Obowiązki informacyjne Otwartych Funduszy Emerytalnych

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 849. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2011. Krzysztof Jonas Katedra Rachunkowości Finansowej. Obowiązki informacyjne Otwartych Funduszy Emerytalnych 1. Wprowadzenie Termin „informacja” w Słowniku języka polskiego zdefiniowany został jako „powiadomienie o czymś, zakomunikowanie czegoś, wiadomość”1. Za pomocą tego terminu można określić obowiązki informacyjne Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE). Fundusze gromadzą składki wielu milionów Polaków, inwestują je, a wkrótce zaczną również z zebranych pieniędzy wypłacać świadczenia emerytalne. Nieodzowne jest, aby tak ważna dla wszystkich działalność pozostawała pod szczególnym, wielopłaszczyznowym nadzorem zarówno pod względem bezpieczeństwa powierzonych środków, jak i efektywnego ich pomnażania. Ustawodawca stworzył dla instytucji szeroki system kontrolno-zabezpieczający, któremu służą: organ nadzoru, depozytariusze, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, Fundusz Gwarancyjny, jak również dla uczestników np. periodycznie przesyłane informacje o stanie kont. Fundusze emerytalne mają obowiązek powiadamiania bieżącego i okresowego o swojej działalności i wynikach, aby wyeliminować ryzyko utraty wartości przez zgromadzone środki. W niniejszym artykule omówiono najważniejsze obowiązki informacyjne wobec członków oraz wobec organu nadzoru. 2. Obowiązki informacyjne wobec członków Ustawodawca przewidział dwojakiego rodzaju obowiązki: wobec potencjalnych (przyszłych) członków oraz wobec tych, którzy już są członkami danego fundu Słownik języka polskiego PWN, red. M. Szymczak, t. 1, PWN, Warszawa 1978, s. 788.. 1.

(2) Krzysztof Jonas. 74. szu. Każdy, kto chce przystąpić do funduszu, ma prawo domagać się (a fundusz ma obowiązek udostępnić) udostępnienia prospektu informacyjnego jeszcze przed przystąpieniem do danego funduszu. Prospekt taki jest również corocznie publikowany w dzienniku o zasięgu krajowym przeznaczonym do ogłoszeń funduszu. Można więc zasięgnąć informacji bez konieczności zawierania umowy z konkretnym funduszem. Treść prospektu informacyjnego musi być zgodna z przepisami określonymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 5 kwietnia 2005 r.2 Prospekt informacyjny zawiera: 1) na stronie tytułowej: zwrot „Prospekt informacyjny”, nazwę otwartego funduszu emerytalnego, firmę i siedzibę powszechnego towarzystwa emerytalnego, adres ogólnodostępnej strony internetowej przeznaczonej do ogłoszeń funduszu, a także datę i miejsce sporządzenia tego prospektu; 2) aktualny na dzień sporządzenia prospektu statut; 3) ostatnie roczne sprawozdanie finansowe funduszu razem z opinią biegłego rewidenta oraz oświadczeniem depozytariusza potwierdzające zgodność danych zawartych w sprawozdaniu ze stanem faktycznym; 4) informacje na temat wyników działalności inwestycyjnej OFE zawierające: – list zarządu Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego (zwane dalej w skrócie PTE) do członków OFE, – opis efektów dotychczasowej działalności funduszu, stopień realizacji ustawowych celów oraz planowanych kierunków rozwoju działalności lokacyjnej, – wartość jednostki rozrachunkowej na dzień rozpoczęcia działalności oraz na dzień ostatniej wyceny w roku obrotowym, a także ostatniej wyceny w roku obrotowym poprzedzającym wycenę o trzy, pięć, dziesięć, dwadzieścia, trzydzieści, trzydzieści pięć i czterdzieści lat; – wysokość stopy zwrotu osiągnięta przez otwarty fundusz za okres ostatnich trzech, pięciu, dziesięciu, dwudziestu, trzydziestu, trzydziestu pięciu i czterdziestu lat kalendarzowych; – wysokość ostatniej średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy oraz wysokość ostatniej stopy zwrotu funduszu podaną do publicznej wiadomości przez organ nadzoru w roku poprzedzającym sporządzenie prospektu; – opis ryzyka inwestycyjnego związanego z przyjętą polityką inwestycyjną funduszu z uwzględnieniem opisu ryzyka związanego z inwestowaniem w poszczególne instrumenty finansowe. Prospekt informacyjny jest sporządzany w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia przez PTE rocznego sprawozdania funduszu emerytalnego, a ogłaszany Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 kwietnia 2005 r. w sprawie obowiązków informacyjnych funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 70, poz. 627). 2.

(3) Obowiązki informacyjne…. 75. w terminie 3 tygodni od wspomnianego wcześniej dnia na ogólnodostępnej stronie internetowej oraz w dzienniku o zasięgu krajowym przeznaczonym do ogłoszeń OFE. Osoby będące już członkami funduszu mogą również w każdej chwili zażądać udostępnienia prospektu informacyjnego. Prospekt jest udostępniany przez powszechne towarzystwo w terminie 30 dni od dnia otrzymania żądania od członka funduszu drogą pocztową w formie przesyłki niebędącej przesyłką najszybszej kategorii. Jeżeli żądanie wpłynie do funduszu po dniu sporządzenia półrocznego sprawozdania finansowego jest ono dołączane także do przesyłanego prospektu. Ustawodawca chcąc zagwarantować prawdziwość i rzetelność informacji zawartych w prospekcie informacyjnym przewidział surowe kary za wszelkie uchybienia w tym zakresie. Jeżeli informacje zawarte w prospekcie informacyjnym są nieprawdziwe lub ten kto jest odpowiedzialny za podanie informacji zataja prawdziwe dane wpływające istotnie na treść informacji podlega karze grzywny do 5 000 000 zł lub karze pozbawienia wolności do lat 3. Również każdy kto jest odpowiedzialny za inne informacje udostępniane członkom funduszu lub organowi nadzoru podaje nieprawdziwe dane lub zataja prawdziwe dane podlega grzywnie do 1 000 000 zł. W myśl art. 191 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych3 każdy fundusz ma obowiązek w regularnych okresach, lecz nie rzadziej niż co 12 miesięcy, informować w formie pisemnej członków o: – środkach znajdujących się na rachunku członka, – terminach dokonanych w tym okresie wpłat składek i wypłat transferowych, – przeliczeniu tych składek i wypłat transferowych na jednostki rozrachunkowe, – wynikach działalności lokacyjnej. Informacja taka jest przesyłana w terminie 14 dni zwykłą przesyłką listową (tabela 1). W razie sporu ciężar dowodu przesłania informacji na ostatni wskazany przez członka adres spoczywa na funduszu. Każdy członek może w dowolnym momencie zwrócić się z pisemną prośbą do funduszu o przesłanie mu informacji o pieniężnej wartości środków zgromadzonych na jego rachunku. W takiej informacji fundusz podaje liczbę oraz wartość posiadanych przez członka jednostek rozrachunkowych na dzień sporządzenia informacji. Informacja taka jest przesyłana przesyłką listową niebędącą przesyłką najszybszej kategorii w terminie 14 dni od dnia otrzymania prośby. Ustawodawca nałożył ponadto na fundusze obowiązek (jest to obowiązek zarówno względem członków, jak i organu nadzoru) udostępniania informacji na temat struktury Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 roku o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 159, poz. 1667 z 2004 r. z późn. zm.). 3.

(4) Krzysztof Jonas. 76. Tabela 1. Wzór informacji Logo, nazwa i adres OFE. Imię, nazwisko i adres do korespondencji. Informacja o środkach znajdujących się na rachunku członka (nazwa OFE). Imiona i nazwisko członka funduszu ………… Data urodzenia ………… Numer PESEL ………… Numer NIP ………… Seria i numer dowodu osobistego lub paszportu ………… Adres miejsca zamieszkania ………… Numer rachunku członka funduszu …………. Stan rachunku w dniu (dzień, miesiąc, rok), tj. dniu sporządzenia informacji: – liczba zgromadzonych jednostek rozrachunkowych – wartość jednostki rozrachunkowych ………… zł – łączna wartość jednostek rozrachunkowych na rachunku ………… zł. Informujemy, że ostatnia stopa zwrotu podana przez organ nadzoru do publicznej wiadomości, osiągnięta przez nasz otwarty fundusz emerytalny za okres 36 miesięcy (od … do …) wyniosła … %, podczas gdy średnia ważona stopa zwrotu wszystkich otwartych funduszy emerytalnych w tym okresie wyniosła ... %. Informujemy, że nasz otwarty fundusz emerytalny osiągnął następującą stopę zwrotu za okres: – 12 miesięcy (od … do … ) … % – 60 miesięcy (od … do …) … % Wyniki zostały obliczone w ostatnim dniu roboczym kwartału poprzedzającego kwartał, w którym informacja została sporządzona. W przypadku uznania, że otrzymana informacja o środkach znajdujących się na rachunku zawiera błędne dane, należy skontaktować z naszym otwartym funduszem emerytalnym: pisemnie pod adresem ………… lub – faksem pod numerem ………… lub – przez internet pod adresem ………… lub – telefonicznie po numerem …………. Poniższa tabela zawiera wykaz operacji na rachunku, które odbyły się pomiędzy dniem sporządzenia poprzedniej informacji a dniem sporządzeniem informacji obecneja. Kolumna 1 – liczba porządkowa Kolumna 2 – data operacji Kolumna 3 – opis operacji Kolumna 4 – Kwota wpłaty składki lub wypłaty transferowej (w zł) Kolumna 5 – Odsetki od ZUS z tytułu nieprzekazania w terminie składki do OFE ( w zł) Kolumna 6 – Kwota opłaty potrąconej od środków przekazanych przez ZUS (zł) Kolumna 7 – Kwota inwestowanych środków (w zł) Kolumna 8 – Wartość jednostki rozrachunkowej ustalona dla operacji (w zł) Kolumna 9 – Liczba nabytych lub umorzonych jednostek rozrachunkowych. Następnie w tabeli wykazuje się liczbę jednostek rozrachunkowych na koniec poprzedniego okresu sprawozdawczego W kolejnych wierszach ujmuje się wszystkie operacje w kolejności chronologicznej. Tabelę kończy podsumowanie informujące o łącznej liczbie jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku członkowskim.. a. ze względu na obszerność tej tabeli zaprezentowano jedynie tytuły poszczególnych kolumn Źródło: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 kwietnia 2005 r. w sprawie obowiązków informacyjnych funduszy emerytalnych..

(5) Obowiązki informacyjne…. 77. swoich aktywów w odstępach miesięcznych, półrocznych oraz rocznych. Fundusz czyni to w ujęciu miesięcznym, podając dane o tym, jaka część aktywów została ulokowana w poszczególne dozwolone przepisami ustawy rodzaje lokat. W ujęciu półrocznym fundusz dodatkowo podaje informacje o emitencie poszczególnych papierów wartościowych według stanu na ostatni dzień okresu półrocznego – informacje te dotyczą wyłącznie lokat stanowiących co najmniej 1% wartości aktywów funduszu. Pełną informacje na temat wszystkich lokat fundusz podaje jedynie w ujęciu rocznym. Wszystkie te informacje fundusz przekazuje organowi nadzoru, a także publikuje na ogólnodostępnej stronie internetowej. Ustawodawca, dbając o rzetelność przekazywanych przez fundusz lub zarządzające nim towarzystwo informacji, przewidział surowe kary za sporządzenie informacji wprowadzającej w błąd lub nawet tylko mogącej wprowadzić w błąd. Zgodnie z przepisami ustawy wszystkie informacje o funduszu emerytalnym lub towarzystwie nim zarządzającym powinny rzetelnie przedstawiać sytuację finansową tych podmiotów oraz ryzyko związane z członkostwem w funduszu. Jeżeli organ nadzoru stwierdzi naruszenie tego obowiązku może w drodze decyzji administracyjnej zakazać rozpowszechniania takich informacji, a następnie nakazać ogłoszenie sprostowania nieprawidłowych treści w sposób i w terminie wskazanym przez organ nadzoru. W razie niewykonania dyspozycji organu nadzoru może on nałożyć na towarzystwo zarządzające danym funduszem karę pieniężną w wysokości do 500 000 zł oraz ogłosić sprostowanie na koszt towarzystwa. Podobna kara może spotkać również depozytariusza, jeżeli nie wykonuje on obowiązków przekazywania informacji organowi nadzoru lub członkom funduszu. 3. Obowiązki informacyjne względem organu nadzoru Otwarte Fundusze Emerytalne są podmiotami o szczególnym znaczeniu w gospodarce. Ze względu na fakt, że powierzane są im pieniądze milionów Polaków muszą znajdować się pod szczególnym nadzorem. Organem nadzoru powołanym do sprawowania wszechstronnej kontroli nad funkcjonowaniem całego II filaru jest Komisja Nadzoru Finansowego. Jej głównym zadaniem jest czuwanie nad przebiegiem działalności wszystkich funduszy emerytalnych i dbanie o interesy wszystkich członków funduszy. Wyraża się to nałożeniem na fundusze emerytalne rozmaitych obowiązków informacyjnych. Można je podzielić na dwie kategorie: obowiązki okresowe i obowiązki bieżące. Wśród tych pierwszych najważniejszy jest obowiązek decydujący o funkcjonowaniu całego rynku funduszy polegający na okresowym ustalaniu średniej stopy zwrotu. Zgodnie z przepisami dwukrotnie w ciągu roku (koniec marca i koniec.

(6) Krzysztof Jonas. 78. września) organ nadzoru odbiera od funduszy informacje na temat stopy zwrotu za ostatnie 36 miesięcy (informacje te fundusz jest obowiązany również zamieścić na ogólnodostępnej stronie internetowej, a także udostępnić je depozytariuszowi)4. Organ nadzoru podaje do publicznej wiadomości wysokość stóp zwrotu wszystkich funduszy, a także podaje wartość średniej ważonej stopy zwrotu oraz minimalnej wymaganej stopy zwrotu. Jeżeli fundusz emerytalny wykaże stopę zwrotu niższą od minimalnej wymaganej, oznacza to tzw. niedobór i konieczność uzupełnienia aktywów funduszu w trybie i terminie przewidzianym ustawą, tak aby stopa zwrotu tego funduszu za dany okres była równa minimalnej wymaganej stopie zwrotu. Tego rodzaju relacje między funduszem emerytalnych a organem nadzoru mają charakter okresowy i służą zapobieżeniu utraty wartości przez środki złożone w OFE. Innego rodzaju obowiązkiem okresowym jest okresowa sprawozdawczość, jaką wymaga organ nadzoru. Okresowa sprawozdawczość obejmuje dane w zakresie: – liczby członków funduszu na koniec każdego kwartału, – zmiany liczby członków funduszu w stosunku do poprzedniego kwartału oraz w stosunku do analogicznego okresu w roku poprzednim, – liczby osób, które zawiadomiły dotychczasowy otwarty fundusz o zawarciu umowy z nowym otwartym funduszem, – liczby zawartych przez OFE umów o członkostwo z osobami, które złożyły oświadczenie o dotychczasowym nieuczestniczeniu w otwartym funduszu, z wyszczególnieniem liczby umów zawartych w trybie korespondencyjnym oraz liczby umów nieobjętych zestawieniem, o którym mowa w przepisach w sprawie trybu i terminu powiadamiania ZUS przez otwarty fundusz o zawarciu umowy z członkiem oraz dokonywania wypłaty transferowej, – liczby zawartych przez otwarty fundusz umów o członkostwo z osobami, które złożyły oświadczenie o uczestnictwie w innym otwartym funduszu, z wyszczególnieniem liczby umów zawartych w trybie korespondencyjnym oraz liczby umów nieobjętych podobnym, jak wcześniej, zestawieniem, – liczby osób, dla których otwarty fundusz otworzył rachunek w wypadku podziału środków w razie rozwodu lub unieważnienia małżeństwa lub w razie śmierci członka funduszu emerytalnego oraz liczby osób wyznaczonych do funduszu w drodze losowania, – liczby dokonanych zapisów na rachunku uprawnionego do otrzymania środków oraz na rachunku, z którego są przenoszone środki w przytoczonych wcześniej wypadkach, jeżeli te rachunki są prowadzone przez ten sam otwarty fundusz oraz kwoty zapisywanych środków. Więcej na ten temat zob. rozdz. 17 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. 4.

(7) Obowiązki informacyjne…. 79. Sprawozdania powołane w punkcie 1 i 2 są sporządzane co kwartał i przekazywane do organu nadzoru w terminie 30 dni od ostatniego dnia kwartału, za który sprawozdanie jest sporządzane. Sprawozdanie powołane w punkcie 3 jest sporządzane i przekazywane do organu nadzoru następnego dnia po dokonaniu wypłaty transferowej, z wyszczególnieniem liczby osób zamieszczonych na imiennym wykazie do ZUS oraz liczby osób, dla których została zrealizowana wypłata transferowa. Sprawozdania powołane w punktach 4,5,6 i 7 są sporządzane co miesiąc i przekazywane do organu nadzoru w terminie 15 dni od ostatniego dnia miesiąca, za który sprawozdanie jest sporządzane. Oprócz wymienionych wcześniej obowiązków fundusz emerytalny w pierwszym dniu wyceny kolejnego miesiąca przekazuje do organu nadzoru informacje o rachunkach za poprzedni miesiąc, obejmujące liczbę5: – martwych rachunków, – rachunków, na które wpłaty były dokonywane w okresie ostatnich 12 miesięcy, – rachunków, na które wpłaty nie były dokonywane w okresie ostatnich 12 miesięcy, – prowadzonych rachunków. Okresowym obowiązkiem informacyjnym choć innego rodzaju (narzuconym wymogami ustawy o rachunkowości i przepisami szczegółowymi) jest obowiązek dostarczania organowi nadzoru półrocznych i rocznych sprawozdań finansowych. Sprawozdania półroczne sporządzone na 30 czerwca fundusz dostarcza w terminie 90 dni od dnia sporządzenia. Roczne sprawozdania przekazywane są do organu nadzoru w terminie 15 dni od ich zatwierdzenia przez powszechne towarzystwo emerytalne w drodze uchwały walnego zgromadzenia. Do obowiązków bieżących można zaliczyć: – obowiązki dostarczania informacji dotyczących działalności i sytuacji finansowej funduszu, – obowiązki związane z czynnościami kontrolnymi sprawowanymi przez organ nadzoru. Te pierwsze obowiązki obejmują dane w zakresie: 1) przekroczenia przez otwarty fundusz limitów inwestycyjnych; 2) każdej sytuacji, a której nastąpiło w sposób nieumyślny naruszenie zasad prowadzenia działalności lokacyjnej, w szczególności na skutek zmiany cen rynkowych, kursów walut albo powiązań między podmiotami, których aktywa finansowe posiada fundusz; 3) zmiany depozytariusza; Dzień wyceny zgodnie z przepisami ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych przypada co najmniej 4 razy w miesiącu. 5.

(8) 80. Krzysztof Jonas. 4) zawarcia i rozwiązania przez fundusz umowy, której przedmiotem jest powierzenie prowadzenia rejestru członków funduszu osobie trzeciej; 5) wystąpienia niedoboru oraz jego pokrycia lub niemożności jego pokrycia z własnych środków powszechnego towarzystwa; 6) wyboru biegłego rewidenta dokonującego badania sprawozdań finansowych funduszu; 7) rozwiązania umowy z podmiotem prowadzącym działalność akwizycyjną na rzecz otwartego funduszu; 8) powierzenia prowadzenia ksiąg rachunkowych funduszu podmiotowi uprawnionemu do świadczenia takich usług oraz miejsca prowadzenia ksiąg; 9) liczby łącznej wysokości składek otrzymanych przez fundusz z ZUS oraz o kwotach otrzymanych w związku ze składką: – łącznej kwocie składek netto przypadającej na członków funduszu, – łącznej kwocie środków, o którą ZUS pomniejsza kwotę składek przekazaną w danym dniu do funduszu, – kwocie opłat pobranych przez powszechne towarzystwo, – łącznej kwocie środków przedpłaconych, – łącznej kwocie odsetek za zwłokę przekazanej z ZUS, – łącznej kwocie opłaty pobranej przez ZUS z tytułu kosztów poboru przez ZUS składki na fundusz; 10) wartości jednostki rozrachunkowej, według której fundusz dokonał przeliczenia składki otrzymanej z ZUS, oraz liczby nowych jednostek rozrachunkowych powstałych w związku z przeliczoną składką; 11) liczby osób, za które przekazano nienależną składkę; 12) następujących kwot: – środków przedpłaconych w związku ze składkami otrzymanymi uprzednio z ZUS, rozliczanych w związku ze składką, której dotyczy przekazywana informacja, – pomniejszenia kapitału funduszu w związku z anulowaniem umów członkowskich, – korekty kapitału funduszu w związku z błędnym przeliczeniem składek otrzymanych z ZUS, – dopłaty do kapitału funduszu dokonanej przez powszechne towarzystwo lub inne podmioty w związku z pokryciem szkody w majątku członków funduszu, – wypłat na rzecz osób, które na skutek zajścia okoliczności przewidzianych przepisami nabyły prawo do jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych w funduszu, – środków, które wpłynęły do funduszu w związku z anulowaniem umów o członkostwo zawartych przez fundusz z osobami, które złożyły oświadczenie.

(9) Obowiązki informacyjne…. 81. o uczestnictwo w innym otwartym funduszu, dla których fundusz dokonał wypłaty transferowej; 13) niezgodności między wysokością otrzymanych przez fundusz składek a informacją o kwotach przypadających na poszczególnych członków; 14) kwot związanych z dokonaną ostatnią wypłata transferową: – zobowiązań funduszu wobec Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych SA (KDPW SA), – należności funduszu od KDPW SA wzajemnych zobowiązań między funduszami, – sald należności i zobowiązań, – kapitału funduszu umorzonego w związku z wypłatą transferową, – odsetek ustawowych, którą powszechne towarzystwo zarządzające danym OFE jest zobowiązane wpłacić na KDPW SA w przypadku niedokonania w terminie wpłaty wynikającej z rozliczenia zobowiązań między funduszami; 15) wszczęcia postępowania rejestrowego dotyczącego funduszu wraz z kopią wniosku; 16) dokonania ogłoszenia o zmianie statutu OFE i jego terminie. Informacje zawarte w punktach od 1 do 14 i punkcie 16 są przekazywane do organu nadzoru w ciągu 24 godzin od zaistnienia zdarzenia uzasadniającego ich sporządzenie lub powzięcia o nich informacji przez fundusz lub towarzystwo. Przy czym informacje zawarte w punktach od 1 do 6 są w tym samym terminie przekazywane do agencji informacyjnej wybranej spośród agencji wskazanych przez organ nadzoru. Informacje zawarte w punkcie 15 są przekazywane do organu nadzoru w ciągu 3 dni od dnia złożenia wniosku lub powzięcia informacji o wszczęciu postępowania rejestrowego z urzędu. Ostatnim obowiązkiem informacyjnym o charakterze bieżącym jest obowiązek dostarczania organowi nadzoru raportu dziennego za poprzedni dzień wyceny. Raport ten ma zostać dostarczony do godziny 9.30 następnego dnia roboczego i musi zawierać informacje dotyczące działalności inwestycyjnej oraz sytuacji finansowej otwartego funduszu w następującym układzie: – bilans OFE sporządzony w formacie zgodnym z przepisami w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy emerytalnych6 wraz z danymi uzupełniającymi o pozycjach bilansu, – rachunek zysków i strat sporządzony w tym samym formacie wraz z danymi uzupełniającymi o pozycjach rachunku zysków i strat, – zestawienie aktywów w zakresie obligacji, bonów i innych papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub NBP, a także pożyczek i kredytów Rozporządzenie Ministra Finansów z 19 marca 2004 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 50, poz. 481). 6.

(10) 82. Krzysztof Jonas. udzielanych tym podmiotom oraz depozytów bankowych i bankowych papierów wartościowych w walucie polskiej, jak również aktywów funduszu lokowanych poza granicami kraju, – opis zawartych transakcji, – wykaz zleceń zachowujących ważność na koniec dnia roboczego. Wszystkie wspomniane wcześniej sprawozdania i informacje o charakterze bieżącym są przekazywane do organu nadzoru drogą elektroniczną w postaci plików danych w formacie wskazanym przez organ nadzoru. Ponieważ organ nadzoru powołano do sprawowania nadzoru nad funkcjonowaniem funduszy, ma on prawo do przeprowadzenia czynności kontrolnych w stosunku do podmiotów działających w ramach tzw. II filaru. W szczególności ma prawo: – żądać udostępnienia przez towarzystwo kopii dokumentów związanych z działalnością funduszu lub towarzystwa oraz zapoznawania się z ich treścią, – żądać wszelkich informacji i wyjaśnień, dotyczących działalności funduszu lub towarzystwa od członków zarządu, rady nadzorczej, pracowników towarzystwa oraz innych osób związanych z tymi podmiotami umową zlecenia, o dzieło lub umową o podobnym charakterze, – żądać udostępnienia przez depozytariusza lub osobę trzecią wykonującą na rzecz funduszu lub towarzystwa powierzone im czynności wszelkich informacji, dokumentów i wyjaśnień dotyczących wykonywanych czynności. Osoba kontrolująca działalność funduszu emerytalnego, towarzystwa, depozytariusza lub osoby trzeciej, działając na podstawie upoważnienia organu nadzoru, ma prawo do: – wstępu do pomieszczeń wykorzystywanych przez te podmioty, – wglądu do wszelkich ksiąg, dokumentów i innych nośników informacji, – żądania udzielenia informacji od władz i pracowników tych podmiotów, – żądania zabezpieczenia dokumentów i innych dowodów. W przypadku stwierdzenia na podstawie uzyskanych informacji, wyjaśnień i dokumentów naruszenia prawa lub interesów członków funduszu organ nadzoru powiadamia właściwy podmiot o stwierdzonych nieprawidłowościach i wyznacza termin ich usunięcia. Jeżeli wskazany podmiot nie zgłosi zastrzeżeń co do treści powiadomienia, to w terminie trzech dni od dnia upływu terminu wyznaczonego przez organ nadzoru ma obowiązek poinformować pisemnie organ nadzoru o sposobie usunięcia nieprawidłowości. Niezastosowanie się do zaleceń organu nadzoru grozi nałożeniem kary pieniężnej w wysokości do 500 000 zł. Podobną karę organ nadzoru może nałożyć, jeżeli w trakcie kontroli stwierdzi rażące naruszenie prawa lub rażące naruszenie interesów członków funduszu bezpośrednio po stwierdzeniu tych naruszeń. Jeżeli organ nadzoru stwierdzi, że członek zarządu towarzystwa emerytalnego jest odpowiedzialny za prowadzenie działalności z naruszeniem prawa, statutu lub rażą-.

(11) Obowiązki informacyjne…. 83. cym naruszeniem interesów członków funduszu, może ukarać go karą pieniężną do wysokości trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia brutto niezależnie od innych środków nadzorczych przewidzianych przepisami prawa. 4. Zakończenie Otwarte Fundusze Emerytalne są podmiotami o szczególnym znaczeniu na rynku. W myśl zasad reformy emerytalnej to na nich (obok ZUS) ma spoczywać ciężar zapewnienia członkom świadczeń emerytalnych. Muszą zatem pozostawać pod szczególnym nadzorem zarówno ze strony organów powołanych do tego (jak organ nadzoru), jak i samych uczestników funduszy. Przejawia się to w licznych obowiązkach informacyjnych, jakie spoczywają na funduszach emerytalnych. Mają one na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa zdeponowanych tam środków, jak również zapewnienie przynajmniej minimalnego wzrostu. Wydaje się jednak, że pomimo rozlicznych obowiązków informacyjnych działalność OFE stanowi nadal temat stosunkowo mało znany i postrzegany jako skomplikowany i niejasny. Upowszechnienie wiedzy na temat ich funkcjonowania zwłaszcza wśród członków stanowić powinno istotny fragment działalności OFE. Literatura Rozporządzenie Ministra Finansów z 19 marca 2004 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 50, poz. 481). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 kwietnia 2005 r. w sprawie obowiązków informacyjnych funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 70, poz. 627). Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 159, poz. 1667 z 2004 r. z późn. zm.). Słownik języka polskiego PWN, red. M. Szymczak, t. 1, PWN, Warszawa 1978. Disclosure Obligations of Open Pension Funds In this article, the author investigates the obligations of Open Pension Funds, concentrating on their obligations towards members and regulatory bodies..

(12)