Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA jako podatkowej grupy kapitałowej dla funkcjonowania gospodarki komunalnej Krakowa

Pełen tekst

(1)Zesz yty Naukowe nr. 665. 2005. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Piotr Podsiad∏o Mi´dzywydzia∏owe Studium Doktoranckie. Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA jako podatkowej grupy kapita∏owej dla funkcjonowania gospodarki komunalnej Krakowa 1. Wprowadzenie Podatkowa grupa kapita∏owa to grupa przynajmniej dwóch spó∏ek prawa handlowego pozostajàcych w zwiàzkach kapita∏owych i wyposa˝onych w osobowoÊç prawnà. Spó∏ki zrzeszone w ramach PGK majà mo˝liwoÊç konsolidowania wyników finansowych, b´dàcych podstawà opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, co stwarza realne szanse z∏agodzenia obcià˝eƒ podatkowych w razie, gdy któraÊ ze spó∏ek zale˝nych wykazuje strat´. Zaoszcz´dzone w ten sposób Êrodki finansowe tworzà tzw. efekt funkcjonowania podatkowej grupy kapita∏owej. Powstanie komunalnej PGK nale˝y ÊciÊle uto˝samiaç z procesami prywatyzacyjnymi sektora komunalnego, wÊród których nale˝y wyró˝niç przekszta∏cenia jednostek komunalnych, prywatyzacj´ us∏ug komunalnych oraz prywatyzacj´ zarzàdzania us∏ugami komunalnymi. Stàd te˝ status podatkowej grupy kapita∏owej mogà z regu∏y posiadaç podmioty funkcjonujàce w ramach struktury holdingowej, która zrodzi∏a si´ w efekcie prywatyzacji sektora komunalnego i stanowi jednà z mo˝liwych dróg organizacji prowadzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej przez gmin´. Holding ma na celu integracj´ prawno-gospodarczà kilku podmniotów gospodarczych i polega na nabyciu przez jeden podmiot okreÊlonego udzia∏u kapita∏owego w innych jednostkach gospodarczych. Niewàtpliwie zaletà takiego rozwiàzania jest mo˝liwoÊç sprawowania kontroli nad przedsi´biorstwami, które realizujà zadania komunalne, czuwania nad prawid∏owoÊcià gospodarki udzia∏ami gminy w ró˝-.

(2) 226. Piotr Podsiad∏o. norakich przedsiewzićiach oraz nadzoru nad wykonywaniem zadaƒ przez przedsi´biorstwa komunalne. Krakowski Holding Komunalny jest jedynà istniejàcà w Polsce komunalnà podatkowà grupà kapita∏owà. Podstawowym warunkiem dzia∏ania krakowskiej PGK jest „wymóg inwestycyjny”, czyli koniecznoÊç dokonywania przez spó∏ki jà tworzàce w ka˝dym roku podatkowym wydatków inwestycyjnych w wysokoÊci stanowiàcej ∏àcznie co najmniej 50% dochodu grupy po opodatkowaniu, nie mniej jednak ni˝ 20% sumy dochodów do opodatkowania poszczególnych spó∏ek, bez pomniejszania jej o straty pozosta∏ych spó∏ek tworzàcych grup´. Status PGK umo˝liwia krakowskim spó∏kom komunalnym przeprowadzenie wielu inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej i ochrony Êrodowiska ze wzgl´du na zmniejszone obcià˝enia podatkowe. W ten sposób w spó∏kach pozostaje wićej Êrodków pieni´˝nych na inwestycje, a poÊrednio oznacza równie˝ zmniejszenie presji potrzeb finansowych miasta Krakowa na bud˝et paƒstwa, co niewàtpliwie stanowi atrakcyjnà form´ pobudzania gospodarki do inwestowania. Reaktywowanie na poczàtku lat dziewi´çdziesiàtych instytucji samorzàdu gminnego pociàgn´∏o za sobà koniecznoÊç adaptacji w∏adz lokalnych do warunków gospodarki rynkowej. Ponadto posiadanie przez gmin´ osobowoÊci prawnej, mienia komunalnego, odr´bnej administracji i w∏asnych finansów sprawi∏o, ˝e sta∏a si´ ona swoistym podmiotem gospodarowania, podejmujàcym decyzje na w∏asny rachunek i na w∏asnà odpowiedzialnoÊç. W rezultacie rozpoczà∏ si´ proces przekszta∏ceƒ w∏asnoÊciowych w sferze u˝ytecznoÊci publicznej. Jego efektem by∏o ustanowienie nowych form organizacyjno-prawnych przedsi´biorstw, dzia∏ajàcych w ramach sektora komunalnego. Przedsi´biorstwa te w przewa˝ajàcej cz´Êci sta∏y si´ podmiotem podatku dochodowego od osób prawnych. W zwiàzku z powy˝szym zrodzi∏a si´ koncepcja utworzenia komunalnych podatkowych grup kapita∏owych. Obecnie w ramach polskiego sektora komunalnego funkcjonuje jedna podatkowa grupa kapita∏owa – Krakowski Holding Komunalny SA, która zostanie szerzej zaprezentowana w dalszej cz´Êci opracowania.. 2. Warunki prawne powstawania podatkowych grup kapita∏owych Podatkowa grupa kapita∏owa to grupa przynajmniej dwóch spó∏ek prawa handlowego pozostajàcych w zwiàzkach kapita∏owych i wyposa˝onych w osobowoÊç prawnà. Zgodnie z art. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych1 podatkowa grupa kapita∏owa mo˝e byç podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, gdy spe∏nione sà ∏àcznie nast´pujàce warunki:. 1 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 1993 r., nr 106, poz. 482 z póên. zm.)..

(3) Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.... 227. – podatkowà grup´ kapita∏owà mogà tworzyç wy∏àcznie spó∏ki z ograniczonà odpowiedzialnoÊcià lub spó∏ki akcyjne, które majà swojà siedzib´ na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto kapita∏ zak∏adowy (akcyjny) ka˝dej ze spó∏ek tworzàcych grup´ musi kszta∏towaç si´ w granicach co najmniej 1 000 000 z∏; – jedna ze spó∏ek, okreÊlana mianem „spó∏ki dominujàcej”, posiada bezpoÊredni 95% udzia∏ w kapitale zak∏adowym lub w tej cz´Êci kapita∏u zak∏adowego pozosta∏ych spó∏ek, okreÊlanych mianem „spó∏ek zale˝nych”, która na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji przedsi´biorstw paƒstwowych nie zosta∏a nieodp∏atnie lub na zasadach preferencyjnych nabyta przez pracowników, rolników lub rybaków. Ponadto nie mo˝e ona stanowiç rezerwy mienia Skarbu Paƒstwa na cele reprywatyzacji; – spó∏ki zale˝ne nie mogà posiadaç udzia∏ów w kapitale zak∏adowym innych spó∏ek tworzàcych podatkowà grup´ kapita∏owà; – w spó∏kach zale˝nych nie mogà wyst´powaç zaleg∏oÊci we wp∏atach podatków stanowiàcych dochód bud˝etu paƒstwa; – po utworzeniu PGK spó∏ki tworzàce t´ grup´ nie mogà korzystaç ze zwolnieƒ od podatku dochodowego od osób prawnych lub zwolnieƒ od podatku od towarów i us∏ug; – podatkowa grupa kapita∏owa powinna osiàgnàç za ka˝dy rok podatkowy udzia∏ dochodów w przychodach w wysokoÊci co najmniej 6%. Spó∏ka dominujàca oraz spó∏ki zale˝ne powinny zawrzeç w formie aktu notarialnego umow´ o utworzeniu podatkowej grupy kapita∏owej (art. 1a ust. 3). Umowa ta powinna obejmowaç okres co najmniej trzech lat podatkowych. W jej treÊci musi znajdowaç si´ przede wszystkim wykaz spó∏ek, które tworzà podatkowà grup´ kapita∏owà wraz ze wskazaniem wysokoÊci ich kapita∏u zak∏adowego (akcyjnego) oraz informacja o udzia∏owcach (akcjonariuszach) i wysokoÊci ich udzia∏u w kapitale zak∏adowym (akcyjnym) spó∏ki dominujàcej i spó∏kach zale˝nych, posiadajàcych co najmniej 5% udzia∏ów (akcji) tych spó∏ek. Ponadto umowa taka powinna w sposób wyraêny precyzowaç czas jej trwania oraz spó∏k´ powo∏anà do pe∏nienia funkcji p∏atnika podatku dochodowego od osób prawnych w podatkowej grupie kapita∏owej wraz z okreÊleniem przyj´tego roku podatkowego. Tak sformu∏owana umowa jest kierowana do rejestracji we w∏aÊciwym urz´dzie skarbowym, co najmniej 3 miesiàce przed rozpoczćiem roku podatkowego przyj´tego przez podatkowà grup´ kapita∏owà. Po dokonaniu jej rejestracji nie mo˝e ona byç rozszerzona na inne spó∏ki. W podatkowych grupach kapita∏owych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest osiàgni´ty w danym roku podatkowym dochód, który stanowi nadwy˝k´ sumy dochodów wszystkich spó∏ek tworzàcych PGK nad sumà ich strat (art. 7a). Je˝eli za dany rok podatkowy suma strat przekracza sum´ dochodów poszczególnych spó∏ek, to powsta∏a w ten sposób ró˝nica stanowi strat´ podatkowej grupy kapita∏owej, która nie mo˝e byç pokryta z dochodu wypracowanego przez dane spó∏ki w razie up∏ywu okresu obowiàzywania umowy lub po utracie statusu PGK. Z kolei z dochodu podatkowej grupy kapi-.

(4) Piotr Podsiad∏o. 228. ta∏owej nie pokrywa si´ strat spó∏ek, które zosta∏y wykazane przed przystàpieniem do PGK. Zaznaczenia wymaga równie˝ fakt, ˝e w stosunku do spó∏ek tworzàcych podatkowà grup´ kapita∏owà nie stosuje si´ przepisów dotyczàcych ustalania dochodu w wypadku stosowania we wzajemnych transakcjach cen transferowych (art. 11 ust. 8). Oznacza to, ˝e spó∏ki te mogà dokonywaç mi´dzy sobà takich transakcji, stosujàc ceny wy˝sze lub ni˝sze od cen rynkowych.. 3. Prywatyzacja sektora komunalnego W sektorze komunalnym status podatkowej grupy kapita∏owej mogà z regu∏y posiadaç podmioty funkcjonujàce w ramach struktury holdingowej. Struktura holdingowa stanowi jednà z mo˝liwych dróg organizacji prowadzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej przez gmin´, obok takich form jak zak∏ad bud˝etowy, jednostka bud˝etowa i gospodarstwo pomocnicze. Zak∏ady bud˝etowe prowadzà dzia∏alnoÊç na zasadzie odp∏atnoÊci za Êwiadczone us∏ugi, pokrywajàc w ten sposób koszty dochodami w∏asnymi. Osiàgni´te nadwy˝ki odprowadzane sà w okresach kwartalnych po zap∏aceniu podatku dochodowego do bud˝etu gminy. W wypadku dzia∏alnoÊci nierentownej otrzymujà one w automatyczny sposób dotacje z bud˝etu. Zasady te odnoszà si´ tak˝e do gospodarstw pomocniczych, z tym ˝e w wypadku uzyskania przez nie nadwy˝ki finansowej majà prawo do zatrzymania po∏owy zysku bilansowego, po dokonaniu odpowiednich odpisów podatkowych i przeznaczenia jej w ca∏oÊci lub w cz´Êci na inwestycje. Z kolei jednostki bud˝etowe sà to jednostki komunalne, wyodr´bnione pod wzgl´dem organizacyjnym i finansowym, których dochody i wydatki obj´te sà planem bud˝etowym. Stanowià wić one swoistà instytucj´ w wi´kszym stopniu finansowà ni˝ gospodarczà, w której nie wyst´puje pojćie wyniku finansowego. Dochody uzyskane przez jednostki bud˝etowe odprowadzane sà do bud˝etu gminy. W odró˝nieniu od przedstawionych wy˝ej form organizacyjno-prawnych, które opierajà si´ na wyk∏adni prawa bud˝etowego, fundamentem funkcjonowania struktury holdingowej sà przepisy prawa handlowego. Powstanie PGK nale˝y ÊciÊle uto˝samiaç z procesami prywatyzacyjnymi sektora komunalnego2. W sektorze komunalnym mo˝na wyró˝niç nast´pujàce rodzaje prywatyzacji: – przekszta∏cenia jednostek komunalnych, w tym przedsi´biorstw paƒstwowych – jest to proces przejmowania praw w∏asnoÊci majàtku, w ca∏oÊci lub w cz´Êci, przez osoby prywatne oraz wp∏ywania przez nie na dzia∏anie nowych podmiotów gospodarczych. Jest to przekszta∏cenie prywatyzacyjne w sensie podmiotowym i w konsekwencji prowadzi równie˝ do prywatyzacji okreÊlonej grupy us∏ug Êwiadczonych przez nowà jednostk´ organizacyjnà; – prywatyzacja us∏ug komunalnych – jest to proces dokonywany w sensie przedmiotowym i dotyczy prywatyzacji okreÊlonej us∏ugi komunalnej, czyli 2. H. Jagoda, B. Haus, Holding: Organizacja i funkcjonowanie, PWE, Warszawa 1995, s. 32..

(5) Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.... 229. zmiany sposobu organizowania trybu Êwiadczenia us∏ug. Dzia∏anie to wyra˝a si´ we wzroÊcie udzia∏u przedsi´biorstw prywatnych w poda˝y us∏ug oferowanych na rynku lokalnym; – prywatyzacja zarzàdzania us∏ugami komunalnymi – sens tego typu prywatyzacji sprowadza si´ do tego, ˝e majàtek w dalszym ciàgu pozostaje w∏asnoÊcià gminy, a funkcje zarzàdzania nim powierza si´ osobie prawnej lub fizycznej, w przekonaniu lepszego gospodarowania powierzonym mieniem. Prywatyzacja zarzàdzania nie napotyka ograniczeƒ i mo˝na jà stosowaç we wszystkich bran˝ach gospodarki komunalnej. Przyk∏adem mo˝e byç Francja, gdzie rozwiàzanie to sprawdza si´ w kierowaniu przedsi´biorstwami wodociàgowymi i kanalizacyjnymi. W ten sposób funkcjonuje równie˝ wiele miejskich przedsi´biorstw komunikacji autobusowej w Stanach Zjednoczonych. W Polsce ten typ prywatyzacji zosta∏ g∏ównie zastosowany w rozwoju komunikacji miejskiej w Katowicach i Chorzowie, w administrowaniu mieszkaniowymi zasobami komunalnymi w Krakowie oraz zarzàdzaniu wodociàgami i kanalizacjà w Gdaƒsku. Podstawà prywatyzacji zarzàdzania mogà byç tzw. kontrakty mened˝erskie zawierane mi´dzy gminà a osobà fizycznà lub prawnà o pe∏nienie funkcji zarzàdzajàcych. Kierujàcy dzia∏alnoÊcià otrzymuje za sprawowany zarzàd odpowiednie wynagrodzenie, a wypracowane przez niego ewentualne zyski pozostajà w gestii w∏aÊciciela. Powy˝sze wynagrodzenie mo˝e byç ustalone w wysokoÊci sta∏ej lub uzale˝nione od uzyskiwanych wyników przez podmiot zarzàdzajàcy. Ponadto w praktyce spotykamy równie˝ typ prywatyzacji kontraktowej, oparty na zasadzie „zbuduj i prowadê”3. Jego istota polega na zleceniu budowy, finansowania i prowadzenia dzia∏alnoÊci, która ze swojej natury wià˝e si´ z funkcjonowaniem organów publicznych. Na ogó∏ takie przedsi´wzićia polegajà na du˝ych projektach infrastrukturalnych, a konsorcjum prywatne w zamian za jego realizacj´ otrzymuje zgod´ na prowadzenie wybudowanego w ten sposób obiektu. Przyk∏adem tego rodzaju prywatyzacji mo˝e byç wybudowany odcinek autostrady A4 Kraków – Katowice przez Stalexport SA. Naczelnym celem przekszta∏ceƒ prywatyzacyjnych przedsi´biorstw komunalnych by∏o odejÊcie od struktur, w których dotychczas dzia∏a∏y i przyjćie nowoczesnych form zarzàdzania dla zapewnienia prawid∏owej realizacji zadaƒ w∏asnych. G∏ówne cele podejmowania tego rodzaju dzia∏aƒ mo˝na zestawiç w cztery charakterystyczne grupy, które b´dà tworzyç cele spo∏eczne, ekonomiczne, finansowe i polityczne. Cele spo∏eczne prywatyzacji tworzà przede wszystkim gwarancj´ zachowania nadrz´dnoÊci interesu publicznego nad interesem podmiotów prywatnych. Gmina jest zobowiàzana do dostarczania okreÊlonego rodzaju us∏ug komunalnych i zapewnienia warunków, w których us∏ugi te b´dà realizowane w sposób ciàg∏y, powszechnie dost´pny i bezpieczny.. 3 G. M´dza, Podstawowe techniki prywatyzacji [w:] Kierunki przekszta∏ceƒ w∏asnoÊciowych w gospodarce, pod red. R. Borowieckiego, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1990, s. 55..

(6) 230. Piotr Podsiad∏o. Kolejnà grup´ przes∏anek wymuszajàcych podjćie przekszta∏ceƒ prywatyzacyjnych sà cele ekonomiczne, na które sk∏adajà si´ nast´pujàce kierunki dzia∏aƒ: – zapewnienie odpowiedniej poda˝y us∏ug komunalnych, – poprawa standardu i jakoÊci Êwiadczonych us∏ug komunalnych, – wzrost efektywnoÊci ekonomicznej nowo tworzonych podmiotów gospodarczych, – tworzenie warunków wp∏ywajàcych na wzrost konkurencji na rynku us∏ug komunalnych, – wprowadzenie lepszego i bardziej efektywnego systemu zarzàdzania us∏ugami komunalnymi, – eliminacja czynnika administracyjnego w bezpoÊrednim zarzàdzaniu us∏ugami komunalnymi na rzecz wykonawców prywatnych. Prócz wymienionych celów w prywatyzacji upatruje si´ tak˝e czynnik zmian strukturalnych w gospodarce, wprowadzenia nowoczesnych rozwiàzaƒ organizacyjnych w sferze sektora komunalnego oraz uruchomienia mechanizmu nap∏ywu kapita∏u z sektora prywatnego. Wiàzka celów finansowych jest bezpoÊrednio powiàzana z ekonomicznym wymogiem realizacji zadaƒ w∏asnych i zleconych przy mo˝liwie najni˝szych kosztach. Z punktu widzenia gminy sprowadza si´ to do redukcji wydatków bud˝etowych oraz obni˝enia wydatków administracyjnych zwiàzanych z zarzàdzaniem, organizowaniem, koordynowaniem i kontrolà. Ponadto dla gminy wa˝na jest te˝ motywacja fiskalna poprzez uzyskanie wi´kszego dochodu ze sprzeda˝y majàtku komunalnego lub z tytu∏u przychodów podatkowych. Za cele polityczne prywatyzacji przyjmuje si´ zwykle tworzenie klasy Êredniej, identyfikacj´ w∏aÊciciela oraz rozproszenie tytu∏ów w∏asnoÊci wÊród szerszych grup spo∏eczeƒstwa, co mo˝na ogólnie sformu∏owaç jako budow´ systemu rynkowego. Jednak˝e z procesem prywatyzacyjnym sektora komunalnego wiàzano liczne obawy, do których mo˝na zaliczyç przede wszystkim: – wzrost cen us∏ug komunalnych, co prowadzi bezpoÊrednio do obni˝enia korzyÊci zewn´trznych i spadku aktywnoÊci gospodarczej, – brak widocznych korzyÊci finansowych z punktu widzenia bud˝etu gminy, – przerwanie ciàg∏oÊci procesu Êwiadczenia us∏ug komunalnych, – nastawienie na kuszàcà mo˝liwoÊç osiàgnićia szybkiego zysku, co prowadzi do koncentracji dzia∏alnoÊci na rentownych dziedzinach gospodarki komunalnej, przez co cz´Êç obszarów mo˝e byç pozbawiona us∏ug, – nielegalny sposób Êwiadczenia us∏ug komunalnych lub nieodpowiedni stan techniczny urzàdzeƒ umo˝liwiajàcych ich prawid∏owà realizacj´. Powy˝sze argumenty mia∏y w przewa˝ajàcej cz´Êci charakter wzgl´dny i mog∏y byç z powodzeniem wyeliminowane przez prowadzenie konsekwentnej kontroli i nadzoru nad przedsi´biorstwami dzia∏ajàcymi w warunkach monopolu lub poprzez odpowiednie Êrodki oddzia∏ywania na podmioty gospodarcze w ramach tzw. rynku zorganizowanego..

(7) Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.... 231. 4. Holding komunalny jako forma organizacyjna dla PGK Holding ma na celu integracj´ prawno-gospodarczà kilku podmiotów gospodarczych i polega na nabyciu przez jeden podmiot okreÊlonego udzia∏u kapita∏owego w innych jednostkach gospodarczych. G∏ównym celem, jaki temu przyÊwieca, jest mo˝liwoÊç wywierania okreÊlonego wp∏ywu na sposób prowadzenia dzia∏alnoÊci przez tamte jednostki. Struktura holdingowa ma w zasadzie charakter d∏ugotrwa∏y i obejmuje zazwyczaj ca∏y kapita∏ jednostki kontrolowanej. Niewàtpliwà zaletà holdingu jest stworzenie szansy zbudowania nowej formy przedsi´biorstwa, które prawid∏owo zorganizowane powinno byç traktowane jako jedna z nowoczesnych form integracji gospodarczej. Kolejnym atutem struktury holdingowej jest mo˝liwoÊç traktowania jej jako jednego ze sposobów sprawowania kontroli nad przedsi´biorstwami, które realizujà zadania komunalne, czuwania nad prawid∏owoÊcià gospodarki udzia∏ami gminy w ró˝norakich przedsi´wzićiach oraz nadzoru nad wykonywaniem zadaƒ przez przedsi´biorstwa komunalne. Rozwiàzanie holdingowe stanowi wyraz centralnej dyspozycji gospodarczej, która bazujàc na posiadanych kapita∏ach, operuje kontrolnym pakietem udzia∏ów (akcji) w innej lub wielu innych spó∏kach typu handlowego4. Gmina, opierajàc si´ na spó∏ce bazowej – tzw. matce – zajmuje w strukturze w∏adz pozycj´ wiodàcà i strategicznà. Ponadto jest ona równie˝ w sposób poÊredni reprezentowana w strukturach przedsi´biorstw wchodzàcych w sk∏ad holdingu. Taka dwustopniowoÊç zapewnia du˝à swobod´ i niezale˝noÊç przedsi´biorstw finansowanych przez holding. Samorzàd gminny, posiadajàc kontrolny pakiet akcji spó∏ki holdingowej, wykonuje swoje prawa majàtkowo-nadzorcze tylko w stosunku do spó∏ki podstawowej, a nie wobec podmiotów, w których ta spó∏ka ma udzia∏y. Niemniej jednak spó∏ka bazowa, powiàzana kapita∏owo i organizacyjnie z innymi, jest podmiotem wystarczajàcym do zarzàdzania ca∏oÊcià systemu holdingowego i decydowania o prawno-organizacyjnym kszta∏cie prowadzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej na obszarze gminy. System holdingowy podlega prawom gry rynkowej i zasadom ekonomicznym, które dyktujà poziom jego dynamiki. Umo˝liwia on jednoczesny monitoring i kontrol´ nad przep∏ywem Êrodków finansowych wewnàtrz systemu z korzyÊcià dla w∏adz lokalnych. PrzydatnoÊç spó∏ki holdingowej polega równie˝ na mo˝liwoÊci efektywnego nadzorowania przedsi´biorstwa, które charakteryzuje si´ niskimi kwalifikacjami techniczno-ekonomicznymi kadry kierowniczej, brakiem dostatecznych kompetencji organizacyjnych ze strony pracowników oraz znikomymi zdolnoÊciami finansowania. Ponadto form´ holdingu mo˝na zastosowaç tak˝e w wypadku funkcjonowania tzw. spó∏ek równoleg∏ych5. Sà to spó∏ki dzia∏ajàce obok g∏ównych komunalnych jednostek gospodarczych i pozostajàce od nich w pewnych Êcis∏ych zale˝noÊciach, które sà 4. J. Jacyszyn, Gminny holding, „Wspólnota” 1995, nr 51–52. Z. Kubot, Dylematy przekszta∏ceƒ i prywatyzacji gospodarki komunalnej, „Rzeczpospolita” 1994, nr 4. 5.

(8) 232. Piotr Podsiad∏o. oparte na udzia∏ach kapita∏owych lub umownych. Spó∏ki te mogà wyst´powaç jako podmioty z przewagà kapita∏u komunalnego lub prywatnego, bàdê te˝ posiadajàce wy∏àcznie kapita∏ prywatny. Podmioty te mogà byç dzier˝awcà, najemcà lub leasingobiorcà, a majàtek przedsi´biorstw komunalnych w∏àczony jest do spó∏ki równoleg∏ej w formie aportu. Funkcjonowanie spó∏ek równoleg∏ych jest przyk∏adem wspó∏pracy w∏adz publicznych i inicjatywy prywatnej opartej na wspólnocie interesów. W bardziej rozwini´tej formie wspó∏dzia∏anie sektora komunalnego ze spó∏kami równoleg∏ymi przybiera omawianà postaç systemu holdingowego.. 5. Struktura holdingowa na gruncie polskiej gospodarki komunalnej Pierwszym znanym przyk∏adem utworzenia holdingu komunalnego by∏o przekszta∏cenie ówczesnego przedsi´biorstwa gospodarki komunalnej i mieszkaniowej w Âwidnicy w spó∏k´ „NieruchomoÊci Âwidnickie” SA, która posiada∏a udzia∏y w dwóch spó∏kach zwiàzanych z oczyszczaniem i remontami budowlanymi. Z kolei na system holdingowy w sektorze us∏ug komunalnych w szerszej formie zdecydowa∏y si´ w∏adze Ostrowa Wielkopolskiego. Przyj´ty tam model Êwiadczenia us∏ug komunalnych budzi∏ bardzo du˝e zainteresowanie i stanowi∏ wzorzec dla du˝ych miast pragnàcych przeprowadziç gruntowne zmiany w sposobie zarzàdzania us∏ugami publicznymi. W Ostrowie Wielkopolskim holding miejski obejmowa∏ spó∏ki prawa handlowego (z o.o. i akcyjne), w które zosta∏y przekszta∏cone przedsi´biorstwa komunalne. Zgrupowane dzia∏alnoÊci dotyczy∏y us∏ug wodociàgowo-kanalizacyjnych, energetyki cieplnej, oczyszczania i gospodarki odpadami, prowadzenia targowisk, komunikacji miejskiej oraz gospodarki mieszkaniowej. Jako g∏ówne walory tego rozwiàzania wskazywano znaczne obni˝enie kosztów dzia∏alnoÊci spó∏ek tworzàcych struktur´ holdingowà oraz mo˝liwoÊci zdobycia niezb´dnych Êrodków pieni´˝nych na realizacj´ inwestycji. Holding komunalny powsta∏ równie˝ w Krakowie – i to on b´dzie stanowi∏ przedmiot szerszej prezentacji, poniewa˝ jest to jedyny istniejàcy w Polsce przyk∏ad komunalnej podatkowej grupy kapita∏owej. W jego sk∏ad wchodzà trzy spó∏ki prowadzàce dzia∏alnoÊç w zakresie komunikacji miejskiej (Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne SA), energetyki cieplnej (Miejskie Przedsi´biorstwo Energetyki Cieplnej SA) oraz wodociàgów i kanalizacji (Miejskie Przedsi´biorstwo Wodociàgów i Kanalizacji SA).. 6. Krakowski Holding Komunalny SA Krakowski Holding Komunalny SA, b´dàcy jednoosobowà spó∏kà gminy miasta Krakowa zosta∏ powo∏any do pe∏nienia funkcji spó∏ki dominujàcej i p∏atnika podatku dochodowego od osób prawnych w podatkowej grupie ka-.

(9) Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.... 233. pita∏owej najwi´kszych krakowskich przedsi´biorstw komunalnych. Zosta∏ utworzony w 1996 r., a nast´pnie w 1999 r. umow´ przed∏u˝ono, co umo˝liwia funkcjonowanie PGK do 2009 r. na zasadach obowiàzujàcych w 1996 r. Oznacza to, ˝e podstawowym warunkiem dzia∏ania grupy kapita∏owej jest „wymóg inwestycyjny”, czyli koniecznoÊç dokonywania przez spó∏ki jà tworzàce w ka˝dym roku podatkowym wydatków inwestycyjnych w wysokoÊci stanowiàcej ∏àcznie co najmniej 50% dochodu grupy po opodatkowaniu, nie mniej jednak ni˝ 20% sumy dochodów do opodatkowania poszczególnych spó∏ek, bez pomniejszania jej o straty pozosta∏ych spó∏ek tworzàcych grup´6. Ogólnie rzecz bioràc, mo˝na stwierdziç, ˝e przedmiot dzia∏alnoÊci Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA przedstawia si´ nast´pujàco: – wykonywanie funkcji w∏aÊcicielskich wzgl´dem spó∏ek zale˝nych w zakresie powierzonym spó∏ce przez Rad´ i Zarzàd Miasta Krakowa, – pe∏nienie obowiàzków spó∏ki dominujàcej w podatkowej grupie kapita∏owej, w której spó∏kami zale˝nymi sà MPEC SA, MPK SA, MPWiK SA, – nadzorowanie przestrzegania zasad ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w cz´Êci dotyczàcej podatkowych grup kapita∏owych przez spó∏ki zale˝ne, – wspomaganie spó∏ek zale˝nych w pozyskiwaniu zewn´trznych êróde∏ finansowania, – Êwiadczenie us∏ug z zakresu funkcjonowania podatkowej grupy kapita∏owej, – Êwiadczenie us∏ug doradczych zwiàzanych z prowadzeniem dzia∏alnoÊci gospodarczej, – Êwiadczenie us∏ug z zakresu poÊrednictwa finansowego, z wyjàtkiem dzia∏alnoÊci bankowej i parabankowej, – Êwiadczenie us∏ug szkoleniowych w pozaszkolnych formach kszta∏cenia. Spó∏ki, które tworzà Krakowski Holding Komunalny SA, charakteryzujà si´ wieloma podobieƒstwami, wÊród których nale˝y przede wszystkim wymieniç, takie jak: – dzia∏alnoÊç w bran˝y us∏ug komunalnych, tj. Êwiadczenie us∏ug dla mieszkaƒców Krakowa, – podstawà sprzeda˝y us∏ug jest majàtek trwa∏y, – brak mo˝liwoÊci prowadzenia aktywnej i w pe∏ni samodzielnej polityki cenowej, skutkujàcej m.in. niskà rentownoÊcià sprzeda˝y, majàtku i kapita∏ów przedsi´biorstw dochodowych, tj. MPEC SA i MPWiK SA – oraz ujemnà rentownoÊcià ca∏ej grupy kapita∏owej ze wzgl´du na strat´, jakà corocznie wykazuje MPK SA, – koniecznoÊç sta∏ego podnoszenia poziomu us∏ug dla mieszkaƒców i zwiàzane z tym ogromne potrzeby inwestycyjne i modernizacyjne, których podstawà jest amortyzacja, a w znacznie mniejszym zakresie zysk netto przedsi´-. 6. S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1999, s. 427–428..

(10) 234. Piotr Podsiad∏o. biorstw dochodowych i dodatkowe Êrodki uzyskane dzi´ki dzia∏alnoÊci podatkowej grupy kapita∏owej, – koniecznoÊç ciàg∏ej restrukturyzacji wewn´trznej zmierzajàcej g∏ównie do oszcz´dnoÊci kosztów sta∏ych. Jak wskazujà wy˝ej wymienione wspólne cechy spó∏ek tworzàcych Krakowski Holding Komunalny, dzia∏alnoÊç gospodarcza PGK w aspekcie majàtkowym oparta jest g∏ównie na pracy majàtku trwa∏ego, który stanowi a˝ 87,7% ca∏oÊci majàtku. Majàtek trwa∏y finansowany jest z kolei w 100% kapita∏ami sta∏ymi, które sà tworzone przez kapita∏y w∏asne, rezerwy i zobowiàzania d∏ugoterminowe. W kapitale sta∏ym KHK SA dominuje kapita∏ akcyjny i zapasowy jako kapita∏ w∏asny. Stanowi on 90,5% kapita∏ów sta∏ych, co gwarantuje trwa∏oÊç i bezpieczeƒstwo struktury finansowania. Nale˝y jednak przy tym zwróciç uwag´ na fakt, ˝e niska rentownoÊç spó∏ek MPWiK SA i MPEC SA oraz coroczna strata spó∏ki MPK SA nie pozwalajà na szybki wzrost majàtku PGK, którego wartoÊç nieznacznie spada w ujćiu realnym. Jest to skutkiem tego, ˝e Gmina Kraków b´dàca w∏aÊcicielem grupy kapita∏owej corocznie w swoim bud˝ecie przeznacza Êrodki finansowe na dokapitalizowanie MPK SA, pokrywajàc w ten sposób jego strat´. Ponadto gmina wprowadza aportem do KHK SA majàtek trwa∏y b´dàcy jej w∏asnoÊcià, który jest niezb´dny dla dzia∏alnoÊci poszczególnych spó∏ek. Krakowski Holding Komunalny SA jako jedyny posiada status podatkowej grupy kapita∏owej funkcjonujàcej w ramach sektora komunalnego. Oznacza to mo˝liwoÊç konsolidowania wyników finansowych, b´dàcych podstawà opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, co stwarza realne szanse z∏agodzenia obcià˝eƒ podatkowych w wypadku, gdy któraÊ ze spó∏ek zale˝nych wykazuje strat´. Zaoszcz´dzone w ten sposób Êrodki finansowe tworzà tzw. efekt funkcjonowania podatkowej grupy kapita∏owej. Z analizy sprawozdaƒ finansowych poszczególnych spó∏ek zale˝nych w latach 1999–2001 wynika, ˝e ∏àczna kwota Êrodków, przeznaczona przez holding na nak∏ady inwestycyjne znacznie przewy˝sza∏a wymaganà wysokoÊç 50% dochodu grupy kapita∏owej po opodatkowaniu i 20% sumy dochodów do opodatkowania poszczególnych spó∏ek zale˝nych wykazujàcych dochód. Przyk∏adowo w 1999 r. nak∏ady inwestycyjne wynios∏y 168,54 mln z∏ przy odnotowanej przez holding stracie w wysokoÊci 14,19 mln z∏ i dochodzie do opodatkowania oscylujàcego w granicach 23,73 mln z∏. W zwiàzku z tym, po wype∏nieniu okreÊlonych powy˝ej warunków, spó∏ki wchodzàce w sk∏ad Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA, mog∏y skorzystaç z przywileju ustalania wspólnej podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. Zestawienie ilustrujàce sposób wyliczenia podstawy opodatkowania KHK SA przedstawia tabela 1. Analizujàc dane zawarte w tabeli 1, mo˝na stwierdziç, ˝e podobnie jak w 1998 r., spó∏ka zamkn´∏a swà dzia∏alnoÊç w 1999 r. stratà podatkowà. Jej wysokoÊç równa∏a si´ podstawie opodatkowania i wynios∏a: 14,19 mln z∏, na-.

(11) Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.... 235. tomiast strata wykazywana w rachunku zysków i strat za 1999 r. wynosi∏a 25,81 mln z∏. W zwiàzku z tym ró˝nica pomi´dzy tymi dwiema wielkoÊciami wynosi 11,62 mln z∏. Jest to g∏ównie konsekwencjà uwzgl´dniania przy ustalaniu dochodu podatkowego z jednej strony dochodów nie podlegajàcych i zwolnionych od opodatkowania, z drugiej zaÊ tzw. wydatków nie stanowiàcych kosztów uzyskania przychodów, dlatego te˝ wystàpi∏a a˝ tak znaczna ró˝nica pomi´dzy stratà podatkowà a stratà wykazywanà w rachunku zysków i strat. Tabela 1. Wyliczenie podstawy opodatkowania PGK za 1999 r. (w mln z∏) Wyszczególnienie Przychody Koszty uzyskania przychodów Dochody zwolnione i wolne Dochód/strata PGK Podstawa opodatkowania. 1998. 1999. Zmiany. 675,52 –684,34 –12,05 –20,86 –20,86. 689,52 –689,88 –13,83 –14,19 –14,19. 14,00 5,54 1,78 –6,67 –6,67. èród∏o: obliczenia w∏asne na podstawie sprawozdania zarzàdu KHK SA z dzia∏alnoÊci PGK w 1999 r. WielkoÊci z 1998 r. zosta∏y pobrane z ostatecznego zeznania podatkowego CIT-8A za 1998 r.. W wypadku spó∏ek tworzàcych Krakowski Holding Komunalny SA dochody nie podlegajàce i zwolnione od opodatkowania to przede wszystkim dochody z tytu∏u otrzymanych nieodp∏atnie Êrodków trwa∏ych zaliczanych do technicznej infrastruktury komunalnej, nieodp∏atnego u˝ytkowania majàtku Gminy Miasta Krakowa, a tak˝e rozwiàzane rezerwy z tytu∏u wyceny sk∏adników bilansowych. Z kolei wydatki nie stanowiàce kosztów uzyskania przychodów to g∏ównie amortyzacja Êrodków trwa∏ych spó∏ek zale˝nych wy˝sza od dopuszczanej przez przepisy podatkowe oraz utworzone rezerwy bilansowe na nale˝noÊci sporne i wàtpliwe, udzielone darowizny itp. W sytuacji, gdyby spó∏ki przynoszàce dochody nie wchodzi∏y w sk∏ad podatkowej grupy kapita∏owej musia∏yby odprowadziç za 1999 r. podatek dochodowy w ∏àcznej wysokoÊci 7,96 mln z∏. Kwot´ t´ przyjmuje si´ jako efekt funkcjonowania PGK w 1999 r. Wyliczenie oraz podzia∏ tego efektu ilustruje tabela 2. Wzrost wysokoÊci podstawy opodatkowania PGK za 1999 r., a co za tym idzie i efektu funkcjonowania spó∏ki, to g∏ównie skutek wyczerpania si´ mo˝liwoÊci odliczania tzw. ulgi inwestycyjnej (o ∏àcznà kwot´ w wysokoÊci 6,1 mln z∏) z powodu zbyt niskiego poziomu rentownoÊci spó∏ek zale˝nych uzyskujàcych dochód. Nale˝y przy tym nadmieniç, ˝e uzyskana wielkoÊç efektu PGK za 1999 r. przewy˝sza∏a równie˝ jego wielkoÊç przewidywanà w rocznych planach dzia∏alnoÊci Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA, gdzie zak∏adano wielkoÊç rz´du 6,1 mln z∏..

(12) Piotr Podsiad∏o. 236. Tabela 2. Wyliczenie oraz podzia∏ efektu dzia∏alnoÊci PGK za 1999 r. (w mln z∏) Nazwa spó∏ki. Podatek dochodowy od osób prawnych. Podzia∏ efektu funkcjonowania PGK. Udzia∏ spó∏ek w efekcie funkcjonowania PGK (w %). MPEC SA MPWiK SA MPK SA Razem. 2,08 5,88 0,0 7,96. 1,04 2,94 3,98 7,96. 13,06 36,94 50 100. Podatek dochodowy od osób prawnych zosta∏ obliczony w ten sposób, aby pokazaç poszczególne spó∏ki w sytuacji, gdyby nie wchodzi∏y w sk∏ad PGK i nie dzia∏a∏ KHK SA. èród∏o: obliczenia w∏asne na podstawie sprawozdania zarzàdu KHK SA z dzia∏alnoÊci PGK w 1999 r.. Rozwa˝ajàc liczne korzyÊci, jakie odnoszà MPK SA, MPWiK SA i MPEC SA z tytu∏u przynale˝noÊci do Podatkowej Grupy Kapita∏owej, nie nale˝y pomijaç kwestii konkretnych przedsi´wzi´ç inwestycyjnych, które uda∏o si´ dzi´ki temu zrealizowaç. Jak ju˝ wspomniano efekt funkcjonowania PGK w 1999 r. wyniós∏: 7,96 mln z∏. Kwota ta stanowi∏a wi´kszà cz´Êç inwestycji, które zosta∏y w ca∏oÊci zrealizowane w 1999 r. na ∏àcznà sum´ 8,01 mln z∏. Do najwa˝niejszych z nich nale˝y zaliczyç budow´ nowych sieci wodociàgowych i kolektorów sanitarnych (2,98 mln z∏), zakup autobusów komunikacji miejskiej (3,98 mln z∏) oraz pod∏àczenie nowych odbiorców do miejskiej sieci ciep∏owniczej (1,05 mln z∏). BezpoÊrednie efekty podatkowe PGK, uzyskiwane poprzez odcià˝enie podatkiem dochodowym, sà dodatkowo powi´kszane poprzez efekt wynikajàcy z mo˝liwoÊci zwi´kszenia przychodów oraz zmniejszenia kosztów finansowych poszczególnych spó∏ek tworzàcych krakowskà grup´ kapita∏owà, które majà mo˝liwoÊç dysponowania Êrodkami pieni´˝nymi nie odprowadzonymi na konta urz´dów skarbowych w trakcie roku podatkowego. Dochody ca∏ej podatkowej grupy kapita∏owej uzyskane z tego tytu∏u w okresie 1999 r. szacowane sà na co najmniej 1,45 mln z∏. Oprócz ∏atwo wymiernych efektów finansowych dzia∏alnoÊci Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA wywo∏a∏a tak˝e wiele innych pozytywnych skutków. Pierwszy z nich to konsekwencje uzyskania mo˝liwoÊci realizacji lub przyspieszenia wykonania okreÊlonych zadaƒ inwestycyjnych, co oznacza stworzenie realnych mo˝liwoÊci rozszerzenia zakresu dzia∏alnoÊci i wzrost standardu Êwiadczonych us∏ug przez firmy komunalne, a tak˝e popraw´ stanu Êrodowiska naturalnego Krakowa. Do kolejnych pozytywnych skutków dzia∏alnoÊci PGK mo˝na zaliczyç trudno wymierne efekty w postaci: – dalszego porzàdkowania spraw majàtkowych i w∏asnoÊciowych dotyczàcych zarówno gminy Kraków, jak i spó∏ek wchodzàcych w sk∏ad Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA,.

(13) Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.... 237. – zdobycia przez pracowników spó∏ek i urz´dników UMK nowych umiej´tnoÊci i podnoszenia kwalifikacji na organizowanych szkoleniach specjalistycznych, – opracowania standardów sprawozdawczoÊci, co przyczynia si´ do poprawy jakoÊci i terminowoÊci przep∏ywu informacji zarówno wewnàtrz, jak i na zewnàtrz PGK. Wynik podatkowej grupy kapita∏owej jest sumà dochodów i strat poszczególnych spó∏ek wchodzàcych w jej sk∏ad. Ze wzgl´du na rozmiary dzia∏alnoÊci istotne sà wyniki uzyskiwane przez spó∏ki zale˝ne, spoÊród których Miejskie Przedsi´biorstwo Energetyki Cieplnej SA i Miejskie Przedsi´biorstwo Wodociàgów i Kanalizacji SA zazwyczaj uzyskujà wysoki dodatni wynik, a MPK SA znacznà strat´. W 2001 r. strata bilansowa MPK SA zosta∏a, podobnie jak w latach ubieg∏ych, pokryta przez podwy˝szenie kapita∏ów tej spó∏ki. Ârodki finansowe na ten cel pochodzi∏y z wyemitowanych przez MPK SA akcji, których jedynym nabywcà by∏ Krakowski Holding Komunalny SA. Z kolei Êrodki na ten zakup Holding uzyska∏ z emisji swoich akcji nabywanych przez miasto Kraków. Ârodki z bud˝etu miasta zosta∏y przekazane w czterech transzach, których wysokoÊç oscylowa∏a w granicach 5–15 mln z∏. Szczegó∏owe informacje dotyczàce kszta∏towania si´ wyników poszczególnych spó∏ek oraz Podatkowej Grupy Kapita∏owej ilustruje tabela 3. Tabela 3. Wyniki finansowe grupy krakowskich przedsi´biorstw komunalnych w uk∏adzie skonsolidowanym w 2001 r. (w mln z∏) MPWiK SA. MPEC SA. MPK SA. KHK SA. Razem. Przychodyw tym: – darowizny otrzymane. 277,41 0,0. 351,27 0,0. 213,09 2,93. 2,58 1 ,10. 844,35 4,03. Koszty dzia∏alnoÊci w tym: – darowizny przekazane. 212,14 2,21. 345,61 1,82. 268,47 0,0. 1,36 0,0. 827,58 4,03. Wynik brutto na dzia∏alnoÊci. 15,27. 5,66. –55,37. 1,22. –33,22. Podstawa opodatkowania. 21,01. 6,04. –55,37. 1,22. –27,1. 0,0. 0,0. 0,0. 0,0. 0,0. 15,27. 5,66. –55,37. 1,22. –33,22. Wyszczególnienie. Podatek dochodowy Wynik finansowy netto. èród∏o: opracowanie w∏asne na podstawie sprawozdania z Planu Dzia∏alnoÊci Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA w 2001 r.. Przewidywany ujemny wynik spowodowa∏, ˝e PGK krakowskich spó∏ek komunalnych wykaza∏a tak˝e ujemnà podstaw´ opodatkowania, a tym samym zaistnia∏a mo˝liwoÊç pe∏nego skorzystania z przywilejów podatkowych. Za okres 2001 r. nie wystàpi∏a koniecznoÊç zap∏acenia podatku dochodowego od.

(14) Piotr Podsiad∏o. 238. osób prawnych. Gdyby nie funkcjonowa∏a Podatkowa Grupa Kapita∏owa, poszczególne spó∏ki zale˝ne zobowiàzane by∏yby zap∏aciç podatek dochodowy o ∏àcznej wysokoÊci ok. 7,81 mln z∏. Szczegó∏owe zestawienie okreÊlonych wyników ekonomicznych przedstawia tabela 4. Tabela 4. Wyniki finansowe spó∏ek komunalnych w 2001 r. bez uwzgl´dnienia PGK (w mln z∏) Wyszczególnienie Przychody Koszty dzia∏alnoÊci Wynik brutto z dzia∏alnoÊci Podatek dochodowy Wynik finansowy netto. MPWiK SA. MPEC SA. MPK SA. Razem. 227,41 209,83 17,58 5,89 11,69. 351,27 344,79 6,48 1,92 4,56. 210,17 268,37 –58,20 0,0 –58,20. 788,85 822,99 –34,14 7,81 –41,95. èród∏o: opracowanie w∏asne na podstawie sprawozdania z Planu Dzia∏alnoÊci Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA w 2001 r.. Kwota podatku w wysokoÊci 7,81 mln z∏ stanowi korzyÊç z dzia∏ania podatkowej grupy kapita∏owej krakowskich przedsi´biorstw komunalnych w 2001 r. Nale˝y jednak pami´taç, ˝e efekt ten PGK uzyska∏a dopiero w momencie z∏o˝enia rocznej deklaracji podatkowej, tj. II kw. 2002 r. Podzia∏ Êrodków finansowych, stanowiàcych efekt funkcjonowania PGK nast´powa∏ zgodnie z zasadami wyznaczonymi uchwa∏ami Rady Miasta Krakowa. W myÊl tych zasad MPEC SA i MPWiK SA zatrzymujà po∏ow´ swoich oszcz´dnoÊci podatkowych, natomiast drugà po∏ow´ otrzymuje MPK SA. Szczegó∏owe dane odnoÊnie do podzia∏u efektu Podatkowej Grupy Kapita∏owej za okres 2001 r. przedstawia tabela 5. Tabela 5. Docelowy podzia∏ efektów funkcjonowania podatkowej grupy kapita∏owej w 2001 r. (w mln z∏) Wyszczególnienie Podatek dochodowy w tym: – MPWiK SA – MPEC SA Podzia∏ efektów w tym: – MPWiK SA – MPEC SA – MPK SA. Bez PGK. Z PGK. Udzia∏ (w %). 7,81 5,89 1,92. 0,0 0,0 0,0. 100,0 75,0 25,0. 0,0 0,0 0,0 0,0. 7,81 2,95 0,96 3,90. 100,0 38,0 12,0 50,0. èród∏o: opracowanie w∏asne na podstawie sprawozdania z Planu Dzia∏alnoÊci Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA w 2001 r..

(15) Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.... 239. Zgodnie z obowiàzujàcymi od 1997 r. procedurami wzajemnych rozliczeƒ wewn´trznych, do dyspozycji poszczególnych spó∏ek zale˝nych, szczególnie MPK SA, w danym roku obrachunkowym oddawane sà Êrodki stanowiàce równowartoÊç 75% przewidywanego rocznego efektu Podatkowej Grupy Kapita∏owej. Pozosta∏e 25% rozliczane jest po zatwierdzeniu przez w∏adze poszczególnych spó∏ek rocznych sprawozdaƒ finansowych, w momencie sk∏adania ostatecznej deklaracji podatkowej. Zatem wysokoÊç Êrodków finansowych, którymi w 2001 r. dysponowa∏y spó∏ki zale˝ne, przedstawia si´ nast´pujàco: MPEC SA – 0,72 mln z∏, MPWiK SA – 2,21 mln z∏, MPK SA – 2,93 mln z∏.. 7. Wnioski Podsumowujàc, mo˝na stwierdziç, ˝e w wyniku przeprowadzenia procesów prywatyzacyjnych sektora komunalnego zosta∏y utworzone podmioty gospodarcze, które pozostajà w zarzàdzie w∏asnym gminy lub w zarzàdzie powierzonym podmiotowi prywatnemu na podstawie stosownej umowy cywilno-prawnej. Krakowski Holding Komunalny SA, który stanowi jednoosobowà spó∏k´ gminy miasta Krakowa, zosta∏ utworzony w celu inicjowania i realizacji wszelkich dzia∏aƒ prowadzàcych do zwi´kszenia efektywnoÊci funkcjonowania krakowskich przedsi´biorstw komunalnych. Niewàtpliwie struktura holdingowa stanowi jednà z ciekawszych form organizacji prowadzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej przez gmin´. Status podatkowej grupy kapita∏owej, jaki posiada Krakowski Holding Komunalny SA, umo˝liwi∏ spó∏kom zale˝nym, tj. Miejskiemu Przedsi´biorstwu Komunikacyjnemu SA, Miejskiemu Przedsi´biorstwu Energetyki Cieplnej SA oraz Miejskiemu Przedsi´biorstwu Wodociàgów i Kanalizacji SA, dokonanie wielu inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej ze wzgl´du na zmniejszone obcià˝enia podatkowe. W ten sposób w spó∏kach pozostaje wićej Êrodków pieni´˝nych na inwestycje, a w latach 1997–2001 by∏o to ok. 42 mln z∏. Oznacza to równie˝ w poÊredni sposób zmniejszenie presji potrzeb finansowych miasta Krakowa na bud˝et paƒstwa, co niewàtpliwie mo˝e stanowiç atrakcyjnà form´ pobudzania gospodarki do inwestowania. W najbli˝szej przysz∏oÊci Krakowski Holding Komunalny SA ma zajàç si´ przede wszystkim opracowaniem strategii w zakresie gospodarki komunalnej, przygotowaç warianty przekszta∏ceƒ w∏asnoÊciowych spó∏ek komunalnych, koordynowaç wieloletnie plany rozwoju tych spó∏ek, nadzorowaç wykonywanie decyzji w∏adz miasta w stosunku do spó∏ek wchodzàcych w sk∏ad KHK SA, organizowaç wspó∏prac´ tych spó∏ek, wprowadziç wspólny system rozliczeƒ z klientami poszczególnych spó∏ek, co oznacza∏oby np. mo˝liwoÊç p∏acenia rachunków za wod´ i ciep∏o w punktach sprzeda˝y MPK SA. Krakowski Holding Komunalny SA mia∏by te˝ wspólnie zamawiaç materia∏y dla wszystkich spó∏ek, a oszcz´dnoÊci z tego tytu∏u szacowane sà na 60,0 tys. z∏ miesićznie. Na zakoƒczenie mo˝na dodaç, ˝e koncepcja tworzenia grup kapita∏owych na gruncie polskiego sektora komunalnego okaza∏a si´ jedynie zamys∏em.

(16) 240. Piotr Podsiad∏o. niemo˝liwym do zrealizowania. Krakowska PGK funkcjonuje jedynie dzi´ki utworzeniu jej w momencie, gdy przepisy ustawy o CIT w tym zakresie by∏y bardziej liberalne. Jej kolejne nowelizacje, poczàwszy od wprowadzenia „wymogu efektywnoÊciowego”, tj. koniecznoÊci osiàgnićia przez grup´ rentownoÊci na poziomie co najmniej 8%, sprawi∏y, ˝e obecnie tworzenie podatkowych grup kapita∏owych w sferze u˝ytecznoÊci publicznej jest nierealne. Literatura Jagoda H., Haus B., Holding: organizacja i funkcjonowanie, PWE, Warszawa 1995. Jacyszyn J., Gminny holding, „Wspólnota” 1995, nr 51–52. Kubot Z., Dylematy przekszta∏ceƒ i prywatyzacji gospodarki komunalnej, „Rzeczpospolita” 1994, nr 4. M´dza G., Podstawowe techniki prywatyzacji [w:] Kierunki przekszta∏ceƒ w∏asnoÊciowych w gospodarce, pod red. R. Borowieckiego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1990. Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1999. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 1993 r., nr 106, poz. 482 z póên. zm.).. The Significance of the Kraków Communal Holding SA as a Tax-Capital Group to the Functioning of Municipal Services in Kraków A tax-capital group is a group of at least two commercial companies that maintain capital links and have the status of a legal person. Companies allied under a tax-capital group have the possibility to consolidate their financial results, which is the basis upon which legal persons pay income tax. This, in turn, provides a real opportunity to lessen the tax burden when one of the group’s companies shows a loss. The financial resources saved in this manner create the so-called operational effect of the tax-capital group. The emergence of the municipal tax-capital group in Kraków should be seen as a consequence of the privatisation of the communal sector, which includes the transformation of communal units, privatisation of municipal services, and privatisation of municipal services management. Therefore, entities functioning under the holding structure that emerged as a consequence of communal sector privatisation can, as a rule, also possess tax-capital group status; this constitutes one possible organisational path for a gmina to conduct economic activities. A holding company is meant to integrate legally and economically several entities, and requires one entity to assume a specified capital share in the other entities. Undoubtedly, the advantage of this approach is the ability to monitor and control enterprises that perform municipal tasks and to ensure the proper management of local government shares in various enterprises, as well as to supervise the performance of tasks by municipal enterprises. The Kraków Communal Holding is the only municipal tax-capital group in Poland. The fundamental condition for the Kraków tax-capital group’s operations is the “investment requirement,” in other words, the requirement that in each tax year the companies constituting the holding make combined investment outlays of at least 50% of the group’s revenues after tax, but not less that 20% of the sum of taxable revenues of each.

(17) Znaczenie Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.... 241. company without reducing this sum by the losses of the remaining companies making up the group. The Kraków Communal Holding SA is not subject to the “effectiveness requirement”, or the requirement that the group attains a profitability of at least 8%. The tax-capital group status enables municipal companies in Kraków to conduct a series of technical and environmental infrastructure investments due to the reduced tax burden. In this way, the companies retain more funds for investment, and indirectly this also means less pressure from the City of Kraków on the state budget, which undoubtedly may serve as an attractive form of stimulating investment in the economy..

(18)