o w y ż sz y m tr z e b a się n a jp i e r w p rz y jr z e ć s a m e j s t r u k t u r z e r o d z in y a n ty c z n e j. Ś w ia t o r ie n ta ln y i g re c k i, w k tó r y m z a d o m o w iło s ię c h r z e ­ ś c ija ń s tw o , n ie z n a ż a d n e g o o k r e ś le n ia o d p o w ia d a ją c e g o s ło w u „ ro d z in a ” . P o ję c ie ro d z in a p o ja w ia się d o p ie ro w ju r y d y c z n y m ję z y k u rz y m s k im . W N o ­ w y m T e s ta m e n c ie , j a k i w c a ły m k r ę g u k u ltu r o w y m , do k tó r e g o n a le ż y m ó w i się z a w sz e o „ d o m u ” . K to do ta k ie g o „ d o m u ” n a le ż y , w y n ik a ja s n o z w y ra ź n e g o w y lic z a n ia osób lu b g r u p y osób, a ta k ż e rz e c z y n n . 10,29: ..K ażdy, k to z m eg o p o w o d u lu b z p o w o d u E w a n g e lii o p u śc ił d o m , lu b b ra c i, sio stry , m a tk ę , o jc a dziec i i p o la ...” W s k ła d d o m u w c h o d z ą z a w sz e : p o s ia ­ dłość. n ie w o ln ic y i w o ln i. T a k ż e rz y m s k ie o k re ś le n ie p r a w n e „ ro d z in a ” o z n a ­ cza to w sz y stk o , co z n a jd u je się p o d z a rz ą d e m o jc a ro d z in y , g ło w y ro d z in y . J e ś li w ię c w N o w y m T e s ta m e n c ie m ó w i s ię o „ d o m o w y m k o ś c ie le ”, p o ję c ie to o z n a c z a coś z u p e łn ie in n e g o n iż p o d s u w a d z is ie jsz e r o z u m ie n ie o k r e ś le n ia r o d z in a (1 K o r 3 ,9 ; 1 T m 3 ,1 5 ; R z 16,5 i 11). „ Z w a r ty c h r o d z in c h r z e ś c ija ń ­ sk ic h b y ło w ó w c z a s n ie w ie le ; w ię k sz o ś ć c h r z e ś c ija n ż y ła w s w o ic h w ła s n y c h ro d z in a c h n a sp o só b s a m o tn ik ó w . N ie lic z n e zaś r o d z in y w c a ło śc i c h rz e ś c i­ ja ń s k ie n ie b y ły w s ta n ie n a d a w a ć c h a r a k t e r u p e rs o n a ln e g o p o d m io tu ó w ­ c z e sn e m u K o śc io ło w i” s. R o d z in a w s e n s ie b io lo g ic z n e g o s to s u n k u p o k r e w ie ń ­ s tw a n ie je s t w ię c u p o c z ą tk ó w c h r z e ś c ija ń s tw a p o d s ta w o w ą k o m ó r k ą c h r z e ­ ś c ija ń s k ie j g m in y czy K o ścio ła. N a le ż y w y r a ź n ie zaz n a c z y ć , że w p r a w ie o s u k c e s ji (d z ie d z ic z e n iu ) w y s tę p u je n a w e t te n d e n c ja do r e la ty w iz o w a n ia r o ­ d z in y . P o je d y n c z y c z ło n k o w ie , w z g lę d n ie b r a c ia , s ą b r a n i p o d u w a g ę w s u k ­ c e sji, w p o w o ła n iu do L u d u B ożego, to z n a c z y do K o śc io ła . S tą d te ż „ d ia s p o ­

5 I n G e n e s im , S e rm o 7, 1 (P G 54, 608). 6 I n P rin c . a ct., 4, 2 (P G 51, 99— 100). 7 E. M a y e r , R ö m is c h e r S ta d t - u n d S ta a ts g e d a n k e , D a r m s ta d t 1961, 30 n n . 8 H . S c h ü r m a n n , D ie K ir c h e d e r Z u k u n f t u n d ih r e P r e s b y te r , w : W . K r e i s i n g, F ü r d ie V ie le n , P a d e b o r n 1984, 47.

r a r o d z i n n a ” m o że u c h o d z ić za ty p o w e z n a m ię K o śc io ła c z a só w a p o s to ls k ic h i p o a p o s to ls k ic h .

S p o jr z e n ie n a h is to r ię k a z n o d z ie js tw a w ś w ie tle f a k t u n ie w y s tę p o w a ­ n ia w n a jd a w n ie js z y c h d o k u m e n ta c h n a u k i o d o m in u ją c y m z n a c z e n iu r o ­ d z in y w K o ś c ie le i d la K o ścio ła, p o z w a la w y s n u ć w n io se k , że K o śc ió ł w c z a ­ s a c h p o k o n s ta n ty ń s k ic h , a ż do p o c z ą tk ó w O św ie c e n ia , n ie m u s ia ł p o św ię c a ć sz c z e g ó ln e j t r o s k i ro d z in ie ja k o m ie js c u ż y c ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o . W b a r d z ie j lu b m n ie j c h r z e ś c ija ń s k ie j sp o łeczn o ści, s k u p ia ją c e j w so b ie ró ż n e p ła s z c z y ­ zn y ży c ia , „d o m c h r z e ś c ija ń s k i” b y ł n a d łu g o s a m p rz e z się m ie js c e m życia c h rz e ś c ija ń s k ie g o . W z w ią z k u z p o w s ta n ie m m a łe j r o d z in y w p o c z ą tk o w e j fa z ie in d u s tr ia liz a c ji, K o śc ió ł s k ie r o w u je s w ą d u s z p a s te r s k ą tr o s k ę n ie n a ro d z in ę , le c z n a t a k z w a n e s ta n y n a tu r a ln e : k o b ie ty , m ężc zy źn i, m ło d z ie ń c y i d z ie w c z ę ta . D o p ie ro g d y z je d n e j s tr o n y s p o s trz e g a się c o ra z w y r a ź n ie j z a ­ g ro ż e n ie ż y c ia m a łe j ro d z in y , a z d ru g ie j je j k a te c h e ty c z n e z n a c z e n ie w p r z e ­ k a z y w a n iu w ia r y , k a z n o d z ie js tw o z w ra c a u w a g ę n a ro d z in ę . A k c e n tu je się m ięd zy in n y m i je j ro lę p rz e z w p ro w a d z e n ie w r o k u 1921 u ro c z y s to śc i Ś w ię te j R o d z in y .

G d y b y s ię d z is ia j c h c ia ło p o w a ż n ie i o d p o w ie d z ia ln ie z a s ta n o w ić n a d s to ­ s u n k ie m r o d z in y do c h r z e ś c ija ń s k ie j g m in y i s n u ć n a te j p o d s ta w ie o d p o ­ w ie d n ie k o n s e k w e n c je p a s to r a ln e , z w ła sz c z a w R F N , n a le ż a ło b y s a m p r o ­ b le m ro z p a tr z e ć z tr z e c h p u n k tó w w id z e n ia .

a) N a jp ie r w tr z e b a z a u w a ż y ć , że d z is ie js z e j m a łe j ro d z in ie n ie d a się a n i w s e n s ie te o lo g ic z n y m , a n i s o c jo lo g ic z n y m p rz y k le ić t a k po p r o s tu e t y ­ k ie ty „ d o m o w y K o śc ió ł”. B a rd z o o s tro f o r m u łu j e to z a g a d n ie n ie R o m a n B l e i s t e i n S J : „ T rz e b a w re s z c ie w k r ę g a c h k o ś c ie ln y c h z a p rz e s ta ć b e z ­ k r y ty c z n ie o k re ś la ć ro d z in ę ja k o « m ały K o śció ł» i w ła ś c iw e m ie js c e w y c h o ­ w a n ia o ra z b u d o w a ć n a te j p o m y łc e s tr a te g i i p a s to r a ln e j. W sp ó łc z e sn a r o ­ d z in a c h r z e ś c ija ń s k a , je ś li z a c h o w a ła coś je szcze ze s t r u k t u r m ie sz c z a ń s k ic h , z n a la z ła się n a ta k i m z a k rę c ie , że u s to s u n k o w u je się s c e p ty c z n ie do K o śc io ­ ła , k tó r y s ię n ią in te r e s o w a ł r a c z e j z u w a g i n a w ła s n e n iż je j szczęście. N ie b ę d z ie z a te m K o śc io ło w i ła tw o n a te j p ła s z c z y ź n ie ż y c ia o d n a le ź ć sw ą w ia ­ ry g o d n o ś ć . N ie w y d a je się, b y m ó g ł te g o d o k o n a ć p o p rz e z p ro w a d z e n ie słu sz n e g o z re s z tą p o r a d n ic tw a w z a k re s ie k r y z y s u m a łż e ń sk ie g o , p ro b le m ó w w y c h o w a w c z y c h , p ro b le m ó w sz k o ln y c h . J e s t b o w ie m rz e c z ą p e w n ą , że d o ­ ty c h c z a s o w y a lia n s K o śc io ła z ro d z in ą ju ż n ie is tn i e je ” *. b) N a s tę p n ie n a le ż y p o w ie d z ie ć , że w ż a d n y m o k re s ie K o śc io ła ro d z in a , w d z is ie js z y m je j r o z u m ie n iu , n ie b y ła w ła ś c iw y m a lb o te ż je d y n y m i p ie r w s z o p la n o w y m m ie js c e m p rz e k a z u w ia r y . W ia r a zaw sze b y ła p o d tr z y ­ m y w a n a i p r z e k a z y w a n a p rz e z ś ro d o w isk o , k tó r e o b e jm o w a ło ta k ż e ro d z in ę . J e ś li w n a s z y m p lu r a lis ty c z n y m sp o łe c z e ń s tw ie ro d z in ę c h c ie lib y ś m y o b a r ­ czyć sz c z e g ó ln ą o d p o w ie d z ia ln o ś c ią za p rz e k a z w ia ry , d o p ro w a d z im y ty lk o do n ie u z a s a d n io n e g o k o m p le k s u p o c z u c ia w in y . T a k p isz e n a te n te m a t O tto B e t z: „Z o lb rz y m im w y s iłk ie m s t a r a m y się w y c h o w a ć n a s z e d ziec i n a c h rz e ś c ija n ... i c zęsto p o te m p rz e ż y w a m y r o z c z a r o w a n ie za ro z c z a r o w a n ie m . Z a le d w ie d ziec i w y jd ą s p o d n a s z e j o p ie k i i n a s z y c h w p ły w ó w , n a ty c h m ia s t u s u w a ją n a b o k w s z y s tk o , co w p a ja liś m y im p ie c z o ło w ic ie i z tr u d e m . N ie c h c ą w ię c e j s ły sz e ć o p o b o ż n y c h z w y c z a ja c h . P r z e k a z a n ą im w ie d z ę u w a ż a ją za m a r tw y b a la s t. W z d ry g a ją się p rz e d śc iś le js z ą w ię z ią z K o śc io łe m . B ib lię t r a k t u j ą j a k u p r z y k r z o n ą , n u d n ą k s ią ż k ę , a w sz e lk ie m o d litw y ja k o p r z e ­ s a d n e w y m a g a n ie . N ie rz a d k o m a się w ra ż e n ie , że in te n s y w n e w y c h o w a n ie r e lig ijn e w y d a je się p r z e r a d z a ć w w y c h o w a n ie do w ia ry . O sią g a się s k u te k p rz e c iw n y n iż się z a m ie rz a ło ” 10.

• P o r . R . B l e i s t e i n , D ie ju n g e n C h r is te n u n d d ie a lte K ir c h e . F r e i ­ b u r g 1975, 54 n n .

10 О . B e t z , F ü h r t re lig iö se E r z ie h u n g z u m U n g la u b e n ? w : D ie Z u m u ­ tu n g d e s G la u b e n s , M ü n c h e n 1968, 14.

B I U L E T Y N K A T E C H E T Y C Z N Y

c) W reszcie trz e b a zdać sobie ta k ż e sp ra w ę, że w w iększości w y p ad k ó w n ie m a m y ju ż do c z y n ie n ia z cz y sto c h rz e ś c ija ń s k im i ro d z in a m i. „ M u s im y się w e w n ę tr z n ie p o g o d zić z lo s e m d ia s p o ry ro d z in n e j. I n ie n a le ż y się s p o d z ie ­ w a ć , że w n a jb liż s z e j p rz y s z ło śc i n a d e jd z ie cz a s, w k tó r y m rz e c z y w iś c ie b ę ­ d z ie m o ż n a p o w ie d z ie ć , że o jc ie c r o d z in y o k re ś la w y z n a n ie c a łe j ro d z in y . W in n iś m y w a lc z y ć o je d n o ś ć w ia r y w n a s z y c h ro d z in a c h , a le je d n o c z e ś n ie p a m ię ta ć , że ż y je m y w c z a sa c h , w k tó r y c h n ie m o ż n a o c z e k iw a ć , że t a j e d ­ n o ść je s t s p r a w ą o c z y w is tą i n a og ó ł o s ią g a ln ą . C zę śc ie j n iż d a w n ie j s ta je m y się dziś o b c y m i, n a w e t p o ś ró d ty c h , k tó r y c h k o c h a m y . S ło w a E w a n g e lii o r o z ­ ła m ie k t ó r y C h r y s tu s s a m w n o s i do ro d z in y (M t 10,21 n ; 34,37), o tr z y m u j ą dziś p o n o w n ie sw ó j o s tr y w y d ź w ię k i p r a k ty c z n e z n a c z e n ie , b e z k o n ie c z n o śc i p r z y p is y w a n ia im p rz e n o ś n e g o s e n s u ” ł l .

2. N ie m o ż n a w y m a g a ć za w ie le

P r z y p a tr z m y się je szcze d o k ła d n ie j s y tu a c ji d z is ie jsz e j ro d z in y . Z m ie n iły się z n a c z n ie je j u w a r u n k o w a n ia sp o łe c z n e . Z ró ż n ic o w a n ie ż y c ia n a o k re ś lo ­ n e d z ie d z in y p r a c y , g o s p o d a rk i, p o lity k i, w y c h o w a n ia , w y k s z ta łc e n ia itd ., z ic h w ła s n y m i w y m ia r a m i i w y m o g a m i, c z y n i ro d z in ę m ie js c e m p o w r o tu do p r y w a tn o ś c i. D la te g o m a ły ś w ia t ro d z in y , z n ie lic z n y m i p o z o s ta w io n y m i je j jesz c z e fu n k c ja m i, p r ó b u je się iz o lo w a ć o d r e s z ty ś w ia ta , s trz e ż e się go. W ro d z in ie b o w ie m k a ż d y m a sw o je im ię , m o że d o św ia d c z a ć i d o w o ln ie k s z ta łto w a ć s w ą w o ln o ść . W ro d z in ie s z u k a się jesz c z e m o ż liw o śc i o so b o w e ­ go s p o tk a n ia . T u k a ż d y ch ce b y ć ty m , k im rz e c z y w iś c ie je s t. T u ta j k a ż d y c h c e się z n a le ź ć u sie b ie , coś z n aczy ć, n ie z a le ż n ie od w y k o n y w a n y c h p oza d o m e m z a ję ć .

J e d n o c z e ś n ie dość często o d w s p ó łc z e s n e j m a łe j ro d z in y w y m a g a się aż n a z b y t w ie le . (W e fe k c ie d o ch o d zi do m n o g ic h k o n f lik tó w i n ie p o ro z u m ie ń . T e n m a ły k r ą g , s k ł a d a ją c y s ię z tr z e c h lu b c z te re c h osób, n ie m o ż e b o w ie m s p r o s ta ć w s z y s tk im o c z e k iw a n io m . S tą d z d a r z a się n ie r z a d k o , że m ło d o c ia ­ n i a n a w e t k tó r y ś z m a łż o n k ó w w y ła m u je się z te g o m a łeg o , ro d z in n e g o ś w ia tk a , a b y w in n y c h u k ła d a c h p a r tn e r s k ic h s z u k a ć z a s p o k o je n ia s w y c h p o d s ta w o w y c h p o trz e b : u z n a n ia i w o ln o ści.

N ie s te ty u c ie c z k a w k ie r u n k u ś w ia ta z e w n ę trz n e g o p o w o d u je je d n o c z e ­ śn ie ro z lu ź n ie n ie te j je d n o r a z o w e j, d u c h o w e j z w a rto ś c i ro d z in y . W p r z y p a d ­ k u r o d z in y w ie rz ą c e j m o ż e to o z n a c z a ć p r a w d z iw e z a g ro ż e n ie d la je j c h r z e ­ ś c ija ń s k ie g o s ty lu ży c ia . R o d z in a b o w ie m , k tó r e j f u n k c je s p r o w a d z a się w y ­ łą c z n ie do r o li w s p ó ln o ty o rg a n iz u ją c e j cz a s w o ln y , p o siłk i, n o c le g i, s tw a r z a z n ik o m e s z a n s e ro z w o ju c h rz e ś c ija ń s k ie g o m o d e lu ży cia . P r z e s tr z e ń ży cio w a ta k ie j r o d z in y n ie w y tr z y m u je o s tr e j k o n k u r e n c j i ze s tr o n y p o z o s ta ły c h d z ie ­ d z in ż y c ia , z ic h w ła s n y m i p r a w a m i i s ty la m i. A d o d a jm y p o n a d to , że c h rz e ś c ija ń s k i m o d e l ż y c ia w ż a d n y m w y p a d k u n ie d e c y d u je o c h a r a k te r z e ż y c ia z a w o d o w e g o , s to s u n k ó w s ą s ie d z k ic h czy n a w e t o is to c ie w y c h o w a n ia , k s z ta łc e n ia itd . N ie m o ż n a w ię c s ta w ia ć te z y , że ro d z in a d z is ie jsz a m o że czy p o tr a f i (w p ie r w s z y m rz ę d z ie ) ży ć w p e łn i w ia r ą c h rz e ś c ija ń s k ą i p r z e k a ­ zy w a ć ją w b r e w ró ż n o r a k im p rz e k o n a n io m i sp o so b o m ży cia , f u n k c j o n u ją ­ c y m w d a n y m s p o łe c z e ń stw ie . S p r a w a m a je szcze m n ie js z e s z a n s e p o w o ­ d z e n ia , g d y s a m i ro d z ic e m a ją ró ż n e p rz e k o n a n ia . R o d zi się z a te m p y ta n ie , czy w ogóle w o b e c n y c h w a r u n k a c h ż y c ia ro d z in a m a s z a n s ę żyć w ia r ą w p e łn i i p rz e k a z y w a ć j ą n a s tę p n y m p o k o le n io m ? C zy tr o s k i o p r z e k a z w ia ­ r y n ie p o w in n y p o n o w n ie p r z e ją ć w s p ó ln o ty c h rz e ś c ija ń s k ie , ja k to ju ż m i a ­ ło m ie js c e p o o k re s ie O św ie c e n ia ?

11 K . R a h n e r , D er C h r is t u n d s e in e u n g lä u b ig e n V e r w a n d te n , w : S c h r i ft e n z u r T h e o lo g ie I I I , Z ü r ic h - K ö ln 1967, 419 n n .

3. Istotn a szan sa d zisiejszej rodziny

M im o c a łe g o b a la s tu tr u d n o ś c i, w y n ik a ją c y c h z ró ż n o ro d n e g o ro z w o ju r o z m a ity c h d z ie d z in ż y c ia sp o łeczn eg o , n ie m o ż n a p rz e o c z y ć z n a c z e n ia r z e ­ c z y w isto śc i „ d o m u ” w z g lę d n ie „ ro d z in y ” w p ro c e s ie ro z w o ju s p o tk a n ia B oga z c z ło w ie k ie m ls. N a p r z e s tr z e n i b o w ie m c a ły c h d z ie jó w z b a w ie n ia B oga d o ­ ś w ia d c z a się p rz e d e w s z y s tk im w a tm o s f e r z e s z a c u n k u p o s u n ię te g o a ż do lę k u o ra z w n a jb a r d z ie j n ie o d z o w n y c h d la ż y c ia s t r u k t u r a c h k o n ta k to w y z a ­ c h o d z ą c y c h p o m ię d z y c z ło n k a m i w ię k sz e g o lu b m n ie js z e g o d o m u czy r o d z i­ n y . B o g a o b ie tn ic y , B o g a P rz y m ie rz a , J a h w e , k tó r y t a k b a rd z o in t e r e s u j e się c z ło w ie k ie m , m o ż n a n a jb a r d z ie j in te n s y w n ie d o św ia d c z y ć w ła ś n ie w ta k ic h k o n ta k ta c h , w k tó r y c h lu d z ie w sp o só b b e z w a r u n k o w y in t e r e s u j ą się s o b ą n a w z a je m , d a r z ą s ie b ie n a w z a je m b e z w a r u n k o w ą ż y c z liw o śc ią . T y lk o w ty c h o so b o w y c h p ła s z c z y z n a c h ż y c ia , n ie w in s ty tu c ja c h , is tn ie je s z a n s a s p o tk a ­ n ia B oga. W ś w ie tle te g o h is to ry c z n e g o k o n te k s tu , k tó r y sw e n a jg łę b s z e u z a ­ s a d n ie n ie m a w te o lo g ii s tw o r z e n ia i te o lo g ii w c ie le n ia , m o ż n a ró w n ie ż d z i­ s ia j s z u k a ć s z a n s y d o ś w ia d c z a n ia B o g a w n a s z y c h m a ły c h ro d z in a c h — ta k ż e w te d y , g d y n ie w s z y sc y ic h c z ło n k o w ie w y z n a ją w y r a ź n ie te g o s a m e g o B oga, w sp o s ó b o s ta te c z n y i je d n o z n a c z n y o b ja w ia ją c e g o się n a m w c z ło w ie c z e ń ­ s tw ie J e z u s a C h r y s tu s a . N a sz a w s p ó łc z e s n a m a ła ro d z in a ta k ż e w sw e j z m ie n io n e j s t r u k t u r z e w z a je m n y c h k o n ta k tó w n a d a l p r z e ja w ia ta k ie w z a je m n e re la c je , w k tó r y c h m o ż n a d o św ia d c z y ć s a m e g o B oga, n a w e t w te d y , g d y się ic h J e g o im ie n ie m n ie n a z y w a . D z isie jsz e ro d z in y p r z y w s z y s tk ic h w sp ó łc z e s n y c h z a g ro ż e n ia c h c z e rp ią m im o w s z y s tk o sw ą m o c w ła ś n ie z w z a je m n y c h k o n ta k tó w . M o żn a b y u b o le w a ć n a d u p a d k ie m s t r u k t u r a l n y c h i sp o łe c z n y c h p o d p ó r d a w n e j r o ­ d z in y , z d r u g ie j je d n a k s tr o n y te n b r a k s tw a r z a s z a n s ę o d k ry c ia n a n o w o z n a c z e n ia o s o b o w y c h w ię z i o ra z p o tr z e b y ic h p ie lę g n o w a n ia . N ie p r z y p a d ­ k o w o c z y ta m y w S ta r y m i N o w y m T e s ta m e n c ie , że B óg cią g le p r z e d s ta w ia m a łż e ń s k ie i r o d z in n e s t r u k t u r y w z a je m n y c h r e la c ji ja k o o b ra z i p ła s z c z y ­ zn ę d o ś w ia d c z a n ia J e g o s to s u n k u do c z ło w ie k a . W ro d z in ie b o w ie m is tn ie ją co n a jm n ie j tr z y p o d s ta w o w e s t r u k t u r y r e l a c ji — k o n ta k tó w , k tó r e u m o ż li­ w ia ją d o ś w ia d c z a n ie B oga. J a k o p ie r w s z ą s t r u k t u r ę m o ż n a w y m ie n ić w z a je m n e o d n ie s ie n ie do s ie ­ b ie m ę ż c z y z n y i k o b ie ty , k tó r e c o ra z c z ę śc ie j p r z y jm u je c h a r a k t e r p a r t n e r ­ stw a , a n ie d o m in a c ji i p o d p o rz ą d k o w a n ia . M a łż o n k o w ie p o z o s ta ją w s to ­ s u n k u do sie b ie w r e l a c ji w z a je m n e j m iło śc i: je d n a o so b a je s t t u d la d r u ­ g iej, r a z e m są p o w o ła n e do ż y c ia w pokoju" (1 K o r 7,15). C zyż n ie m o ż n a d o św ia d c z y ć tu czegoś z o w ego d u c h a p o k o ju (J 20,21 n), d u c h a B ożego?

K o le jn ą s t r u k t u r ę s ta n o w i r e l a c ja d z ie c i do o jc a i m a tk i, r e la c ja , k t ó r a u m o ż liw ia p ie r w o tn e d o ś w ia d c z e n ie B oga ja k o k o c h a ją c e g o i p r z e b a c z a ją c e ­ go O jc a — m o ż n a te ż z p e w n o ś c ią p o w ie d z ie ć — ja k o m a tk i.

W re s z c ie , p o tr z e c ie , n a le ż y z w ró c ić u w a g ę n a r e la c ję ro d z e ń s tw a w z g lę ­ d e m sie b ie n a w z a je m . S ta n o w i o n a p ła s z c z y z n ę d o św ia d c z e n ia b lis k o ś c i s a ­ m ego J e z u s a C h r y s tu s a , k tó r y n a z y w a n a s s w y m i b r a ć m i i s io s tr a m i.

W ty c h is to tn ie r o z m a ity c h s t r u k t u r a c h r e l a c ji r o d z in n y c h d o c h o d z i do g ło su s p r a w a sa m e g o B oga, m o żliw o ść p rz e ż y w a n ia i d o ś w ia d c z a n ia p r z y m ie ­ r z a B o g a z lu d ź m i. O c zy w iście w y m ie n io n e s t r u k t u r y s to s u n k ó w w c a le n ie g w a r a n tu j ą i s a m e p rz e z się n ie z m u s z a ją do c h rz e ś c ija ń s k ie j in t e r p r e t a c ji o p a r te j n a w ie rz e . S tw a r z a ją je d n a k s ź a n s ę d la ro z w o ju o so b o w e j h is to r ii w ia ry , ró w n ie ż w s y t u a c ji d ia s p o ry ro d z in n e j. D z ię k i p o w y ż sz y m r o d z in a ta k ż e w s w e j te r a ź n ie js z o ś c i i d z is ie jsz e j s t r u k t u r z e m o ż e s ta ć się p o n o w n ie m ie js c e m ż y c ia w y p e łn io n e g o w ia r ą , a n ie ty lk o p r z e k a z ic ie le m p r a w d w ia r y

12 F . L. H o s s f e 1 d, D ie a ltte s ta m e n tlic h e F a m ilie v o r G o tt o ra z J . G n i 1 к a , D ie n e u te s ta m e n tlic h e H a u s g e m e in d e , o b y d w a w : J . S c h r e i ­ n e r (w yd.), F r e u d e a m G o tte s d ie n s t, S t u t tg a r t 1983, 217— 242.

1 0 0 B I U L E T Y N K A T E C H E T Y C Z N Y

i s ty ló w w ia r y K o ścio ła. R o d z in a b o w ie m je s t p ie r w o tn y m m ie js c e m d o ­ ś w ia d c z a n ia b o s k ie j w s p ó ln o ty , w z a je m n y c h r e l a c ji n a w z ó r r e l a c ji C h r y s t u ­ so w y c h i m ie js c e m d o ś w ia d c z a n ia D u c h a .

4. P arafia w słu żb ie rodziny

P ie r w s z o p la n o w ą f u n k c ję g m in y c h r z e ś c ija ń s k ie j w o b e c r o d z in y s ta n o w i n ie s ie n ie je j p o m o cy , a b y m o g ła o d k ry ć , że w p rz e ż y w a n y c h i a k c e p to w a ­ n y c h p rz e z n ią s t r u k t u r a c h w z a je m n y c h r e l a c ji tk w i p o d s ta w a do r e l ig i jn e ­ go i c h rz e ś c ija ń s k ie g o k s z ta łto w a n ia ży c ia . W y c h o w a n ie r e lig ijn e n ie r o z ­ p o c z y n a się b o w ie m w te d y , g d y r e l a c je t e z o s ta n ą u ję t e w sło w a , le c z p r z e ­ b ie g a w z a s a d z ie w to k u ich d o ś w ia d c z e n ia n a co d zień . R ola g m in y p o le g a p rz e d e w s z y s tk im n a w y d o b y w a n iu r o d z in y z s y tu a c ji n ie ś w ia d o m o ś c i i p r o ­ w a d z e n iu je j do n o w eg o ś w ia d o m e g o b y to w a n ia w n a jp e łn ie js z y m te g o s ło ­ w a z n a c z e n iu . N a s tę p s tw e m i u z u p e łn ie n ie m te j p ie r w s z e j p o s łu g i m u s i b y ć d a ls z e św ia d c z e n ie ró ż n y c h ro d z a jó w p o m o c y . M o ż n a do n ic h z aliczy ć tr z y s p r a w y : o rg a n iz o w a n ie s p o tk a ń m a ły c h ro d z in , n ie s ie n ie p o m o c y w ró ż n y c h fa z a c h ro z w o ju ro d z in y , tr o s k ę o c h rz e ś c ija ń s k ą k u l t u r ę n ie d z ie li. S p o t k a n i a m a ł y c h r o d z i n W sp ó łc z e sn a s t r u k t u r a ro d z in y d o m a g a s ię n ie ja k o w y d o b y w a n ia m a ­ ły c h r o d z in o ra z r o d z in częścio w o ty lk o c h rz e ś c ija ń s k ic h z ic h w ła s n e j iz o ­ la c ji i p r y w a tn o ś c i o ra z u m o ż liw ia n ia im s p o t k a ń z in n y m i r o d z in a m i c h r z e ­ ś c ija ń s k im i. T y lk o w t e n sp o só b m o ż n a im p o m ó c s ta ć się w s p ó ln o tą w z a ­ je m n ie się w s p ie r a ją c ą . I n ic ja ty w ie p a s t o r a ln e j n ie s ta w ia się t u t a j ż a d ­ n y c h g ra n ic . N a le ż y je d n a k p rz e s trz e c , że te g o r o d z a ju s p o tk a n ia n ie m o g ą b y ć o rg a n iz o w a n e o d g ó rn ie , z n a k a z u . T rz e b a je u m o ż liw ia ć i w s p ie r a ć b ą d ź w o k re ś lo n y c h g r u p a c h r o d z in (n ie ty lk o p a r m a łż e ń s k ic h ), b ą d ź te ż n a p o ­ sz c z e g ó ln y c h s p o tk a n ia c h z o k a z ji z e b r a ń r o d z in w p rz e d s z k o la c h czy te ż z r a c j i p r z y g o to w a n ia d z ie c i do s a k r a m e n tó w św . itd . P o m o c w p o s z c z e g ó l n y c h f a z a c h r o z w o j u r o d z i n y S z c z e g ó ln e j p o m o c y p o tr z e b u ją r o d z in y w p o sz c z e g ó ln y c h fa z a c h s w o je ­ go ro z w o ju , z w ła sz c z a g d y z w ią z a n e z n im i z a d a n ia p r z e r a s ta j ą ic h w ła s n e m o żliw o ści. T a k n a p r z y k ła d w ie le m a ły c h r o d z in n ie m oże s w y m d z ie - c io m -je d y n a k o m u m o ż liw ić d o ś w ia d c z e ń s io s tr z a n y c h czy b r a t e r s k i c h , d o ­ ś w ia d c z e ń k o n ta k t u z ró w ie ś n ik a m i. O b c o w a n ie d z ie c k a z d o ro s ły m i z a ­ c ie ś n ia się t u w y łą c z n ie do w ła s n e g o o jc a czy m a t k i W te j s y t u a c ji p r a c a w k a to lic k ic h p rz e d s z k o la c h m o że o tr z y m a ć sz c zeg ó ln e z n a c z e n ie d ia k o - n iczn e. P o m o c p o tr z e b n a je s t ta k ż e w o k re s ie u s a m o d z ie ln ia n ia się m ło d y c h , o d ­ c h o d z e n ia o d d o m u ro d z ic ie lsk ie g o , ja k te ż w c zasie p rz e c h o d z e n ia ro d z ic ó w w fa z ę p o m a łż e ń s k ą . T e ra z tr z e b a im p rz e d e w s z y s tk im n ie ś ć p o m o c w u ś w ia d o m ie n iu so b ie z m ie n io n y c h w a r u n k ó w , o d n a jd y w a n ia w ła s n e j o d ­ p o w ie d z i n a p y ta n ia : k im je s te ś m y o b e c n ie ? W ja k ie j r e la c ji p o z o s ta je m y w o b ec sie b ie n a w z a je m ? J a k w ty c h n o w y c h n a s z y c h u k ła d a c h m o ż e m y d o ­ ś w ia d c z a ć B oga z a w sz e g o to w eg o o b c o w a ć z n a m i? T r o s k a o c h r z e ś c i j a ń s k ą k u l t u r ę n i e d z i e l i W sp ó ln o ta c h rz e ś c ija ń s k a m a dziś ta k ż e sz c z e g ó ln ą ro lę do o d e g ra n ia w tw o r z e n iu o d n o w io n e j k u l t u r y n ie d z ie li, z w ła sz c z a że s a m i p o n o s im y o d ­ p o w ie d z ia ln o ść za z re d u k o w a n ie je j do u c z e s tn ic tw a w n ie d z ie ln e j M szy ś w ię te j. T y m c z a s e m k u l t u r y n ie d z ie li c h rz e ś c ija ń s k ie j n ie m o ż n a s p r o w a d z a ć do sa m e g o u c z e s tn ic tw a w e M szy św . W m o d litw ie e u c h a r y s ty c z n e j w y z n a ­ je m y : ś w ię c im y p ie rw s z y d z ie ń ty g o d n ia ja k o d zień , w k tó r y m J e z u s C h r y ­

s tu s z m a r tw y c h w s ta ł. N ie d z ie la je s t w ię c ś w ię te m p e łn i życia. M a z n a c z e n ie n ie ty lk o d la K o śc io ła i p a r a f ii , le c z ta k ż e d la ro d z in y . D o b rz e z a p r o g r a m o ­ w a n a n ie d z ie la m o ż e p o m ó c p ie r w o tn e tę s k n o ty za p o c z u c ie m b e z p ie c z e ń ­ s tw a , za w o ln o ś c ią i za s a m o r e a liz a c ją p rz e m ie n ić w p e w n y m s to p n iu w d o ­ św ia d c z e n ie tę s k n o ty za p e łn ią ży cia . N ie d z ie la p r z e ż y ta p o c h rz e ś c ija ń s k u , ja k o d z ie ń P a ń s k i, n ie s p r o w a d z a n a s z y c h tę s k n o t do k r ó t k o tr w a łe j ilu z ji ś w ią te c z n e j, le c z w s k a z u je n a ic h t r w a ł y f u n d a m e n t w ś w ię to w a n iu z m a r ­ tw y c h w s ta n ia . P rz y p o m in a , że ic h w y p e łn ie n ie z o sta ło n a m p rz y o b ie c a n e . T a k w ię c n ie d z ie lę ś w ię tu je m y ju ż j a k g d y b y a n ty c y p a c ję s p e łn ie n ia się n a ­ sz y c h tę s k n o t z a ż y c ie m w p o k o ju z s a m y m so b ą , z in n y m i i z B o g iem . T a k p o ję ta k u l t u r a n ie d z ie li z n a jd u j e sw e ź ró d ło i s w ó j p u n k t sz c z y to w y w u c z e s t­ n ic tw ie w u c z c ie P a ń s k ie j. 5. R o d z in a w s łu ż b ie p a r a f ii J a k o p o d m io t c h rz e ś c ija ń s k ie g o ż y c ia ta k ż e r o d z in y w in n y św ia d c z y ć p o ­ m o c c h r z e ś c ija ń s k ie j g m in ie . D a ją c w p a r a f ii ś w ia d e c tw o re a liz o w a n ia c h r z e ­ ś c ija ń s k ie g o s t y lu ży c ia , p ro w a d z o n e g o n a g ru n c ie s w y c h ż y c io w y c h w z a ­ je m n y c h r e l a c ji i d o św ia d c z e ń , p o w o d z e ń i n ie b e z p ie c z e ń s tw , m o g ą r o d z in y n ie ś ć p o m o c w b u d o w a n iu C h ry s tu s o w e j w s p ó ln o ty , w y r a s t a ją c e j p o n a d r a m y je d n e j ro d z in y . S p o só b , w ja k i ro d z ic e t r a k t u j ą sw e d o r a s ta ją c e d zieci, ja k się do n ic h o d n o sz ą , s t w a r z a ją c im je d n o c z e ś n ie p o le d o ś w ia d c z a n ia ic h w ła s n e j w o ln o śc i, m o ż e s ta ć się m o d e le m o d n o sz e n ia się „ d o ro s łe j’' g m in y do s w e j m ło d z ie ż y . K o c h a ją c y się, a z a ra z e m to le r u ją c y się i p r z e ­ b a c z a ją c y so b ie n a w z a je m m a łż o n k o w ie , m o g ą s ta n o w ić b o d ziec i w e z w a n ie do to l e r a n c j i o ra z g o to w o śc i p rz e b a c z a n ia p o sz c z e g ó ln y m lu d z io m i c a ły m g r u p o m lu d z i w e w sp ó ln o c ie . P r z e ż y w a n e p a r t n e r s t w o m oże s ta n o w ić w z ó r d la u d u c h o w io n e j w s p ó ln o ty b r a c i i s ió s tr . Ś w ia tła i c ie n ie n a d ro d z e d o ­ ś w ia d c z a n ia B oga w s to s u n k a c h r o d z in n y c h m o g ą p o b u d z a ć w s p ó ln o tę c h r z e ­ ś c ija n do o d k r y w a n ia D u c h a B ożego w c o d z ie n n y c h w a r u n k a c h ży cia , r ó w ­ n ie ż p o z a K o śc io łe m . W ła ś n ie ży cie p o sz c z e g ó ln y c h je d n o s te k lu b g r u p c h r z e ś c ija n w s y t u a c ji d ia s p o ry ro d z in n e j m o ż e s ta ć się p ła s z c z y z n ą d o ś w ia d ­ c z e ń i p o u c z e ń d la c h rz e ś c ija n , ż y ją c y c h w c o ra z b a r d z ie j z a o s trz a ją c e j się s y tu a c ji d ia s p o ry s p o łe c z n e j. J e d n o c z e ś n ie m o że się ta k ż e p rz y c z y n ić do w z ro s tu s iły m is y jn e j g m in y , d o c h o d z ą c e j do g ło s u p rz e d e w s z y s tk im w d a ­ w a n iu ś w ia d e c tw a ż y c ie m b e z n a d u ż y w a n ia słów , ja k m ó w i się o ty m w E v a n g e lii n u n tia n d i (η. 21). Ś w ia d e c tw o d a w a n e je s t w sz ę d z ie ta m (w s y ­ tu a c j i d ia s p o r y ro d z in n e j b ą d ź te ż w in n y c h u k ła d a c h m ię d z y lu d z k ic h ), „g d zie p o s z c z e g ó ln y c h r z e ś c ija n in łu b g r u p a c h r z e ś c ija n ż y ją c y c h w e w s p ó l­ n o c ie d a ją w y r a z g o to w o śc i z ro z u m ie n ia i p r z y ję c ia w sp ó ln e g o ż y c ia i lo s u , a ta k ż e w y r a z s o lid a rn o ś c i w d ą ż e n ia c h w s z y s tk ic h do w s z y stk ie g o , co d o ­ b r e i s z la c h e tn e ”. N a s tę p n ie ta k ż e p rz e z to, że w p r o s ty i s p o n ta n ic z n y s p o ­ só b p o tw ie r d z a ją s w ą w ia r ę w w a rto ś c i, k tó r e s to ją p o n a d w a r to ś c ia m i p o ­ w s z e c h n y m i, a n a d z ie ję p o k ła d a ją w czy m ś, czego n ie w id a ć o k ie m i o czy m n ie sp o só b n a w e t m a rz y ć . P rz e z ta k ie ś w ia d e c tw o b e z słó w b u d z ą c h rz e ś c i­ ja n ie w s e r c a c h ty c h , k tó r z y ic h o b s e r w u ją , n ie o d p a r te p y ta n ie : d la c z e g o są w ła ś n ie ta c y ? D la c z e g o ż y ją w t e n sp o só b ? C zy m lu b k im je s t te n , k tó r y ic h u d u c h a w ia ? D laczeg o są z n a m i? F a k ty c z n ie , ta k i e ś w ia d e c tw o je s t c i­ c h y m , le c z p e łn y m m o cy i s k u te c z n y m g ło s z e n ie m „ D o b re j N o w in y ” . tłu m . E lż b ie ta K o w a ls k a , W a r s z a w a II . F O R M A C JA K A T E C H E T Y C Z N A W P O L S C E D o ro c z n e s p o tk a n ie w y k ła d o w c ó w k a te c h e ty k i i p e d a g o g ik i W p o ls k im ś w ie c ie k a te c h e ty c z n y m w s p ó łis tn ie ją , a w n ie k tó r y c h w y ­ p a d k a c h ś c i e r a ją s ię ze s o b ą tr z y o r ie n ta c je . W d a ls z y m c ią g u m a m y u n a s p rz e d s ta w ic ie li k a te c h e z y k la s y c z n e j (d e h a r b o w s k ie j) o b o k r e p r e z e n ta n t ó w

r u c h u k e ry g m a ty c z n e g o czy a n tro p o lo g ic z n e g o . Ś w ia d c z ą o ty m m ię d z y i n ­ n y m i p u b lik a c je te o r e ty c z n e i p o d rę c z n ik o w e (k a te c h iz m o w e ).

W z w ią z k u z p o w y ż sz y m c z ło n k o w ie k o n s u lty z a p ro p o n o w a li n a te g o ­ ro c z n e s p o tk a n ie w y k ła d o w c ó w k a te c h e ty k i i p e d a g o g ik i te m a t p rz e k r o jo w y . Z a c h o d z i b o w ie m k o n ie c z n o ść cało śc io w e g o s p o jr z e n ia n a rz e c z y w is to ść k a ­ te c h e ty c z n ą w n a s z y m k r a j u , p o tr z e b a o c e n y i o k re ś le n ia , n a ja k i m e ta p ie r o z w o ju k a te c h e ty k i się z n a jd u je m y . N a le ż a ło p o d d a ć a n a liz ie p r z y n a jm n ie j n ie k tó r e is to tn e z a g a d n ie n ia i sp o s o b y d z ia ła n ia , z a p o m o c ą k tó r y c h n a n a ­ s z y c h w y ż sz y c h u c z e ln ia c h i k u r s a c h k a te c h e ty c z n y c h p rz e b ie g a f o r m a c ja p rz y s z ły c h k a te c h e tó w , a b y n ie r o z m ija ć s ię z a k tu a ln y m i w y ty c z n y m i K o ­ ścio ła.

R e la c jo n o w a n e p rz e z n a s s p o tk a n ie o d b y ło się w A k a d e m ii T e o lo g ii K a ­ to lic k ie j w W a rs z a w ie w d n ia c h 11— 13 lu te g o 1985 ro k u . W p ie r w s z y m i tr z e c im d n iu o b ra d o m p rz e w o d n ic z y ł k s. p ro f , d r h a b . J a n C h a r y t a ń - s к i S J, w d r u g im n a to m ia s t k s. b p d r J a n u s z Z i m n i a k . S p o tk a n ie n a ­ sze z a sz c z y c ił ta k ż e s w ą o b e c n o śc ią k s . a r c b p d r J e r z y S t r o b a , k tó r y p rz e w o d n ic z y ł E u c h a r y s tii n a ro z p o c z ę c ie trz e c ie g o d n ia o b ra d i w y g ło sił o k o lic z n o śc io w ą h o m ilię .

U c z e s tn ik ó w s p o tk a n ia p o w ita ł k s. p ro f , d r h a b . R e m ig iu sz S o b a ń ­ s k i . r e k t o r A T K w W a rs z a w ie . O tw ie r a ją c o b ra d y , p o d k re ś lił w p r z e m ó ­ w ie n iu , że t r a k t u j e n a sz e s y m p o z ju m ja k o je d n ą z f o r m a k ty w n e j o b e c n o ­ ści K o śc io ła w św ie c ie . P rz y k ła d e m je j są , m ię d z y in n y m i, a p o s to ls k ie p o ­ d ró ż e O jc a ś w ię te g o J a n a P a w ła II , a ta k ż e — t a k b a rd z o o f ia r n ie u p r a w i a ­ n a — c o d z ie n n a k a te c h e z a p a r a f ia ln a . U c z e s tn ic z ą c y c h w s p o tk a n iu n a z w a ł k s ią d z r e k t o r k ie r o w n ik a m i i a n im a to r a m i d z ia ła ln o ś c i k a te c h e ty c z n e j w P o ls c e . Ż y c z y ł im o w o c n y c h o b r a d d la p o d w y ż s z e n ia „ o d d e c h u ” te j ta k b a rd z o w a ż n e j f o r m y p o ś r e d n ic tw a zb a w c z e g o K o śc io ła , k tó r e s o b ą i sw o ją p r a c ą r e p r e z e n tu ją . Z g o d n ie z ty m , co p o w ie d z ie liś m y n a p o c z ą tk u , w s z y s tk ie w y g ło sz o n e p o d c z a s s y m p o z ju m r e f e r a t y s ta n o w iły p r ó b ę s y n te z y w d z ie d z in ie o k r e ­ ślo n y c h z a g a d n ie ń . P r e le g e n c i n ie p r z e d s ta w ia li je d n a k w s k a z a ń n o r m a ty w ­ n y c h . le c z p o d s u w a li r a c z e j m a te r i a ł do d y s k u s ji, k tó r a po k a ż d y m r e f e r a ­ cie b y ła b a rd z o ży w a, k r y ty c z n a i p o s z u k u ją c a .

N a te g o ro c z n y m sy m p o z ju m w y g ło sz o n o c z te ry r e f e r a ty . K s. d r M a r ia n J a k u b i e c w sw o im w y s tą p ie n iu z a ty tu ło w a n y m : K u k a te c h e ty c e i n t e ­ g r a ln e j p rz e d s ta w ił sa m o p o ję c ie k a te c h e z y in te g r a l n e j i w s p ó łc z e s n y s ta n o m a w ia n e g o z a g a d n ie n ia . K s. b p d r J a n u s z Z i m n i a k z a ją ł s ię p r o g r a ­ m e m . tr e ś c ią w y k ła d ó w z z a k re s u k a te c h e ty k i. W sp ó łc z e sn e z a s a d y m e to d y ­ k i k a te c h e ty c z n e j o m ó w ił k s. d r W ła d y s ła w K u b i k S J . O s ta tn i r e f e r a t, w y g ło sz o n y p rz e z k s. d r a R o m a n a H a r m a c i ń s k i e g o , d o ty c z y ł o r g a n i­ z a c ji i p r o g r a m u k u r s ó w k a te c h e ty c z n y c h n a p r z y k ła d z ie d ie c e z ji g o rz o w ­ s k ie j w la ta c h 1949— 1972. W n a s z e j r e l a c ji p r z e d s ta w im y w s k r ó c ie tr e ś ć w y g ło sz o n y c h r e f e r a tó w o ra z p o d a m y o g ó ln e m y ś li p o d e jm o w a n e j d y s k u s ji. 1. R e fe ra ty — k s . d r M a r ia n J a k u b i e c , K u k a te c h e ty c e in te g r a ln e j U ję c ie t y t u ł u z a p o w ia d a ju ż s a m p ro b le m . W y p o w ie d z i p a p ie s k ie i tr e ś ć w s p ó łc z e s n y c h d o k u m e n tó w k a te c h e ty c z n y c h w y r a ż a ją w ie lk ą tr o s k ę o z a ­ c h o w a n ie in te g r a ln o ś c i tr e ś c i w ia r y w p r z e p o w ia d a n iu K o ścio ła. T y m c z a s e m o k re ś lo n e k i e r u n k i k a te c h e ty c z n e w y d a ją s ię n ie s p e łn ia ć te g o p o s tu la tu . K a te c h e z ę k e r y g m a ty c z n ą , z d a n ie m p r e le g e n ta , o s k a r ż a się, że z a n ie d b u je i u s u w a n a d r u g i p la n a s p e k t d o k tr y n a ln y , k o n c e n tr u ją c się g łó w n ie n a z a ­ d a n iu to w a rz y s z e n ia ro z w o jo w i o so b iste g o a k t u w ia r y k a te c h iz o w a n y c h . To s a m o c z y n i k a te c h e z a b ib lijn a . Z a rz u c a się je j tz w . „ im m e d ia ty z m ” . | Q 2 B I U L E T Y N K A T E C H E T Y C Z N Y

P r o b le m u in te g r a ln o ś c i d e p o z y tu w ia r y n ie r o z w ią z u je ró w n ie ż k a te c h e ­ za litu r g ic z n a , ty m b a r d z ie j a n tro p o lo g ic z n a . T a o s ta tn i a s ta n o w i b o w ie m je d y n ie o k re ś lo n y a s p e k t d la n u r t u k e ry g m a ty c z n e g o , a m ia n o w ic ie s p e łn ia p o s tu la t w ie rn o ś c i c z ło w ie k o w i w p o ś r e d n ic tw ie z b a w c z y m K o ścio ła.

A u to r r e f e r a t u , ja k s a m to p o d k re ś lił, z a s y g n a liz o w a ł je d y n ie a k tu a ln o ś ć i w a g ę p ro b le m u , k t ó r y n a d a l p o z o s ta je o tw a r ty . D o k a te c h e ty k ó w i k a t e ­ c h e tó w n a le ż y , m ię d z y in n y m i, tr o s k a 9 p o z y ty w n e jeg o ro z w ią z a n ie . O d n o ­ to w u je m y ju ż p e w n e p r ó b y w ty m k ie r u n k u . R e f e r a t w c h a r a k t e r z e p r z y ­ k ła d u w s k a z a ł n a o s o b ę k a r d y n a ł a J . R a t z i n g e r a , k tó r y ja k o p r e f e k t K o n g re g a c ji d la S p r a w N a u k i W ia ry n ie m a ło t r u d u p o św ię c a z a g a d n ie n iu in te g ra ln o ś c i tr e ś c i w p rz e k a z ie w ia ry . — ks. b p d r J a n u s z Z i m n i a k , P r o g ra m w y k ła d ó w z k a te c h e ty k i P e łn ą f o r m a c ję w d z ie d z in ie d u s z p a s te r s tw a k a te c h e ty c z n e g o z d o b y w a się n ie ty lk o n a z a ję c ia c h z k a te c h e ty k i. Z a k ła d a się je j p o w ią z a n ie z n a u ­ k a m i a n tr o p o lo g ic z n y m i i te o lo g ic z n y m i. W o b ec p o w y ż sz y c h a u to r r e f e r a t u p o s ta w ił p y ta n ie , czy p r z y p a d k ie m n ie z a c h o d z i s y t u a c ja „ d u b lo w a n ia ” p rz e z w y k ła d o w c ó w k a te c h e ty k i m a te r i a ln e j tr e ś c i całe g o sz e re g u p rz e d m io tó w te o lo g ic z n y c h , czy n ie d o k o n u je się sw eg o r o d z a j u „ s k r ó tu te o lo g ii” n a u ż y ­ te k k a te c h e z y . C h c ą c o d p o w ie d z ie ć n a w y s u n ię te z a g a d n ie n ia , p r e le g e n t s k u p ił się n a p o ję c iu c e lu k a te c h e z y .

C el k a te c h e z y w y z n a c z a ją a k tu a l n e p o tr z e b y w ie rn y c h , w a r u n k i ż y c ia K o śc io ła b ą d ź tr u d n o ś c i, k tó r e m u s i p rz e z w y c ię ż y ć . C z ę sto b y w a o n p o s t u ­ lo w a n y n ie d o s ta t k a m i n a u c z a n ia a ta k ż e k r y t y k ą d a n e g o „ m o d e lu ” u p r a w i a ­ n ia k a te c h e z y . W y z n a c z a g o r ó w n ie ż c o ra z to g łę b s z e p o z n a w a n ie O b ja w ie ­ n ia B ożego. W k o n te k ś c ie c e lu k a te c h e z y ro d z i się z a sa d n ic z a id e a p o ś r e d n i­ c tw a z b a w c z e g o K o śc io ła — „ w ie rn o ś ć B o g u i c z ło w ie k o w i” . R e f e r e n t s z e r o ­ ko o m ó w ił e w o lu c ję c e lu k a te c h e z y , p o c z y n a ją c o d d ru g ie j p o ło w y X IX w ie ­ k u , a ż do je g o u ję c ia w n a jn o w s z y c h d o k u m e n ta c h K o ścio ła. Z d a n ie m k s ię d z a b is k u p a , o b e c n o ść z a g a d n ie ń p o c h o d z ą c y c h z r ó ż n o ­ ro d n y c h d y s c y p lin te o lo g ic z n y c h w p r o g r a m ie k a te c h e ty k i m a t e r i a ln e j je s t u s p r a w ie d liw io n a p o d je d n y m w a r u n k ie m , że są o n e p r z e k a z y w a n e w a s p e k ­ cie f o r m a c y jn y m . W z a k o ń c z e n iu r e f e r a tu p r e le g e n t p rz y p o m n ia ł z n a c z e n ie sy m b o lu w ia r y d la k a te c h e z y i k a te c h e ty k i. W n im z a w ie r a s ię w ła ś c iw a tr e ś ć d la p o p r a w ­ nego p e łn ie n ia m is ji p ro r o c k ie j K o śc io ła . T rz e b a ta k ż e w y z n a c z y ć n a le ż y te m ie js c e d la d z ie jó w K o śc io ła w k a te c h e ty c e m a t e r i a ln e j i k a te c h e z ie . H is to ­ ria K o śc io ła je s t ś w ia d e c tw e m z b a w c z e j o b e c n o śc i d z ia ła n ia C h ry s tu s a . N a u ­ c z a n ie te j d y s c y p lin y te o lo g ic z n e j s ta n o w i o b ro n ę p r z e d a lie n a c ją i z a g u b ie ­ n ie m to ż s a m o ś c i c h rz e ś c ija ń s k ie j.

— ks. d r W ła d y s ła w K u b i k S J , Z a ło ż e n ia m e to d y k i k a te c h e ty c z n e j R e f e r e n t p r z e d s ta w ił r o lę d y d a k ty k i o g ó ln e j w a sp e k c ie je j p o m o c n ic z o ­ ści w s to s u n k u d o m e to d y k i k a te c h e ty c z n e j. N ie is tn ie je — je g o z d a n ie m — c a łk ie m o d r ę b n a m e to d y k a k a te c h e ty c z n a . K a te c h e ty k a , lic z ą c się z o s ią g n ię ­ c ia m i d y d a k ty k i, k o r z y s ta z je j d o ro b k u n a w ła s n y m te r e n ie . N ie z a p o m in a je d n a k , że s t o ją p r z e d n i ą sp e c y fic z n e c e le i z w ią z a n e z n im i z a d a n ia .

P r e l e g e n t w y s u n ą ł n a jp i e r w p o s tu la t p r e c y z j i p o ję ć z z a k r e s u d y d a k ty k i i m e to d y k i w ogóle o ra z p o d k re ś lił, że z a g a d n ie n ie p ro c e s u n a u c z a n ia b e z ­ w a ru n k o w o p o w in n o się z n a le ź ć w p r o g r a m ie n a u c z a n ia k a te c h e ty k i. W y ­ ja ś n ił, ja k u j m u je to z a g a d n ie n ie te o r ia „ s to p n i f o r m a ln y c h ” o ra z k o n c e p c ja „ n o w eg o w y c h o w a n ia ” . W k o n te k ś c ie cało śc io w o p o ję te g o p ro c e s u n a u c z a n ia z a ry s o w a ł z n a c z e n ie i p rz e b ie g p r a c y n a u c z y c ie la i u c z n ia o d n o ś n ie do c e lu i tr e ś c i n a u c z a n ia o ra z o k re ś lił m ie js c e i r o lę z a sa d , m e to d i f o r m o rg a n iz a ­ c y jn y c h n a u c z a n ia w ty m p ro c e s ie .

B I U L E T Y N K A T E C H E T Y C Z N Y F o rm y n a u c z a n ia n a z w a ł sw eg o r o d z a ju „ r a m a m i”, w e w n ą tr z k tó r y c h d o k o n u je się p r a c a n a u c z y c ie la z u c z n ie m w o p a rc iu o w y z n a c z o n e cele i tr e ś c i n a u c z a n ia o ra z p rz y z a s to s o w a n iu o k re ś lo n y c h fo rm , m e to d i z a s a d n a u c z a n ia . N a jb a r d z ie j ro z p o w sz e c h n io n ą fo r m ą n a u c z a n ia je s t s y s te m k la s o w o - le k ­ c y jn y , p r e f e r u ją c y p r a c ę z b io ro w ą u c z n ió w . Z k o n c e p c ji „n o w eg o w y c h o w a ­ n ia ” w y w o d z i się f o r m a p r a c y w z e sp o ła c h u c z n io w s k ic h . C h o ciaż s to s u je się ją p rz e w a ż n ie w o b rę b ie s y s te m u k la s o w o - le k c y jn e g o , je s t je d n a k w z a s a ­ d zie o d r ę b n ą f o r m ą p r a c y d y d a k ty c z n e j. W k a te c h e z ie k o r z y s ta s ię p o n a d to z f o r m d u s z p a s te r s tw a b ib lijn e g o i litu r g ic z n e g o . S k u p ia ją c się n a p o ję c iu m e to d d y d a k ty c z n y c h , p r e le g e n t p rz y p o m n ia ł, że is tn i e ją tr z y g r u p y m e to d : s ło w n e , p o g lą d o w e i o p a r t e n a p r a k ty c z n y m d z ia ła n iu u c z n ió w . N a jb a r d z ie j, z d a n ie m r e f e r e n ta , w m e to d y c e k a te c h e ty c z n e j ro z p o w s z e c h ­ n io n e są m e to d y sło w n e , ja k : w y k ła d , d y s k u s ja , p o g a d a n k a , p r a c a z t e k ­ s te m . Z m e to d p o g lą d o w y c h n a jb a r d z ie j p r a k t y k o w a n y je s t p o k a z , ja k o c z y n n o ść m e to d y c z n a , il u s t r a c ja s ło w n ie p r z e k a z y w a n e j tr e ś c i. R e f e r e n t p o d k r e ś lił p o tr z e b ę u p o w s z e c h n ie n ia s to s o w a n ia m e to d o p a r ­ ty c h n a a k ty w n e j d z ia ła ln o ś c i u c z n ia . J a k o p r z y k ła d w y m ie n ił w y p r a c o w a ­ n ia p is e m n e , re p o r ta ż e i p is a n ie lis tó w . W p ra w d z ie w y m ie n io n e a k ty w n o ś c i w ią ż ą się ze sło w e m , d y d a k ty c y je d n a k z a lic z a ją te ro d z a je d z ia ła n ia do m e ­ to d a k ty w n y c h . U c z e ń b o w ie m p is z ą c n a o k re ś lo n y t e m a t lis t, w y p r a c o w a n ie b ą d ź s p o r z ą d z a ją c r e p o r ta ż , je s t z m u s z o n y a s y m ilo w a ć tr e ś ć i j ą r e p r o d u k o ­ w ać. P r e l e g e n t z w ró c ił je d n a k u w a g ę , że n ie c h o d z i t u b y n a jm n ie j o e g z e ­ k w o w a n ie k la s ó w e k , a b y n p . u c z e ń o tr z y m a ł z a n ie o d p o w ie d n ią n o tę . C e­ le m w y m ie n io n y c h d z ia ła ń je s t m o ż liw o ść d o ta r c ia od u c z n ia do n a u c z y c ie ­ la „ s y g n a łu ” , w ja k im s to p n iu d a n a tr e ś ć z o s ta ła p rz e z u c z n ia z a s y m ilo w a ­ n a. S a m z a ś u c z e ń p o z n a je , n a ile p o tr a f i p o s łu g iw a ć się d a n ą tr e ś c ią ce le m p rz e p r o w a d z e n ia n p . o k re ś lo n e j a rg u m e n ta c ji. W a rto p o n a d to p rz y to c z y ć , n a s z y m z d a n ie m , b a rd z o in t e r e s u j ą c ą z d u s z ­ p a s te rs k ie g o p u n k t u w id z e n ia , n a s t ę p u ją c ą w y p o w ie d ź r e f e r e n ta . P o w o d e m w ie lu „ ro z c z a r o w a ń ” p o d c z a s ro z m ó w z n a rz e c z o n y m i p r z e d ś lu b e m w k a n ­ c e la r ii p a r a f ia l n e j n a te m a ty w ia r y je s t, je g o z d a n ie m , f a k t, że w w ie lu w y ­ p a d k a c h je s t to p ie r w s z a z ic h s tr o n y o k a z ja do s a m o d z ie ln e g o r e p r o d u k o ­ w a n ia tr e ś c i, k tó r a b y ła im p o d a w a n a p rz e z d łu g ie la t a k a te c h iz a c ji. D o m a ­ g a n o s ię o d n ic h p a m ię c io w e g o p r z y s w a j a n ia f o r m u łe k . N ie p o tr a f ią ic h t e ­ ra z o d tw o rz y ć , g d y ż p a m ię c io w e o p a n o w a n ie c h o ć b y n a jp ię k n ie js z e j tr e ś c i w c a le n ie je s t ró w n o z n a c z n e z u m ie ję tn o ś c ią je j re p r o d u k c ji, a n o n a d m s k a ­ z a n e je s t n a z a p o m n ie n ie . W ła ś c iw a r e p r o d u k c ja tr e ś c i m a m ie js c e w ó w c z a s, g d y o p e r u je s ię n ią w n o w e j s y tu a c ji, w k tó r ą u c z e ń z o s ta je w p ro w a d z o n y , g d y z d o b y w a u m ie ję tn o ś ć sa m o d z ie ln e g o je j r e p r o d u k o w a n ia b e z p o ś re d n io po z a p o z n a n iu się z n ią . D la c eló w s a m o k s z ta łc e n ia z a le c ił r e f e r e n t le k t u r ę z z a k r e s u m e to d y k i n a u c z a n ia ję z y k a p o ls k ie g o i h is to rii. M o żn a ta m s p o ­ tk a ć w ie le p r z y d a tn y c h d la d z ia ła ln o ś c i k a te c h e ty c z n e j n o w y c h m e to d i p r o ­ p o z y c ji a k ty w iz a c ji w y c h o w a n k ó w .

J a k o o s ta tn ie w re la c jo n o w a n y m p rz e z n a s r e f e r a c ie zo stało o m ó w io n e p o ję c ie b u d o w y je d n o s tk i le k c y jn e j. I s tn ie j e k il k a je j ty p ó w . P r e l e g e n t w y ­ m ie n ił c z te ry ic h r o d z a je . T y p „A ” (a s o c ja c y jn y ) k ła d z ie n a c is k n a n r z v s w a - ja n ie w ie d z y . T y p „O ” (o p e ra c y jn y ) a k c e n tu je a k ty w n o ś ć u c z n ia . N a s tę p n ie ty p „E ” (e m o c jo n a ln y ) re a liz u je s ię p rz y p o m o c y ś r o d k ó w a u d io w iz u a ln y c h o ra z ty p „ P ” (p ro b le m o w y ) o p a r ty je s t n a s a m o d z ie ln y m r o z w ią z y w a n iu p r o ­ b le m ó w p rz y p o m o c y d z ia ła ln o ś c i p r a k ty c z n e j cz y a n a liz o w a n iu d a n y c h t e k ­ stó w .

K o ń c z ą c , p r e le g e n t p o d z ie lił się ze s łu c h a c z a m i r e f le k s ją , k t ó r ą z a p o ż y ­ czy ł od n ie m ie c k ie g o k a te c h e ty k a G ü n te r a S t a c h e l a . D o ty c z y o n a k s z ta ł­ to w a n ia p o s ta w e ty c z n y c h n a k a te c h e z ie . Z d a n ie m w s p o m n ia n e g o k a te c h e ty ­ k a , tr z e b a n a jp i e r w „ p rz y s p o so b ić ” u c z n ió w do ic h p rz y ję c ia . K a te c h iz o w a n i

p rz y c h o d z ą b o w ie m n a s p o tk a n ie z o d m ie n n y m i o d p ro p o n o w a n y c h p rz e z n a s tr e ś c ia m i i z a in te re s o w a n ia m i. T rz e b a n a jp i e r w , co w w ię k sz o ś c i w y p a d k ó w je s t je d y n ie m o ż liw e , d o p ro w a d z ić do z m ia n y ic h n a s ta w ie ń . Z k o le i d o ­ p ie ro m o ż n a z a p la n o w a ć d łu g i to k fo r m a c y jn y , k tó r y z a sa d n ic z o o d b y w a się p o z a o b rę b e m s p o tk a n ia k a te c h e ty c z n e g o — w ś r o d o w is k u ż y c ia u c z n ia . J e ś li n p . u c z e ń m a p r o b le m y z p o p r a w n y m i k o n ta k t a m i z r o d z ic a m i czy k o ­ le g a m i, n a le ż y u ło ż y ć z n im k o n k r e tn y d ro b ia z g o w y p r o g r a m m o d e lu z a c h o ­ w a n ia s ię w o b e c p o w y ż sz y c h osób. T e n h ip o te ty c z n y p o m y s ł m u s i b y ć s p r a w d z o n y „w te r e n ie ” . N a k o le jn y m s p o t k a n iu tr z e b a o m ó w ić e f e k t jeg o r e a liz a c ji. J e ś li p o m y s ł się n ie s p r a w d z ił w p r a k ty c e , u s ta la m y n o w ą jeg o w e r s ję . K o r y g u je m y i p o s z u k u je m y t a k d łu g o , a ż c a ła p r a c a z o s ta n ie z a ­ k o ń c z o n a s u k c e s e m . — k s. d r R o m a n H a r m a c i ń s k i , O r g a n iz a c ja i p r o g r a m k u r s ó w k a t e ­ c h e ty c z n y c h R e f e r e n t p r z e d s ta w ił s tre s z c z e n ie s w o je j r o z p r a w y d o k to r s k ie j, n a p is a n e j p rz y k a te d r z e k a te c h e ty k i n a W y d z ia le T e o lo g ic z n y m A T K w W a rs z a w ie . Z a s a d n ic z y p ro b le m p r a c y d o ty c z y ł p r z y g o to w a n ia k a te c h e tó w n ie - k a p ła n ó w n a te r e n ie d ie c e z ji g o rz o w s k ie j w la ta c h 1949— 1972 do p r a c y k a te c h e ty c z n e j. A u to ro w i c h o d ziło p rz e d e w s z y s tk im o u r a t o w a n i e o d z a p o m n ie n ia w y d a ­ r z e ń h is to ry c z n y c h d la d ie c e z ji i ż y c ia K o śc io ła n a Z ie m ia c h O d z y sk a n y c h . S p e c y fic z n e w a r u n k i p r a c y w la t a c h p o w o je n n y c h w te j d ie c e z ji p r z y ­ n a g la ły do k s z ta łc e n ia k a te c h e tó w . N a w y z n a c z o n y m o b sz a rz e A d m in is tr a c ji G o rz o w s k ie j, s ta n o w ią c e j je d n ą sió d m ą P o ls k i (u s ta n o w io n e j p rz e z k a r d y n a ­ ła A u g u s ta H l o n d a d e k r e te m z d n ia 15 s ie r p n ia 1945 ro k u ) p ra c o w a ło p o d k o n ie c te g o ż r o k u ty lk o 202 k a p ła n ó w . T y m c z a s e m lic z b a w ie r n y c h s ta le w z ra s ta ła . N a p ro ś b ę a d m i n is tr a t o r a a p o s to ls k ie g o k s. E. N o w i c k i e g o p rz y b y ło t u t a j w ie lu k a p ła n ó w d ie c e z ja ln y c h i z a k o n n ik ó w . M im o to, w 1949 r o k u b y ło n ie o b s a d z o n y c h jesz c z e 225 p a r a f ii. W ta k ic h w a r u n k a c h n ie m o ­ gło b y ć m o w y o s y s te m a ty c z n e j k a te c h iz a c ji d ziec i i m ło d zieży . K a p ła n ó w n a le ż a ło w sp o m ó c k a te c h e ta m i, k s z ta łc o n y m i n a r ó ż n y c h k u r s a c h s t a c jo n a r ­ n y c h i z a o c z n y c h . A u to r p o d ją ł się b a d a ń w p o w y ż sz y m z a k re s ie z u w a g i n a b r a k w P o l­ sce o p ra c o w a ń p o ś w ię c o n y c h z a g a d n ie n iu p r z y g o to w a n ia k a te c h e tó w ś w ie ­ c k ic h do p r a c y k a te c h e ty c z n e j. S y g n a liz u je m y z a te m p o ja w ie n ie się w p o l­ s k ie j l i te r a t u r z e k a te c h e ty c z n e j n a u k o w e g o o p r a c o w a n ia n a t e n w ła ś n ie t e ­ m a t. 2. D y s k u s ja

D y s k u s ja z a ję ła w te g o r o c z n y m s p o t k a n iu o w ie le w ię c e j m ie js c a niż r e f e r a ty . S p o w o d o w a ła ją d u ż a p o tr z e b a w y p o w ie d z e n ia się u c z e s tn ik ó w n a p o d ję ty t e m a t o ra z c h ę ć w y m ia n y d o św ia d c z e ń .

P o p ie r w s z y m r e f e r a c ie z w ró c o n o n a jp i e r w u w a g ę n a m e to d o lo g ic z n y a s p e k t z a g a d n ie n ia . P o ja w iło się p y ta n ie , czy d y s k u s ja m a się s k u p ić n a p r o ­ b le m ie in te g r a ln o ś c i w k a te c h e z ie , czy te ż w k a te c h e ty c e . U s ta liw s z y , że k a - te c h e ty k ó w m u s z ą in te re s o w a ć o b y d w a a s p e k ty s p r a w y , w y s u n ię to w ą tp li­ w o ść, czy z a g a d n ie n ie in te g r a ln o ś c i o d n o si s ię do s y t u a c ji K o śc io ła w P o l­ sce. W ie lu u c z e s tn ik ó w b y ło z d a n ia , że p r o b le m in te g ra ln o ś c i, b ę d ą c y p r z e d ­ m io te m w ie lk ie j tr o s k i p a p ie ż a , d o ty c z y w p ie r w s z y m rz ę d z ie k a te c n e z y z a ­ c h o d n ie j, g d y ż k a te c h e z a p o ls k a n ig d y n ie z a n ie c h a ła in te g r a ln o ś c i tr e ś c i w p rz e k a z ie w ia ry . R e f e r e n t o d m ó w ił ce c h y in te g r a ln o ś c i o k re ś lo n y m k ie r u n k o m k a te c h e ­ ty c z n y m . D y s k u ta n c i z w ró c ili u w a g ę , że o s k a r ż a ją c d a n y k ie r u n e k o b r a k in te g ra ln o ś c i, n ie m o ż n a ty m s a m y m o c e n ia ć c a ło ś c i d z ia ła ln o ś c i k a te c h e ­ ty c z n e j w d a n y m k r a j u . N ig d y b o w ie m w h is to r ii „ ja k iś ” k ie r u n e k n ie z d o ­