Zdzisław Linkowski
Muzeum w Gorzowie Wlkp.
Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 1, 86-89
1994
Zd z i s ł a w Li n k o w s k i M u z e u m w G o r z o w i e
MUZEUM W GORZOW IE WLKP.
Początki M uzeum w Gorzowie sięgają końca XIX wieku, kiedy wzrosło społeczne zainteresowanie pamiątkami przeszłości. W polu zainteresow ań ówczesnej inteligencji znalazła się głów nie archeo logia i etnografia.
Pierw sze muzeum otwarte zostało w 1884 roku. W okresie między wojnami światowymi najbardziej rozwinął się zbiór archeo logiczny a następnie zbiór wyrobów rzem iosł artystycznych.
W ostatniej fazie drugiej wojny zbiory m uzeum gorzowskiego zostały nieom al całkow icie zniszczone i rozproszone. Z inicjatywy polskich w ładz m iejskich ocalałe m uzealia, głów nie archeolo giczne, zostały zebrane z myślą o organizacji muzeum w Gorzowie. Zebrano także porzucone zabytki ruchom e w okolicznych dw o rach i kościołach.
M uzeum w Gorzowie otw arte zostało 8 w rześnia 1945 roku i je st niew ątpliw ie pierw szym polskim m uzeum na Ziem iach Z a chodnich.
Gorzów w tym czasie był głównym ośrodkiem miejskim pogra nicza wielkopolsko-lubusk.iego i tu otw orzono centrum zarządza nia Ziem ią Lubuską. Stąd muzeum nosiło nazwę „M uzeum Ziemi Lubuskiej” w Gorzowie.
Sytuacja zm ieniła się diam etralnie po roku 1950, kiedy funkcje Gorzowa przejęła Z ielona Góra. Tytuł „Muzeum Ziemi Lubuskiej” przejęło muzeum w Zielonej Górze. W G orzow ie natom iast utw o rzono tzw. muzeum podstawowe. Na w zór muzeów radzieckich miało być m iejscem do prow adzenia działań ideologicznych, zmierzających w stronę materializmu dialektycznego. Pewne zmiany
w działaniach i w ekspozycjach m ożliwe były w okresie obcho dów Tysiąclecia Państwa Polskiego, kiedy muzeum wzbogaciło się o zabytki archeologiczne z w ykopalisk w Santoku. Zaow oco wało to nową ekspozycją m uzealną.
Struktura organizacyjna i ekspozycje m uzealne zm ieniły się zasadniczo po roku 1975, kiedy m uzeum otrzym ało status M u zeum Okręgowego.
Powstałe wtedy koncepcje rozw oju gorzowskiego muzeum za owocowały otw arciem oddziałów:
- M uzeum Grodu Santok (1977 r.), - „Spichlerz” (1989 r.),
- Muzeum Budow nictw a i Techniki W iejskiej w Bogdańcu (1993 r.).
W latach 1975-1992 zw ielokrotniły się zbiory m uzeum, co obrazuje poniższa tabela:
W yszczególnienie 1976 1992 Ogółem 3 .3 7 2 26 8 .7 1 0 Sztuka 1 .2 5 6 3.0 9 4 Archeologia 1.131 54.485 Etnografia 205 1.911 Historia 651 199.453 Militaria — 215 Numizmatyka — 9 .129 Technika 46 332 Przyroda 43 91
Powstały nowe kolekcje m uzealne a wśród nich: - polskiej sztuki w spółczesnej „Krąg Arsenału” , - polskiej tkaniny unikatow ej,
- num izm atyczna i m edalierska, - zabytków etnograficznych,
- fajek ceram icznych z m anufaktury w Rościnie, - zabytków techniki.
Znacznie pow iększył się zbiór zabytków konw isarstw a i rze m iosł artystycznych. Podobnie, w wyniku prowadzonych badań, powiększył się znacznie zbiór archeologiczny.
Począw szy od roku 1990 nastąpiły pow ażne ograniczenia za kupu m uzealiów , a otrzym ane środki z budżetu państw a przezna czane były na utrzym anie obiektów i niezbędnej kadry. Mimo trudności finansowych muzeum organizowało liczne wystawy stałe i okresowe. Do ważniejszych wystaw w roku 1990 zaliczyć należy:
- D aw na sztuka zdobnicza,
- „K ażdem u jego obraz św ięty” - scenografia A licji i G rze gorza Bilińskich z Krakowa,
- C eram ika użytkow a z M uzeum w Bolesław cu, - Słow acka sztuka ludowa z M uzeum w M artinie
(Słow acja).
W roku 1991 zorganizowano wystawy: - Poplenerow a wystaw a „W iklina ‘90” , - G abinet zegarów,
- Sień herbow a.
N atom iast w roku 1992 zaprezentow ano wystawy: - „Krąg A rsenału 1955” - wystawa w „Zachęcie” ,
- D aw na sztuka ze zbiorów M uzeum w G orzow ie - w ystaw a w H erfordzie i Berlinie,
- „W iklina ‘91 i nie tylko w iklina...” ,
- M alarstw o Izaaka C elnikiera (ze zbiorów własnych), - M onety i m edale W atykanu (ze zbiorów członków PTN
oraz w łasnych),
- D aw na i nowa książka religijna.
Działalności popularyzatorskiej i oświatowej towarzyszyły w y daw nictw a, wśród których wymienić należy katalog pt.: Henryk Rodakowski „Album Połahickie" oraz katalog pt.: „Krąg Arsenału".
M uzeum było organizatorem wielu imprez dla dorosłych i dzieci, corocznie organizow ano konkursy: „M oja przygoda w m uzeum ” , „N ajciekaw szy eksponat m uzealny” oraz konkursy pisanek, palm w ielkanocnych, opow iadań o zw yczajach w igilijnych itp.
O rganizow ano zajęcia z inw alidam i oraz z uczestnikam i zim o wych kolonii i obozów letnich dla m łodzieży.
W roku 1991 gorzow skie muzeum odw iedziło 24 tys. osób, natom iast w roku 1992, 28 tys. osób.
Dużym pow odzeniem wśród zw iedzających cieszy się ogród dendrologiczny przy ulicy W arszawskiej 35.
Struktura działow a placów ki, z której wynika profil zbiorów jest następująca:
1) Dyrekcja:
m gr Zdzisław Linkowski - dyrektor kustosz, m gr Lidia Przybyłow icz - zastępca dyrektora. 2) D ziały i pracownie:
- D ział archeologiczny: mgr Tadeusz Seniów - kierow nik działu, mgr T eresa W itkow ska - adiunkt, Krystyna C zer niaw ska - pracow nia konserw acji zabytków.
- Dział etnograficzny: dr W ojciech Sadowski - kierow nik. - Dział historii regionu: mgr Zdzisław Linkowski - kierownik,
m gr Zofia Nowakowska - pracow nia historii najnowszej m iasta Gorzowa, mgr Marian Frątczak - adiunkt.
- Dział sztuki daw nej: mgr Janusz Michalski - kierow nik. - Dział sztuki współczesnej: mgr Danuta Sleziak - kierownik,
artysta plastyk Jacek Antoni Zieliński - galeria „K rąg A r senału”.
- Dział techniki żeglugi: vacat. - Dział przyrodniczy: vacat.
- Gabinet numizmatyczny: mgr Tadeusz Szczurek - kierownik. - Dział oświatowy: dr G abriela Balcerzakow a - kierow nik. - Biblioteka: W anda Linkow ska - kierownik.
- Główny inwentaryzator zabytków: mgr Joanna Czarniewicz. - P racow nia do ku m en tacji fo to g raficzn ej: L echosław D o
m inik. 3) Oddziały:
- „Spichlerz”: mgr Danuta Sleziak - kierownik.
- M uzeum Grodu Santok: p.o. kier. Stanisław Sinkow ski. - M uzeum B udow nictw a i T ech niki Wiejskiej w Bogdańcu:
