Tadeusz Makiewicz
Psary, st. 40, gm. Jemielno, woj.
leszczyńskie, AZP 70-24/49
Informator Archeologiczny : badania 27, 62-63
62 M łodszy okres przedrzym ski — olres wpływów rzymskich Dominują groby popielnicowe; odkryto zaledwie 6 grobów jamowych. Popielnice znaj dowano na ogól w obrębie jam o kolistym lub owalnym zarysie, wypełnionych w dolnych partiach czarną ziemią z resztkam i stosu. N iektóre groby popielnicowe oznaczone byty na powierzchni regularnym i, dużymi kam ieniam i. Groby jam owe miały form ę owalnych lub kolistych jam , których wypelnisko stanow iły szczątki stosu przem ieszane z przepalonym i kośćmi bądź zw artych skupisk kości, sugerujących ich pierw otne um ieszczenie w opako waniu organicznym.
Zdecydowaną większość odkrytych pochówków datować m ożna n a młodszą fazę wczes nego okresu wpływów rzym skich i starszą fazę okresu późnorzymskiego. Szczególną uw a gę zwraca bogaty zespól z grobu 134, gdzie znaleziono ponad 130 guzków -aplikacji wyko nanych z cienkiej blaszki brązowej. Towarzyszyły im m.in. zapinka brązowa zbliżona do A 40 (bez kapturków i grzebyka), wędzidło dwudzielne z dużymi pierścieniam i, 2 lódecz- kowate okucia pasa, jednodzielna sprzączka z półkolistą ram ą, 2 zawieszki m onetkowate. W dziecięcym grobie 102 znaleziono d en ar subaeratus Faustyny Starszej (z 1. 139-141) oraz kilkanaście paciorków szklanych, bursztynowych i kościanych. Wśród paciorków szklanych w ystępują egzem plarze ze złotą wkładką, w tym okaz unikatow y o nieznanej dotychczas formie (określony jako Je żo w aty ”), a także paciorek kubooktaedryczny, który pozwala datow ać omawiany zespół na późny okres wpływów rzym skich lub początek okresu wędrówek ludów. Do interesujących znalezisk należy również bogato zdobiony pucharek na pustej, niskiej nóżce z grobu 113. W zespole tym brak elem entów datujących, jednak lokalizacja grobu w obrębie skupiska wskazuje n a chronologię nie odbiegającą od chronologii większości pochówków na cm entarzysku.
M ateriały złożono w M uzeum Okręgowym w Suwałkach. Badania będą kontynuow ane.
P o d lo d ó w , s t. 2 Państw ow a S łużba O chrony Zabytków gm . Ł aszczó w , w o j. z a m o js k ie w Zamościu
A Z P 9 4 -9 2 /3 9
Badania sondażowe prowadziła E. Banasiewicz. Cm entarzysko kul tu ry przew orskiej. Okres wpływów rzymskich.
* Literatura: Sprawozdania..., s. 37-39.
P sary, st. 40
gm . J e m ie ln o , w o j. le s z c z y ń - AZP 7 0 -24/49
U n iw ersy tet im. A dam a M ickiewicza In sty tu t P ra h isto rii w P oznaniu Państw ow a S łużba O chrony Zabytków w Lesznie.
Badania prowadził prof, d r Tadeusz Makiewicz {autor sprawozdania). Udział wzięli studenci archeologii U niw ersytetu im. Adama Mickie wicza. Finansow ane przez Państwową Służbę Ochrony Zabytków w Lesznie. Piąty sezon badań. Zespół kurhanów k u ltu ry przew or skiej.
Kontynuowano badania k u rh an u n r 2 rozpoczęte w 1992 r. oraz podjęto prace na k u rhanie n r 1 położonym n a wschodnim skraju rzędu czterech kurhanów. Wyniki badań k u rh an u 2 przyniosły wyjaśnienie kwestii budowy kurhanów i wykazały, że mam y do czynienia z całkowicie nowym typem , o nieznanej dotychczas konstrukcji, nie mającej analogii na teren ie Polski, a zapewne i w szerszej skali geograficznej.
P race na k u rh an ie 2 skupiły się n a eksploracji domniem anego wkopu rabunkowego w centrum obiektu. Okazało się, że nie był to wkop rabunkowy, lecz że nasyp kam ienny już
inform ator Archeot ogiczrty 63
pierw otnie m iał form ę w alu kam iennego o kształcie regularnego okręgu. Średnica ze w nętrzna walu wynosiła ok, 12 m, zaś jego szerokość u podstawy ok. 5 m. Zwężał się on ku górze, zaś we w nętrzu znajdowała się p u sta, kolista przestrzeń, o średnicy u dołu ok. 2 m. Na dnie pod cienką w arstw ą kam ieni znajdowała się pośrodku jam a kształtu owalne go, stożkow ata w przekroju, z dużą liczbą ułam ków ceram iki w części górnej, wypełniona kam ieniam i w części dolnej. Analogiczną jam ę odsłonięto w centrum k u rh an u n r 3 — m iała ona identyczny k ształt i ch ara k ter w ypelniska. Wał kamienny, stanow iący zasadni czy elem ent konstrukcji ku rh an u , usypany został na w arstw ie ciałopalenia, a więc niew ąt pliwie w miejscu stosu pogrzebowego, który zlokalizowano na stropie calcowej gliny, po uprzednim zdjęciu w arstwy hum usu.
K urhan 1 miał k ształt regularnego kopca o formie zbliżonej do okręgu {maksymalne wymiary zasięgu płaszcza kam iennego 17x15 m), o wysokości sięgającej 2,5 m od podstawy. Zew nętrzną w arstw ę stanow iła w arstw a luźnych kam ieni z ziemią próchniczną. Prace rozpoczęto od oczyszczania tej warstwy. W ystąpiła tu tą j wielka liczba ułamków dachówek i ceram iki nowożytnej. Po wykonaniu planu rozpoczęto zdejmowanie zew nętrznej w arstw y kam ieni, pod którą płytko zalegała zasadnicza konstrukcja kam ienna k u rh an u , ze zw arto ułożonych kamieni. Ju ż obecnie stwierdzić m ożna, że ma on k ształt analogiczny jak k u rh an 2 i zapewne pozostałe badane wcześniej obiekty, tzn. k urhany n r 4 i 3, k tóre były silnie zniszczone. K onstrukcja kam ienna ma k ształt szerokiego w ału-w ieńca z p u stą prze strzen ią we w nętrzu. Na zew nętrznej osi południowej, zachodniej i północnej nasypu kam iennego znajdowały się 3 kam ienie {w części południowej i zachodniej in situ), celowo obrabiane na powierzchni zew nętrznej, będące dowodem jakichś obrzędów pogrzebowych i nawiązujące do tzw. sydstenar znanych ze Szwecji. Ponadto jeszcze jeden kam ień pocho dzący z nasypu m iał ślady celowej obróbki w postaci dwóch podłużnych, położonych koło siebie zagłębień kształtu soczewkowatego, o długości 15 cm. Znaleziony m ateriał nie pozwala na uściślenie chronologii tego obiektu.
M ateriały i dokum entacja znajdują się w Instytucie P rah isto rii U niw ersytetu im. Ada m a Mickiewicza w Poznaniu.
Badania będą kontynuow ane.
S ie d le c z k o , s t. 4 P aństw ow a Służba O chrony Zabytków gm . W ą g ro w ie c , w o j. p ils k ie Oddział Wojewódzki w P ile
A Z P 43-31/31
B adania prowadziła mgr M. D ernoga przy współudziale mgr. G. So roka z M uzeum Archeologicznego w Poznaniu. Finansow ane przez Wojewódzkiego K onserw atora Zabytków w Pile. Drugi sezon badań. Osada z okresu wpływów rzym skich.
K ontynuow ano prace z 1992 r. Zbadano obszar o powierzchni 200 m2 {łącznie w dwóch sezonach badawczych odsłonięto obszar 450 m 2). Wytyczono szereg sondaży w części północnej stanow iska, potwierdzając kontynuację osady w tym kierunku. Zarejestrow ano 82 obiekty, z których połowa to jam y posłupowe. Ich układ pozwala wysunąć wniosek, że odkryto część budynku mieszkalnego z piecem i paleniskiem . Pozostałe obiekty to paleni ska, jam y różnego przeznaczenia, m.in. jam y z żużlem żelaznym. W w arstw ie kulturow ej znaleziono dużą ilość polepy i kości zwierzęcych.
M ateriał zabytkowy uzyskany z badań to: przęśliki gliniane, półfabrykaty rogowe, szydło kościane oraz dziob o w ate końcówki pasa, datow ane n a 2. poł. IV w.
